장음표시 사용
121쪽
in causis Secundis, qua Deus illas ud agendum moveat et upplices . . . . Quare ingenue fateor mihi vald0 difficile esse ad intelligendum, motione n et applicuti0nem hanc quum D. Thomas in cau8is secundis eaeigit ἡ. Quod tam clarum Molinae testimonium iis professio magni ponderis e88e debet, qui in hac quaestione ejusdem Ve8tigia persequi gloriantur; Si enim magi8ter palam profitetur, se motioni quum D. Thomas in causis Secundis egistit, adversari, influXum praevium impugnando cur ejus discipulos insuXum eumdem rejiciendo, genuinam Thomae doetrinam hac de re tradere dissendum oris' At his de rebus satis. 68. Deingseps fertium festimonium proponatur ΠΟ-stri Doctoris, qui quaerens in libro 3. Cons. gent. cap. 70, quomodo idem infectus sit a Deo et a naturuli agente, quam doctrinam in quaestionibus jam citatis tradiderat, apertissime replicat. Itaque dicit, in una
agit, deinde Virtus qua ea agit: ΡOStea declarat, Virtutum inferioris agentis, id eSticnUSne Secundae, sendere a virtute superioris agentis, id est Dei, triplici ratione: quia Superius agens inferiori virtutem tribuit, quia eam conSerVat, et quia ad agendum eamdem applieat In quolibet agente est duo considerare, Scilicet rem ipsam quae agit, et Virtutem qua agit, Sicut ignis calefacit per calorem. Virtus autem inferioris agentis dependet a virtute Superiori S agentis, inquantum superius agens dat virtutem ipsam inferiori agenti, per quam agit, Vel conServat eam, aut etiam applicat eam ad agendum; sicut artifex applicat instrumentum ad proprium essessium, cui tamen interdum formam non dat, per quam agit inStrumentum, nec CODSerunt,
122쪽
ligitur, Deum non modo causis sessundis tribuisse potentias actiVnS, ORSque conSerVnre, Verum etiam enSdem operationi jungere, eum apertissime tradidisse. Porro
autem id sut 0X dictis planum ost) nihil ost aliud
nisi phiSicam motionem, seu praemotionem, dossere quae certe impre8Sio quaedam e8t, qua potentia activa ad assium impellitur, quo modo instrumentum, urtificis impulsu; quod profecto illa Thomae verba adsignificant: ' Applicat eam ad agendum, siqui artifex applicat instrumentum ad proprium essectum Itaque Thomas praemotionem tradidit. 69. Et curto doctissimus Bollarminus non modo festimonium istud, verum otium alia Suprn productaphisicae praemotionis dogfrinam asserere, pulum enunciat. Di Versas enim rationes componendi hominis libertatem divinamque cooperationem enucleatis, ait si):' Altura ratio conssiliandi libertatem humanam cum cooperatione divina, et fortasse etiam probabilior, est jugia sententiam D. Thomae, qui docet, cooperationem divinam ita concurrere cum secundis cauSSiS etiam liberis, ut non solum eis dederit, et conservet VirtuteS Operatrices, Sed etiam eas moveat et applicet ad Opta S, ut cognoSci potest ex l. pari. qua est. 105 urtic. 5, et lib. 3. contra gente8 cap. 70, et in quaest. 3. de potentia artic. 7 ; quae sententia videtur Valde consentanea, tum Scripturae, quae dicit, nos in Deo eSSe, ViVere et moveri, Asit. li) tum etiam rati0ni et ordini, quem habet prima cauSSa cum SecundiS,
1) Ds grat. et lib. arbit. l. 4. e. 16.
123쪽
110quo laborandum est in ha0 sententia, ut OStendamus, nihil omnino fiori sin0 D00. Sud famon habet etiam haec sententia suas difficultates, quas breviter explictabimuS, ΛΠfequum eXponamus, quemadmodum juxta hanss sententiam salvetur liberum arbitrium. ἡ Infra voro difficultatibus do quibus loquitur, 0XSolutis, subdit: ' His explissatis, ut ostendamus, jurta hunc S. Thomae
senten iam, recto defendi liberum urbitrium, sciendum e8t, iussu Xum, Seu Virtutem Dei, qun Voluntus movetur et applicatur ad opus, recipi in causis Sedundis Secundum earum dispoSitionem. ἡ Quibus verbis piissimum Cardinalem, Omnique eruditione atque dosstrina peri-fisSimum, phiSicae praemotionis sententiam Aquinati tribuere, logisque jam gitatis, et ut probabiliorem, Unldeque consentaneam tum S. Scripturae, tum rationi ut 0rdini quem habet prima causa cum Secundis eam habere, liberumque arbitrium eadem regie defendi asse-Verare, omnibus qui Visu non laborant eSi perspicuum. 70. Verum praeter festimonia ad quae revocat Bellarminus, quaeque in praeSente capite ac in Superiore producta Sunt, alia eXtant praeclara, in quibus Thomas eamdem dosstrinam apertissime frudis. Prae omnibus tamen illud insigne, in quo noster Doctor
non modo motionem, Seu praemotionem cum phisicam tum moralem statuit, Verum etiam influxum simul-tnneum, Sed concurSum, quo modo ab adversariis admittitur, omnino rejissit. Antequam festimonium istud producatur, animad Vertendum eSt, Deum in causaS SecundRS, Sed in earum potentias activas sus alibi dictum ust) influere triplissi ratione: primum moraliter, quatenus potentiam impellit ad agendum, eam alliciendo, seu inVitando: eo modo famulus ad agendum
124쪽
1110Vetur praecepto domini sui. Deinde phi Sisse, quatenus potentia phisisso impulsu a Deo movetur nil operationem. et eo modo instrumentum ab artifige ad agendum impellitur. Denique simul in eo modo, qua
tenus Deus una cum causa sequndu eumdem essessium
produssit. Quod famon ut alibi dictum est) non sic
est intelligendum, ut Deus atque res creata diano CnuSne partiales sint, quemadmodum duo homines nuVim enm-dem trahentes, ut ab adversariis asseritur; sed ut utra quo causa totalis sit in diverso ordine, totusque essectuS Deo, ut cau8ne primae, rei Vero erentne, Ut CRUSne Secundae, fribuatur. His rebus in mentem reVOenti S, videndum Thomam motion0m phisi eam et moralem
Quaerens itaque, quom0do intellistretur, quod dicitur, qu0d Creatura non p0test 600perari Creatori, ait si): 'Sciendum quod aliquid dissitur eo purari aliqui dupliciter. Uno modo quin operatur ad eumdem esseetum, Sed per aliam virtutem, sicut minister domino, dum HUS prae-q0ptis obsedit, et instrumentum nrtis et u quo moVetur. ἡ In quibuS Verbis perspissuum est, duplicem motionem Thomam innuere, phisicam scilicet et moralem; dominus enim moraliter movet ministrum, phiSisse Vero artifex instrumentum. ' Alio modo subdit noster Doctor) dicitur aliquid cooperari alicui, inquantum Opern- fur eamdem operationem cum ipso, Sissus Si disseretur,
de duobus portantibus aliquod pondus, vel de pluribu8
trahentibus nuVem, quod unum niteri COOperatur. ἡ Quae Verba partialem concursum professio adsignificant; quum idem eXemplum, duorum naVim trahentium, en
125쪽
referant, quo plaisidae motionis adversarii passim utuntur. Postea Thomas subjungit: ' S00undum igitur primum modum creatura potest dissi Creatori cooperari quantum ad aliquos essessius, qui fiunt mediante creaturn, non tumen quantum ad illos essessius qui sunt immediate a Deo, ut creatio et sancti fissatio. - Quibia Sex verbis omnibus in promptu e8t, Segundum Thomam, duplissi ter causas sedundas Deo cooperuri, primum Ut cooperatur mini Ster, qui praecepto moraliter movetur, deinde ut cooperatur instrumentum, quod ab artitissephisissu impellitur. Itaque Thomam Aquinatem, DO0fOrem Angelicum motionem, Seu praemotionem, cum phi 'Sicum tum morulem asserui SSe, nemo negare poterit, nisi auctoritati prodia sitae irrito contatu repugnure VO-luerit. At non modo utramque motionem Thomas ibidem asserit, Verum etiam partialem conssursum omninor idit; subdit enim: ' Secundo autem modo creatura Creatori non cooperatur, Sed Solum tres personae divinuo sibi invicem cooperantur. ἡ EX quo η perte colligitur, partialem concurSum quo modo Λ Thoma in eo festimonio eXplanatur, ab adversarii Sque plaisione motionis admittitur, ab eodem non probari; quippe quia is clure asseverat: secundo modo creatura Creatori
Ti. Istud autem Aquinatis festimonium ita doetissimo Goneto visum est apertum, ut diXeris, nihil clari HS contra adversarios posse produci: φ Nihil clarius pro Thomistis contra recentiores asserri potest. Imino D. Thomas insinuat, istos attribuere creaturis id quod solis sanctissimae Trinitatis personis convenit ἡ l).
126쪽
Ex eo itaque ac eX aliis quae in praesente capite Sunt producta, merito optimoque jure jam pote8t cogi, n08trum Dositorem pluribus in locis phisidae motionis doctrinam aperte palamque tradidisse; totoque coelo eos aberrare, qui motionem eamdem in quaestione tertia de potentia eum vix aut ne vix quidem attigi Sse, RSSe-Verunt. Quorum proinde disitis ne quis se irretiri patiatur, illud nostri poetae in memoriam redigere non omittat:
l) Divin. Comm. Parad. cant. 13.
127쪽
Alia Thomae testimonia in medium proferuntur.
72. Proponitur quartum Aquinatis testimonium, quo phisida praemotio egregie stabilitur. - 73. Sextum Thomae testimonium, quo praecipue quantum ad Voluntatem, phisica Dei motio statuitur. 74. Septimum producitur S. Doctoris testimonium, quod duplicem Dei motionem, scilicet phisigam et moralem, recenset; ae istam 80li Deo, hanc Vero rebus quoque creatis dicit convenire. - 75. Alia Thomas praeclara testimonia in medium adducuntur, et caput 00n- eluditur.
72. Sancti Thomao festimonia in duobus superiOribus capitibus proposita, Husdem mentem de quaestione phisicae praemotionis manifestissimam faciunt;
quam ob rem ViX alia festimonia producere est neceSSe, Ut UnUSquiSque prudenter Sapienterque nSSerere queat, eum motionis ejusdem dodtrinam citra ullum dubium tradidisso. Verum quoniam Doctor DOStereamdem veritatem hae de re saepissime replicat, non deSunt alia, et quidem praeclara, et non minuS uperinte8timonia, quae praetermittere omnino non licet.
Imprimis vero illud insigne secundae sartis in medium proferre lubet, in quo Thomas generatim affirmat,
nullum rem creatum, neque corporalem, neque Spiritualem, actum Suum eX Se edere pOSSe; eaque de cauSR Omnino opuS esse, ut una luneque res a Deo
128쪽
12 Iad agendum impellatur, id est suae operationi jungatur alioquin enim numquam ageret: 'Videmus autem inquit) in corporalibus quod ad motum non Solum requiritur ipsa forma, quae eSt prinoi pium motuS Velaetionis, sed etiam requiritur m tio primi moventis
Manisostum est autem quod Sidus motuS OmneS corporales redueuntur in motum doelestis corporiS, Sicut in primum moVens corporale, ita omnes motus tum corporales quam Spirituales redussu fur in primummoVens Simpliciter, quod est Deus. Et ideo quantumcumque natHra aliqua corporalis vel spiri Nati8 p0nufur perfectu, non p0te8t in suum actum procedere, nisi moveatur a Deo ἡ . Infra vero subdit: ' Sisi igitur actio intul- lectus et cujuscumque sentis Oronti dupondet a D0oquuntum ad duo: uno modo inquantum ab ipso habui perfe0tionem, Sive formum, per quam agit; ali0 mod0 in qHantum ab ipso movetur ad regendum ἡ l). Quod quidem praeclarum Thomae festimonium non modo Deum potentius notivas omnium rerum Crenturum movere, S du ea S Sui S OperationibuS jungere, apertiS- Si me asserit, Verum etiam istius motionis ipsius necessitatem egregie stabilit. Duobus numque OpUS QSSO dicit, ut aliquis motus, aut eorporalis aut Spiritualis, efficiatur, forma quae est pringipium actioniS, et motione primi moventis. Qua ex re Thomas infert, nullam CRUSum Socundum, neque Corporalem neque Spiritualem, quamViS perfectiSSimum, notum Suum sOSSeemittere, nisi a Deo moVentur. Enque de re quam doctrinam eum alibi tradidisse vidimus, eum hic replicanS, dicit, cujus vi S rei creatae operationem a Deo
129쪽
duplici ratione dependere, primum quia rebuS Omnibus Deus dedit formas, seu potentias activa S, quibuS enedem agunt, deinde quia potentias easdem ad agendum impullis Sic igitur actio intellessius et cujuscumqueontis creati dependet a Deo quantum ad duo: uno modo in quantum ab ipso habet persesstionem, Si Velarmum, per quam agit, ullo modo in quantum ab ipso movetur ad agendum. His de rebus atque rationibus merito optimoque jure clarus P. Nistolai, in Adholiis ad hunc Thomae locum, phisigae praemotionis adversarios vel ut ferreo torculo constringit: ' Quam Sponte coe COS OSSe oportet, qui phisicam praemotionem S. Thomam non videns agnovisset Quid enim est mo- Vere nil agendum, nisi Omnino praemoveret Quomodo ad agendum quis movet, nisi de non agente faciat agens Fastit ne porro de non agente agen8, ni Si priuSin illud agat aut praeveniat ejus motuml An prΛ0Venire HUS motum ut agas, Vel facere ut moventur ad agendum, non eSt phi Sice praemoveret , Sed haec quidem hactenUS. 73. Dodtrinam vero eumdem, praeSertim quatenuS de Voluntate Sermo est, repetit Aquinas in compendio Τheologiae; in quo demonstrat, qu0d 80lus Deus movet voluntatem hominis, non res creatu. Cujus quidem disputationis initium facit, asseverando, quod omne mutn-bilo ut multiformo in primum aliquod immobile, tum- quam in causam redussitur, idcirco ut intellectus atque Voluntas in superiorem a liquam causam immobilem
voluntate loquens, ait: ' Sed cum actus voluntatis sit inelinatio quuedum ab inferiori ad 0Xferius procedenS, et comparetur inclinationibus naturalibus, Sicut incli-
130쪽
nationes naturales rebus naturalibus solum insunt a CRUS 'Sune naturae. ita actus voluntatis a solo Deo eSt, qui SoluS cauSn est naturae rationalis voluntatem habentis. Unde patet quod non est contra arbitrii libertatem si Deus voluntatem hominis movet, Sicut non est contru nuturum, quod Deus in rebus naturalibus operatur; sed tum inclinatio naturalis quam volunturia a Deo est, utraque proveniens secundum conditionem rei cujus est sic enim Deus res movet secundum quod competit earum naturae. Patet igitur ex dictis, quod in corpus humanum et virtutes ejus corporeas imprimere pOSSunt corpora coelestin, Si Cus et in B lin corpoΓΛ, ... in Voluntatem autem solus Deus imprimere potest ἡ l). Quae quidem Aquinatis verba, sensu Obvio naturaliquen00epta, aperti88ime dissunt, Deum hominis voluntatem ad agendum phisice movere, quin arbitrii libertatem convellat: quod profecto nihil aliud est, nisi quod ab iis, qui phisicam praemotionem tuentur, RSSΘ-ritur. Re Vera asserit Thomas, Deum voluntatem movere: ' Deus voluntatem hominis movet; si atque enmotio phi Sica profecto est, quippe quia e8t impre8Sio quaedam in voluntatem: ' In voluntatem autem Solus Deu S imprimere potest. , Motionis autem nomine collatio naturalis inclinationis intelligi nequit, quia non de potentia, Sed de actu, Seu Operatione, aperte loquitur Thomas: ' Cum asstus voluntatis sis inclinatioqunodum, .... nctuS Voluntatis a Solo Deo est. Undo non est contra arbitrii libertatem, si Deus voluntatem homini S movet. ἡ Tandem ea motio libertatem non conVellit, quemadmodum motio in rebus naturalibus