De libertate et praemotione secundum mentem D. Thomae

91쪽

48. Sed oppones: ΕXternam causam libertatis praecipue actualiS, RSSerere, profecto est repugnantia dicere; liberam enim voluntatis operationem, Seu determinationem, ab inferiore prinoi pio defluere est nessesse

nam Voluntaria esse debes, Voluntarium Vero a Seholasticis communiter d0finitur: Quod est a principio intrinseco cum cogniti0ne finis. Quod quidem e contrariis fassilius porcipitur; libera enim Operatio ab eXterna cau8a Si procedat, violenta potiuSquam Voluntaria est dicenda; quippe quia violentum cum Aristotele vel Thomistas d0finiunt: Id cujus principium e8t eaetra. Verum difficultas ista facile profligatur; libera enim Operatio a Voluntate, tamquam ab interiori principio, d01luit; sud id tamen haud impedit, quominus ab ullo eXterno principio, Scilicet a Deo, tamquam R. primis cauSa, prosciscatur, ita ut ad eumdem actus actusque libertas referantur. Qua profecto de re est illud praeclarum nostri Doctoris: ' De ratione voluntarii est quod principium ejus sit infra; sed non oportet quod hoc principium intrinsecum Sit primum principium non motum ab alio. Unde motus voluntarius etsi habeat principium proximum intrin Secum, tamen principium primum est ab eXfra, Sicut et primum principium motus naturalis est ab extra, quod scilicet movet naturam si). De eo vero quod additur, Operationem ab exteriori principio defluentem, violentam potiuSquam Voluntariam es80 dicendam, est illud Thomae: ' Non sufficit ad rationem violenti, quod principium Sit eXfra sed oportet addere quod nihil conferat vim patiens

quod non contingit dum voluntas ab exteriori movetur:

92쪽

nam ipsa est quae vult, ab alio tamen mota. Esset autem motus iste violentus, si esset contrarius motui voluntatis: quod in proposito esse non poteSt, quia Sic idem vellet, et non vellet si). ἡ QuibuS ex Verbis omnibus in promptu est, liberam voluntatis Operationem dupleX principium a quo ea defluat, habere, interius atque eXterius, id est ipsam voluntatem eamdem et Delim, n quo proinde tamquam a causa libertas existit;

neque id obesse libertati, propterea quod motio Dei

motui voluntatis non est confrnrin. 49. Instabis: Dosstrina quae proposita est, homini Slibertatem omnino convellere Videtur; ut enim Voluntatis operatio vero sit libera, satis' non est, quod ab intortori principio absque violentia ea prosissi8gatur; Sed praeferen neceSSe est, eum a principio defluere, quod causa sit sui motus, Sine dependentia ab ulla onusa.

quod est causa Sui; qua OX re Si ponntur, Deum cnusam esse actionis liberno, Seu motus Voluntatis, etsi huid nulla vis inferri dicatur, tamen libertatem convolli nemo non Videt. Respondeo, liberum arbitrium, Seu Voluntatem, eSSevere causam Sui motus, id est suae liberae operationis; et tamen id nullo modo impedire, quominus HuS-dem Operationis, Deus vero causa dicatur; illud senimcnuSn Secunda e8t, huic, ut primne onuSae, Subordinata. Ita quo illud ab adversariis Sorio animo ponderandum,

ad libortatis rationem haud pertinere, ut liberum sit

primu CRUSR Sui, Seu primum mOVenS, aut primum determinans; immo id ejus rationi causae Secunda o

93쪽

omnino repugnare, quippe quia sui Th0mas ait) qu0d

illud insigne nostri Dositoris, quod adversariorum Objecta penitus diluit: ' Dicendum quod liberum arbitrium HSh cauSa Sui motus, quia homo per liberum arbitrium Seipsum movet ad agendum: non tamen hod est de necessitato libertatis quod sit prima causa sui id quod liberum est: si qui 1100 ad hoc quod aliquod si h qausa alterius, requiritur quod Sit prima cuia Sa ejus. Deus

earum Sint Voluntariae; sed potius hod in uis fassis; operatur enim in unoqu0que Secundum HUS proprietatem si). ἡ Quibus eX verbis non modo ad VerSariorum difficultas dilucido onusileatur, Verum etiam thesiS Stnfusa egregie firmatur; duo enim Aquina S aperte palumque enuncius, primum divinam motion0m libertati non opponi, deinde i8tam hujus esse causam Sed potius hoe in eis lassit; operatur enim in unoquoque secundum ejuS proprietatΘm. , 50. Verum ut hasi de re omne prorSus dubium nu- feratur, eVincendum modo est sui erat propositum)Thomae rationibus, omnino contradictionem involvere, Voluntntem Rd unum eX negessitate moveri, judigii indisserentia permanente. Hic, ut putet, phiSica praej

formo est enim de phisica Dei motione, efficaci asi in- fallibili; asseriturque, ea quoque p08ita, imposSibile

i) I p. q. 83. a. l. ad 3.6

94쪽

eSSe, Voluntatem ad unum mOVeri necessario, manente

judicii indillaruntia. Eam vero doetrinam omnem diueficultatum de rebus hassienus disputatis profligare, nemo non videt; si ponatur enim Dei motionem, efficacem, infallibilemque voluntatem ad unum eX neceSSitnte mo- Vere non pOSSe, posita judicii indifferentia, facili n0gotio intelligetur Deum, ut primum moven8, liberam voluntatis operationem efficientem libertatem non con- Vellere, immo eam facere. Evincitur autem doctrina proposita fassili ratiocinatione; jam enim in promptu est iis eX rebus, quae supra de nossessario nexu inter prasitissum judicium et electionem disputatae sunt, nihil Voluntatem po8Se Velle absque praecedente rationi8 judicio. Quod quidem ex eo aperte colligitur, quod ea appetitus sit rationalis, cujus proinde objectum bonum eSt mente apprehensum, ut saepius dictum est: ex quo sit, eamdem proqui dubio Sine Objecto agere, si absque praecedente rationis judicio aliquid velit, quod est absurdum. Eaque de ro est illud Aquinatis: μ Tota ratio libertatis ex modo cognitionis dependet. Appetitus enim cognitionem Sequitur, cum appetituS non sit nisi boni, quod sibi per vim cognitiVam proponitur si). ἡ Porro autem judicii indisserentia posita, si ad agendum voluntas eX necessitate mOVeretur, RbS-que praecedente rationis judicio aliquid profecto vultus; non enim judicium ea Sequeretur, quod ei objectum sub indisserentia demonstrat, nam, ut his pro OertonSSumitur, libere, Seu indisserenter obj0etum istud non prosequeretur, Sed ne008Sario: aliud vero judicium quod Objectum eX nesseSSitate appetendum proponat, ponitur

l) Q. 24- de verit. R. 2.

95쪽

absesso. Itaquo judieii indisserentia permanente, contradictionem involvit, voluntatem ad unum necesSario moveri: et quemadmodum impossibile est, intellectum necessario objecto adhaerere, quod incertum eSSe CO-gnoscit; ita professio fieri nequit, Voluntatem eX ne-eeSSitate Objectum expetere, quod sub judicii indiss0rentia ei demonstratur. Quod quidem, etsi planum Sit, alia tamen ratiostinatione plasses comprobare: A quinatis enim Verbis supra prodi10tis; μ Tota ratio libertatis sex modo cognitionis dependet, si eX dialectissae praecepti SSequenS urgumentum Struitur. Quo modo orga Objectum se hab0t intellectus, eo erga illud so habet voluntas; nam libertatis modus modum cognitionis conSequitur. Atqui indisserenter erga objectum se habet infuliseetus, judicii indisserentia permanente: ergo enposita aut voluntas cognitionem non Sequetur, nuti disrarenter, id est libero, se habebit erga illud. Quibus quidem ex rebus atque rationibus Omnibus in promptu e8t, nullam Dei motionem, quamquam efficacissimam ad infallibilum, hominis libertatem pOSSe conVellere, quoad judicii indisserentia permnnent. 5 l. Sud dicos: Ρlano ridiculum videtur, Deum eX necessitate movere Voluntatem non pOSSe, et tamen eam Sic po8Se moVere, Ut ejus libertati non noceat. Hujus senim rei intelligentiam diffissulter consequimur; et tamen quisque facile percipit, Deum necessitatem inferre voluntati, eam ad agendum impellendo. Praeferen si statuatur, Deum hominis voluntatum judieii indisserentia permanente, Saltem de potentia absoluta, immutare non pOSSe, eX HuSdem Omnipotentia profecto derogatur. His eX rebus omnino colligendum videtur, nullam contradictionem involvere, voluntatem a Deo

96쪽

Verum cum quis animo contemplatur, facile reperit, nullam in eo esse contradietionem, quod Deus mo-Veat eX 110008Sitate Voluntatem, ab on judicii indiss0rontiam follendo; at id regiae rationi repugnare, eadem indisserentia permanente. Voluntas enim sui jam dictum est) appetitus est rationalis, qui in bonum non fertur nisi quo modo ab intelloetu proponitur: quapropter si objesitum sub indisserentia propositum sit, ea nossessario ferri in illud nequis, nisi appetitus rationalis esse desinat. Quod quidem planum est, facilique negotio percipitur; at contrarium ne concipi quidem mente potest, nisi dicatur, confra Thomae doctrinam, libertatem non manare ex indiffersentia judissit. De eo vero quod additur, eX divina omnipotentia detrahi, si statuatur, Deum hominis Voluntatem immutare non posse, judigii indisserentia manente, nulla est diffissultas. Etenim aliud est, efficaciter hominis voluntatem

mum certe Deia S pote8s, judicii quoque indiflarontia permunente, quum en in re nulla sit contradictio; at

titum, quod quidem apertam contradictionem involvis, communi que SenSui repugnat. Id vero ex Dei omnipotentia non derogare, eX eo facile intelligitur, quod idem simul esse et non esse, nequit fieri. 52. Instabis: Voluntas est intrinsecus libera, Objectiva voro judicii indisserentia in ea intrinsecus minimo

reperitur; qua eX re SequenS argumentum conficitur. Ut ex negessitate moveatur VoluntaS, Satis Superque

97쪽

08t, quod ea intrinsecus immutetur; sed judicii quoque indisserentia manente, ea intrinsessus immutari a Deo potest, uti jam supra dictum est: igitur eX neceSSSitate a Deo potest moveri, eadem indisserentia per

manente.

ReSpondeo, equidem voluntatem intrinsessus esse liberam, sed istam libortatum ipsam sex judieii indi ferentia, tamquam eX proprio fonte, in eamdem mu-nare. Objectiva senim judicii indisserentia radix est indisserentino subjuctivase voluntatis, in qua eSi forma litor sita libertas. His de rebus ut Voluntas eX ne-CeSSitate moventur, satis non est, quod ea immutetur intrinsecus; sed omnino est necesse, judicii indisserentium convelli, en enim manente, VoluntRS, quaΘ ΛΡΡΟ-fitus est rationalis, non nisi libere in objectum potest ferri. Eam ob rem optimo jure judieii indillaruntia lib0rtatem arbitrii Aquinas evingit: ' Ratio cirga confingentia habet viam ad opposita, ut patet in diatessticis Syllogismis et rhetoricis persuasionibus. Particularia autem operabilia sunt quaedam contingentia; et ideo circa ea judicium rationis ad diversa se habet, et non est deforminatum ad unum. Et pro tanto neceSSe e8fquod homo sit liburi arbitrii ex hoc ipso quod rationalis est si). ἡ Eadem ratione a doctissimo Bellarmino liburi arbitrii dogma contra haeretissos egregie stabilitur Quinta ratio diagitur ab ipsa rei natura; talis est enim in unaquaque re moduS appetendi, quali S est cognoscendi; appetitio enim cognitionem Sequitur, nec fieri pote8t, ut quis appetat rem incognitam. In hominibus autem est cognitio finis et mediorum ad finem,

l) l. p. q. 83. R. 1.

98쪽

tum neceSSariorum, tum etiam contingentium: igitur hominum appetitio eX necessitate fertur in finem, et in ea media quae sunt cum fine eX essessitate conneXn in alia vero nonnisi gontingenter. Atqui hoc est, hominem esse liberum libertate confingentiae, po8Se Videlisset accipere Vel roissere ea media, quae ratio docet non neceSSBrio cum fine e8Se conneXa si). ἡ Quibus verbi S, ut qui8que maxime perSpicit. eX eo quod, quisu tum ad media quae ultimo fini necessario non Connectuntur, indisserens est judicium, libertatem contingentiae, Seu indisserentiae, clarissimus auctor deducit. De iis quae ad libertatem spectant satis dictum est.

I) De grat. et lib. arb. L. 4. c. 10.

99쪽

- 95

Notiones de divina motione seu Braemotione.

53. Quod in diseoptationem venit generatim exponitur; et motio moralis eXplicatur. - 54. Demonstratur quid sit simultaneus DolinfluXus, Seu concursus. - 55. Praemotionis natura eXplanatur; eamque invincibiliter comprobatur, phisicam m0tionem Solummodo esse appellandam. - 56. Plura diserimina inter triplicem Dei influxum recenSentur; moralemque motionem, atque conssursum ab omnibus probari demonstratur. - 57. ConcurSus tamen eodem Sensu a Tho mistis non admittitur, quo ab adversariis phisidae praemotionis. 58. Quaestionis status praefinitur, quid evincendum sit eonstituendo.

53. Traditur generatim a Thomae disssipulis, Deum

pellere, id est operationi jungere, Seu applicare; quae quidem impulSio, Seu applicati0, quod praevia est atque phisica, ideo phisica praem0tio, aut praedeterminatio, consuevit dici. Verum quod ea do0trina magnum disputationi argumentum consteSSit, nonnullis contendentibus Oam dum Thomam tradidisse, aliis vero id negantibus, idcirco, ut quaestio laneo dirimatur sus est propositum) Omnino necesse est, quod in disceptationem vonis imprimis exponere. Ita quo primum Thoanistae illud asserunt, Deum causis sequndis dedisse potentiaS

100쪽

RUti VI S, ea Sque conServa re; Sed ea res a catholicis philosophis in contentionem non adducitur. Deinde fraditur ab iisdem, aliquo Dei in fluxu, ut agant, CRUSRS Sessunda S egere; qua quidem in re omnes consentiunt

at qui sit istu influxus, Thomissas inter et Molinistus

decertatur. Isti enim asseverunt, quamdam eum OSSephisicam Dei motionem, qua potentiae acti Vn0 rerum Crentarum operationi junguntur, quae motio sui dictum est) praemotio nuncupatur; hi vero contendunt, en motione res creatas non indigere, Sed Solummodo con CurSu quodam, qui nihil aliud sit, nisi simultanea quaedam eXfernaque cooperatio. Attamen illud no-

a gendum impellere, dummodo ne phisica ea Sit, Sed moralis. Itaque tria sunt explicanda, motio phi Sica, motio moralis et concursus: prima qUnmquum praemotio dicitur, famen solummodo motio est dissenda, ut infra eviticetur; secunda Vero pari jure ne prima praemotio morali S posset nuncupari; denique fertium, qui concursus Simultaneus diei consuevit, solummodo conclarSum eSSe diqendum, ex ejusdem eXplanatione facito intollig0tur. Iste auf0m triplex influXUS, quatenUSV0luntatem respissit, praeeipuo est considerandus; illud enim propositum mihi non fuit, dirosite de aliis potentiis sermonem habere. His rebus praenotatis, a motione morali initium petatur, qua quidem tum Deus Voluntatem movere dicitur, cum ei bonitatem quae in obj0cto eSt, demonstrat, eamdem ad agendum ulli cienS, Seu invitans. Ad eam motionem eXponendam, illud Augustini communitor effertur: ' Ramum viridem ostendis