장음표시 사용
311쪽
non adsit Respondeo negat Castropalaus tom. g. r. I s. disp. a. punct. s. num. q. sed pro habilius assirmant Lestius lib. 2. cap. M. dub. II. num. I9 Trullenck in Decalom gum Om. I. lib. 2. dub. 33. num. 24. ωSanche apud Dianam p. 6 tr. I. reses ah, quia sic exigit recta Ecclesiae administratio si enim aliter esset , semper pulset tumVovens, tum Commutans angi dubio, scrupulo , an extiterit causa legitima dispensandi, vel commutandi, nec
VIII. Quaeres, an qui vovit non Iudere, possit dispen, sari ab habente potestatem dispensandi in votis Respondeo : S. Pius . requisitus , ut in tali voto
dispensaret, noluit dispensare , cicens non adesse causa pudispensandi in hoc oto , ut refert Ope P. 2. Cap. 3s, quaest.' nihilominus posse etiam in hoc voto dispensari vel fieri commutationem ex iusta causa, qualis edet sub tractio occasionis peccandi in illo, qui ludendo contra votum saepissime graviter peccaret propter consuetudinem Iudendi est communis sententia, quam docet cum Bona
Cina Diana p. I. r. 9. resol. 3. 1 tantum autem S. Pontifex Pius noluit dispensare, quia ludens non adducebat pro causa nisi magnum desiderium ludendi, quod certis non videtur sufficere ad dispensandum . Ceterum potest in hoc dispensari vel commutari, sicut in aliis votis, etiam si vovens vovisset sub conditione, nisi a Pontilice dispen. saretur, quia cum hujusmodi votum ex natura sua non sit de Reservatis Pontifici, non potest ovens Episcopo, aliis iurisdietionem in potestatem in eo dispensandi auferre. Ita Trullenen in Decalogum tom. I. lib. 2. cap. LI. dubas. ωDiana p. I. r. 9. resol. 9. IX. Inquires deniq. an qui voluntarie , vel ex oblivione non petit tempore Iubilae, commutationem voti possit illam post transactum Iubilaeum obtinere , si fecit Omnia opera in Jubilae praescripta. Respondeo negant Sua recto m. a. de Religione lib. o. cap. I 6. Bonac. in Decalogum disp. q. quaest a punct.
. . , illi uccius tom. a. tr. 26. cap. o. num. O. ,
alii Probabilius tamen affirmative respondent Sayrus id
312쪽
Clavi Regia lib. 6. cap. . num. I. Henrique in Summa lib. . de indulg. cap. r. num. q. Lessius lib. a. c. o. duti. 16 num. Iv. in ultima editione Diana p. a. tr. IUL sol. alii ratio eli, quia quamvis opera in Jubilae injuncta alligentur tempori in eo designato, privilegium tamen, ut quis absolvatura Reservatis, ut dispensentur, vel commutentur illi vota usq. ad tempus Iubilaei emissa, non est alligatum certo tempori, ut patet ex ulla cujusdam Jubilae apud Dianam ubi supra , in qua sine ulla tem poris limitatione sic habetur: Concedimus , ut possint pro una vice tantum .doneos Presbiteros approbatos elisere , qui, eorum Confessionibus Aligenter auditis , mira areant ipsos absolvere, nec non, 't eommutare. Quando igitur is cultas absolvendi, & commutandi vota in Jubuaeis ex presse non reitringitur ad tempus, quo durat Iubilaeum, poterit exerceii etiam extra tempora ipsius circa casus & vota, quae tempore Iubilaei habebat Paenitens ci . te obiter adverto, quod si quis intendens inera ri Iubilaeum absolutionem a Reservatis , vel commuta tionem votorum obtinuit initio Iubilaei, deind , inuistata voluntate, non fecit opera praescripta, nee lucratus est Iubilaeum , securus est in Conscientia ab illis peccatis, uotis quia Summus Pontifex in Iubilaeo nulla condi tione apposita absolut concedi potestatem absolvendi a. Reservatis, commutandi vota ergo cum semel legitiis me haec facta fuerint, absurdum et diceres, non obtento postea Jubilaeo peccata absoluta, Quota extincta res viscere . Ita contra Nugnum, Torre Diana p. 2 tr. 26. resol ro ubi pro se citat Suarea, Onaccinam, anchez, Fi illuccium, Moliasium, alios.
313쪽
DE FAMA, IMONE RESTITUTIONE.C A P. I. Quid sit Fama quanti facienda.
Ι. Ama a fando diecta est , quia est id, quod fando vula gatur: quoniam loquendo vulgat potest aliquid tum de re, seu aliquo negotio, tum de Homine, propte Tea illam, ut ad utrumque communis est , describit Sp calator it de notitia Criminum es oebemens Vulas, majoris parti opiis io rei, de qua quaretur consent en , consonans . Quatenus vero ad Humi igni laudem tantum spectat, In bonam partem accipitur , describi potest communis extimatio de alterius excellentia , seu multo rum existimatio de vita, mori hus alterius. Unde a tet, quod Fama principaliter consistit in opinione Dignitatis, seu virtutis, Sapientiae alterius, per quam Prae cipue laude dignus est Homo. II. Differt Fama ab Honores, quia Honor est externa testificatio alienae excellentiae animo conceptae tunc enim aliquem honoramus , quando externis signis c ipsos illi submittimus, testificando opinionem , quam interius hamhemus decipuus virtute . Unde gorius in Explicatione duarti Praecepti Decalogi dicit, quod Honor est reverena, quae impenditur alicui in testimonium virtutis , vel dignitatis, vel potestatis, vel alicujus alterius excellentiae. III. Differt tamen Honor a Reverentia, quia haec
314쪽
verbo revereo derivata est quidam Honor, qui verendo, seu quodammodo pavendo alteri exhibetur . IV. Famam inter res temporales esse bonum praesta tissimum docent communissime Theologi cum . Thomaa. a. quaest. 3. art. a. ubi ait Inter res temporales videtur Fama esse pretiosior, per cujus defectum imperitur homo is multas en agenris, propter quod dieitur Ecclesiastici r. Curam habe de bono nomane, bo enim magis permanerit4ιλ, qud mille thesaur pretiosi, cur magna: Et ibidem arta 3 Fama praeminet divitis , eo quis proprinquior estis ritualibus bonis Lund dicitur Proverbiorum a a. mesius es nomen bonum, sud rivaria multi ratio est, quia bona Fama est per te medium reddens Hominem idoneum ad officia humana, ad se praeservandum a peccatis is adjuvandos alios , ne scandaligentur,m ne malum exemplum ad peccandum assumant imo potuis excitentur adsectandam virtutem M ad fugienda vitia, quod non competit divitiis, quae potius ad malum alliciunt; να si forte Bonum aliquod causent, id quodammodo per accidens praestant, unde Christus Dominus eas assimilavit spinis, quae exortae suffocaverunt triticum Divini verbi AED. g Fama praeeminet divitiis
v. Imo non defuere, qui putaverint Onam Famam
praecminere Boho vitae quibus favere visus est Apostolus dicens , malo mor , qudinis glorιam meam quιν evacuet a Et hoc videtur judicium plurimorum, qui potius esse sinavita, quam sine Fama cupiunt. VI. Communis nihilominus is vera sententia est , quod licet fama sit Bonum valde affine Bono vitae , ea tamen vita Bonum superioris ordinis ad Famam, cum Famma sit Homini Bonum extrinsecum in accidentales, vita vero intrinsecum, essentiales Fama autem , de qua loquebatur Apostolus, non erat nuda Fama , sed haec ut conjuncta eum ministerio Apostolatus quod ministerium , si per malam Famam vituperatum fuisset, vald inutile ad Dei gloriam, & Proximorum salutem promovendam redditum fuisset cum id autem desiderare debeamus, ut d ficiat potius nostra vita, quam aptitudo ad Dei servitium,
315쪽
a salutem Proximi promovendamu propterea rem cupiebat postolus mori potius, quam per infamiam fieri ineptus ad tam excellens opus, ad quod fuerat a Deo aia sumptus VII. Hinc tamen colligi potest Primo, auod bona Fama eorum Hominum, qui bono publico prolunt, vel priva eo salutis Proximorum eommodo sunt addimi, debet pluriris, vel saltem tanti, quanti vita aestimari. VIII. Colligitur Secundo, diversi ponderis 3 pretii
esse famam unius ac alterius, nam cum innitas, & aestimabilitas mediorum mensuretur a bonitate se est lismabilitate finis, ad quem ordinantur, & cum Fama meis dium sit ad ominis bona , tum temporalia, tum spiritualia promovenda , eo aestimabilior est Fama , quo a jus est Bonum ad quod promovendum est ordinata in applicatala cum ergo fiat, ut quidam sibi solis in Republica vacent, quidam ver etiam aliorum regimini, & saluisti consulere debeant, quod sine hona Fama vi facere possunt, sequitur proinde, ut horum Fama si long aestimabilior, quam Fama illorum quare caeteris paribus pretiosior est regulariter Fama Nobilium , quam Plebeiorum
hominum, Dominorum , quam Servorum, Patrista milias, quam omesticorum, Prineipis, quam Subditorum , Sacerdotum , quam Secularium, & Praelatorum Ecclesiae , quam aliorum Hominum. IX. Colligitur Tertio , quod sicut in furto, inuavis injulta laesione fortunarum , eo gravius est peccarum, quo
gravior est materia, quam quis injuste aufert, quo gravius est damnum, quod quis alio infert ita in laesione Famae eci gravior erit culpa, quo pretiosior est Fama , quae laeditur, quo maius est damnum, quod aliis ex ea laesione resultat.
X. Quare ad dignoscendam enormitatem criminis ejus, qui Famam alienam :edit, inspicienda est non solum injustitia, quae contra ipsum, tamquam Personam privatam committitur; sed etiam attendenda sunt damna, quae Bono publieo, tum temporali, tum spirituali aliorum inferuntur: nam vel illi , apud quos de aliquo detrahitur, sunt homines mali, vel boni si mali, alacriores reddun-
316쪽
tur ad male agendum, , ut experientia docet, exemplo alieni lapsus suam malitiam tuentur, gaudent alieno dede core, insultant Proximo, quia unus cecidit, omnes vituperant: si verti boni sunt , audientes alium cecidisse ponuntur in magno periculo vitiis se tradendi , discunt mala , quae fortasse potius ignorabant vel denique vana gloria capti Pharisaico fastu dicunt, non sumus sicut caeteri Homines, cita misere labuntur . Qui vero crimen suum vulgatum audit abjecto pudoris fraeno, saepe saepius an pessima ruit: qui non infamatus unum, aut alterum admisisset crimen , infamatus ad omnia se applicat:
non pauci enim a peccatis abstinent potius timore infamiae , quam amore virtutis, ut ait Plinius lib. a. p. ro. multa Famam , pauci Conscientiam verentur is Tiberius apud Tacitum lib. q. animadvertit , contemptu Famae contemni virtutes: A D. Gregorius Naetianet enus cecinit: Multa vident quae se Ingunt non cernere, multa Dissimulant audis Patres, lieet auribus hauria, Ne tenerum abrumpat reprehensio dura pudorem,
auxilium Patribus , quo nullum firmius unquam est
Probra etenim Frontes faciunt, orc. Quare magnus hic Theologus monebat, ne ostendamus, malam habere opinionem de occulte peccantibus, & hanc reddit rationem, ne, dissoluto tandem pudore, ad quodvis facinus audaciores redduntur
X l. Concluditur ergo ub qui oeculte peccator gulariter Deo, sibi peccat qui vero Proximum de o
culto crimine famant, peccant Deo, peccant sibi, pec cant quam plurimis, tam bonis, quam malis peccant ipsi infamato, quem ad peccata multiplicanda impellunt. Unde patet, quam grave sit detractorum scelus: Quare Paulus ad Rom. I. d. o. dicit Detractores Deo odibiles rin Proverb. 24. habetur: Cum Detractoribus ne commiscearis, quoniam repent consurget perditi eorum . .
317쪽
C A P. II. Quid sit Dubitatio, Suspicio, &Iudicium temerarium.
I. T Ubitatio est Ambiguitas, seu Suspensio mentis, nec a L, Mensus, nec dissensum ulli parti praebentis. Si talis Suspensio oriatur ex eo , quod intellectus nullum habeat fundaia mentum adhaerendi alterutri parti, dicitur Dubium negativum exempli gratia si quis dubitet, an stellarum numerus sit par, aut impar ii vero oriatur ex eo, quod Intellectus habeat rationes hinc inde probabiles , de tamen aequilibratas , ut in neutram partem inclinet, dicitur Dubium positivum, quod a D. Tnoma ina dist. a . a pellatur contrariarum rationum aequalitas. II. Dubium aliud est iuris, aliud est fami Dubium Juris est, quando quis dubitat, an Ius prohibeat, vel praecipiat aliquam aestionem iubium facti est, eum quis dubitat de tacto aliquo , exempli gratia an Petrus occiderit Paulum, an Uxorem duxerit, an adulterium commiserit,
III. Rursus dubium Iuris aliud est speculativum 'aliud praemicum Dubium speculativum est, cum quis in genere dubitat, an aliquid facere, exempli gratia lude re venari, aut iter agere die Festo, sit licitum iubium praesticum est, cum quis dubitat, an in his determinate circumstantiis aliquid sit licitum exempli gratia an sit licitum die Festo Sacrum omittere ad anastendum dete minate huic, vel lici Infirmo IU. Suspicio a suspicando dicitur , quod significat eum nobis videmur cum aliquo timore aspicere ea, de suibus dubitamus : est igitur Suspicio inchoatio quaedam, est debilis assensus inclinans potius ad unam partem cum actuali formidine de oppositam
318쪽
U. Triplex est Suspicio, levis, gravis, seu vehemens, ut violenta Levis dicitur, quae ex levibus motivis orta, valde debilem assensum generat,in multum dubitationis includit exempli gratia si quis videns virum o Foemi nam consanguinitate, aut assinitate non conjunctos simul
ridere sue invicem salutare, suspicietur id fieri ex pravo amore inter ipsos; sed de hoc multum dubitet, quia eoἡsiderat id evenire posse etiam ex animi levitate , vel aliis pluribus causis sibi ignotis hic dicitur levem Suspicionem habere
UI Gravis, seu vehemens suspicio illa est , quae orta ex motivis multum probabilibus habet multum assensus, parum dubitationis exempli gratia si quiscliteras amatorias alienae Uxori misit, imbri ecundum Sanche lib. ro. de Matrimonio disp. ar num. I. si eum. ea in Osculis, amplexibus deprehensus sit , praebent haec motiva valde probabile fundamentum qu bd adulterium commiserint, aut committere velint quia tamen non excluditur aliqua prudens formido de opposito, haec Suspicans dicitur habe in re Suspicionem gravem , seu vehementem
VII. violenta , seu gravissima Suspicio est , quae enmotivis moraliter certis orta omnem fere dubitationem,
formidinem de opposito excludit exempli gratia laquis solus cum sola in eodem lecto , vel nudus cum nuda deprehendantur, oritur ex his motivis Suspicio violenta de copula, ut cum multis ibidem docet Sanche num. s.
vlli. Iudicium deniqti, temerarium est firmus eindubitatus assensus de aliqua re sine suffcientibus indiciis praeititus cum enim ad rectitudinem Iudicii requiratur certitudo in cognitione causae quando ex nullis, aut levibus indiciis de alicuius erimine iudicamus cum talis certitudo desit temere judicare dicimur.
319쪽
Utrum sit MortaIe Dubitare de gravi Peccato Proximi p
Ι Riusquam ad hujus dissicultatis solutionem acceda- mus , praenotandum est, quod ad Suspicandum re quiruntur majora indicia, suam ad Dubitandum, sicuti etiam majora sunt necessaria ad judicandum , quam a lSuspicandum rata Doctores communiter, quos citat, &
sequitur Layman lib. 2. r. g. p. a. cap. 2. num. I. a. is pontis dico.
II. Si quis advertens motivum Dubitandi non esse prudens, seu sufficiens, velit nihilominus Dubitare, Proximum esse malum in re gravi, peccabit mortaliter si autem ex quadam semiplena advertentia, & errore dubitet, peccabit solum venialiter ratio est, quia quilibet habet jus , ne alter sibi gravem injuriam inserat ; sed quando sin prudenti motivo dubitatur, qvlid sit malus gravis ipsi insertur injuria, si fiat cum plena advertentia; levis verti, si cum semiplena advertentia , ex errore ;ergo peccatur mortaliter in primo casu M venialiter in secundo. III. Confirmatur , explicatur haec ratio, nam ab eo, qui dubitat, Proximum esse malum, Judicatur, quod Proximi probitas ambigua sit; sed sic Dubitando infirma tur is minuitur certa possessio, quam Proximus habet de lua probitate ergo infertur illi gravis injuria, cons
quenter mortaliter peccatur . Ita anne quaest. 6o art.
3. Salonius, & rragonius apud Lessi uni de Iustitia, &Jure lib. a. cap. 29. dub. 3.1 U. Oppositum nihilominus sustinet cum Molina, et xio, a jetano δε aliis Pater Tamburinus in Decalog. lib. 9. cap. I. a num II., cujus ratio est, quia dubium regu-
320쪽
Iariter loquendo idem dicit de suspicione in genere
iudicii est actus imperseectus, atque adeo non est plene t merarius, neque necessario conjunctus eum contemptu saltem gravi, Proximi erg6 nec graviter peccaminosus: scuti etenim caetera peccata ex imperfectione aestus sunt tantum venialia, ita etiam dubium de malo Proximi
C A P. IV. Utriam Suspicio temeraria de gravi
peccato Proximi sit moraliter peccaminosa p
I Uia diximus , ub Suspicio inclinat potius in unam , quam in aliam partem , ac propterea ma- - gis, quam Dubitatio ad Judicium accedit, ideo de illa aliquanto fusus in praesenti tra Etabimus.
II. Suppon itaque esse communem octorum Sententiam, teste Aetorio apud Layma lib. 3. tr. . p. a. cap. a.
num. q. quod Suspicari, imo Iudicare malum de Proximo, ubi habentur gravia , tussicientia indicia, nullum sit peccatum, quia respectu ejus , cui talia indicia sunt manifesta , Proximus non habet jus, quod ille non suspicetur, vel Iudicet ergo Suspicando, aut Iudicando, et injuriam non infert. III. Quod autem in hoc casu neque etiam peccetur contra Charitatem, probatur quia Charitas obligat an tum ad non admittendam malam Suspicionem de Proximo, quando ita ratio suadet; sed ratio non suadet, quod, qui gravia mali praebet indicia, non subjaceat Suspicioni, vel Judicio ergo qui Suspicatur , vel Judicat de malo Proximi quando de hoc habet gravia, Tufficientia indicia , contra Charitatem non peccat. Ita Layman ubi su