장음표시 사용
61쪽
IN L. CATILINAM ORATIO IV. 56quam, Patres conseripti, quae potest esse in tanti Meleris immanitate punienda crudelita. Ego enim de meo sensu judic nam ita mihi salva re publica vobiscum perfrui liceat, ut ego, quod in hac causa
vehementior Eum, nοn atrοcitate animi moveor squis est enim me mitiory- sed singulari quadam humanitate et misericordia videor enim mihi videre hanc urbem lucem rbis terrarum atque arcem omnium gentium, subit uno incendio concidentemseerno animo sepulta in patria miseros atque inse IopuliοS acervos civium versatur mihi ante oculos aspectus Cethegi et furor in vestra caede bacchantis; eum vero mihi proposui regnantem Lentulum, sicut ipse ex fatis se sperasse conlasgu8 St, purpuratum esse huic Gabinium, cum exercitu venisse Catilinam, Iotum lamentationem matrum familias, tum fugam
virginum atque puerοrum ac vexationem virginum VeAtalium perhorresco, et, quia mihi vehementer haec videntur misera atque miseranda, idcirco in eoS, qui ea perficere voluerunt, me severum vehe 2omentemque praebeo. Etenim quaero, si quis pater familias, liberis suis a servo interfectis, uxore OCCiSa, incensa domo supplicium de Servo non quam nee bissimum sumpserit, utrum is elemens ac misericοrsan inhumanissimus et crudelissimus esse videatur Z 25 Mihi vero importunus ac ferreus, qui non dolore et cruciatu nocentis suum dolorem cruciatumque lenierit. Si nos in his hominibus, qui nοs, qui cοnjuges, qui liberos nostros trucidare voluerunt, qui Singulas unius cujusque nostrum domοs et hοc uni Boversum rei publieae domicilium delere conati sunt,
qui id egorunt, ut gentem Allobrogum in vestigiis hujus urbis atque in cinere deflagrati imperii collο-
earent, si vehementissimi fuerimus, misericordes habebimur; sin remissiores esse voluerimus sum 35mae nobis erudelitatis in patriae civiumque pernicie fama subeunda est. Nisi ver cuipiam L. CaeSar, vir fortissimus et amantissimus rei publicae, Crudelior nudius tertius visus est, cum sororis Suae lamb
62쪽
nae lectissimae, virum praesentem et audientem vita privandum esse digit, cum avum suum JuSAuconsulis interfectum filiumque ejus impuberem, lingatum a patre miSSum, in carcere necatum Me
dixit. Quorum quod simile factum Quod initum
delendae rei publicae consilium Largitionis v luntas tum in re publica versata est et partium quaedam contentio. Atque eo tempore hujus avus Lentuli, vir clarissimus, armatus Gracchum est pedi I secutus ille etiam grave tum vulnus accepit, ne
quid de summa re publica deminueretur hic ad evertenda rei publicae fundamenta Gallos arcessit, servitia concitat, Catilinam vocat, attribuit nos trincidandos Cethego et ceteros cives interficiendos O Isi binio, urbem inflammandam Cassio, totam Italiam vastandam diripiendamque Catilinae. Vereamini,
censeo, ne in hoc scelere tam immani ac nefando nimis aliquid severe statuisse videamini: multo magis est verendum ne remissione poenae erudeles 2 in patriam quam ne severitate animadversionis nimis vehementes in acerbissimos hostes fuisse videamur. Sed ea, quae exaudio, patre conscripti, dissimulare non possum. Iaciuntur enim o B, qua Pe veniunt ad aures meas, eorum qui vereri videntur ut
2 habeam satis praesidii ad ea, quae vos statueritis hodierno die, transigunda: mnia et provisa et
parata et constituta sunt, patre ConScripti, eum mea summa cura atque diligentia tum multo etiam majore populi Romani ad summum imperium reti-8 nendum et ad communes fortunas ConServandus voluntate. Omnes adsunt omnium ordinum hοmines, omnium denique aetatum plenum Si forum, plena templa circum forum, plenitamnes aditus hujus templi ac loci Causa est enim post urbem onditam 35 haec inventa sola in qua omnes Sentirent unum atque idem praeter eos, qui cum sibi viderent esse pereum dum cum omnibus potius quam Soli perire voluerunt. Hosce ego homines excipio et secem libenter, nequcti improborum civium, sed in acerbissimorum o
63쪽
IN L. CATILINAM ORATIO Iv. Ttium numero habendos puto Cereri vero, di immortales tua frequentia. qu studio, qua virtute adcοmmunem salutem dignitatemque consentiunt lQuid ego hic equites Romanos commemorem Qui
vobis ita summam ordinis consiliique concedunt, ut vobiscum de amore rei publicae certent quos ex multorum annorum dissensione hujus ordinis adi cietatem concordiamque revocatos hodiernus dies vobiscum atque haec causa cοnjungit quam si com unctionem, in consulatu confirmatam meo, perpetu-Ioam in re publica tenuerimus, confirmo vobis nullum posthac malum civile ac domesticum ad ullam rei publicae partem esse venturum. Pari studio delam dendae rei publicae convenisse videretribunos aerarios, fortissimos viros scribas item universos, quos cum Isi eas hic dies ad aerarium equentasset, vide ab
exspectatione sortis ad Salutem communem esse COD-
versos. Omnis ingenuοrum adest multitudo, etiam tenuissimorum quis est enim cui non haec templa, aspectus urbis, posse8sio libertatis, lux denique haec Ioipsa et hoc commune patriae sοlum cum sit carum tum vero dulce atque jucundum 8. Operae pretium St, patres conscripti, libertinorum hominum Studia cοgnοScere, qui sua virtute fortunam hujus civitatis consecuti, hanc suam a 25 triam judicant, quam quidam hic nati et summo loco nati non patriam suam, sed urbem hostium esse judicaverunt. Sed quid ego hosce homines ordinesque
commemοrο, quo privatae fortunae, quos communis
res publica, quos denique libertas, ea quae dulcissi Boma est, ad salutem patriae defendendam excitavit Servus est nemo qui modo tolerabili condicione sit
servitutis, qui non audaciam civium perhorrescat, qui non haec stare cupiat, qui non quantum audet et quantum pοtegi conferat ad salutem voluntatis. 35 Quare si quem veStrum forte commovet hoc, quod auditum est, lenonem quendam Lentuli concursare circum tabernas, preti Sperare sollicitari posse animos egentium atque imperitorum, est id quidem
64쪽
58 M. TULLII CICERONIS coeptum atque temptatum, sed nulli sunt invent, tam aut fortuna miseri aut voluntate perditi qui non illum ipsum sellae atque peris et quaestus quotidiani locum, qui non cubile ac lectulum Suum, qui de-
nique non cursum hunc otiosum vitae Suae Salvum esse velint. Multo vero maxima par eorum, qui in tabernis sunt, immo ver, id enim potius est dicendum, genus hoc universum amantissimum est otii. Etenimremne instrumentum, omni Opera DI que quaestus frequentia civium sustentatur, alitur otio; quorum si quaestus celusis tabernis minui Solet, quid tandem inconsis futurum fuit Quae cum ita Sint patres conscripti, vobi populi Romani praesidia non desunt vos ne popul Romano deesse Io videamini providete. s. Habetis consulem ex plurimis periculis et insidiis atque ex media morte non ad vitam suam, Sed ad salutem vestram reservatum omnes ordines ad ConServandam rem publicam mente, Voluntate, O
2 consentiunt obsessa facibus et telis impiae conjur tionis vobis supplex manus tendit patria communis, Vobis se vobis vitam omnium civium, vobis areem et Capitolium, vobis aras Penatium, vobis illum ignem Vestae sempiternum, vobis omnium deorum 25 templa atque delubra, vobis muros atque urbis tecta commendat. Praeterea de vestra vita, de conjugum vestrarum atque liberorum anima, de fortunis omnium de sedibus, de focis vestris hodierno die vobis judicandum est IIabetis ducem memorem VeStri, do oblitum sui, quae non semper facultas datur habetis Omne Oi lineS, Omnes homineS, univerSum populum Romanum, id quod in civili causa hodierno die primum videmus, unum atque idem sentientem. Cogitate quantis laboribus fundatum imperium, quanta Bb virtute stabilitam libertatem, quanta deorum beni
Ditato auctas exaggeratasque fortuna una nocPaone dolerit. Id ne umquam posthac non modo non eo
siet, sed ne cogitari quidem possit a civibus, hodie no die providendum St: atque hae non Ut UOS, qui
65쪽
Ire L. CATILINAM GRATIO Iv. sis mihi studio paene praecurritis, excitarem, lοeutus
Sum, Sed ut mea vοX, qua debet esse in re publiea princeps, ossici functa consulari videretur. Io. Nunc ante quam ad sententi an redeo, de me pauca dicam. Ego, quanta manus est conjuratorum, et quam videli eme permagnam tantam me inimicorum
multitudinem suscepisse vide, sed eam judie esse turpem et infirmam et abjectium. Quod si aliquando alicujus furore et scelere concitata manus ista plus valuerit quam vestra ac rei publicae dignitas, me Iotamen meorum factorum atque eοnsiliorum numquam, Patre conscripti, poenitebit Etenim mors, quam illi fortasse minitantur, omnibus est parata: vitae tantam laudem, quanta vos me vestris decretishοnestaStis, nemo est adsecutus ceteris enim sem IS per bene gesta, mihi uni conservata re publica gratulationem decrevistis Sit Scipi ille clarus, cujus consilio atque virtute Eannibal in Africam redire
atque Italia decedere coaetus est ornetur alter eximia laude Africanus, qui duas urbes huic imperiorio infestissimas,tarthaginem Numantiamque delevit;
habeatur vir egregius Paulus ille, cuju currum rex potentissimus quondam et nobilissimus Perses honestavit; sit aeterna gloria Marius, qui bis Italiam obsidione et metu servitutis liberavit anteponatur 25 omnibus Pοmpeius, cujus res gestae atque virtutes isdem quibus solis cursus regionibus a terminis continentur: erit profecto inter horum laudes aliquid loci nostrae gloriae, nisi forte majus est patefacere nobis provincia quo exire pοSgimus, quam curare Boni etiam illi, qui absunt, habeant quo victore ro Vertantur Quamquam est uno loco condicio melior externae victoriae quam domesticae, quod hostes alienigenae aut oppressi serviunt aut reste pii in amicitiam benefici se obligatos putant; qui autem ex sinumero civium, dementia aliqua depravati hostes
Patriae semel Sse coeperunt, eos cum a pernicie rei Publicae reppuleris, nec vi coercere nec bene fieto
Macare possis Quare mihi cum perditis civibus
66쪽
6 M. T. ICERONIS IN L. CATILINAM ORATIO Iv.
aeternum bellum susceptum esse video id ego e re bonorumque omnium auxili memοriaque tan-tοrum periculorum, quae nοhmοd in hoc pοpulo, qui servatus est, Sed in omnium gentium sermonibus ac mentibus semper haerebit, a me atque a meis facile propulsari posse confido, neque ulla profecto tanta vis reperietur quae conjunctiοnem veStram equutumque Romanorum et tantam conspirationem innorum omnium cοnfringere et labefactare possit.
Io II. Quae cum ita sint, pro imperio, pro exercitu, Pr prοvincia, quam neglexi, pro triumpho ceterisque laudis insignibus, quae sunt a me propter urbis vestraeque salutis custodiam repudiata pro clientelis hospitiisque provincialibus, quae tamen urbanismpi-IMbus non minore labore tueor quam cοmparo, pro hi8 igitur omnibus rebus, pro meis in vos singularibus studiis proque hac, quam perspicitis, ad conserva,
dam rem publicam diligentia nihil a vobis nisi hujus
temporis totiusque mei cοmulatus memoriam po 2 tulo quae dum erit vestris fixa mentibus, tutissimo me muro saeptam esse arbitrabor. Quod si meam spem vis improborum fefellerit atque superaverit, commond vobis parvum meum filium, cui profecto satis erit praesidii non sοlum ad salutem, verum 25 etiam ad dignitatem, si ejus, qui haec omnia Suo solius periculo cοnservarit, illum filium esse membneritis. Quapropter de summa salute vestra popinlique Romani, de vestris conjugibus ac liberis, dearis ac focis, de fanis atque templis, de totius urbis 3 tectis ad sedibus, de imperi ac libertate, de salute Italiae, de universa re publica decernite diligenter, ut instituistis, ac fortiter abetis eum consulem qui et parere vestris decretis non dubitet et ea, quae statueritis, quoad vivet defendere et per se ipsum 35 praestare pOSSit.
67쪽
A. LICINIO AR(BIA POETA ORATIO.
I. Ex quid est in me ingenii, judices, quod sentio
quam Ait exiguum, aut si qua exercitati dicendi, in qua me nο infitior mediocriter Ase versatum, aut sinu cisce rei ratio aliqua ab optimarum artium At diis ac disciplina prοfecta, a qua ego nullum cοufi 5 teor aetatis meae tempug abhorruisse, earum rerum omnium vel in primis hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet; nam quoad longissime poteSt mens mea respicere spatium praeteriti tempori et pueritiae memoriam recordari ultimam, Ioinde usque repecens hunc video mihi principem et ad suscipiendam et ad ingrediendam rationem' rum studiorum exstitisse. Quod si haec vox hujus hortatu praeceptisque cοnformata, nοnnullis alibquando saluti fuit, a quo id aecepimus quo ceteris sopitulari et alios servare possemus, huic profecto ipsi, quantum est situm in nobis etlapem et salutem
ferre debemus. Ac ne quis a nobis hoc ita diei forte miretur, quοd alia quaedam in hoc facultas sit ingenii neque haec dicendi ratio aut disciplina, ne onos quidem huic uni studio penitus umquam dediti
fuimus etenim omnes artes, quae ad humanitatem pertinent, habent quoddam commune vinculum et v mi cognatione quadam inter se continentur. x Sed ne cui vestrum mirum esse videatur me inra561
68쪽
62 M. TULLII GICERONIS quaestione legitima et in judici publico, cum res
agatur apud praetorem populi Romani, lectissimum virum, et apud severissimos judices, tant cοnventu hominum ac frequentia hoc uti genere dicendi quod
non modo a consuetudine judiciorum, verum etiam a forensi sermone abhorreat, quaeS a vobis, ut in hac causa mihi detis hanc veniam, accommodatam huic reo, vobiS, quem ad modum Spero, non moleStam, ut me pro summo poeta atque eruditissimo Io homine dicentem, hoc concursu hominum litteratissimorum, hac vestra humanitate, hoc denique praetore exercente judicium patiamini de studiis humanitatis ac litterarum paulo loqui liberius et indu modi persona, quae propter otium ac studium I minime in judiciis periculisque tractata est, uti prope novo quodam et inusitato genere dicendi. Quod si mihi a vobis tribui concedique sentiam, perficiam profecto ut hunc A. Licinium non modo
non egregandum, eum Sit civiS, a numero civium, 2 verum etiam si non esset, putetis asciscendum fuiSSe. 3. Nam ut primum ex pueris excessit Archias ab
que ab eis artibus, quibus aetas puerilis ad humanutatem informari solet, se ad scribendi studium comtulit primum Antiochiae mam ibi natus est loco 25 nobili- celebri quondam urbe et copiοsa atque ervi ditissimis hominibus liberalissimisque studiis adstinenti, eleriter antecellere omnibus ingenii gloria comtigit. Post in ceteris Asiae partibus cunctaeque Graeciae sic ejus adventus celebrabantur, ut tamam do ingenii exspectati hominis, exspectationem ipsius adventus admiratioque superaret. Erat Italia tune plena Graecarum artium ac disciplinarum studiaque haec et in Lati vehementius tum colebantur quam nunc eisdem in oppidis et hic Romae propter tram
35 quillitatem rei publicae non negligebantur. Itaque hunc et Tarentini et Regini et Neapolitani civi tali
ceterisque praemiis donarunt et omnes, qui aliodo ingeniis poterant judicare, cognitione atque pitio dignum existimarunt. IIae tanta celetist
69쪽
famae eum esset jam absentibus notus, Romam venit Mario consule et Catulo Nactus est primum con-8ule eos, quorum alter res ad scribendum maximas, alter eum res gestas tum etiam studium atque aures adhibere posset. Statim Luculli, cum praetextatus etiam tum Archias esset, eum domum Suam recePrrunt. Sed etiam hoc non solum ingenii ac litter rum, verum etiam naturae atque virtutis, ut domus, quae hujus adolescentiae prima fuit, eadem esse s
miliarissima senectuti. Erat temporibus illis jucun Iodus Metello illi Numidico et ejus, i silio, audiebatur a M. Aemilio, vivebat cum Q. Catulo et patre et filio, a L. Crasso colebatur, Lucullos vero et Drusum et Octisvios et Catonem et totam Hortensiorum dο-mum devinctam consuetudine cum teneret, assicieba Ibtur summo honore, quod eum non solum colebant qui aliquid percipere atque audire Studebant, verum etiam si qui forte simulabant. d. Interim satis longo intervallo, cum esset cum M. Lucullo in Siciliam profectus et cum X ea pro 2ovincia cum eodem Lucullo decederet, epitruer etiam : quae eum esset civitas aequissimo jure ac laedere, ascribi se in eam civitatem voluit, idque, cum ipse per se dignus putaretur, tum auctoritate et gratia Luculli abieracliensibus impetravit. Data est 25 civitas Silvani lege et Carbonis, si qui foederatis civitatibus ascripti fuissent: si tum, cum lex ferebatur, in Italia domicilium habuissent et si sexaginta diebus apud praetorem essent professi Cum hic domicilium Romae multo jam annos haberet, pro Bofessus est apud praetorem Q. Metellum familiarissimum suum nihil aliud nisi de civitate ac lege dieimus, nihil dico amplius, causa dicta est Quid enim horum infirmari, Orati, potest Heracliaeue esse tum aScriptum negabis ' Adest vir summa sive 35toritate et religione et fide, M. Lucullus, qui se non minari, Sed Seire non audisse, sed vidisse, non intermisse, sed egisse dieit adsunt,eraclienses legati, ii vilissimi homines hujus judicii cisus cum mand
70쪽
6. M. TULLII CICERONIS tis et cum publico festimonio venerunt, qui hune ascriptumieracliensem dicunt. ic tu tabulas d sideras,eraeliensium publicas, quas Italico bello incens tabulario interisse scimus omnes. Est ridibtaculum ad ea, quae habemus, nihil dicere, quaerere,
quae habere non possumus, et de hοminum mem ria tacere, litterarum memοriam flagitare, et, cum
habeas amplissimi viri religionem, integerrimi municipii jusjurandum fidemque ea, quae depravari Io nullo modo possunt, repudiare, tabulas, quas idem dicis solere corrumpi, desiderare. An domicilium Romae non habuit ic qui tot annis ante civitatem
datam sedem omnium rerum ac fortunarum Suarum
Romae collocavit At non est professus Immo
15 vero eis tabulis professus, quae solae ex illa profeS-gione collegioque praetοrum obtinent publicarum
b. Nam cum Appii tabulae negligentius adservatae dicerentur, Gabinii, quam diu incolumis fuit, levi-2orias, post damnationem calamitas omnem tabularum fidem resignasset, Metellus, hοmo sanctissimus destissimusque omnium tauta diligentia fuit, ut ad L. Lentulum praetorem et ad judices venerit et unius nominis litura se commotum esse dixerit. In his
25 igitur tabulis nullam lituram in nomine A. Licinii videtis. Quae cum ita sint, quid est quod de ejus civitate dubitetis, praesertim cum aliis quoque in civitatibus fuerit ascriptus Z Etenim cum mediocribus multis et aut nulla aut humili aliqua arte pra 3 ditis gratuito civitatem in Graecia homines impeditiebant, Reginos credo aut Lοerenses aut Neapolitanos aut Tarentinos, quod scenicis artificibus ladigiri solebant, id huic summa ingenii praedito vi risi noluisses Quid Z Cum ceteri non modo post
35 civitatem datam, sed etiam post legem Papiam amquo modo in eorum municipiorum tabulas irrepa runt, hic, qui ne utitur quidem illis, in quibi is scriptus, quod semper serueracliensem esse viare icietur Census nostros requiris scilicet