장음표시 사용
131쪽
non convellit naturam; propterea quod motus tum naturalis tum voluntarius a Deo gignitur Secundum conditionem rei cujus est. Itaque planum eSt, in eo testimonio phisicao praemotionis doctrinam Thomam tradidi SSe. 71. At septimum testimonium produentur, in quo noster Doetor duplic0m Dei motionem recenset, scilicet phisicam et moralem; ac istam soli Deo, hanc Vero etiam rebus creatis dicit convenire. Eam rem iS prae
8ub8tantiae Se paratae creatae non po88unt eme causa directe electionum et voluntatum nostrarum. Itaque imprimis dicit, SubStantias creatas moraliter solummodo VoluntatempoSSe moVere ' Proximum motivum Voluntatis est bonum intellegium, quod est suum objesstum, et movetur ab ipso siqui visus a colore. Nulla igitur substantia creata potest movere voluntatem nisi mediante bono intellecto. Hoe autem est in quantum manifestat ei aliquid esse bonum ad agendum: quod e8t perSundere. Nulla igitur substantia oreata potest agere in Voluntatem, Vel esse causa eleetionis nostrae, ni8i per modum 8uadenti8. , Quibus Verbis de motione morali, Seu Objectiva, qua quidem et Deus et homines et angeli, tum boni tum mali, voluntatem possunt mOVere, eidem bonitatem quae in objecto est patefaciendo, nOStrum Doctorem loqui, Omnibus est perspissuum. POStea Verode motione phisica loquens, Saepi88ime replicat, en non nisi Deum hominis voluntatem affingere pOSSe. Re Vern Secundam probationem suae thesis cum illis verbis concludit: ' Solus igitur Deus potest movere voluntatem i) Cap. 88.
132쪽
per m0dum ventis; , tertiam vero cum illis Ergo ofvoluntatum inclinare in aliquid non est nisi ejus qui
est naturae intellessiualis eausa. Hoc autem solius Dei est. Ipse igitur solus voluntatem nostrum in siliquid in linure p0te8t. , In quibus Verbis illa, notanda, movere voluntatem per m0dum agentis, atque Deum Solum eamdem in reliquid posse in linure; primum enim motionem phisicam iudidare omnibus est perspissuum; idemque autem Secundum Significare, ex eo fassile colligitur, quod absurdum profecto est, Deum Solum Voluntatem pOSSe inclinare, Si de morali motione sit sermo. Praefereniti quarta probatione Thomas apertissimo affirmat, se loqui de motione phisica, Seu per modum assenti8, non autem de morali, Seu per modum fini8; Η88eVeratque priore illo modo nullam rem creatam hominis Voluntatem posse movere. Etenim Si ab aliquo prindipio
lentus potiusquam Voluntaritas esset dicendus; propterea quod nulla res creata intrinsessus animae conjungi poteSt, ut motus Voluntarius cujus illa Sit causa, nprincipio intrinsoco defluere, dici queat. Itaque Solia SDeu8, qui intrinsecus animae conjungitur, Voluntatis motum phisice, Seu officientser, offidere possest U Si voluntas sinquit) moveatur ab aliquo OXferiori prin0ipio,
eris violentus motus. Dico autem moveri ab eXtrinseco principio qu0d movet per m0dum agentis et non per modum finis. Violentum autem voluntario repugna f. ImpOSSibilo sest igitur quod voluntas mOVentur a principio eX-frin Seco quusi ub vente; sed oportet quod omnis motus voluntatis ab interiori procedat. Nulla autem substantia creata conjungitur animae intellegiuali quantum ad sua interiora, nisi Solus DeuS, qui Solus est cauSa
133쪽
ipsius, et Substinens eam in oss0. A solo igitur Deo potest motus Voluntarius Causari. ἡ Tandem in quinta probatione Thomas ait Illud igitur Solum agenS BO test causare motum voluntatis absque violentia, quod causat principium intrinsecum hujus motus, quod eStpotentia ipsa voluntatis. Hoc autem est Deu S, qui animum Solus creat. Solus igitur Deus potest movere Γ0luntutem per modum regentis absque violentia. ἡ POSi quae Verba, quae certe aut phisicae motionis dosstrinam nperte asserunt, aut nihil prorsus signis stant, Aquinas
caput concludit cum illis praediaris festimoniis Sastrae Scripturae, quae quidem phisica motione rejeeta, di ficulter eXplicari posserunt: ' Hinc est quod dicitur Prov. 2 l. l. Cor Regis in manu Domini: et quocumque voluerit, inclinabit illud: et ad Philip . 2. 13. Deus est qui operatur in nobis velle, et perficere pro bona
i 5. Productum Aquinatis testimonium omne dubium de ejusdem mente hac de re expellere debet; integrum enim caput, eX quo est desumptum, nihil
aliud demonstrat, sui jam sex didiis fudito intolligi
potest) nisi solummodo moraliter res creatas hominis voluntatem pOSSO moVere, Deum nutem Solum, per modum agentis, id e8t phisisse, seu effigienter. Porro autem qui phisicam praemotionem tuentur, eamdem omnino doetrinam apertisSime docent: ex quo fit eosdem a Thomae mente non discrepare. Neque illud opponi potest, motionem istam de qua loquitur Thomas,
cursus enim Voluntati S motio perperam dicitur, ut planum est ex alibi disputatis. Praeterea motio eadem ab Aquinate illis verbis Sacrae Scripturae expluuntur
134쪽
Ine inubit illud, et Deus operatur velle; influxum autem simulta eum Voluntatem non inelinare, neque operari velle, sed solummodo operari Cum en operatur, HSh perspissuum. Sed ling in re immorandum non ΘSt, propterea quod ipse Doctor Angelissu8, concursum rejieienS, palam enunCint, omnem Voluntuti S notum n Deo esse, tamquam n primo agente, qui Voluntatem eamdem contactu virtuali tangens, eam impre88ione quadam
ad aetum impellit, quemadmodum sagittans impellit sagittam ad signum praefinitum: ' Sicut omnis adtionaturalis est a Deo, ita omnis actio voluntatis, inquantum eSt aetio, non Solum eSt a Voluntate, ut immediato agente, Sed a Deo ut primo agente, qui vehementius imprimit si). ἡ Quod quidum alibi clarius explanans, ait: ' Omnis inclinatio alicujus rei, vel naturalis vel volunturia, nihil aliud est quam quuedam im- premio a primo movente; 8icut inclinatio sagittae ad signum determinutum, nihil aliud e8t quum quaedam impressio a sagittante. Unde Omnia quae aguntur vel naturaliter Vel voluntarie, quaSi propria Sponte perveniunt in id, ad quod divinitus ordinantur. Et ideo dicitur Dous omnia disponere Suaviter 2). ἡ ΕX quibus quidem apertis hostimoniis facili negotio intelligitur, concurSU, Seu influxu simultaneo, divinum motionem Thomam non explanare; quum ea dicant, Deum hominis voluntatemphisice ad agendum inclinare, Seu impressione quadam impellere: quae inclinatio, Seu impre8sio, tum a nostri Stum ab eXtraneis, praemotio phisica nuncupntur. Ne-
quo illud ab adversariis objissi poterit, inclinationis nomine potentiam ipsam appetitu8 intelligere, non
135쪽
tamen applicationem potentiae ad actum secundum; nam praeterquam quod ea difficultas alibi profligataeSt, prReferen nullius momenti eam esse, eX eo facile intelligitur, quod Thomas exemplum affert sagittae ad signum conStitum impul8ae, quam impulSionem, qURmdam sagittantis impressionem appellat; atque eX en recogit, omnia quae aguntur, Sive naturaliter, SiVe VO-luntarie, pervenire in id ad quod divinitus ordinantur. Quibus quidem eX rebus Omnibus in promptu eSt, non de potentia, sed do inclinatione actuali, id est de motione phisica potentiae ad actum Secundum, eum infestimoniis productis loquutum fuisse. Verum non eStquamobrem in ista diffissultate solvenda immoremur,
quum sus dictum est) alibi fuerit explanata. Immo Thomas ipse eam ad exitum deducit in quaestione tertia de potentia supra producta; in qua quidem discrimen statuens inter actum primum et Secundum, istum huic a Deo jungi, Seu applicari, aperti SSimedocet. Quam ob rem prae8ens caput congludere fandem licet, asserendo, nOStrum Doctorem phiSicne praemotionis doctrinam non modo aperte tradidi8Se, Verum etiam saepissime replicasSe; eosque in muXimo errore VerSari, qui eumdem numquam eum agnoviSSe urbitrantur, multoque magis qui ut eam in praeclaris ejuS-dem operibus Videant, nulla ratione possunt impelli.
136쪽
76. Ut mens Thomae hae de re undequaque comperia habeatur, ejusdem testimoniis primum evincitur, Deum Voluntatem mOVere phi- Siee. - 77. Deinde phisidam motionem istam, esse influxum vere PraeVium, Seu Veram praemotionem. - 78. Postea ad dissiduitates vitandas, praemotionem a Thoma determinationem nuneupari. 79. Tandsm statuitur, hane determinationem ipsam praedeterminationem appellare, contra Thomae mentem n0n e8Se, quippe quid praedeterminationis nomen Thomas adhibuit.
76. Quoddam diserimen esse inter motionem et praemotionem, ac inter determinationem et praedeterminationem nonnulli autumarunt; qui eam ob cau-Sam quamquam forta SSe alieni non sunt a probanda motione, determinationeque, omnino tumen rejiciendam esse tum praemotionem tum praedeterminationem assi iter defendunt. Verum ii S eX rebuS qune in praesente capite dicentur, omnibuS in promptu erit, disgrimen istud nullum esse, et numquam in mente nostri Doctoris extitisse; ejusdem enim festimoniiS cum motionis et determinationis, tum praemotionis et praedeterminationis dosstrinam eum apertissime tradidisse,imruo ipsa eadem verba de quibus est disceptaptio, adhibuisse, invitissibiliter stabilietur. Quam suum Vero
137쪽
clo motione atque determinatione loqui nossesse non sit, quod his de rebus mens Thomae ex hactenus disputatis comperta habetur; do iis tum tamen disserero hic placet; tum ut ros hujus eapitis regie diSponuntur, tum, et mnXime, ne aliis praeclaris testimoniis nostri Doctoris luetor fraudetur. Imprimis itaque voluntatemphisisse a Deo moveri, Angulissum Dositorem tradidis80, evincatur; qui quaerens si), utrum unus Angelus s088it movere voluntatem ulterius, duplissem voluntatis ejusdem motionem recenset, moralem, id est eX parte objecti, et phisicam, id est 0X parte potentino motae. Primo
ctum, tum eum qui ipsum demonstrat; et Angelum quidem Oo modo ad umorem Dei, Vel rei Crentne, VO-luntatem impellero posse, non famen phisisse: ' Voluntas imi putatur dupliciter: uno modo ex parte Objedii,
alio modo eX parte ipsius potentiae. EX parte quidem objositi movet voluntassem et ipsum bonum, quod est voluntatis objesssum, siqui appetibile movet appetitum; ut ill0 qui domonstras obj00tum, puta qui demon Stratuliquid esSe bonum . . . . Angelus ergo non sufficienter movet Voluntatem, neque ut Objectum, neque ut OStendens objectum; sed inclinat eam ut amabile quoddam, et ut manifestans aliqua bona creata ordinata in Dei bonitatem; ut per ho0 inclinare potest ad amorem crenturne, Vel Dei, pρr modum suadentis. ἡ Quibu8 quidem verbis de morali motione Thomam loqui perSpicuum est. Deinceps de motione phisica sermonem instituens,
138쪽
tatis actus quaedam inclinatio est, quam is Solum potest immutare, qui volendi virtutem cauSae creatae dedit: ε Ex parto vero ipsius potentiae, Voluntas nullo modo potest moveri nisi a Deo. Operatio enim Voluntatis est inclinatio quaedam volentis in volitum. Hunc autem inelinationem solus ille immutare pote8t, qui virtutem volendi creaturae contulit, sicut et natura-J0m inelinationem solum illud agens potest mutare, qu0d potest dare virtutem quam consequitur inclinationaturalis. Solus autem Deus est qui potentiam volendi tribuit creaturae, quia ipse solus est auctor intellectualis naturae. Unde Angelus voluntatem alteriuSmoVere non poteSt. ἡ Quae Verba Deum Solummodo voluntatem phisisse movere, apertissime dissere, nemo est qui non videat. Dosstrinam vero eumdem Thomus
Statuit in praecedente quaesione si); ubi quaerit, utrum Deu8 p088it movere voluntatem creatum. Itaque dicit, Deum mOVere voluntatem tum moraliter, id est ut objectum, tum phisisse, id est eamdem intrinsecus flectens; sed muXime Sedundo modo, interius sui is ait) eam inclinando: ' Ipso solus CDeus sinquit) implot voluntatem,
et suffigienter eam movet ut Objeetum. ἡ Quibu8 Verbi Splanum est eum motionem morulem, Seu Objecti Vnm, indicare. Postea vero subdit Similiter autem et virtus Volendi a solo Deo causatur. Velle enim nihil aliud ost quam inclinatio quaedam in objectum voluntatis, quod est bonum universale. Inclinare autem in bonum est primi moventis .... Unde utroque modo proprium est Dei movere voluntatem, Sed mussiime 8ecundo modo interius eam inclinando. ἡ Hi 8 de rebuS atque rationibus
139쪽
Omnibus est perspicuum, noStrum Doctorem apertissime docuisse, Deum voluntatem m0vere phi8ice. Ti. Phisistam vero motionem istam esse influXum Vere PrneVium, Seu Verum praemotionem, iiS eX rebuSquae hactenus disputatae sunt, facili negotio potest intelligi. Etenim simultaneus iussu Xus, de quo quidem
pOSSet esse disceptatio, nullo modo voluntatem tangit, sed ejusdem operationem comitatur, quemndmodum alibi explanatum est: porro autem de motione Thomam loqui, quae Voluntatem intrinsecus immutat quisque perSpieit; quapropter Verne pruemotioni, non autem influxui simultaneo, Hus verba festimonium dicere eSt perSpicuum. Praeterea quoniam phisisse Deum 1110Vere Voluntatem ex Thoma jam habemus, illud ejusdem Doctoris praeclarum in mentem eSh reVO-candum: ' Motio moventis praecedit motum mobilis ratione et cau8a si); - ex quo quidem fit, toties eumdem praemotionem docere, quoties phisicam motionem affirmat. Eam ob rem alibi quoque Thomas ait: ' Causa secunda per prius regipit influentium causae Primne, quum actuS cnuSae Secundariae; ἡ itemque ' Virtus causae primae prius agit in causatum et Vehementius ingreditur in ipsum 2). ἡ His de causis Dominicus Soto antiquissimus Thomae disssipulus, deliberis voluntatis actibus loquens, ait: ' Non prius tempore a Deo quam a nobis, Sed a Deo et a nobis fiunt, ab eo tamen prius nutura; ἡ et generatim de Dei concursu loquens: Non eSi dubium quin concursus Dei comitetur, ut a junt, actionem, et sit nihilominus
140쪽
Quicumque enu Sae Sessundae requisitus ad agendum imo Vero et natura fruerequiritus ἡ l). Caeterum Verita S quae propUgnatur, adeo aperta eSt, ut perporum tempus foratur in ea sevitissenda immorando; ViX enim ut 0x dietis praesertim in gapite nono constat) mente concipi poteSt, Deum cnu Sas secundus ad agendum movere, enrumdemqtae efficientinua, Seu motum, non praevenire. Qua de re est illud pra00larum Cat00hismi Conditii Triduntini Non solum autem Deus univerSRquae Sunt, pr0Videntia Sua tuetur atque administrat; Verum etiam quae m0Ventur, et regunt reliquid, intima virtute, ad motum atque actionem ita in ellit, ut quumvis secundarum cau8arum espicientium non impediat, pruρ- feniat tumen; cum ejus osse altissima vis ad singula
pertingat ἡ 2). Quibus quidem ausitoritatibus utque
rationibus omnibus compertum eSt, Deum phiSice VO-luntatem mOVere, idem omnino eSSe nc enm ΡΓΛΘ- movere; nec aliter Thomam doguisse, cum phi Sissummotionem a SSeruit. 78. Eam Vero phi Sicam praemotionem causae determinationem eSSe, utque R Tla Oma nuncupari, ViXest necesse ut demonstretur. Re vera Aquinas ait: ' Causa quae eSt eX Se contingens, oportet ut determin0tur ab aliquo exteriori ad effectum 3): - cujus quidem rei ratio eSt, quia quod est contingens, inpotentia est ad plura; potentia vero sut is ait) non est principium agendi; quocirca ut in actum eXentcnusu contingens, determinari debet ab aliquo quod sit in actu. His de rebus alibi quoque Thomas ait: