Aristophanis comoedias

41쪽

εκτον κατα ἐξαλλαγην, ως τό, o Bdε δεσποτα, αντι του coZευ ἐβδομον κατα σχῆμα λεξεως τουτο γίνεται γ φωνὴ γ τοῖς ομογετεσιν. 2. εκ δε των πραμάτων κατα τροπους δυο πρω- τον cer απάτην, ὼς Στρεψιάδης πεισθεὶς ληθεῖς εἶναι τους περι νυλλης λογους δευτερον κατὰ μοίωσιν. η ε μοίωσις εἰς

δυο τεμνεται, ii εις τὸ βελτιον, ως ὁ Σανθίας εἰς Ηρακλεα et εἰς τὸ χεῖρον, ἀος ὁ Βιόνυσος εἰς Σανθίαν.

ολη πάροδος του χορου καλειτο παράβασις 'Αριστοφάνης ἐν πευσιν , ει μεν τις ἀνηρ των ἀρχαίων κωμφδοδιδασκαλος ημῶς ηνάγκαζεν λεξοντας πη-ρὰς ὁ θεατρον α Οαβῆναι.

VII.

Θεοπομπου δράματα ζ , Στράττιδος δράματα ις , Φερεκρατους δράματα η , Κράτητος δράματα η , Πάτωνος δράαατακη , πηλεκλείδου δράματα ς , Φρυνίχου δράματα ι

VIII.

l. cosic'δίαι λέγονται τα των κωμικων ποιήuατα, ως τὰ του 'Αριστοφάνους, κρατινου Μενάνδρου καὶ των μοίων. ευ- ρλὶται δε η κωμφδία, ως φασίν, ἐξ αιτίας τοιαυτης. 2. ὁ παλαιὰν εν ταῖς κωμαι ἀδικουμενοι τινες π των Ἀθήνησι πολιτων καὶ θέλοντες ἐλέγχειν αυτους κατήεσαν εις τὴν πολιν ' καὶ νυκτὸς καθευδοντων πάντων παριοντες παρα τας γυιας ελεγον ἀνωνυμως τας βλάβας, ας πασχον π αυτων, τοιαυτα λέγοντες - ἐνταυθα μένει τις τάδε καὶ ταδε ποιων τισὶ των γεωργων καιου ριετρίας βλάβας ἐπιφερε αυτοι ς' ωστε του γειτνιωντας ἀκουοντας ηαέρας γιγνοuίννὶς πρὸς αλλήλους λέγειν α νυκτωρ παρα ων γεωργων γηκουσαν. I. Ἀπονείδιστον δε ην Omo φ

42쪽

xxxv I PRO LEGOMENA DE COMOEDIA.

Ουκ στιν οἰκειν οἰκιαν ἄνευ κακου.

ἀρχην ουν λαβόντες του πράγματος πολλοὶ γεγονασι κω αικοὶ ἐλεγχοντες τους κακως βιουντας καὶ ἀδικίαις χαίροντας καὶ ἐντευθεν ωφελουν κοινῆ την πολιτειαν των 'A'ηναιων S. πεὶ δετὰ μεν παράνομον ἐπικρατες, ο τι ἀεὶ τὰ χειρον νικα, τὰ δ' ἀγαθὰ

ταχεως ἀφίπταται Ου αετα πολυν χρονον οἱ πλουσιοι καὶ ο αρχοντες ο βουλόμεῖοι κωμωδεισθαι, ἡρξαντο κωλυειν του κωμικους του φανερως ουτω καὶ ὀνομαστι ἐλεγχειν του ἀδικουντας, ν ἐντευθεν ἀδικουντες id ἐλεγχωνται π αυτω Ἀθεν σπερ αἰνιγματωδως καὶ ου φανερως ηλεγχοντο υπὸ των καγιιικων, ἀλλὰ καὶ ετι ἐπὶ πλεον προῖουσης τῆς κακίας κωλυθησαν καὶ του αινιγματωδως κωμφδειν διο εἰς ενους καὶ πτωχους σκωπτον, εἰς δε πλου-

σιους καὶ ἐνδοξους ουκετι. . ι καὶ τρεις διαφορας εδοξενε χειν τὶ κωμφδία et με γαρ καλειται παλαιά, τὶ ἐξ ἀρχῆς φανε-0ως ἐλεγχουσα ἡ δε ιεση, τὶ αἰνιγματωδως' τ δε νεα, τὶ ἐπὶ

sis' δίας αριστος τεχνίτης Ουτος τε ὁ Αριστοφάνης καὶ Κυπολις καὶ ρατινος τῆς δε δευτερας Πλάτων, ου ὁ φιλοσοφος ' γῆς δε εας Μενανδρος. 10. ωμωδοὶ ουν ἐκληθησαν Do τι o ἀπο των κωμων συναγο- μενοι ταυτα γδον, ως εἰ ηται, ν οτι ἐν τω καιρω του κωματος ητου πνου λεγεται γαρ κωμα λυπνος ὴδον. 11. Eστι δε την κωμ φ-δίαν καὶ τραγωδίαν εἰπεῖν, οἱονεὶ τρυγωδίαν τινὰ ουσαν, ὁτι τρυγὶ χριόμενοι ἐκωμφδουν. 12. Εστι δε η κωμοοδία μίμησις πράξεως καθαρωτερας παθημάτων συστατικη του ρίου, διὰ γελωτος καὶηδονῆς τυπουμενη. 13. διαφερε δε τραγ φδία κωμφδίας, τι ημεν τραγορδία στορίαν εχει καὶ ἀπαγγελίαν πραξεων γενομενων κἀν ως ἡδη γινομενα σχηματιζ' αυτάς τ δε κωμπιδία πλάσματα περιεχει βιωτικων πραγμάτωW καὶ τι τῆς μεν τραγωδίας σποπὸς ὁ εἰς θρνῆνον κινῆσαι τους ἀκροατάς, τῆς δε κωμφδίας εἰς γελωτα. 14. Καὶ πάλιν καθ' τερα διαίρεσιν τῆς κωμωδίας

43쪽

κατ' εναλλαγην ως τὸ ω δε δεσποτα ἀντὶ του o Zευ. βδομον κατὰ si χῆμα λεξεως τουτ δε γ φων γινεται γ τοις μογενεσιν. 8. ἐκ δε των πραγμάτων κατὰ τροπους δυο, πρωτον κατὰ ἀπάτην, ω Στρεψιαδης πεισθεὰς ἀληθεῖς εἶναι τους περιψυλλης λογους δευτερον καb' ὁμοίωσιν τὶ δε ὁμοίωσις εἰς δυοτεμνεται γ εἰς ὁ βελτιον ως ὁ Ξανθια εἰς Ηρακλῆ η εἰς τὸ χει - ρον ως ὁ Βιονυσος εἰς Σανθιαν. 19. στεον τι Ἀλεξανδρος ὁ Αἰτωλος καὶ Λυκοφρων ὁ αλκιδευς π Πτολεμαεου του Φιλαδελφου προτραπεντες τὰς κητικὰς διωρθωσαν βιβλους, Λυκοφρων μεν τὰς της κωμφδιας, Αλεξανδρος δε τὰς της τραγ 'δίας, ἀλλὰ δη καὶ τὰς σατυρικάς. 20. ὁ γαρ Πτολεμαιος φιλολογωτατος ων διὰ Λημητριου του Φαληρεως καὶ τερων ελλογιμων ἀνδρῶν δαπάναις βασιλ1καις ἄπανταχοθεν τὰς fpλους εἰς Ἀλεξάνδρειαν συνηθροιο εν καὶ δυσὶ βιβλιοθήκαις ταυτας ἐπεθετο, ων τῆς ἐκτὸς μεν ἀριθμὸς τετρακισμυρ α δισχιλιι et Ἀκ et ακόσιαι τῆς δε των ἀνακτορων εντὸς

44쪽

γαι Ἀλκηστις καὶ et Σοφοκλέους Ηλέκτρα, ἐκ μέρους, ωσπερ τι-τ ς φασίν ἀλλ' ἀμιγη και χαριεντα καὶ θυμελικον ἔχει ἐλωτα.27. οἶ0ν Ηρακλης πραθεις φαυλεῖ co γεωργὸς δουλος σταλται

45쪽

προρριζους τας αμπελους νωτοφορησας τε αυτας εἰς et o κηuα γεωργου του ἀγρου, αρτους τε μεγαλους ποιησε καὶ τον κρειττωτων βοῶν θυσας καὶ τὸν τιbεωνα διαρρηξας και τον καλλιστον πίθον ἀποπωμασας τας θυρας τε ως τραπεζαν θεὶς ἡσθιε τε και επινεν αδων, καὶ τω προεστῶτι δε του ἀγρου δρια ενορων φερεινε κελευεν ραιά τε καὶ πλακουντας καὶ τελος ολον ποταμον προς την παυλιν τρεψας τὰ πάντα κατεκλυσεν. 28. εστ δε τὸ τοιουτον υριπιδου δραuα τοιαυτα δε εισι τὰ σατυρικὰ δράματα. τελο δε τραγωδίας με λυειν ὁ βιον, κωμωδίας δὲ συνιστῶν se Pio ν, σατυρικῆς ὁ τοιουτοις θυμελικοις χαριεντισμοῖς καθηδυνειν αυτον λυρικοὶ δε οι καὶ κυκλικοι καὶ διθυραμβοι, ηάθλητὰς ἀγωσι νικῶντας πyνου τὸν Βιονυσον uνουν γ ετε- ρους θεους. 29. Ετι στεον τι κατὰ Βιονυσιον και Κράτητα και Κυκλει- δην μερη κωμιωδιας εισι τεσσαρα, προλογος, μελος χορου, πδισοδιον καὶ iοδος καὶ προλογος μεν εστι το μεχρι του χορου λεγομενη ρῆσις μελος καλειται χορου. πεισοδιον δε ε GT μερος αεταξυ μελων καὶ ψήσεων δυο χορου. εξοδος δε εστιν τὶ πρὸς τω τελει του χορου ρῆσις. 30. Μερη δὲ παραβάσεως πτά επτάκις γαρ ὁ χορὸς ωρχει το επειδὰν εἰς τὴν ρχηστρα ει σηρχετο, ηνδη καὶ λογειον καλουσιν. η μὲν ουν πρωτη ρχησις κομμάτιον ἔλεγετο τ δε δευτερα παράβασις μωνυμως τω γενει καλειτο ' καὶ γαρ τὸ λον του ro πτύστροφον σχῆμα παράβασις ἐκαλεῖτο o δετριτη μακρόν ' τ δε τετάρτη φδη και στροφη ' τ δε πεμπτη ἐπιρρημα η δε κτη ἀντροδίη καὶ ἀντιστροφος τὶ δὲ βδόμη ἀντεπιρρημα. l. εἰσελθων ουν ὁ χορος εις την ὀρχηστραν μετροις τισι

διας α Ουν ως ἐκ πολεως ἐβάδιζε πρὸς τὰ θεατρον, δια τῆς ἀριστερα ανιδος βαινεν α δ ας ἀπ' ἀγρου, δια τῆς δεξιας, τετραγωνιζόμενός τι ὁ χορος πρὸς μονους τους υπ0 κριτάς Ἀπελθον- των δε τῶν ποκριτῶν πρὁ αμφόrερα τὰ μερη του δημουίρων ἐκτετραμετρου δεκαεξ στίχους ἀναπαιστο ς ἐφθεγγετο και τουτο ἐκαλεῖτο στροφη ' i τα τερους τοιουτους ἐφθεγγετο καὶ καλειτο αντιστροφος, περ ἀμφότερα ι παλαιοὶ ἐπιρρημα λεγον λη δεη πρόσοδος του χορου ἐκαλειτο παράβασις. 32. συμιβαινε δε τὸ επιρρημα πεντε σημιαινε ιν αυτό τε τὸ οἰκειον ηtιαινόμενον καὶ Tu στο 0την καὶ ἀντιστροφον καὶ 'δην καὶ ἀντωδήν, ἐπεὶ η μενστροφὴ τλην se Την σημαινει, η δε αντιστροφος την ἀντο δήν. 33. γε- νοιτο δ αν σαφεστερα η των τοιουτων διδασκαλια ωδε πως ἐν ἐαρινο καιρ' πολυτελ σι δαπάναις κατεσκευάζετο ν σκηνη τριωροφοις οἰκοδομημασι, πεποικιλμενη παραπετάσαασι και bo ναις λευκαις καὶ μελαιναις βυρσαις τε παταγουσαι καὶ χειροτινά κτροπυρι, ορυγμασι τε καταγειοι καὶ πογαίοις καὶ δάτων δεξαμε- ναις εἰς τυπον θαλάσσης, ταρτάρου μδου, κεραυνων καὶ βρον-τουν, γῆς και νυκτος ουὐανου , qμερας καὶ ἀνακτόρων καὶ πήν-

46쪽

XL PRO LEGOMENA DE COMOEDIA.

κτικῶς τελειτο καὶ λογικως συστασις δε τουτων πηρχε τα τωνυπογιριτων τ ρόσωπα ταυτα δε τοῖς με τραγικοις και σατυρικοις

καθ' εν αυτων καὶ οικε ' ηθροισμεν δρωντα, ὁ χορὸς ἐκα- λειτο. 35. διαιρεθεὶς δε ὁ χορος εἰς τό ψιατα δυο, ημιχορια

κλησε περιειλῆφθαι, αγ ὁ χορος καὶ τα ημι χορια διαιρουνται γαρ α μερικα ταυτα εἰς πολλά, εἰς προλογιζοντας, εἰς ἀγγελους, εἰς ξαγγελους, εἰς κατασκόπους, εἰς φυλακας, εἰς ρωας, εἰς θεους καὶ εἰς ἄλλα μυρια. 36. Oυτων υν προσωπων ὁ λον θροισμα, ο καὶ χορος ἐκαλειτο, εἰσελθον εἰς την ρχ, στραν, ψῆν φασαν καὶ λογεῖον ε καλειτο δε η εἰσελευσις ει σοδος, καὶ ἐπηλυσις καὶ πίβασις καὶ παροδος καὶ παραβασις), εἰσελθον υν καὶ παραβὰν εἰς τηνορ- χἡὶ στραν προς τους ποκριτὰς τον λόγον ποιουμενον, το προσω - πον βλεπον εἶχε τρος τὴν σκην, is ἐξελθόντων δε τῶν ποκριτῶν, προς το του δημου μερος στρεφετ γ τὰ δεξιον et το αριστερόν καὶ πάλιν ἀντεστρετ ετ προ et ετερον καὶ λεγε τι εκα- τεροι τοῖς με ρεσι εἶτα ε ,ήρχετο καὶ τελος το δρῶμα λάμβανεν.

ταυτα μεν ου ησαν πρακτικὰ τεσσαρα μερη του δράματος, παράβασις, στροφη, ἀντιστροφος καὶ ε ξοδος. T. καὶ λογικὰ δε iερη αυτῆς τεσσαρα, ἀντὶ παραβάσεως Iγουν πρώτης βάσεως πρόλογος, ἀντὶ δε στροφῆς καὶ ἀντιστροφου Dδη καὶ ἀντωδ,ή, επιρρημα καὶ ἀντεπιρρημα, ἀντὶ δε ξόδου 'δη καὶ ρῆμα ξιτη-

ριον ταυτα μεν τὰ τεσσαρα μερη πρακτικὰ καὶ λογικὰ των δραματικων ποιημάτων πῆρχε. 38. των δε λυρικων συγγραιιμάτων

47쪽

PRO LEGOMEN DE COMOEDIA. XLIIX.

τὰ Μενάνδρου καὶ Αριστοφάνους καὶ Κρατίνου καὶ τῶν μοίων. ἐφευρεθη δε η κω 'δία ῶς φασιν, ε κ τινος τοιαυτης αἰτίας. βλαπτόμενοί τινες γεωργοὶ παρα τῶν πολιτων των ἐν 'A'ηνησι καιθελοντες ἐλεγχειν αυτους καπήεσαν ἐν τη πολει καὶ περι τὸν καιρον του καθευδειν περιιοντες περ τὰς ἀγυιας ελεγον ἀνωνυμεὶ τὰς βλάβας, ας πασχον π αυτων. να δε σαφεστερον ἐπωμεν, τοιαυτάτινα βοων, , ἐνταυθα μενει τις τάδε καὶ τάδε τισι ποιων των γεωργῶν ' ανου μετρίας βλάβας ἐπιφερων αυτοις ' ' ωστε τους γειτνιωντας ἀκουοντας ημερας γενομιενης πρὸς ἀλληλους λεγειν ἄτινα νυκτωρ παρὰ των γεωργων ηκουσαν. 3. ἐπονείδιστον δε ην φ ἀδικουντι. τὸν δε ἐμφανιζομενον τοῖς τ/ῆς πολεως αἰδεισθαι και παυεσθαι τῆς et οιαυτης ἀδικίας τουτοις πολλάκις παρακολουθ' ησαντες ἄλλοι πολ- λους τῶν ἀδικουντων ἀνεστειλαν. θεν τοῖς της πολεως ἔδοξεν ἐπἀγαθω γεγονεναι τὸ ἐγχείρημα τῶν κωμικων καὶ ἀναζητησαντες κυτους et νάγκασαν καὶ ἐπὶ θεάτρου τουτο ποιεῖν. 4 οἱ δε αἰδου- μενοι, μὰλλον δε φοβουμενοι τρυγία περιχρίοντες αυτων τὰς ψεις ουτως εισηεσαν καὶ τι μαλλον ελεγχομενων ων ἀδικουντων ἐπὶ εάτρι' ἀνοχη των ἀδικιων ἐγενετο τῆς αἰδους δε συνοικουσης τοῖς ἀνδράσιν εδοξεν ουν τοῖς τῆς πολεως τὸ ἐγχείρημα καλὸν πάρχειν καὶ λογίους ανδρας αυτὀ μετιεναι 5. πρωτον ουν Σουσαρίων τις

μινήμη φερονται εἰσι δε υτοι ἀκουετε λεως, Σουσαρίων λεγε τάδε, υἱὸς Φιλίνου Μεγαροθεν ριποδίσκιος κακὸν γυναικες ἀλλ' ο μως, ω δημόται,ουκ εστιν οἰκειν οἰκίαν ἄνευ κακου.

6. ἀρχην ου δεξαμενου του πράγματος πολλοὶ γεγονασι κωμφ-δ0 ἐλεγχοντες τους κακως βιουντας καὶ τους ταῖς ἀδικίαις χαι- ροντας, ἀναστελλοντες τὰς ἀκαίρους καὶ ἀδίκους αυτων πράξεις καὶ ωφελονντες κοινῆ .n πολιτείαν των Ἀθηναίων. I. ἐπει δη

48쪽

ρως ηλεγχοντο υπὸ των κωμικων. ετ δε ἐπὶ τὰ πλειον προ ου- σης καὶ πικρατουσης τῆς κακιας κωλυθησαν του καὶ αἰνιγματωδῶς ἐλεγχειν και βριζειν του κρατουντας καὶ α ρχοντας τῆς πο- λεως. 8. δι και τρεις διατορας δοξεν χειν τὶ κωμφβια καὶ ημὲν καλειται παλαια, τὶ ε αρχῆς φανε ρως ἐλεγχουσα, η δε μεσητι καὶ αἰνιγματωδης, τὶ δε νε μηδ' ολως τουτο ποιουσα πλην ἐπὶ δουλων et ξενων. και τῆς μεν παλαια πολλοὶ γεγονασι, ἐπίσημος δε Rρατῖνος, ὁ καὶ πραττομενος ' ριετεσχον δε τινος χρονουτης παλαιας κωμωδιας υπολίς τε καὶ Αριστοφανης 9. τῆς δεριεσης καὶ αυτῆς μεν πολλοὶ γεγονασιν, ἐπισημος δε II λατων τις, ου ὁ φιλοσοφος, αλλ' τερος τις ὁμοιως κἀκεινου τὰ δράματαου φαίνεται. 10 τῆς δε εας ὁμοιως πολλοὶ γεγονασιν, ἐπισημος ὁ ὁ Μενανδρος, ο αστρον ἐστὶ τῆς νεας κωμωδιας, ως μεμαbηκαμεν ειρηται δε κωμωδια οἱονεὶ ἐπὶ τῶ κωαατι δή, και γαρ περ τὸν καιρὸν του πνου φευρεθ' η' κωμα γαρ ὁ πνος

49쪽

PRO LEGOMENA DE COMOEDIA. XLl II XI.

ἐκ τῆς ἀπάτη ς ἐκ του ἀδυνάτου, ἐκ του δυνατο καὶ ἀνακολουθου, ε του παρα προὐδοκίαν, ἐκ του χρῆσθαι μορτικῆ ορχησει, ταν τις των ἐξουσίαν ἐχοντων παρεὶς τὰ μεγιστα φαυλότατα λαμβάνχὶ, ταν συνάρτητος ὁ λόγος ὴ και μηδεμίαν ἀκολουθίαν II. 4. 1ια PFρε η κωριφδια τῆς λοιδορίας, ἐπεὶ et μῖν λοιδορία ἀπαρακαλυπτως τὰ προσοντα κακὰ διεξεισιν, et δε δειται τῆς γρα- λουμενης ἐαφασεως. b. ' σκωπτοῖον ἐλεγχειν θελε ἀμαρτηματα τῆς ψυχῆς καὶ

6. Συμμιετρία του φόβου θελει εἶναι ἐν ταῖς τραγωδίαις καὶ του γελοίου ἐν ται κω sic δίαις. T. ωόιροδίας λη, μυθος ηθος, διάνοια, λεξις, μελος, ψις Μυθος κωμικός ἐστιν ὁ περι γελοίας πράξεις χων την συστασιν. Ἐθη κω si 'δίας τά τευωμολόχα καὶ τὰ ιρωνικὰ καὶ τὰ των ἀλαζόνων. σιανοίας μερη δυο, γνωμη καὶ πίστις Kωμικη ἐστι

50쪽

ΣLI PROLEGOMENA DE COMOEDIA.

XII.

l. 'Αριστοφάνης ὁ κω 'διοποιος πατρῖς μ εν ῆν Φιλίππου, τὸ δε γενος Αθηναιος, τῶν δήμων Κυδαθηναιευς, Πανδιονιδος

φυλῆς ' ς πρωτος δοκε την κωμροδιαν τι πλανωμενην τῆ αρχαία ἀγωγῆ ἐπὶ το χρησιμ ωτερον καὶ σεμνότερον καταστήσασθαι, πικροτερον τε και αισχροτερον Κρατίνου καὶ Eυπολιδος βλασφημουν- των ν εδει πρωτος δε κω τῆς νεας κωμφδίας τὸν τροπον ἐπεδειξεν ἐν φ Κωκάλφ ου την αρ rq λαβομενοι Μενανδρος τε καὶ Φιλήμων ἐδραματουργησαν. 2. ευλαβης δε σφοδρα γενομενος τηναρχήν, ἄλλως δὲ ε οφυής, τὰ μεν πρωτα δια Καλλιστράτου και Φι

'Eγφδ' ἐφ' o γε τυ κεαρ ηυφράνθην δων, τοι πεντε ταλάντot οἷς Κλεων ἐξήμεσεν. 4. διηχθρευε δε αυτί' ὁ Ἀριστοφάνης, ἐπειδη ξενίας κατ αυτου γραφην θετο, και οτι ἐν δράματι αυτου Βαβυλωνίοις διεβαλε