장음표시 사용
141쪽
' Sicut possentia motiva quae est ad utrumlibet, non eXit in actum, nisi per potentiam appositivam defer- minetur ad unum, ita ni hil quod est uti utrumlisset, essiit in actum, nisi per aliquid determinetur ad unum; quia id quod est ad utrumlibus, est sicut ens in potentia potentia autem non est principium agendi, sed Solum actuS; unde eX eo quod est ad utrumlibos nihil suquitur, nisi per aliquid aliud quod determinat ad unum. ἡ Quibus ex verbis satis leviter infelligi potest, Secundum Thomae dogfrinam. phisicam motionem Volun- fissi S, quae certe potentia est ad utrumlubet, seu indifferens, non modo HuSdem defer minationem eSSe, utque dici posse; verum etiam determinationem ad unum, quRmquam id moleste ferant roduntiores adversarii phisicae praemotioni S. Neque ea eX ro ullo modo ConSequitur, libertatem convolli; def0rminatio enim ista neceSSaria
non eSt, Sed libera; propterea quod ut Thomas ait)non ita in voluntate Deus agit, ut eam a d unum determinos ex necessitate quemadmodum determinus naturam: g Digendum quod voluntas dicitur habere dominium sui actus non per eSolia Sionem CRUSne primae, sed quia prima causa non ita agit in voluntate, ut eam de necessitate ad unum determinet, sicut deferminat naturam; set ideo determinatio actus relinquitur
in potestate rationis et voluntatis si). ἡ Itaque merito atque jure optimo aperte affirmat Perorius 2), Aqui
liberas a Deo moveri, applicari et determinari ad agendum; cujus quidem clarissimi auctoris festimonium,
142쪽
quod nostram Sententiam confirmas, phi Sissaeque prRemotionis doctrinam explanat, integrum producere sta' cet: ' In eo quod adjungit D. Thomas, ca usa S SectandRS et in his voluntatem nostram a Deo m0feri, repplicuri et determinari ad vendum, liqui nonnulli disson fiant The0J0gi; ego tamen manibus pedibusque in eum Sententiam per quam libenter eo. Hoss enim est ingenium, haec conditio, hic nexus atque contextus mOVentium et causarum per se et essentialiter sol Ordinatarum, ut posterior non moveatur nisi motu a priori: In Ordine moventium, inquit, Aristoteles, quod priu8 08s, magis est causa movendi quam Sequens, et mOVetur magis. Et in libello de causis dicitur cau8n prima plUS,
vehementius, infimius et inseparabilius conssurrere ad effectus causarum Secundarum, quam ipSRS CRUSRS Se-0UndRS, et juvare causas Secundas in Operationibus ip8arum, et magis esse causam effectuS quum cnusus Secundas. Quemadmodum igitur in aliis causarum generibus per se Subordinatis invicem, poSterior causa ne008sario praesupponit cata Salitatem priorum, Veluti in formis esse sensitivum praesupponit VegetatiVum, et hoc esse corporeum, Sis etiam in moventibus per se invissem subordinatis, posterius negeSSario prae- Supp0nit primum, et cata Sae primae causalitaA prior natura est quam CRUSalitRS CRUSRe Secundne. 79. Quae postrema Verba non modo determinationis verum etiam praedeterminationis doctrinam asserunt,atquo nostro Doctori tribuunt. Et certo praedeterminationis nomino nihil aliud intelligitur a Thomistis, nisi phisica impulsio, Seu applicatio, potentiae actiVae
ad Suam operationem, ita ut asstio causae primae natura prior sis asstione cauSne secundae. Porro autem
143쪽
ex hassienus dictis perspicuum est, saepissime Thomam tradidisse, causa S Omnes, cum Dessessarius, tum libernS, Deum ad Operationem applicare, seu phisice impellere. Quapropter planum est praedeterminationis dosstrinam eum tradidisse; atque proinde contra ejusdem mentem non eSSe, huc de re praedeterminationis nomen adhibere. Praeterea moventis motio prior natura est motu mobilis, ut ex Aristot0l0 ad 0x Aquinato alibi disitum HSt: erga quemadmodum eX eo principio Sequitur, mo- Vere QSSe praemoVere; ita professio consequitur deferminare eSSe praedeterminare; idem enim est praemotio, Secundum Thomissas, quod praedotorminatio. Atqui Deum causa S Secundus, et ipSam Voluntatem eamdem, determinare ad Operationem, nostrum Doctorem affirmasse, eX HUSdem testimoniis in numero praecedente ac alibi productis, manifestum est. EX quo fit neminem qui veritati repugnare non Vult, RSSerere pOSSe, Volun fatem a Deo praedeterminari, Thomam non dociliSSe. His de rebus atquo rationibus morito clarus P. Nicolai, Saepe citntUS, contra praedeterminationis adversarios
ait si): ' Quanta coecitas, ut tot locis fam evidentem 6pruedeterminutionem' non viderint, quoad rem ipSam Saltem, cum Sic u Deo noS moveri, sive determinari, ad agendum centies dixerit, ut actiones nostras ip8nmotio D0i ant000det et eausoli Quid hoe porro nisi prendeterminatio, Vel praemotio phisica ut realis i Jam quod admitti non debeat, quia destruit libertatem, dormitantium phantasma est.... Destruit certe libertatem, si est talis qualis ab eis per somnium fingitur, indisserentiae activae opposita; Si ad hanc partem Sic
i) In schol. ad 1. 2. q. 111. a. 3.
144쪽
affigit, ut potentiam ad alterutram foliat; si sie impellit, ut repelli a voluntate abjissique non possit. Sed
cur in Vosse ludunt l. . . . Praedeterminatio non aliter dicitur vero Sensu, nisi passivam indisserentiam, Vel indutorminationem tollas, dum ad agendum non B gentem applicat, qui manente indeterminatione non ageret. ἡ EX quo praeeluro testimonio fassile in folligitur, quamvis a Thoma praedetermina tionis nomen USurpR- fiam non eSSet, ejusdem rei famen doctrinam eum aperte tradere. Verum adhibuit Thomas praedeterminationis nomen; eXplanans enim illa Damasceni verba: Omnia
quidem praecogn08cit Deus, non augem omnia praedeterminat. Praeeognoscit enim ea quae in nobis sunt, non autem praedeterminat ea; usseris Dama Sssenum praedeterminationem non rejicere, Sed Solummodo necessitatem
' Dicendum quod Damascenus nominat praedeterminationem impositionem necessitatis; sicuti est in rebus naturalibus quae sunt praedeterminatae ad unum l).
Eamdem rem omnino alibi 2) repetit; ex quo citra
dubium sit, praedeterminationem quantum ad rem et quantum ad nomen Thomam probare, ita tamen ut causis liberis necessitatem non inferni, Sicut causis necessariis. Neque illud objicere quispiam potest, Τhomam in logo citato praedeterminationem accipere pro aeterno deereto praedeterminante; notum est enimiumporalem determinationem, Seu motionem, CRUSR-rum Secundarum, nihil aliud esse, nisi docroti istius executionem; eX quo intelligitur utrumque rem prae-d0ferminationis nomine signifigari. Itaque quae in praesente capite diSputata Sunt, concludere licet asse
145쪽
Verando, S. Thomam Aquinatem, Doctorem Angelicum, phisicae motionis, praemotionis, deforminationis atque praedeterminationis doctrinam tradidisse; quinimmo ip8a eadem nomina quae in dissseptationem Veniunt, si illud praemotionis excipias, adhibuisse. Ei automveritati obesse nequis, quod ab adversariis saepi8Sime opponitur, hominis libortatem atque Dei praedeterminationem difficulter in doncordiam adduci; id enim
Sati8 non est, ut praedeterminatio rejiciatur, Vel numquam Thomam eam docuisse asseveretur; quum tot rationes, atque tum aperta ejusdem festimonia contrarium Sententiam evincant. Ceterum ratio componendi phisicam Dei motionum atqu0 hominis libortatem infra tradetur: qui vero idcirgo adversantur praemotioni, quod eam rationem dilugido non intelligunt, illud praeclarum Poetae reminiscuntur:
1) Divin. Comm. Parad. cant. 19.
146쪽
Declaratur mens Thomae rationibus ex eodem depromptis.
80. Prima ratio proponitur, ex eo dueta, quod Deus omniumentium est cauSa. - 81. EX eo derivatur secunda ratio, quod Deus est primus motor. - 82. Proponitur tertia ratio, quae ex universali Ddi providentia dedueitur. - 83. Quarta ratio derivatur ex statu potentiae eviusvis causae creatae. - 84. Quinta ratio est, quod creaturae Dei instrumenta sunt. - 85. Sexta ratio, praeeipue quatenu8 de V0luntate sermo est, in medium addueitur, ex statu indisserentiae causarum liberarum dedueta. - 86. Septima tandem ratio ducitur ex Suprema potestate, quae penes Deum e8t, Voluntatum nOStrarum.
80. Thomae Aquinatis festimonia, quae in prae' cedentibus capitibus Sunt producta, phi Sicae praemotionis doctrinam non modo RSSerere, Verum etiam
eXplanare, et egregie Stabilire, attente ea legenti perspicuum erit. Attamen ut huc de re omne prorsus dubium quantum ad mentem S. Doctoris amoVentur, prae8ens caput placet in Stituere, in quo doctrina eadem rationibus ab eo adhibitis, evincatur. Earum autem prima ex eo facile ducitur, quod Deus causa est totius ensis, id est sentis et Omnium modorum ejuS
cum enim ipse gausu sit efficassissima, cauSaque qUno Summe emenX est, non modo quantum ad Substantiam, Verum etiam quantum ad Omnes modos, effectum ni- tingat, necesse omnino eSt, ut cuju80umque rei quaere Vera eXi Stat, Si Vo ea Substantia Sit, Sive accidenS,
147쪽
ipse vere Sit causa si). Jam vero Operatio CRUSne Secundae, Seu e luXus actionis ex ea, aliquid re vera est in natura existens; quippe quia exercitium eSt potentiae activae, in quo est causae effieientiS situ cau-
Salitus, quae certe aliquid est ruale sui dicitur) in
esse, dici nequit, nisi ipsum ad Operationem applicet,
Seu praemoVent. Quod quidem eXemplo duorum navim trahentium, quo ad simultaneum influXum eXplicandum adversarii maXime utuntur, potest eXplanari; etsi enim in eo casu fractionis causa dici queat uterque, neuter tamen effluXus actionis eX altero, ni Si eum ad agendummoVent, Seu upplicet. Ex quo profecto sit, Deum qui causa est totiuS enti S, atque proinde egre8Sus actionis
tum liberas, ad earum operationeS applicare, Seu Ρhi-Sice praemovere. Ea de re est illud praeclarum nostri Doetoris: ' Quidquid applicas virtutem activum ad agendum , dicitur esse causa illius actionis: artifeX enim applicans Virtutem rei naturalis ad aliquam actionem, dicitur esse causa illius asstionis Sed omnis applicatio virtutis ad operationem est prin0ipaliter et primon Deo .... Omnis igitur operatio debet attribui Deo, sicut primo et principali agenti 2). ἡ Dissentne adversarii, de applicatione morali Thomam in eo festimonio fuisse loquutum l Sed de prima ratione Satis
148쪽
8l. Deinceps Secunda in medium proferatur, quadex eo facillime derivatur, quod Deus sui loco Supra citato inquit Thomas) est primum movens omnino immobile. Eh0nim ratio primi motoris postulat, ut Omn6SCausas inferiores ad earum operationes ipse impellat, Seu permOVent: qua quidem in re causarum Subordinatio sita est. Et certe si inferior causa ageret, nprima non motu, neque priori Subordinata, neque inferior posset dissi; sed potius in eo Saltem Opere, in
quo primum Se moVeret, primum eSSet mOVenS, ut patet. Ea de causa loco citato noster Doctor ait: ' In omnibus causis a gentibus ordinatis semper Oportet quod CRUSne Sequentes agant in Virtuto causae primae; Sicut in rebus naturalibus corpora inferiora agunt in virtute corporum coele8tium, et in rebus Voluntariis Omnes artificeS Operantur sequndum imperium supremi architectori8. ,, Itaque Deus quod primum est moVens, ideo omnes CRUSnS Secunda S, Sibi Subordinatas, ad agendum
debet permovere. Jam vero motio ista phisica profecto est; tum quia de phisissa motione Thomam loqui, eX0jusdem testimoniis hactenus prodia sitis est per8picuum
tum quia, et maXime, motio moralis cnu Si S quae Virtute cognosssendi carent, nequis convenire. Super haec praeVin eSt, quod moVentis motio motum mobilis praecedit ratione et causa, ut supra eX Thoma eXplanatum est. Itaque secundum Thomae mentem usque Veritatem, phi Sice praemovere Deum omnes causa S Segunda S ad earum operationes est perspicuum. Ad hanc autem probationem firmandam, illud praeclarum Agorii placet
referre, qui do sententia nostri Doctoris loquens, ait: Cootorum mihi videtur verissima. D. Thomae Sententia: eam enim plane Videtur AuguStin US tradere, ....
149쪽
ideo enim dici videtur creusa Sedunda, quin mOVeturn prima: alioquin enim solum esset causa Cum pri mn sicut cum duo simul trabem portant, ubi quin unu Sad portandum non movetur et applica fur ab altero, dissi non potest causa sequnda, alteri comparatis, SedeSt simul cum altero causa si). ἡ QuibuS HX VerbiS facito adversarii intelligere possunt, rationem primu00ausae, atqui primi motoris in Deo ab exitio non vindicari, nisi Omnes causas Sedundas influXu praevio ad agendum ab eo moveri dicatur. 82. Tertia ratio sex universali Dei providentia dori Vatiar, atque paucis Sequenti modo proponi p0teSt. Deus ut Supremus mundi gubernator, cujus providentia Omnia reguntur et temperantur, finem ultimum hujus
universi cum velis, omnia ad illum infallibili f0r dirigit atque perducit. Qua de re est illud praeclarum Aquinatis ex Bootio: ' Non est aliquid quod summo huic bono vol volit vol possit obsistere. Est igitur summum bonum quod regis cuncta fortitor, suaviterque disponit 2). ἡ Porro autem neque simultaneo influXu, Seu ConcurSU, neque moruli motione potest Deus omnia
ad uiam sinum infallibiliter perducero; iste enim indi
feren S est, neque eo DeuS Causas sequndas dirigit, sed cum eis solummodo ad idem OpUS perngendum concurris; haeo vero saepi8Sime ineffica X est, neque encapaceS Sunt, qui cognitione carent: ex quibus profecto fit, neque Simultaneo insuXV, neque morali motione,
haburi possu in fallibilitatem effectus. Itaque planum
est, ut res Omnes ad finem ultimum hujus univorsi
150쪽
Deus infallibilitor dirigat atque perducat, omnino nemceSSe eSse, ut eas phisica infallibiliquo motione ad agendum impellat. Eam ob causam noster DossiorOStendens, loco citato, nihil posse reniti contra ordinem divinae gubernationis, illam rationem in medium profert: ' Alio modo apparet idem ex h00, quod Sicut Supra dictum ost, omnis inglinatio alicujus rei vel naturalis vel voluntaria, nihil aliud est quam quaedam impreSSio a primo movente; siqui inglinatio sagittae ad signum doterminatum, nihil aliud est quam quaedam impressio a sagittante. Unde Omnia quae nguntur vel naturaliter vel voluntario, qua Si propria Sp0nf0 perveniunt in id ad quod divinitus Ordinantur. ἡ EX quo praeclaro testimonio quisque facili 110gotio perspicit, infallibilitatum divinae gubernationis phisica
motione, Seu impulsione cnuSurum Secundurum, cum necessuriarum, tum liberarum ad Suas operationeS,
A quinatem evincere. Sed his de rebus satis dictum est. 83. Quartu nutem ratio eX statu potentiae cuju8ViSCRUSue sequndae potest duci: nihil enim agit, nisi ut est in actu; quod autem in potentia eSt, non modo non agit, Sed neque agere potest; esset enim in potentia et in actu quantum ad idem, quod quidem apertum contradictionem involvit. Jam vero qUneViS CRUSn Secunda in potentia est, seu est tantum Operutiva in actu primo, non tamen in asstu Secundo; propterea quod solus Deus est sua ultima actualitas, ut a junt, idque est perspissuum. Dissi autem nequit, eum Sim J-taneo influXu ad actum perduci, ideo quia concurSUS potentiam infrinsecus non immutat, immo ne eum quidem tangit, ut saepe dictum est: quod quidem de motione quoque morali esse dicendum, nemo non Videt.