장음표시 사용
51쪽
r PRIMUM Ap VT non untaxat fit a Philosophis, sed etiam ab ari: scibus e omnibus illis , qui aliquid facere quovis demum modo illud fiat dant operam. Talis autem a materia, qUJm Metapli sicam est vocare possumus plane sese hai et ad instar substantiae primor. Sicut enim haec deicillo picedicatur, nec etiam ulli alteri tanquam subjecto inest. Praeterea qui revis alia omnia vel de ea dicuntur seu Proedicansetur, vel etiam ipsi insunt atque ita substantia is hoc prima aliis omnibus rebus subjicitur, id quod illicia .co-
Pio, Persequitur Aristoteles c. s. Categor. Sic etiam
illa materia Metaphysica seu prima de nullo alio tanquam subjecto praedicatur, nec alteri tanquam subjectio inest, Omnia porro qua lantenus de ea dici possimi δἰ demtim ipsa commiane et omnium, non naturalium Ula
taxat, scd quai navis ex quibus ullo modo aliquid ferii teli, crom subjectiam. porro cum materia generatim ita dic tal sit, simul co ipso subintelligitur, siquidem an teria illo est, ex quo aliquid fit, uti hae debere in ca etiam esse potentiam , ut hoc vel illud ex ea feri posit. Uias cnim nunquam ex ea aliquid fieret. Et vero hoc ips quo tu usque ade , est notum, ut etiam omnes illi, qui tamen denathara ejus longe aliter sentiunt obloquuntur, illo sipsum manifesto agnoscant. Hinc sanEcit, quod nulli non de materia prima ita soleant disserere, quod Potentiam habeat ad omnis generis forma successive recipienda , atque ita ea sese ad nullam certam quandam formam sit determinata. Quocirca in potentialitate ut ita loqua mur naturam ejUS sive ectentiam consistere, nullum est
dubium , Uandoquidem vero haec est materiapi ma, haecque ejus natura, facile jam apparet, quid de materia secUnda, qUam vocant, it existimandum. Cum enim
omnis talis materiast actu aliquidvi Per se subsiliens, ad c que
52쪽
que teria quadam rma actu ipso instrucsta, titiqile apparet, non tam qVadantenUS κατα iuntaxat eam nomen
illud posse sultinere ita v. g. semen est actualis qUaedam subutantia, adeoque sua Propria ille Orma gaudens nihilominus tamen quatenus ex illo vel planta vel animal aliquod fieri potest, eatenus quoque materia est, cita sola λααμ seu potentia constiturum. Riiod si enim potentia illa am in actum deducta fuerit, non manet tali ille O-tentia illa, sed lorma actis ipso introducta necessario cessat. Ideoque omnis materia sectanda non nisi ιὰδε-su talis est: tui vulgo ex hujus Psitas natura primae M in sese consideraret materiae essentia soleat definiri Magno tamen errore , Rhi in ali Unde non intomnes illae varia de ma teriae natiara lintentiae pro alae, nisi e confusione illa secundae cum prima. Quasi videlicet quod in secunda illa
deprehenditur, primae etiam Omni modo conveniat cum tamen secunda illa certo tantrum habito respectu nometa illud comm creatur. Accedit alltem s Sc hoc cum primis observandum, utpote nostro negotio apprime conducens, quod illa potentia, quam materiae competere ejusdemque naturam absolvere diximus, non siti nitis generis. Alia enim est natu a dis . Noe facit ut ex materia sponte Sevi insta aliquid prodiicatur. Alia ex adverso est,' UA Obe dientialem vocant, per quam fit, ut ex ea quidem aliquid fiat Moriatur, verum ita tamen, ut materiae sibi relictae viis
ribus id neutiquam feri postit, sed ad illud producendum
virtutis seu facultat sit perioris virtus re lilii Athar. Di Icrimen sane illii Lipsiimusque Adeo est noti m tantis Ue Omenti, ut in ipsis metri litteris clarissima ejus mentio fiat.
53쪽
16 D APUT PRIMUM Quale est v. g. illud , quod Christ is Iudaeis genti suu ab Abraham deductum gloriantibus respondet, poste Deum etiam ex lapidibus semen Abrahae suscitare. Qtiod propterea notari debet, ne quis stolide a naturali potentia ad divinam facta argumentationem. Qui in imo hac differentia observata, distin pu 8 dijudicari potest inter
opera naturaliter Sc miraculose facta , quod tamen cum alias in humana vita plurimisque rebus obvenientibus, tum etiam in . Scripturae lectione subinde fieri par est. Hisce autem orianibus ad eum modum sese habentibus non obscurum est, materiam esse illud, quod Aristoteles car solet ο ὐτοδ - ον - uo μὴ quod nempe materia sit illud,
de quo nondum quidem dici potest, quod hoc aliquid sit,
riκω sc loquendo Uod tamen potentia sit hoc ali- qtiid h. c. quod certiam Uid ex ea aeri pollit. Simul etiam patet non subsimilis Untaxat sed accidentibus quoia que suam ectis materiam. Ouae omnia taberius pertractare nunc quidem non opus est. Plura autem ad hoc nego titi ira icientia cum apud alios reperiuntur, tum inprimis apud lexandrum Aphrodis. l. i. de anima utpote qui ex omnibus antiquis Aristotelcis interpretibus seclarissime copiosissime materiae naturam exposuerit. Gibus omnino adjungenda sunt quae Amplis lina noster Conringius
disputavit lib. Instit naturalium. Nos etiam quae conci- sitis nunc tradidimus,sus is perie luemur lexico, quod in omnia Aristotelis opera paramus Ut itaque hinc qui dem nihil aliud superinierit,mitam utim ipsa ad creationis considerationem accommodem Us.
QM IUS ita constitutis age jam consideremti Mosii an de universi hujus fabrica narrationem. Et i qui
dem a riso im vel nuctam aliquam materia melle cre tam
ex ipsis S. Scriptoris verbis antlasto colligitur. Ures.
54쪽
eGENEI EDS. 17 enim diciturDeus opi. max creasse coelum Se terram. Hiae verba quo minus in literaliac genuino suo sensu accipiamus , nulla suppetit ratio. Tant,magis autem illud liquet, quant plus ex superius allatis apparet, mate iam non esse aliquid per se subsistens, nec absque forma unquam in rerum natura eam posse reperiri Mexistere. a Verum non coelum duntaxat icterram, sed omnia simplicia corpora, h. e. coelum Si quatuor elementa esse creata simpliciter, manifesto colligitur ex opere primi, secundiat tertii diei, utpote cum expansum distinctum deinde fuerit, porr,etiam aqua in unum locum collecta, atque ita abarida, cui antea superfusa erat, sejuncta. Per expam sum autem simul aerem, atque ita quicquid inter terrae Semaris superficiem ad coelum usque proprie dictum interest, intelligi, non minus clare licet verba penitius consideranti
a Ipsa illa simplicia corpora St elementa primb
fuisse quodammodo confusa, atque deinceps ita primum disjuncta, ut unicuique suus locus assignatus fuerit, similiter luculenter apparet, cumPrimiSex'. 2. 6. 7.9. M IO caP. I. Genes Atque haec fuit illa αμορῖγάλη ex qua Undum conditum esse Sapient. II. v. I 8 scribitUr Quamvis
loquendi isthaec ratio nescio quid Platonicum sapere videa . tur. Quod vel ex illis apparet, quae Vallesius ad istum to cum disputavit. Nec dubitandum est, hinc ortum sumsisse Chaos, priscis Philosophis pariter ac Poetis decantarum. Id quod fusius ostendimus dissertationibus de oris fabulari Gentil. Poreb stirpes, animalia, adeoque ipsum hominem, quinimo stellas quoque non esse creata, nota ex nihilo
55쪽
x CA UT PRIMUM nialiaque materia prodis manifestum itidem est textum
inspicienti Utpote cum itin erit Deli terram Proferre heris has marbores sim liter Aq, is volucres, Sc animantia reptilia, porro peccides& perlectiora animalia hominem de-nium ipsemet Deus abricaverit ex limo seu gleba terrae. Stellas verbe coelo productas este non quidem extares e Stdisertis verbis affirmatur facile tamen colligitur ex eo, quod coelo jam perfecto primum sint in eo collocatae. Iiamvis autem ex aliquo, hoc est, ex materia ista cluidem sint Producta, nequaquam tamen id factum est ex materia aliqua naturali, h. e. quod tum tellUS. thim aqua, tam etiam coelum potentiam insitam habuerint, quae faceret, Ut Omnia illa inde possiciat oriri. Sed eatenus illa materiam
exin lalia erunt Ut tantiam Potentia mere obedientialis
in materia illa fuerit. Non aliter videlicet productio sese ha-huit, quam quomodo alias per artificis manum ex aliqua re aliquid solet confici. Nec enim v. g. ligno potentia inest naturalis, ut ex illo vel statua fiat aut etiam aedificium , vel navis. Similiter nec metallis inest vis insita, ut ex iis vel nummi vel vasa omnis generis conficiantur. Ῥari modo sicuti ex lino non nisi per accedens artificium pannus aliquis laotest parari, vel ex Panno porro vestis consuitur Myaratur. Sicut itaque hisce u similibus aliis omnibus mera Potentia, quam obedientialem vocare liceat, inest; sic etiam terra Z aqua in stirpium c animalium productione sese habuerunt: Uod expendens Optatris Milevitantis Epist pus lib. v. contra Donatist P. 237. edit. Ommel ita scripssit: Tu, frater Parmeniane, in adde aquae Genesiorum lectione
dixisti, aquas primum vi vas anima edidisse numquid fuashonte eas generare potuerunc nunqui non re illi fuerat Deus Pater, qui jubere dignatus en qui dixit, ducant quae natantia, molatilia, tac. Quod si sine operante seret quod Iaaum
56쪽
GENES Eos factum ess dicere Deus, Educite aquae ni erat ergo Filius Dei, qui operabatur. Ibi erat Spiritus sanctus, silenti lectumen. Et Spiritus Dei βuperferebatur super aquas. l. Aut, fi memoris nihil debet licere Trinitati, remocate pisces in Originem. an molante aves fructibus mergite, mobis assentibus nihil debet Trinitas operari.
Num veroris quaevis simpliciter viventiatum uillo modo fuerint prognata, dissicilius est definitu. Nec enim de quibusvis live animalibus sive niantis ista intelligenda
esse, ex vel bis Mosaicis promte colligitur. Ita ut etiam de Persectionibus tantum illa accipienda esse omnino vide tur 4 Quod ipsum maxime ex eo primo Probatur, quod Deus illis conditis benedixerit h. e. vim indiderit beneficio seminis speciem suam propagandi. Confirmatur autem hoc ipsum deinde eo quoque, quod omnia illa, quae in viventium genere perfectiora sunt, non nisi Per generationem propagentur nec Propterea ubivis Producantur omnia . in Vero quae imperfectiora sunt quae videlicet aequivoce ceu loquimur generantur, hoc
est, absque semine, ex mera Putrefactione, sponte ma accedente duntaxat naturali efficiente caussa nascuntUr Quod ipsum manifestissime apparet tempore Verno Sc aestivo, quum videlicet M viliores Plantae Sciere in iti generiS vermiculi Minsecta solis vi, ex aqUBe, aeris M terrae commixtione producuntur . Quapropter de illis quidem soriatii non intelligendum est, quod deplantarum c de animalium
prima origine Moses commemorat. Quidquid tamen sit, sive tum absque exceptione omnia generis illius fuerint condita, sive perfectiora duntaxat, qUaeque non nisi per semen progenerantur hoc tamen certum est, naturalem Sespontaneum viliorum animalculoriam ortu mi ipsum ad omnipotentiam divinam referendum esse; qui primis sun-
57쪽
plicibus corporibus eorumque missioni vim illam tune absque dubio etiam concessit atque indidit de quo cum paulo post plura nobis dicenda veniant, hoc loco asseremus Augustini verba, pluscula illa quidem, sed quae praesens negotium egregie illustiare poterunt: Nonnulia etiam de minutissimis animalibus quaestio en virum in primis rerum
mortalium eonditionibus rea a sint an ex consequentibus rerum mortalium eorruptismibus 8 Nam pleras eorum aut demimorum corporum Iuliis Dei purga entis,etve exhalationibus, aut ea aeterum tabe gignunturi quaedam etiam de corruptionibus fructuum, quorum omnium non possumus recte dicere Deum non esse creatorem. Inen enim omnibus quoddam naturae sui generis decus, sicut in is major sit admiratio bene considerantis, laus uberior omnipotentis artiscis qui omnia in sapientia fecit, qui a meis ad finem pertendens e uamiter cunctata ponens nec ea ipsa rerum no i ma, quae pro sui generis ordine dispoimuntur ει quorum dissolutionem expanino strae mortalitatis horremus, relinquit insommia se creat minima corpore , acuta sensu animantia ut majore attentione stupeamus agilitatem muscae volantis, quam mahnitudinem iumenti gradientis, amplius miremur opera formicarum, quam onera camelorum. Aed utrum in primis, ut dixi, rerum conditionibus, quae iso sex dierum ordine creatae narrantur, haec quoque minima insimia credamus, an postea consequentibus corruptibilium corporum solutionibus, hoc quaeritur. Et poten quidem dici ea minutis*na,quae me ex aquis, me terris oriuntur tunc creata in quibus etiam illa non abseurde intelliguntur, quae nascuntur ex iis qris terra germinante orta sunt. Et quia praecesserant conditionem noni his anhnalium sed etiam lunarium. Et via terrae conlinuantur per radicum connexionem, unde illa die qu3 apparuit arida, exortabunt, ut potiu ad supplementum habitationis, quam
58쪽
quam adnumerum habitatorum pertinere intelligerentur Cetera vero quae de animalium gignuntur orporibus, Umaximela absurdi um dicere tune creati, cum animalia ipsaereata sunt nisi quia inerat jam in omnibus animalis corporibus vis quaedam naturalis quasi praeseminata materia, quodammodo initiata primordiafuturorum animalium,quae de eorruptionibus talium corporum pro su quaes genere ac disserentiis erant exortura, per administrationem in abilem omnia movente incommutabili creatore Lib. D.de Gen. addit.CAP. I 3. Nec illud 6 constat, num lapides umetallatum etiam fuerint condita, an ver,post demum, potentia illa am elementis insita, genita sint. Quinimbplane hoc ignoratur,
Um in neutram partem tantillum in S.Codice huc iaciens reperiatur. Cum itaque Deus illud nos voluerit ignorare.
longe etiam satius est a curiosa huius rei investigatione plani,
abstinere: praesertim cum primi quarumvis remmiamr
lium ortus plane supernaturali vi ceperint: sive tum statim simul omnia sint Dei num producta, sive Post genita.
Quibus denique etiam illud addi potest: videri omninbin prima statim primorum simplicium corporum
Creatione vel saltem priusqυam singula in suum sibi assignatum locum secederent, mistionem tamen quandam terrae
vel aquae cum reliquis elementis esse factam videlicet tum coepisse subterraneos ignes, & praeterea ignem qUendam rum aquae tum etiam terrae eme inditum ilicet magis illius vis sit inhibita quam in illis ignibus subterraneis, quorum calor vel flammeus est vel alias nimis manifesto se sus ferit. Postea enim, facta jam singulorum elementorum separatione, non ita videtur verosimile esse', id contigis e. Quicquid tanaen sit, nihil horum certo licet definire. Ut itaque summatim omnia comprehendamus quaedam simpliciter creata, Mex nihilo producta; quaedam au- tem
59쪽
et II Ap VT PRIMUM tem ex aliquo quidem sive materia i tamen plane super naturali ac coque Praeter poten iam naturalem istius materiae, condita sunt, quaedam dentique post quidem videntur coepime ita tamen ut vis illa elementis in primo suo ortu quasi sit implessala indita solam autem quandam materiam esse creatam, vel ex ea naturaliter reliqua deinceps orta esse, nullo modo licet a stirmar .
Omnia simul creata 19etiueri scribitUr Syrac. VIII, I. quae verba cum historia Genescos, quae mundum sex dierum intervallo conditum testatur pugnare videntur. Sed Gregorius Magnus , ita illicultatem tollit Exposit in Job lib. xxx s. can. o. Rursum quaerensum en , quomodo Deus cuncta simul eondidit obes sex dierum mutatione mariante disincte creata describat Z Quod tamen
citius aptioscimus, si ipsas causas originum subtiliter indagamus. merum quippe sub stantia simul creata est: ed simul tecies formata non en ει quod simul extitit per substantiam
materiae,non simul apparuit per speciemformae Eandem quaestionem movet Augustinus lib. iv. de Genes addit caP. 3 . no et/ero prius atlpo sterius per siex dies quae commemoriata sunt, factasunt, simul omnia fassa sunt quia hoc seriptura, quae per memoratos dies narrat opera Dei, ilia i simul cura dicis eo se omnia mera in utra una e1I, quia uno spiritu veritatis inspirante scripta 'd.Seu dubium omnestavere conaturei'asdem operis in v. cap. 23. Sicut autem
in ipsi grano in Insibiliter erant omnia simili quo per tempora in arborem surgerent ita re ipse mundiu cogitandus esi, cum Deus simul omnia creavit, habui ne simu omnia quae in illo cum ido facta sunt, quando factus est dieae non solum coelum cum sole luna f)deribus, quorum specie manet Motu rotabili, abusi, quae velut inconstante motus patiuntur,
60쪽
ata inferius huncta partem alteram mundo eonfervius sed etiam illa quae aqua D terra produxit potentialiter is causaliter, priusquam per temporum moras ita exorirentur,sto- modo nobis iam nota sunt in eis operibus, quae Deus ins nune
operatur Conser eundem lib. VI caPP. IV.v. VI. Ad Genes. I. R. I. a.
Historiam de prima rerum origine postquam generatim consideravimus, seorsim quaedam veniimi dispicienda quae inter primo statim loco sese offert illa quaestio,
num coelum, quatuor Elementa primo omnitam sint facta, an verbati fuerit omnium prima Rure re tamen aded caret magna dissicultate, Ut attente tantiam verba Mosis consideranti non pol sit esse obscitra Postquam videlicet Moses simplicium illorum corportam orthir paucis, Per iciae tamen, exposuit, tum demum subjungit; Deum jussisse, ut lux praesto esset. Ut proinde quinque simplicia isthaec corpora primo omnium, atque adeo ante ipsam lucem fuerint condita. Ex quibus porr deinceps cum reliqua facta sint, eatenus quoque illa materiam re liquis praebuisse dici possunt ita tamen, ut haec non fuerit naturalis. Porrb per Coelum non duntaxat intelligendum
esse illiad qυod commUniterita vocamus, qUaltior, leti cet clementis oppositum, sed aciem'raoq; ex seqq. Versiculis manifestum est. Nullum etiam est dubium ignemqUoq; elementarem e referri debere licet eius non fiat disertamentio, Si non desint inter doctiores, qui eum negaverint, hodieque negent. hi minus autem id mirum aesse debeat, facit illud quod nec aeris nominatim Moses faciat mentionem, cum tamen illiam esse nemo nqtram mentis compos possit negare. Scit per expanssum lino ne mine comprehenditur omne illud, quicquid est supra superficiem terraei aquae, bc quaecunque levia sunt, Undiqua-