장음표시 사용
151쪽
hranc vortieem constitui sustinebitur stabiliter cumstia superficie inclinata, incurvata, qui in camvis ipso vel gutta decidat. Potest et facile d terminari celeritas, quam necesse est ut habeat his variis distamiis fluidi ab axe, ut vortex submiaenere possit,in vel recipiens, qui illud continet, debet eadem celeritate gyrari, quat deberet habere fluidum in isto situ vel si fluidum concipiatur in infinitum extensum debet motus vo vicosus in infinitum extendi identidem minus,
ter in maioribus distantiis ab axe. Quod si nori
eveniat, ut, si vas non staret sirmuni aut motus
vorticosus uni soli columnae immensi fluidi i Peimeretur ille motus vorticosus a frictione vasis minueretur in vase prinis, In altero ex patieatageretur sensim in toto residuo immenso fluido. Et ita in utroque casu vortex paulatim subsiderer, insensibilis fieret inde cavitas illa primum omnis restringeretur, deinceps in indo clausam perne sensim clauderetur, donec plana sensibiliter redderetur superficies. d. si, cum vortex plane adhuc rapido m tu in gyrum agitur, infundat quis in vacuum alium Equotem similem, hic propter communicationem cum illo, qui prius formavit latera cavitatis inmeipiet hipse gyrari, hinterea ille qui primum
orabatur, amittet partem sui motus. Sub prim
152쪽
cipium cavitas plena erit fluido amita, sed G.
inceps eum istud acquisiverit parem circularem motum cavitas rursum sermabitur, quamvis mi non nisi interea aliunde non recipiat vortex me,
tum amissum a panslata parte liquoris insuae divero quo infusus fuerit in nimia quantitat ore.
spectu vorticis ipsius, debebit hic insensibilis fidiri, penitusque evanescere. s. Si intra fluidum, quod vorticem format, sterint particulat materiae minus d*nta, illae con. tinuo axem versus agentur, quod minorem vim centriiugam habiturae sint, quam aequalis molei huius fluidi unde ab illo centrum versus mPeuientur ira pala tenuiores, malia corpora inna. tantia versus axem sentur in vorticibus fluminum similiter si intus fuerit corpus quod cum vortice non gyretur, quamvis densus, impelle. tur a vi centrifuga fluidi versus axem ipsim Ita Hugenius mittens globulum in fundum vas aqua pleni inter duo fila extenta horigontaliter per medium vasis, inter quae positus globus viam liberam habuit versus axem, sed motum circularem impeditum, probavit ex vi centrifuga fluidi inter duo haec fila globulum moveri versus axem ipsum, ideamque repraesentavit modi, quo concepit:
gravitatem nasci posse a vi centrifuga partium in motu circulari quantumcunque deinde applicatio
153쪽
plieario verissimi holus experimenti ad gravit
tem multas incurrerit dissicultates, communi bomnorum Physicorum iudicio insuperahites ita misis theoria colliguntur omnes illi particulares
casus, quos Monronari praecipue ex observationim hips vorticum in fluminibus natorum deduxit. 6. Hucusque ea spectavimus, quae eveniunt in fluido homogeneo, quod ut tale sit, oportet ut sit incapax sensibilis compressionis, aut uilatatio. Dis, ut est aqua Secus ubi pondus quod premi est maius inferne, necesse erit, ut indensitas maior sit, ut plane evenit in aere, unde homο - . Deitas subsistere nequeat. In fluido deinde eompressionis, indilatationis capaci alia rei est ratio et Sicut in hoc casu, ubi fluidum in quiete est, nemi cesse est, ut in omni plano horreontali eandem habeat densitatem, sed in maioribus distandis a superficie suprema maiorem densitatem haberi oe
porter ita e contrario, si fluidum hoc moveatur in gyrum etiam in eodem plano horiEontali ab axe remotiore debet haberi maior densitas, quod hane accrescere a vi centrifuga partium vicinio rum axi necesse sit, ut quae impellunt fluidum remotius. In hoc casu, si fluidum in immensum dilatari possit, ut multi in aere fieri posse existimant, heius compressio pendeat a viribus, quae id comprimunt, nunquam poterit in vortice for- mari
154쪽
reari incavum petfecte vacuum Eleam si emeipiatur canalis ille orirentalis, qui ad axem procedat, idem ei atadet, quod accidit tubulo verticali in aere. Sicut hic quainum levatur ab sus, tant rerm subtiliorent continet, si in
immensium levaritur, semper attenuaretur armplius aer , si autem densitas a ponderiburpe et, non potest attingi suprema superscies ita ues perius non sit quidquam aerus scribi fluidum
versus axem semper attem Metur, sed nunquam ad riam vacuum pertingeretur vis contriuigaini minueretur usque ad aequalitatem pond*ris,
lumnae superioris, non ex desectu fluidi, sed ob maiorem suam tenuitatem inde medium versas fluidum nusmodi tenuius eriti cui vehemens sit celeritas motus circularis, erit similiter ingensi nullas fluidi ad axem, iningens incrementum denseatis in maioribus distandi Posset inaccidere, ut immisi in axem alio fluido non elastico in vicem illius rarioris elastici, quod ibi esse deberet, acquire Viprius
fluidum ab impulsu continuo alterius aliquemm tum circulareta, sicque simul interne remaneret vacuum, simul externa superficies sustineret,npulsum, quem fluidum elasticum exerit ad se dulatandum, huicissim impulsus a fluido adui dilatationem excitatus sustineret extetnam si
155쪽
-perfietem fluidi uoti elastici, impediendo ne dLmoveatur ab axe, coercendo eius vim centri clam, Ita intra aliquem vorticem aeris posset inveniri vortex aquae, in isto vacuum, imb. Plure vortices, unus in alio, facti a diversis liqum libus non permiscibilibus, aut etiam vortex iura.
gens ex pulvere, arena, massa de alga, aut
liis amorum, d nescio qua alia materia. Inhys omnibus casibu data quantitate, specifica qualia QMdi liquorem, eorum viribus ad se dilatandum Um Proportione, quae inter hos liquores, E. Iacationem intercedit, posthnt exacte determinarieeleritates requisitae, crassitudines vorticum, ali que similia, ubi certe aperiretur campus exer-
censis geometriae, ae calculi sed quemadmodum
hae praecisae determinationes ad praesentem rem non spectant, ubi ad intelligendos effectus turbia nissuruit generalem aliquam res ideam conc pisse, ita nec eo, immittam.' 8. Tertio loco praemitto rem a muli tem- pore Physicis notam, sed pressius expositam a Cl. Hales in sua Statica vegetabilium, quod opta ut migua methodo scriptum est, cita abundat observati,nibns,, reflexionibus sane incomparabilibus, cuius lectio attenta, inmeditata aditum pandit ad lare cognoscenda plurima prodigiosa naturae arcana. Praetermissis omnibus fere aethcs mentis.
156쪽
mentis, quibus usus est adfirmanda areanaa tono detecta, insinuataque solum in fine suae oaeticae , detegendaque nova, adducam solum incas rationes, qua Plurimum serviant ad erum eandos effectus nostri turbinis. s. Prius tamen maioris claritatis causi a ducam aliquid, quod aequivocationem tollat Aeefluidum est, quod sensibiliter comprimitur, experimenta ostendunt in ratione ponderum cum primentiunt. lnde particulae eius quaerunt hini eis se mutuo divelli, impulis identidem mai re, ubi compressiones identidem maiores sunt; in quo impulsu vis elastica earum consistit. Ne itonus expendendo hanc vim, qua istae partieula se invicem repellunt, notavit: quod cum compresilimes proportionales sint ad vires comprimentes, vim repulsivam oporteat esse reciproce proporti nalem ad distantias ac ita vis ipsa crestet, qua
tum minores fuerint dictae distantiacso. Quoniam experimenta non praestant nisi determinatam compressionemet quaeri potestim, cum compressio maxima, vel minima est,
unde distantiae sint iam imminutae, iam accresce te immense, sequatur semper haberi vimis, spessivam in eadem proportione. Ex principiis Neutoni eruitur, illum non solvin non semper
157쪽
tenere eande' legem, sed in magnis distantilis,' ut sunt illae, quae inter planetas ipsos intercedunt.
iis via mutem in attractivam, quae a viavit te' generim opitur; sed exprasilii adhuc colligitur ;' is minimis distantiis mutari eandem similiter in
attractivam, cum velit Author in contactu vim attractivam, in immensam crestere. Imo adve
uti quod, sic it in algebra, ubi desinunt quan- ' litates politive, incipiunt negativae, ac vice verse,
aut si exemplo magis vulgari ut iidet, Muscui si qui, in usu perdat, perdereque continitet, dum nihil supersit, quod velut quaedam quanti ias positiva est, incipiunt seri debita, quae cum peiora sint nihilo iubstantia perditae, consideran-
da veniunt in rati'ne quantitatis negativae: sici Mechanica, ubi sinierint attractiones, incipiuant repulsiones, quae contrariam habent directio. nem; adiungitque particula illas, quae in diastantiis minorihus vim attractivam istis hendist tem habent in maioribus habere tanto maiorem vim repulsivam. Psacque theoria explicat ille cohaerentiam; aut contactum partium quem ait dependere a copiosis contactibus maeneratio. nem vaporum, emissionem lucis, quam in derivari dicit, quod exeant pa ticulae eiectae exhera sphaeram attractionum, per iurationem si,
xum corporis, qua eas eiiciunt, ingraua sp . a
158쪽
ram repulsionum, quae has magna celeritate impellunt. i. Ego hanc eius sententiam secutus, ultra in hoc genere progressus sum , ubi apparet Neutonum admittere in imminutione distantiarum transitum a vi attractiva ad repulsivam, hilade alium a vi repulsiva ad attractivam, quam erescere vult usque ad contactum; ego in theoria,
quam insinuavi in quadam disertatione de vim hus vivis, quae inserta est tertiae parti tomiseeundi Actorum Academiae Bononiensis, quamque deinceps multo copiosius explicavi, probavique in secunda parte dissertationis cuiusdam de lumine, editae anno lapso, it confido clarius explicandae, firmandaeque solidius speciali aliquo opusculo eiusmodi transitus ab attractione ad repulsionem, bice versa plurimos admitto in minimis distantiis admitto repulsionem quae
eum sui imminutione crescat ultra omnem limitem quam vim exprimo per curvam regularem,
quae sieet axem in plurimis punctis, serpendo vel gradiendo circa illum. Sed huius meminisse duntaxat lassiciat. t. Nemo facile sibi persuaserit quantum extenta illa mea sententiae Neutonianae utilis mihi eveniat, quantum facilem, expeditamque reddat
159쪽
mille dissicultatum explicationem se quamvis mainterdum deducat aditopositiones quasdam Ne tonianis oppositas. Cohaesio partium in messistemate non consistit in contactu, sed in tu partium ipsarum in certa distantia, in quo stulimes statutus sit inter attractionem in maioribus,
repulsionem in minoribus distantiis verum
contactum mathematicum non admitto, cuius
vigore primae particulae necessario destituantur partibus, veraque monades fiant, in qu sistenta Leibnitesanum cum Neutoniano si non ex toto, saltem ex moti modica parte congruis. Illi tali, copiosi transitus a viribus attractivis ad repulsivas, inite mihi quidem serviunt ad intelligenaidum internum motum partium, qui videtur fermentationibus,, in his evibrationem euiusdam velutiuminis materiae cum immensa celer utate , quae evibratio sit lumen, aliam cum minor celeritate, quae si vapor aut fumus; sic de odi tibus, aliisque similibus materiis. Ex eodeni praeterea principio devenio ad intelligendas omnes mechanicas proprietates Diporum; de impen trabilitas, extensio, mobilitas, aequalitas actioni vireactionis sunt illationes necessario euentes ex
meo sistemate, quod ipsum principium virium existimo posse positive probari, ut quidquid aliud
160쪽
33. Sed quod ad casum nostium amplius scit, est: quod clare appareat disereritia, quam hasti neeelle est in diversis partibus corporum in rerditio ad effectus, quia eadem vicinitate eivet. gunt ae licet supponatur materia omnis homogenea, ti lex virium per omnia puncta materia
omhtho eadem, nihilominus tota collocatio varia eorundem numero punctorum in una panicula
facile demonstrat, fieri posse: ut remanentibus
dirus punctis strictissime inter se unitis paraseula illa dissicine solubili, tamen in ea semia
stantia haec partieula attrahat alteram cum certam
dispositionem punctorum habet repellat, cum habet aliam ut ita actio totius unius particulae malteram ependeat ab omnibus actio,ibos simul sumptis omnium puhaorum, actiones speei ae singulorum, ex quibus omnes collect in eoih ponaritur, dependeant ab .tuni distantia, ita distantia nullata illa dispositione, mutaturi die in hic materia homogenea fieri possunt plar maharticulae plane inter se diveis in ordine se actionem, quam aliae in alias exerceant sta ut eadem distantia hae actiones sint omnino variae, aliae aridulae se attrahant L aliae se resestahe plus nilnus, ut placet; eaedem porro particula se attrahanc in una distantia in alia se tepella, sicut ex multis punctis formantur primae irticii primi ordinis, si ex his eoilaca is in majoris