장음표시 사용
171쪽
PRO Q. LIGARIO GRATIO. 165 nota mihi sunt. Itaque certo scio vos non petere Sanguinem, sed parum attenditis res enim eo Spectat, ut ea poena, in qua adhuc Q. Ligarius est, non videamini esse contenti. Quae est igitur alia praeter mortem y Si enim est in exsilio, sicuti est, quid amplius postulati. An ne ignoscatur boc vero multo acerbius multoque est durius quod nos domi petimus precibus, lacrimis, strati ad pedes, non tam nostrae causae fidentes quam hujus hum nitati, id ne impetremus oppugnabis, et in nostrum Iossetum irrumpes et nos jacentes ad pedes Supplicum voce prohibebis r Si cum hoc domi faceremuS, quod et fecimus et, ut spero, non fruStra fecimuS,
tu repente irruisses et clamare coepisses, M. Cae-Sar, RV ignoScas, cave te fratrum pro fratris salute ISobseerantium misereat, nonne omnem humanitatem
exuisSex Quanto hoc durius, quod nos domi petumus, id te in lar oppugnare et in tali miseria multorum perfugium misericordiae tollere Z Dieam plane, CaeSar, quod sentio si in hac tanta uario fortuna lenitas tanta non esset, quam tu per te, Perte, inquam, obtines intelligo quid loquar), acerbissimo luctu redundaret ista victoria quam multi enim essent de victoribus qui te crudelem esse vellent, cum etiam de victis reperiantur quam multi 25 qui cum a te ignosci nemini vellent, impedirent clementiam tuam, cum etiam hi, quibus ipse ignovisti, nolint te esse in alios misericordem l Quod si probare Caesari possemus in Africa Ligarium omnino non fuisse, si honest et misericordi mendaci saluti docivi calamitos esse vellemus, tamen hominis non esset, in tanto discrimine et periculo civis refellere
et redarguere nostrum mendacium, et Si esset ali- emuS, ejus certe non SSet, qui in eadem causa et
fortuna fuisset; sed tamen aliud est errare Caesarem 35 nolle, aliud nolle misereri tunc diceres aeSar, cave credas fuit in Africa, tulit arma contra te. Nunc quid dicis Cave ignoscas. Haec nec hominis nec ad hominem vox est qua qui apud te,
172쪽
C. Caesar, utitur, suam citius adiciet humanitatem quam extorquhbit tuam. 6. Ac primus aditus et postulatio Tuberonis haec, ut opinor, fuit, velle se de Q. Ligarii scelere dicere. Non dubito quin admiratus sis, vel quod de nullo ali quisquam, vel quod is, qui in eadem causa fuisset, vel quidnam novi sceleris adferret Scelus tu illud vocas, Tuber, Cur Isto enim nomine illa adhuc causa caruit alii errorem appellant, alii Io timorem; qui durius, spem, cupiditatem, odium, pertinaciam ; qui gravissime, temeritatem scelus praeter te adhuc nemo Ac mihi quidem, si proprium et verum nomen nostri mali quaeritur, fatalis quaedam calamitas incidisse videtur et improvidas
Isi hominum mentes occupavisse, ut nemo mirari debeat humana consilia divina necessitate SSe Superata. Liceat esse miseros quamquam hoc victore esse
non pοSSumus. Sed non loquor de nobis de illis loquor, qui occiderunt. Fuerint cupidi fuerint irati, 2 fuerint pertinaces sceleris Ver erimine, furoris, parricidii liceat Cn. Pompeio mortuo, liceat multis aliis carere. Quando hoc quiSquam ecte, Caesar, audivit, aut tua quid aliud arma voluerunt nisi a te contumeliam propulsare Quid egit tuus invictus 25 exercitus nisi ut suum jus tueretur et dignitatem tuam Z Quid Z Tu, cum pacem SSe cupiebaB, idne
agebas, ut tibi cum sceleratis, an ut cum bonis civibus conveniret Mihi vero, CaeSar, tua in me maxima merita tanta certe non viderentur, si me ut 3 Sceleratum a te conservatum putarem. Qu modo autem tu de re publica bene meritu eSSes, cum tot
sceleratos incolumi dignitate esse voluisses Sece sionem tu illam existimavisti, Caesa , initio, non bellum, neque hostile odium, sed civile discidium, Bb utrisque cupientibus rem publieam Sal Vam, Sed partim consiliis, partim studiis a communi utilitate aberrantibus. Principum dignitas erat paene par,
non par fortaSse eorum, qui sequebantur; cauSa tum
dubia, quod erat aliquid in utraque parte, quod pr
173쪽
PRO Q. LIGARIO ORATIO. 16Tbari posset nunc melior ea judicanda est, quam etiam di adjuverunt cognita vero clementia tua
quis non eam victoriam probet, in qua occiderit nemo nisi armatus i. Sed, ut omittam communem causam veniamus et ad noStram, utrum tandem existimas facilius fuisse, Tubero Ligarium ex Africa exire an vos in hibeam non venire Poteraniusne,' inquies, cum senatus censuisset y Si me consulis, nullo modo.
Sed tamen Ligarium senatus idem legaverat atque Ioille eo tempore paruit, cum parere senatui neceSSeerat vo tunc paruistis, cum paruit nemo, qui,
luit Reprehendo igitur Minime vero; neque
enim licuit aliter vestro generi, nomini, familiae, disciplinae sed hoc non concedo, ut, quibus rebus Is gloriemini in vobis, easdem in aliis reprehendatis.
Tuberonis sors conjecta est ex senatus conSulto, Cum ipse non adesset, more etiam impediretur statuerat excusare. Maec ego novi propter mne nece
Situdines, quae mihi sunt cum L. Tuberone domirio una eruditi, militiae contubernales, post affines, in omni denique vita familiares magnum etiam vim culum, quod linem studiis semper usi sumus Seio igitur Tuberonem domi manere voluisse V sed ita quid- agebat, ita rei publicae sanctissimum nomen 25 oppi bat, ut etiam si aliter sentiret, verborum t me ipSorum pondus sustinere non posset Cessit auctoritati amplissimi viri vel potius paruit: una
est prοfectus eum eis, quorum erat una cauSa;
tardius iter fecit; itaque in Africam venit jam occineto palam. Minc in Ligarium crimen ritur vel ira potius nam si crimen est illum voluisse non minus
magnum Si vos Africam, arcem omnium provinebarum, natam ad bellum contra hanc urbem gerendum, obtinere voluisse quam aliquem se malu 35isse. Atque is tamen aliquis Ligarius non fuit: Varus imperium se habere dicebat fasces certe haesbebat Sed quoquo modo se illud habet, haec quin eis, Tubero, vestra quid valet Recepti in pro-
174쪽
168 M. TULLII CICERONIS vinciam non sumus Quid, si essetis Caesarino
eam tradituri fuistis an contra Caesarem retenturi 8. Vide quid licentiae, Caesar, nobis tua liberalbias det vel potius audaciae: si responderit Tubero, o Africam, quo Senatus eum sorSque miSerist tibi, patrem suum traditurum fuisse, non dubitabo apud ipsum te, cujus id eum facere interfuit, gravissimis verbis ejus consilium reprehendere. Non enim, si tibi ea res grata fuisset, esset etiam probata Sed Io jam hoc totum omitto, non tam ne flandam tuas patientiMimas aures, quam ne Tubero quod numquam cogitavit facturus fuisse videatur Veniebatis igitur in Africam, provinciam unam ex omnibus huic victoriae maxime infestam, in qua erat rex Io potentissimus inimicus huic causae, aliena voluntaS, conventus firmi atque magni. Quaero, quid facturi
fuistis Quamquam quid facturi fueritis dubitem, cum videam quid feceriti. Prohibiti estis in provincia vestra pedem ponere et prohibiti summa im2 juria. Quo modo id tulistis Acceptae injuriae querelam ad quem detulistis adempe ad eum,
cujus auctoritatem secuti in societatem belli veneratis. Quod si Caesaris causa in provinciam veni batis, ad eum profecto exclusi provincia venissetis: 25 venistis ad Pompeium. Quae est ergo apud a
Sarem querela, cum eum accuSetiS, a quo queramini
prohibitos esse vos contra Caesarem gerere bellum Atque in hoc quidem vel cum mendacio, si vultis, gloriemini per me licet, vos provinciam fuisse Cae- Boreari tradituros. Etiam si a Varo et a quibusdam aliis prohibiti estis, ego tamen confiteor culpam ASSLigarii, qui vos tantae laudis occasione privaverit.
s. Sed vide, quaeso, Caesar, constantium orti
fissimi viri Tuberonis , quam egο, quam vi ipSe85 probarem, ut probο, tamen non commemornrem, nisi a te cognovissem in primis eam virtutem solere
laudari. Quae fuit igitur umquam in ullo homine tanta constantia Constantiam dico Nescio an melius patientiam possim dicero. Quotus enim
175쪽
PRO Q. LIGARIO ORATIO. 16sistud quisque fecisset, ut, a quibus partibus in di
sensione civili non esset receptus esset etiam cum crudelitate rejectus, ad eos ipsos rediret Magni eujusdam animi atque ejus viri est, quem de BuSeepta enuSa propositaque sententia nulla contumelia, nulla viS, nudum periculum possit depellere. Ut enim cetera paria Tuberoni cum Var fuissent, honos, nobilitas, splendor ingenium, quae nequaquam fuerunt, hoc certe praecipuum Tuberonis, quod juStoeum imperio ex senatus consulto in provinciam Ioguam venerat. in prohibitus non ad Caesarem, ne iratus, O dοmum, ne iners, non in aliquam regionem, ne condemnare causam illam, quam S cutus erat, Videretur in Macedoniam ad Cn. Pompeii astra venit, in eam ipsam causam, a qua erat Isrejectus injuria. Quid Z Cum ista res nihil comm visset ejus animum, ad quem veneratis, languidiore, credo, studio in causa fuistis tantummodo in praesidiis eratis, animi ver a causa abhorrebant: an,
ut fit in civilibus bellis, nec in vobis magis quam 2o
in reliquis omnes enim vincendi studi tenebamur. Pacis equidem Semper auctor fui, sed tum geros erat enim amentis, cum aciem videres, pacem cogitare. Omnes, inquam, vincere volebamus; tu certe praecipue, qui in eum locum veneras, ubi tibi esset pere 25undum, nisi vicisSes quamquam, ut nunc e reS habet, non dubito quin hanc salutem anteponas illi victoriae. Io Baec eg non dicerem, Tubero, si aut vos constantiae vestrae aut Caesarem beneficii sui poe Boniteret. Nunc quaero utrum vestras injurias an rei
publicae persequamini. Si rei publicae, quid de
vestra in illa causa perseverantia respondebitis Si vestras, videte ne erretis, qui Caesarem vestris inimicis iratum fore putetis, cum ignoverit suis. 35 Itaque num tibi videor in causa Ligarii esse occu-psitu. Num de ejus facto diceres Quicquid dixi,
ad unam summam referri volo vel humanitatis vel clementiae vel misericordiae tuae. Causas, CaeBRr,
176쪽
1ro M. TULLII CICERONIS egi multas equidem tecum, dum te in foro tenuit
rati honorum tuorum, certe numquam hoc modο:Ignoscite, judiceS erravit, lapsu eSt, non putavit; si umquam posthac Ad parentem sic agi solet ad judices, Non fecit, non cogitavit falsi testes, fictum crimen. Dic te, Caesar, de aut Ligarii judicem esse quibus in praesidiis fuerit quaere taceo, ne haec quidem colligo, quae fortasse valerent etiam apud judicem: Legatus ante bellum Prοfectus,' Is lictus in pace bello oppressus in eo ipS non acerbus, jam est totus animo ac studi tuus. Ad judicem sic agi solet; sed ego apud parentem loquor Err vit, temere fecit, poenitet ad clementiam tuam confugio, delicti veniam peto, ut ignoScatur oro.15 Si nem impetravit, arroganter si plurimi, tu idem fer opem, qui spem dedisti. An sperandi Ligario cauSa non sit, cum mihi apud te locus sit etiam pro alter deprecandi Quamquam nec in hac oratione Spe est poSita causae nec in eorum studiis, qui a te 2 pro Ligari petunt, tui neceSSarii. II. Vidi enim et cognovi quid maxime Spectares,
cum pro alicujus salute multi laborarent causas apud te rogantium gratiosiore eSSe quam vultUS, neque te spectare quam tuus esSet necessarius is,
2 qui te oraret, sed quam illius, pro quo laboraret. It que tribuis tu quidem tuis ita multa, ut mihi beatiores illi videantur interdum, qui tua liberalitate fruuntur, quam tu ipse, qui illis iam multa concedas; sed
vide tamen apud te causas, ut dixi, valere plus do quam preces, ab eisque te moveri maxime, quorum ustissimum videas dolorem in petendo. In Q. Lbgari conservando multis tu quidem gratum facies necessarii tuiS, Sed hoc, quaeSο, οnSidera, quod soles possum fortissimos viros, Sabinos, tibi proedo batissimos, totumque agrum Sabinum, florem It liae a robur rei publicae, proponeres nοSti optimos
homines animadverte horum omnium maestitiam
et dolorem hujus T. Brouehi, de quo non dubito quid existimes, lacrimam squaloremque ipsius et
177쪽
filii vides. Quid de fratribus dicam ' Noli, Caesar
putare de unius capite nos agere aut tres tibi Ligarii retinendi in civitate sunt aut tres ex civitate exterminandi; nam quodvis exsilium his est optatius quam patria, quam domus, quam di penates, uno illo exsulante. Si fraterne, si pie, si cum dolore faciunt, moveant te horum lacrimae, moveat pietaS, moveat germanitas valeat tua vox illa, quae vicit: te enim dicere audiebamus nos omnes adVersarios putare, niSi qui nobiscum essent te omnes, qui Ioeontra te non essent, tuos. Videsne igitur hunc splendorem omnium, hanc Brocchorum domum, hunc L. Marcium, C. Caesetium, L. Corfidium, hos omnes equites Romanos, qui adsunt veste mutata, non solum notos tibi, verum etiam probatos viros, Io qui tecum fuerunt Atque his irascebamur, hos requirebamus, his nonnulli etiam minabamur. οnserva igitur tuis suos, ut, quem ad modum cetera, quae dicta sunt a te, sic hoc verissimum reperiatur. 12. Quod si penitus perspicere posses concordiam o Ligariorum, omnes fratres tecum judicares fuisse.
An potest quisquam dubitare quin, si Q. Ligarius in Italia esse potuisset, in eadem sententia fuerit futurus, in qua fratres fuerunt Quis est qui horum
eouSengum con Spirantem et paene conflatum in huc 25 prope aequalitate fraterna non noverit, qui hoc non Sentiat, quidvis prius futurum fuisse, quam ut hi fratres diversas sententias fortunasque sequerentur Voluntate igitur omnes tecum fuerunt tempestate reptus est unus, qui si consilio id fecisset, esset doeorum similis, quos tu tamen salvos esse voluiSti. Sed erit ad bellum, dissenserit non a te Solum, verum etiam a fratribus hi te orant tui. Equidem, eum tuis omnibus negotiis interessem, memoria
tene qualis T. Ligarius quaestor urbanus fuerit 35 erga te et dignitatem tuam. Sed parum est me hoc meminiSse spero etiam te, qui oblivisci nihil soles nisi injurias, quoniam hoc est animi, quoniam etiam
ingenii tui te aliquid de hujus illo quaestori officio,
178쪽
1T2 M. T. CICERONIS PRO N. LIGARIO GRATIO. etiam de aliis quibusdam quaestoribus reminiseemtem recordari. Hic igitur T. Ligarius, qui tum nihil egit aliud neque enim haec divinabat), nisi ut tui
eum studiosum et bonum virum judicares, nune a
te supplex fratris salutem petit quam hujus adminuitus ossicio cum utrisque his dederis, tres fratres optimos et integerrimos non solum sibi ipsos neque his tot ac talibus viris neque nobis necessariis tuis, sed etiam rei publicae condonaveris Fac igitur, Io quod de homine nobilissimo et clarissimo fecisti nuper in curia, nunc idem in foro de optimis et huie omni frequentiae probatissimis fratribus. Ut concessisti illum senatui, sic da hunc populo, cuju v luntatem carissimam semper habuisti, et, si in dies Io tibi gloriosissimus, populo Romano gratissimus fuit, noli, obsecro, dubitare, C. Caesar, similem illi rei riae laudem quam saepissime quaerere. Nihil est tam populare quam bonitas, nulla de virtutibus tuis plurimis nec admirabilior nec gratior misericordia
2 est. omines enim ad deos nulla re propius accedunt quam salutem hominibus dando nihil habet
nec fortuna tua majus quam ut pοSSi8, nec natura melius quam ut velis servare quam plurimos Longiuorem rationem causa forsitan postulet, tua certe 25 natura breviorem. Quare cum utilius esse arbitrer
te ipsum quam me aut quemquam loqui tecum, sinem jam faciam tantum te admonebo, si illi absenti salutem dederis, praesentibus his omnibus
179쪽
I. ANTE quam de re publica, patres conseripti, dicam ea, quae dicenda hoc tempore arbitror, X- ponam vobis breviter consilium et profectionis et reveratoni meae. Ego cum sperarem aliquando adveStrum consilium auctoritatemque rem publicam ESSE QVocatam, manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria ne vero usquam discedebam nec a re publica dejiciebam oculos ex eo die, quo in aedem Telluris convocati SumuS: in quo templo, quantum in me fuit jeci Iofundamenta pacis Atheniensiumque renovavi vetus exemplum Graecum etiam Verbum usurpavi, quotum in sedandis discordiis usa erat civitas illa, atque omnem memoriam discordiarum oblivione sempiterna delendam censui. Praeclara tum rati M. Io Antonii, egregia etiam vοluntas pax denique per eum et per liberos ejus cum praestantissimis civibus confirmata est. Atque his principiis reliqua cοnSentiebant: ad deliberationes eas, quas habebat domi de re publica, principes civitatis adhibebat ad hunerio ordinem resisptimas deferebat nihil tum nisi quod
erat notum omnibus in C. Caesaris commentariis rePeriebatur summa constantia ad ea, quasi quae-Sita erant, respondebat. Num qui exsules restituti Unum aiebat, praeterea neminem. Num mni uni 25tates datae r iussae, respondobat. Adsentiri etiam
180쪽
1 et M. TULLII CICERONIs nos Ser. Sulpiciο, clariSsim virο, voluit, ne qua tabula post Idus Martias ullius decreti Caesaris aut
beneficii figeretur. Multa praeteres eaque Pra clara ad singulare enim M. Antonii factum festinat orativi dictaturam, quae jam vim regiae potestatis obsederat, funditus ex re publica Eustulit de qua ne sententias quidem diximus scriptum senatus consultum quod fieri vellet attulit, quo recitat auctoritatem ejus Summo studi secuti sumus eique Io amplissimis verbis per senatus consultum gratias
2. Lux quaedam videbatur oblata non modo regno, quο pertuleramus, sed etiam regni timore Sublato, magnumque pignus ab e rei publicae MI tum se liberam civitatem esse velle, eum dictatoris nomen, quod Saepe justum fuiSSet propter perpetuae
dictaturae recentem memoriam funditu ex re publica sustulisset. Liberatus periculo caedis paucis post diebus senatus; uncus impactus est fugitivo
2 illi, qui in Marii nomen invaserat. Atque haec
omnia communiter eum collega alia porro propria Dolabellae, quae, nisi collega afuisset, credo eis futura fuisse communia Nam cum serperet in
urbem infinitum malum idque manaret in dies 25 latius, idemque bustum in lar facerent, qui illam
insepultam sepulturam effecerant, et quotidie magis magisque perditi homines cum sui similibus servis tectis ac templis urbis minarentur, talis animal versi fuit Dolabellae cum in audaces sceleratosque do servos, tum in impuros et nefarios liberos, talisque eversi illius exsecratae columnae, ut mihi mirum videatur tam valde reliquum tempus ab illo uno die dissensisse. Ecce enim,ulendis Iuniis, quibus ut
adessemus edixerat, mutata omnia nihil per sen ab tum nivit et magna per populum et absente populo et invito Consules designati negabant se audere in Senatum venires patriae liberatores urbe carebantea, cujus a cervicibus jugum servile dejeeerant, quos