장음표시 사용
161쪽
PRO REGE DEIOTARO GRATIO. 165 pater familias et diligentissimus agricola et pecuarius haberetur Qui igitur adolescens, nondum tanta gloria praeditus, nihil umquam nisi severissime et gravissime fecerit, is ea existimatione eaque ia
aetate saltavit Z Io Imitari, Castor, potius avi mores diseiplinam. que uehebas quam optimo et clarissimo vir fugitivi ore male dicere. Quod si saltatorem avum
habuisses neque eum virum, unde pudoris pudicitiaequE Xeinpla peterentur, tamen hoc maledictum Iominime in illam aetatem conveniret Quibus ille studiis ab ineunte aetate se imbuerat, non Saltandi, sed mene ut armis, optime ut equis uteretur, ea tamen illum cuncta jam exacta aetate defecerant. Itaque Deiotarum cum plures in equum sustulis Ilisent, quod haerere in e Senex posset, admirari s
lebamus: hic ver adolescens, qui meus in Cilicia miles, in Graecia commilito fuit, cum in illo nostro exercitu equitaret eum suis delectis equitibus, quos
una cum eo ad Pompeium pater miserat, quo con 2ocursus facere Solebat, quam Se jactare, quam Stentare, quam nemini in illa cau3a studio et eupiditate concederet Cum vero exercitu amiSS ego, qui pacis semper auctor fui, post Pharsalicum proelium, suasor fuissem armorum non deponendorum 25 sed adiciendorum, hunc ad meam auctoritatem non
potui adducere, quod et ipse ardebat studio illius
belli et patri satis faciendum esSe arbitrabatur. Felix ista domus quam non impunitatem solum adepta sit, sed etiam accusandi licentiam calami dolosus Deiotarus qui, quod in eisdem eastris fuerit,
non modo apud te, Sed etiam a suis accusetur Vos vestra secunda fortuna, Castor, non potestis sine propinquorum calamitate esse contenti FII. Sint sane inimicitiae, quae esse non debe 35bant; rex enim Deiotarus vestram familiam abjectam et obscuram e tenebris in lueem evocavit: quis tuum patrem antea, quis esset, quam Cujus
gener esset, audivit Sed quamvis ingrate et im-
162쪽
pie necessitudinis nomen repudiaretis, tamen inimucitias hominum more gerere poteratis, non fici crumine insectari, non expetere vitam, non capitis arceSSere. Esto concedatur haec quoque acerbitas
et odii magnitudo adeone, ut omnia vitae Sal tisque communis atque etiam humanitatis jura vi lentur Z Servum sollicitare verbis, spe promiSSisque
corrumpere, abducere domum, contra dominum a
mare, hoc est non uni propinquo, sed omnibus fami- Io liis nefarium bellum indicere; nam ista corruptela servi si non modo impunita fuerit, sed etiam a tanta auctoritate approbata, nulli parietes noStram sal tem, nullae leges, nulla jura custodient. Ubi enim id, quod intus est atque nostrum, impune Volarea potest contraque nos pugnare, fit in dominatu servitus, in servitute dominatus. O tempora, O mores lGn. Domitius ille, quem nos puer eonSulem, EDS rem pontificem maximum vidimus, cum tribunus
plebis M. Scaurum principem civitatis in judicium 2 populi vocavisset Scaurique servus ad eum clam domum venisset et crimina in dominum delaturum Se esse dixisset, prehendi hominem jussit ad Sca rumque deduci. Vide quid intersit, etsi iniquo Castorem cum Domiti comparo: sed tamen illo 25 inimico servum remisit, tu ab avo abduxisti illo incorruptum audire noluit, tu corrupisti ille ad intorem servum contra dominum repudiavit, tu etiam accusatorem adhibuisti. At semel iste est corruptus a vobis. Nonne, cum esset productus et cum tecum
3 fuisset, refugit ad legatos Nonne ad hunc Cn. Domitium venit Nonne audiente hoc Servi Sulpicio, clariSSim viro, qui tum casu apud Domitium cenabat, et hoc Tito Torquato, optimo adoleScente, Se a te corruptum, tuis promissis in fraudem im-35 pulsum esse confessus est 12. Quae est ista tam impotens, tam crudelis, tam immoderata inhumanitas Idcirco in hanc
urbem venisti, ut hujus urbis Jura et exempla eo rumperes domesticaque immanitate nostrae civitati,
163쪽
PRO REGE DEIOTARO ORATIO. 16TAt quam acute collecta criminal Blesamius, inquit, ejus enim nomine, optimi viri nec tibi ignoti, male dicebat tibi , ad regem scribere solebat te in
invidia esse tyrannum existimari, statua inter reges posita animos hominum vehementer offensos, plaudi tibi non solere. Nonne intelligis, Caesar, ex urbanigmalevolorum sermunculis haec ab istis esse collectar Blesamius tyrannum Caesarem scriberet Mult rum enim capita civium viderat, multo jussu a SariS VeXatos, verberatos, necatos, multas amicta Ioel eversas domos, armatis militibus refertum larum. Quae semper in civili victoria sensimus, ea te victore non vidimus. Solus, inquam, B, C. CaeSar, cujus
in Detoria ceciderit nemo nisi armatus. Et quem nos liberi, in summa populi Romani libertate nati, IS non modo non tyrannum, sed clementissimum invictoria ducem vidimus, is Blesamio, qui vivit in regno, tyrannus videri potest Nam de statuisquis queritur, una praeSertim, eum tam multas videat Valde enim invidendum est ejus statuis, 2oemus tropaeis non invidemus. Nam si locus adfert invidiam, nullus locus est ad statuam quidem rostris clarior De plausu autem quid respondeam Z Qui nec desideratus umquam a te est et nonnumquam obstupefactis hominibus ipsa admiratione com 25 pressus est et fortasse e praetermissus, quia nihil vulgare te dignum videri potest. 13. Nihil a me arbitror praeteritum, sed aliquid ad extremum causae reservatum. Id autem quid est Te ut plane Deiotaro reconelliet orati mea BoNon enim jam metuo ne tu illi succenseas illud vereor, ne ita illum succensere aliquid suspicere: quod abest longissime, mihi crede, Caesar. Quid enim retineat per te meminit, non quid amiserit; neque se a te multatum arbitratur, sed, cum existi domares multis tibi multa esse tribuenda, quo minus arae, qui in altera parte fuisset, ea sumereS non recusavit. Etenim si Antiochus Magnus ille, rex a iste, cum poSte quam a L. Scipione devictus
164쪽
est, Tauro tenu regnare jusAus SSet, omnemque hanc Asiam, quae Et nunc nοStra provineia, ambsisset, dicere est solitus benigne sibi a populo R, man esse factum, quο nimi magna prοcurationeo liburatus modicis regni terminis uteretur, potest multo facilius se Deiotarus consolari ille enim furoris multam sustulerat, hic erroris. Omnia tu Deiotaro, Caesar, tribuisti, cum et ipsi et filiora men regium conceSSisti hoc nomine retento atque I servat nullum beneficium populi Romani, nullum judicium de se senatus imminutum putat Magno
animo et erecto est, nec umquam Succumbet inimicis, ne fortunae quidem Multa se arbitratur et peperisse ante factis et habere in animo atque virtute, Is quae nullo modo possit amittere. Quae enim fortuna aut quis caSus aut quae tanta possit injuria oninium imperatorum de Deiotaro deeret dolerer Ab omnibus enim est ornatuS, qui pοStea quam in castris esse potuit per aetatem, in Asia, Cappadocia,2 Ponto, Cilicia, Syria bella gesserunt: Senatu vero judiei de illo tam multa tamque honorifica, quae publicis populi Romani litteris monumentiSque com
Signata Sunt, quae umquam vetustas obruet aut
quae tanta delebit oblivio Quid de virtute ejus
25 dicam De magnitudine animi, gravitato, Onstantia Quae omnes docti atque Sapiente Summa, quidam etiam sola bona esse dixerunt, hisque non modo ad bene, sed etiam ad beate vivendum comtentam esse virtutem. faec ille reputans et dies 3 noctesque cogitans non modo tibi non succenset(esset enim non solum ingratus, Sed etiam amenS), verum omnem tranquillitatem et quietem senectutia
acceptam resert lenientiae tuae. I. Quo quidem aninio curia antea fuit, tum non
35 dubito quin tuis litteris, quarum exemplum legi,
quas ad eum Tarracone huic Blesami dedisti, se magis etiam erexerit ab omnique sollicitudine avi Straxerit jubes enim eum bene sperare et bonoeSSe animo, quod Scio te non frustra Scribere solere.
165쪽
PRO REGE MEIOTARO GRATIO. 16sMemini enim isdem fere verbis ad me te scribere meque tuis litteris bene sperare non frustra ASejussum. Laboro equidem regis Deiotari causa, quocum mihi amicitiam res publica conciliavit ho pitium voluntas utriusque conjunxit, familiaritatem consuetudo attulit, Summam vero necessitudinem magna ejus ossicia in me et in exercitum meum esseuerunt: sed cum de illo laboro tum de multis amplissimis viris, quibus semel ignotum a te SSe oportet, nec beneficium tuum in dubium vocari, nec Iohaerere in animis hominum sollicitudinem sempiaternam, nec accidere ut quisquam te timere incipiat eorum, qui Sint semel a te liberati timore. Non debeo, C. Caesar, quod fieri solet in tantis periculis, temptare ecquonam modo dicendo misericordiam Stuam commovere pοsSim nihil opus est occurrere solet ipsa supplicibus et calamitosis, nullius oratione evocata Propone tibi duos reges et id anini contemplare, quod eulis non potes dabis profecto id misericordiae quod iracundiae denegavisti. Multario
sunt monumenta clementiae tuae, sed maxima eorum
incolumitates, quibus salutem dedisti; quae si in
privatis gloriosa sunt, multo magi commemor buntur in regibus. Semper regium nomen in hac civitate sanctum fuit, sociorum ver regum et ami 25 corum sanctiSSimum. Ib. Quod nomen hi reges ne amitterent te victore timuerunt, retentum ver et a te confirmatum poSteris etiam suis tradituros se esse confidunt. Corpora
Sua Pro Salute regum suorum hi legati tibi regii do tradunt Hieras et Blesamius et Antigonus tibi nobisque omnibus jam diu noti, eademque fide et virtute praeditus Dorylaus, qui nuper cum ieralegatus est ad te missus, cum regum amicissimi, tum tibi etiam, ut spero, probati. Exquire de Iste 35sami num quid ad regem contra dignitatem tuam scripserit. Hieras quidem causam omnem SuScipit et criminibus illis pro rege se supponit reum memoriam tuam implorat, qua vales plurimum negat
166쪽
16 ORATIO AERO AEROR DEIOTARO. umquam se a te in Deiotari tetrarchia pedem di cessisses in primis finibus tibi se praesto fuisse
dicit, usque ad ultimos prosecutum cum e balneo exisses, tecum Se fuisse, cum illa munera inspexissessi cenatus, cum in cubiculo recubuisses eandemque assiduitatem tibi se praebuisse postridie quamobrem si quid eorum, quae mecta Sunt, cogitatum Sit, non recusat quin id suum facinus judices Quincirea, C. Caesar, velim existimes hodierno die semIo tentiam tuam aut cum summo dedecore miserrimam pestem importaturam esse regibus aut incolumem famam cum Salute quorum alterum optare illorum crudelitatis est, alterum conservare clementiae tuae.
167쪽
I. NOVUM crimen, C. Caesar, et ante hunc diem non auditum prοpinquus meus ad te Q. Tuber detulit, Q. Ligarium in Africa fuisse, idque C. Panga, praestanti vir ingenio, fretus fortasse familiaritate ea, quae St ei tecum ausus est confiteri itaque
quo me vertam nereio Paratu enim veneram,
cum tu id neque per te scires neque audire aliunde potuisseS, ut ignoratione tua ad hominis miseri salvitem abuterer sed quoniam diligenti inimici investigatum est quod latebat, confitendum est, opi Iouor, praeSertim cum meu necessarius Pansa secerit, ut id integrum jam non esset, miSSaque Contrinversia omnis rati ad misericordiam tuam comferenda QSt, qua plurimi Sunt conservati, cum a te
non liberationem culpae, sed errati veniam impetra Isuissent. Habe igitur, Tubero, quod est accusatori maxime optandum confitentem reum, Sed tamen hoc confitentem, se in ea parte fuiSSe, qua te, quis virum omni laude dignum, patrem tuum. Itaque Prius de vestro delicto confiteamini necesse St,rio quam Ligarii ullam culpam reprehendatiS. Q. enim Ligarius, cum esset nulla belli suspicio, legatus in Africam eum C. Considi profectus St, qua in legatione et civibus et sociis ita se probavit, ut decedens Considius provincia satis facere homini 25 8 non posset, si quemquam alium provinciae PruΘ- feeisset Itaque Ligarius, cum diu recusans nihil
168쪽
162 M. TULLIL CICERONIS profecisset, provinciam accepit invitus; cui si e pra fuit in pace, ut et civibus et sociis gratissima esset ejus integritas a fides Bellum subit exarsit, quod qui erant in Africa ante audierunt geri quam parari: o quo audit partim cupiditate inconsiderata, partim caeco quodam timore primo salutis, post etiam studii sui quaerebant aliquem ducem, eum Ligarius
domum SpectanB, ad suos redire cupiens, nullo e
implicari negoti passus est Interim P. Attius Io Varus, qui praetor Africam obtinuerat, Uticam venit ad eum statim concursu est; atque ille non mediocri cupiditate arripuit imperium, si illud imperium esse potuit, quod ad privatum clamore multitudinis imperitae, nudo publico consilio defe-lo rebatur. Itaque Ligarius, qui omne tale negotium euperet effugere, paulum adventu Vari conquievit 2. Adhuc, C. Caesar, Q. Ligarius omni culpa
vastates domo est egressus non modo nullum ad bellum, sed ne ad mininiam quidem suspicionem 2 bulli legatus in pace profectus Si in provincia pacatissima ita se geSgit, ut ei pacem SEB Xp diret. Profectio certe animum tuum non debet offendere num igitur remansio Multo minus; nam profectio voluntatem habuit non turpem, recto inungi necessitatem etiam honestam. Ergo haec duo tempora carent crimine : unum, cum est legatus ProfectuS, alterum, cum efflagitatus a provincia praepositus Africae est. Tertium tempu est, quod
post adventum Vari in Africa restitit, quod si esta criminosum, necessitatis crimen est, On voluntatis. An ille, si potuisset ullo modo evadere Uticae quam Romae, cum P. Attio quam cum concordissimis la tribus, cum alienis esse quam cum suis maluisset rCum ipsa legatio plena desiderii ac sollicitudinis D fuisset propter incredibilem quendam fratrum in rem hic aequo animo esse potuit belli discidio di tractus a fratribus ZNullum igitur habes, Caesar, adhuc in Q. Ligario Aignum Hienae a te voluntatis cujus ego cauS
169쪽
PRO Q. LIGARIO GRATIO. 163 animadverte, quaeSο, qua fide defendam prodo
meam. O clementiam admirabilem atque omnium laude, praedicatione, litteris monumentisque decorandam Cum M. Cicero apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua se ipsum confite stur fuisse, nec tuas tacitas cogitationes extimescit nec quid tibi de alio audienti de se ipso occurrat reformidat. 3. Vide quam non reformidem vide quanta lux
liberalitatis et sapientiae tuae mihi apud te dicentino
oboriatur: quantum potor voce contendam, ut hoc populus Romanus exaudiat Suscepto bello, Caesar, gesto etiam X parte magna, nulla vi coactus, judiacio ac voluntate ad ea arma prometuS Sum, quae
erant Sumpta contra te. Apud quem igitur hoc fidic, Nempe apud eum, qui eum hoc sciret, tamen me, Rnte quam vidit, rei publicae reddidit; qui ad me ex Aegypto litteras misit, ut essem idem qui fuiSsem; qui, cum ipse imperator in toto imperio
populi Romani unus esset, Sse me alterum passu 2o est a quo hoc ipso C. Pansa mihi hunc nuntium perferente concessos faSces laureatos tenui, quoad tenendos putavi; qui mihi tum denique se salutem putavit reddere, si eam nullis spoliatam ornamentis dedisset. Vide, quaeso, Tubero, ut, qui de me 25 facto non dubitem, de Ligarii non audeam confiteri. Atque haec propterea de me dixi, ut mihi Tubero, eum de se eadem dicerem, ignοSceret emus ego industriae gloriaeque fave vel propter propinquam eognatiοnem, vel quod ejus ingeni studiisque de Bolector, vel quο laudem adoleScentis propinqui emistim etiam ad meum aliquem fructum redundare. Sed hoc quaero quis putat esse crimen fuisse in
Africa Z Nempe is, qui et ipse in eadem Africa esse voluit et prohibitum se a Ligari queritur et certe 35
contra ipsum Caesarem est congressu armatuS.
Quid enim tuus ille, Tubero, destrictus in acie Pharsalie gladius agebat Cujus latus ille uero petebat Qui sensus erat armorum tuorum Quae
170쪽
16 M. TULLII CICERONIS tua meuS, Oculi manus, ardor animi Quid cupi has Quid optabas Nimis urgeo commoveri
videtur adolescens ad me revertar isdem in armis fui.
i. Quid autem aliud egimus, Tubero, nisi ut quοd hic potest nos possemus ' Quorum igitur impunitas, CaeSar, tuae clementiae laus est, Orum pS rum ad crudelitatem te acuit oratio. Atque in hac causa non nihil equidem, Tubero, etiam tuam, Sed Io multo magis patris tui prudentiam desidero, quod homo eum ingenio tum .etiam doctrina excellens genu hoc causae quod esset non viderit; nam si vidiSSet, quovis profecto quam isto modo a te agi maluisset. Arguis fatentems non est Satis accusaSIMeum, qui causam habet aut, ut ego dico, meliorem quam tu aut ut tu vis, parem Haec admirabilia, sed prodigii simile est quod dicam: non habet emvim ista accusatio, ut Q. Ligariu condemnetur, Sed ut necetur. ITHoc egit civis Romanus ante te nemo: 2 externi isti mores, usque ad sanguinem incitari odio, aut levium Graecorum aut immanium barbarorum. Nam quid agis aliud Romae ne sit Ut domouarea Z Ne cum optimis fratribus, ne eum hoc T. Broceho, avunculo, ne cum ejus filio, conSobrino suo, 2b ne nobiscum vivat Z Ne sit in patria Z Num est Num potest magis carere his omnibus quam caret 'Italia prohibetur, exsulat. Non tu ergo eum patria Privare, qua caret, Sed vita vis. At istud ne apud eum quidem dictatorem, qui lamne quo Dderat 3 morte multabat, quisquam egit iSto imodo ipse j bebat occidi nullo postulante, praemiis etiam invit bat quae tamen crudelitas ab hoc eodem aliquot
anni poSt, quem tu nunc crudelem esse vis, vindu
35 . Ego vero istud non postulo, inquies. Ita mehercule existimo, Tubero. Novi enim te, novi Patrem, novi domum nomenque vestrum studia gestieris ac familiae vestrae virtutis, humanitatis, doctrinae, plurimarum artium itque optiruarum