장음표시 사용
51쪽
IN L. ATILINAM ORATI III. si ventum, quam haec tanta in re publica conjuratio manifesto inventa atque deprehensa est. Quod si Catilina in urbe ad hanc diem remansiSSet, quamquam, quoad fuit, omnibuS ejus consiliis occurri atque obstiti, tamen, ut levissime dicam, dimi ficandum nobis cum illo fuisset neque nos umquam, cum ille in urbe hostis esset, tantis periculis rempublicam tanta pace, tant otio, tanto silentio libe-
8. Quamquam haec omni Quirites, ita sunt a Iome administraeta, ut deοrum immοrtalium nutu atque consilio et gesta et provisa esse videantur idque Cum conjectura consequi possumuS, quod vix videtur humani consilii tantarum rerum gubernatio esSe
tutas tum vero ita praesentes his temporibus 5
opem et auxilium nobis tulerunt, ut eos paene oculis videre possemus nam ut illa omittam, visas Dοcturno tempore ab occidente faces ardoremque caeli, ut fulminum jactus, ut terrae motus relinquam, ut omittam cetera, quae tam multa nobis consulibus 2s facta sunt, ut haec, quae nunc fiunt, canere di immortales viderentur, hoc certe, quod sum dicturus, neque praetermittendum neque relinquendum est: nam profecto memoria tenetis cotta et Torquato consulibus complures in Capitolio res de caelo esse 25 PercuBSaS, eum et simulacra deorum depulsa sunt et statuae veterum hominum dejectae et legum aera
liquefacta tactus est etiam ille, qui hane urbem condidit, Romulus, quem inauratum in Capitolio, parvum atque Iactentem, uberibus dupinis inhi Boantem fuisse meministi quo quidem tempore cum haruspices ex tota Etruria convenissent, caedes a
que incendia et legum interitum et bellum civile ac domesticum et totius urbis atque imperii ecasum appropinquare dixerunt, nisi di immortales omni 35 ratione placati suo numine prope fata ipsa stexissent. Itaque illorum responsis tum et ludi per decem dies facti sunt neque res ulla quae ad placandos deos pertineret praetermissa est, idemque jusserunt sim
52쪽
d . M. TULLIL CICERONIS lacrum Iovis facere majus et in excelso collocare et contra atque anteli fuerat ad rientem cοnvertere; ac se sperare dixerunt, si illud signum, quod videtis, solis ortum et forum curiamque conspiceret, fore ut ea consilia, quae clam essent inita contra Salutem urbis atque imperii, illustrarentur, ut a Senatu POp loque Romano perspici possent. Atque illud signum collocandum consules illi locaverunt, sed tanta fuit Operis tarditas, ut neque Superioribus consulibus Io neque nobis ante hodiernum diem ollocaretur. s. Hic quis potest esse iam VerSu a vero, tam praecepS, tam mente captuS, qui neget haec omnia, quae videmus, praecipueque hanc urbem deorum immortalium nutu ac potestate administrari Ete-Ib nimbum esset ita responsum, caedeS, inuendia, interitum rei publicae comparari, et ea per cive8, quae tum propter magnitudinem scelerum nonnullis incredibilia videbantur, ea nοn modo cogitata a nefariis civibus, verum etiam SuSeepta SSe SensiStiS.2o Illud vero nonne ita praesens est, ut nutu Iovis Optimi Maximi factum esse videatur, ut cum hodierno die mane per forum me jussu et stomurati et eorum indicos in aedem Concordiae ducerentur, eo ipso tempore signum Statueretur Quo conoeato 25 atque ad vos senatumque converso omnia et en tus et Vos , quae erant cogitata contra Salutem omnium, illustrata et patefacta vidistis; quo etiam majore sunt isti di supplicioque digni, qui non
solum vestris domiciliis atque tectis, sed etiam de 3 rum templis atque delubris sunt funestos ac nefarios ignes inferre conati; quibus ego si me restitisse discam, nimium mihi sumam et non sim ferendus ille,
ille duppiter restitit ille Capitolium, ille haec templa, ille cunctam urbem illo vos omnes Sal VOS ASed voluit Dis ego immortalibus ducibus hanc mentem, Quirites voluntatemque Suscepi atque ad haec tanta
indicia perveni. Jam vero illa Allobrogum solibuitatio ab Lentulo poterisque domesti eis hostibus
tam dementer tantae res creditae et ignotis et hah
53쪽
IN L. CATILINAM GRATIO III. Tharis commissae litterae numquam essent Pr laeto, si ab dis immortalibus huic tantae audaciae consilium esset ereptum. Quid vero Ut homines
Galli ex civitate male pacata, quae genS una PStat quae bellum populo Romano sacere posse et non nolle videatur, spem imperii ac rerum maXimarum ultro sibi a patriciis hominibus oblatam negligerent vestramque Salutem suis opibus anteponerent, id non divinitus esse suetum putati Ad Praesertim quino non pugnando, Sed tacendo Superare potuerint. Io, Io. Quamobrem, Quirites, quoniam ad omnia pulvinaria supplicati decreta est, celebratote illos dies cum conjugibus ac liberis vestris. Nam multi saepe honores dis immortalibus justi habiti sunt aedebiti, sed profecto justiores numquam erepti enim IS
estis ex crudelissimo ac miserri in interitu, ereptigine Enede, Sine Sanguine, Sine Xercitu, Sine di nilo
tione togati me uno togat duce et imperatore vicistis. Etenim recordamini, Quirites, omne civiles disSensioneS, non solum eas, quas audistiS, sed SoeaS, qua Vosmet ipsi meministis atque vidistis L.
Suna P. Sulpicium oppressit O desiit ex urbe,
Marium, custodem hujus urbis, multosque sortes viros partim ejecit ex civitate, partim intorem it. Cn. Octavius consul armis expulit ex urbe collegam 25 omnis hie locus acervis corporum et ei Vium a
guine redundavit. Superavit postea Minna reum Mario sum vero clarissimis viris interfeetis lumina civitatis exstincta sunt. Ultus est hujus victoriae crudelitatem postea Sulla ne diei quidem opus oest quanta deminutione civium et quanta ealamitate rei publicae Dissensit M. Lepidus a clarissimo ac fortissimo viro Q. Catulo attulit non tam ipsius
interitus rei publicae luctum quam ceterorum. Atque illae tamen omnes dissensiones erant ejus modi, si quae non ad delendam, sed ad commutandam rempublicam pertinerent; non illi nullam esse rempublicam, sed in ea, quae QSSet, si osse rin CiPUS, neque hanc urbem conflagrare, sed se in hac urbe
54쪽
8 M. TULLII CICERONIS florere voluerunt. Atque illae tamen omnes di Sensiones, quarum nulla exitium rei publicae qua sivit, ejus modi fuerunt, ut non reconciliatione concordiae, sed interneuione civium dijudicatae sint. In hoc autem uno post hominum memoriam maXimo crudelissimoque bello, quale bellum nulla umquam barbaria cum sua gente gessit, quo in bello lex haec fuit a Lentulo, Catilina, Cethegο, Cassio ConStituta, ut omnes, qui Salva urbe salvi esse 1 possent, in hostium numero ducerentur, ita me gesSi, Quirites, ut salvi omnes conServaremini, et, Cum hostes vestri tantum civium Superfuturum putaSSent, quantum infinitae caedi restitisset, tantum autem urbis, quantum flamma obire non potuisset, et urbem I et cives integros incolumesque Servavi. II. Quibus prctantis rebus, Quirites, nullum eg a vobis praemium virtutis, nullum Insigne' noris, nullum monumentum laudi P tulo, pra terquam hujus diei memoriami sempiternam in 2 animis ego vestris nine triumphοS-οοS, omnia Ornamenta'οnoris, monumenta glοriae, laudis insignia condi et collocari volo. Mihil me mutum p test delectare, nihil tacitum, nihil denique ejus modi, quod etiam minus digni adsequi possint memoria25 vestra, Quirites, res nοStrae alentur, Sermonibus crescent, litterarum monumentis inveterageent et corroborabuntur eandemque diem intelligo, quam Sper aeternam fore, prοPugatam esse et ad salutem urbis et ad memoriam consulatu mei, Unoque tem- Bosor in hac re publica duos cives XStiti ASB, quorum alter fines vestri imperii non terrae, sed caeli regionibus terminaret, alter ejusdem imperii domiciliuin
II. Sed quoniam earum rorum, qua ego gQSSi, Bb non eadem est fortuna atque condiei quae illorum qui externa bella gesserunt, quod mihi cum eis vivendum St, quos isti ac subegi, isti hostes aut interfectos aut oppreSSOS reliquerunt, veStrum At, Quirites, si ceteri facta Sua recte prosunt, mihi meo
55쪽
IN GATILINAM GRATIO III. sue quando obsint prοvidere. Mentes enim hominum
audacissimorum celeratae ac nefariae ne vobis nocere possent ego providi ne mihi noceant vestrum
QS providere. Quamquam, Quirites, mihi quidem ipsi nihil ab istis jam noceri potest magnum enim est di bonis praesidium, quod mihi in perpetuum cοmparatum est, magna in re publica dignitas, quae me semper tacitis defendet, magna vis MonScientiae, quam qui negligunt, cum me viοlare volent, Sesipsi indicabunt Est etiam nobis is animus, Qui iori,S, ut nοn modo nullius audaciae cedamus, sed etiam omnes improbos ultro semper laceSSamus.
Quod si omnis impetus domesticοrum hostium, d PutSus a vobis, se in me unum convertit, vοbis erit videndum, Quirites, qua cοndicione posthsic eos IS QSSe velitis, qui se pro salute vestra obtulerint imvidiae periculisque omnibus mihi quidem ipsi quid est quod jam ad vitae fructum possit adquiri, cum praesertim neque in honore vestro neque in glοria virtutis quicquam videm illius, quo mihi libeatrio ascendere V Illud profecto perficiam, QuiriteS, ut ea, quae gessi in consulatu, privatus tuear atque ornem, ut, si qua est invidia conservanda re publica su cepta, laedat invidos mihi valeat ad gloriam. D nique ita me in re publica tractabo, ut meminerim 25
Semper quae geSSerim curemque ut ea virtute, non
casu gesta esse videantur Vos, Quirites, quoniam jam nox est, venerati Iovem, illum custodem hujus urbis ac vestrum, in vestra tecta discedite et ea, quamquam Iam est periculum depulsum, tameneto neque ac priore nocte custodiis vigiliisque defendite: id ne vobis diutius faciendum sit atque ut in Pedipetuae pace esse possitis providebo.
56쪽
I. VIDEο, patres cοnScripti, in me Omnium e trum ora atque culo QSSe converSοS; video vos non solum de vestro ac rei publicae, verum etiam,
si id depulsum sit, de me periculo SA Sollicitos. 5 Est mihi jucunda in malis et grata in dolore vestra erga me voluntas, sed eam, per deos immortales, deponite atque obliti salutis meae de vobis, de vestris liberis cogitate mihi si haec condicio consulatus data est, ut omnes acerbitates, mnes dolοres Io cruciatusque perferrem, feram non Solum fortiter, verum etiam libenter, dum modo meis laboribus vobis pοpuloque Romano dignitas salusque pariatur. Ego sum ille consul patres cοnscripti, cui non forum,
in quo muis aequitas eontinetur, non enmPUS EO IS sularibus auspiciis consecratus, non curia, Summum auxilium omnium gentium, non domuS, commvno
perfugium, non lectus ad quietem datus, non denique haec sedes honoris sella curulis umquam vacua mortis pericul atque insidiis fuit , g multa tacui,
2 multa pertuli, multa concessi, multa meo quodam dolore in vestr timore sanavi nunc si hunc exitum consulatus mei di immortales esse voluerunt, ut vοs populumque Romanum ex caede miserrima, Conjuges liberosque vestros virginesque Vestales ex acerbissi-25 ma vexatione templa atque delubra, hanc pulcherris
57쪽
M. T. CICERONIS IN L. CATILINAM ORATI Iv. GImam patriam omnium nostrum ex foedissima flamma, totam Italiam ex bello et vastitate eriperem, quaecumque mihi uni proponetur fortuna, Subeatur. Etenim si P. Lentulus suum nomen inductus a vatibus fatale ad perniciem rei publicae fore putavit, cur ego non laeter meum consulatum ad salutem populi Romani prope fatalem exstitisse V 2. Quare, patres conScripti, consulite vobis, pr spicite patriae, cοn Servate vos, conjuges, liberos fortunasque veStras, populi Romani nomen salu Iotemque defendite mihi parcere ac de me cogitare desinite. Nam primum debeo sperare mne deos, qui huic urbi praesident, pr e mihi ac mereor rei turos esse gratiam deinde, si quid obtigerit, aequo animo paratoque mοriar: nam neque turpis mors filarii vir pοtest accidere heque immatura cοnsulari nec misera sapienti Nec tamen ego sum ille edi reus, qui fratris carissimi atque amantissimi praesentis maerore non movear hοrumque omnium t crimis, a quibus me circumsesSum videtis; nequerio meam mentem non domum saepe revocat exanimata
uxor et abjecta metu filia et parvulus filius, quem mihi videtur amplecti res publica tamquam vi fidem consulatus mei, neque ille, qui exspectans hujus exitum diei adstat in conspectu me gener. 25Moveor his rebus omnibus, sod in enm partem, Uti salvi sint vobiscum omnes, etiam si me vis aliqua oppresserit, potius quam et illi et nos una rei in blicae peste peream . Quare, patre ConScripti, incumbite ad salutem rei publicae, circumspicite oomneS procellaS, quae impendent, nisi providetis. Non Ti. Gracelius, quod iterum tribunus plebis fieri voluit, non C. Gracchus, quod agrarios concitare conatus est, non L. Saturninus, quod C. Memmium occidit, in discrinien aliquod atque in vestrae seve 35ritatis judicium adducitur tenentur ii, qui ad urbis
incendium, ad vestram omnium caedem, ad Catulinam accipiendum Romae restiterunt tenentur libtorae, Signa, manus, denique unius cujuSque con-
58쪽
62 M. TULLII CICERONIS fessior sollicitantur Allobroges, servitia excitantur, Catilina arcessitur, id est initum eοnsilium, ut interfectis omnibus nemo ne ad deplοrandum quidem populi Romani nomen atque ad lamentandaevi tantio imperii calamitatem relinquatur.3. Haec omnia indices detulerunt, rei confessi sunt, vos multis jam judiciis judicavistis, primum quod mihi gratias egistis singularibus verbis et mea virtute atque diligentia perditorum hominum Io con urationem patefactam esse decrevistis, deinde quod P. Lentulum se abdicare praetura coegisti8; tum quod eum et ceterοs, de quibus judicastis, in custodiam dandos censuistis, maximeque quod meo nomine supplicationem decrevistis, qui honos to- Is gat habitus ante me est nemini; οstrem hesterno die praemia legatis Allobrogum Titoque Volturcio dedistis amplissima quae sunt omnia ejus modi, ut ii, qui in custodiam nominatim dati sunt, sine ulla dubitatione a vobis damnati esse videantur. 2 Sed ego institui referre ad vos, patre conScripti, tamquam integrum, et de facto quid judicetis et de
poena quid cenSeatis. Illa praedicam, quae Sunt nSuliS: ego magnum in re publica versari furorem et nova quaedam misceri et concitari mala jam pri-25 dem videbam sed hanc tantam, tam exitiosam h beri conjurationem a civibus numquam putavi. Nunc quiequid est, quocumque vestrae mentes inclinant atque Sententiae, statuendum vobis ante noctem est Quantum facinus ad vos delatum sit videtis: Bo huic si paucos putatis adfines esse, vehementer erratis latius opinione disseminatum est hoc malum manavit non solum per Italiam, veruinetiam transcendit Alpes et obscure serpens multas jam provincias occupavit Id opprimi sustent dod ac prolatando nullo pacto potest quacumque ratione placet, celeriter vobis vindicandum est... Video adhuc duas esse sententias, unam D. Silani, qui censet eos, qui haec delere conati sunt, morte esse multandos, alteram C. Caesaris, qui
59쪽
mortis poenam removet, ceterorum suppliciorum omnes acerbitates amplectitur Uterque et pro sua dignitate et pro rerum magnitudine in summa Severitate versatur Alter eos, qui nos omnes, qui populum Romanum vita prMare cοnati sunt, qui et delere imperium, qui populi Romani nomen e
stinguere, punctum temporis frui vita et hoc communi spiritu non putat oportere, atque hο genus poenae saepe in improbos cives in hac re publieaeES usurpatum recordatur alter intelligit mortem Ioah dis immortalibus non esse supplicii causa conStitutam, sed aut necessitatem naturae aut laborum ac miseriarum quietem itaque eam sapientes numquam inviti, fortes saepe etiam libenter oppetiverunt vincula vero et ea sempiterna certe ad singu Istarem poenam nefarii sceleris inventa sunt muniueipiis dispertiri jubet. labere viderer ista res iniquitatem, si imperare velis, dissicultatem, si rogare; decernatur tamen, si placet. Ego enim suscipiam et, ut perο, reperiam qui id, quο salutis omnium 2ocauga statueritis, non putent esse suae dignitatis recusare Adjungit gravem poenam municipibus, si quis eorum vincula ruperit horribiles custodias circumdat et dignas scelere hominum perditorumssancit ne qui eorum pοenam, quos condemnat, aut 25 Per senatum aut per populum levare possit eripit etiam spem, quae Sola hominem in miseriis cons lari solet; bona praeterea publicari jubet; vitam solam relinquit nefariis hominibus: quam si eripuisset, multos uno dolores animi atque corporis et Boomnes Scelerum poenaB ademisset. Itaque ut aliqua in vita formido improbis esset positis apud in feros ejus modi quaedam illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt, quod videlicet intelli gehant eis remotis non esse mortem ipsam pertim o
si Nune, patres conscripti, ego mea vide quid intersit di si eritis secuti sententiam C. CaeSaris, quoniam hanc is in re publica viam, quae popularis
60쪽
habetur, secutus est, mrtasse minus erunt hoe auctore et cognitore hujusce sententiae mihi populares impetus pertimescendi: si illam alteram nescio an amplius mihi negotii contrahatur; sed tamens meorum periculorure rationes utilitas rei publieae vineat. abemus enim a Caesare, sicut ipsius dignitas et majorum ejus amplitudo postulabat, sente, tiam tamquam bSidem perpetuae in rem publicam voluntatis intellectum est quid interesset inter l, Io vitatem concionatorum et animum Vere popularem,
saluti populi consulentem. Vide de istis, qui se
populares haberi volunt, abesse non neminem, ne de capite videlicet civium Romanorum sententiam ferat is et nudius tertius in custodiam cives Romanos
15 dedit et supplicationem mihi decrevit et indices
hesterno die maximis praemiis affecit. Iam hoc nemini dubium est, qui re custodiam, quaesitori gratulationem, indici praemium decrevit, quid de tota re et causa judicarit At vero C. Caesar intel-2 ligit legem Semproniam esse de civibus Romanis constitutam qui autem rei publicae sit hostis, eum civem nullo modo esse possen denique ipsum lat rem Semproniae legis jussu populi poenas rei publicae dependisse. Idem ipsum Lentulum, largitorem 25 et prodigum, non putat, cum de pernicie pοpuli Romani, exitio hujus urbis tam acerbe, tam crudeliter cogitarit, etiam appellari posse popularem itaque homo mitissimus atque lenissimus non dubitat P. Lentulum aeterni tenebris vinculisque mandare et B sancit in posterum, ne quis hujus supplici levando sed aetare et in perniciem populi Romani posthac popularis esse possit adjungit etiam publicationem
bonorum, ut omne animi cruciatus et corporis etiam egestas ac mendicitas Consequatur.3 6. Quamobrem, sive hoc statueritis, dederitis mihi
comitem ad Coneionem populo carum atque jueum
dum sive Silani sententiam sequi malueritis, faciis me atque o erudelitatis vituperatione exsolverit atque obtinebo eam multo leniorem fuisse. Quam .