장음표시 사용
101쪽
Intellectus ages de intellectui po ssibili, proportionabiliter se hεnt quo ad activitate. L ptis, bilitatem. respectra pracis evmus essectus puta speei et stellitibili, puta et intellectus ages producit speciem int i isti bilem:& intellectu possibilis eam ieeipi titi in hoe praecise habent proportionabilitatem: S in nullo alior praeterea a gutur se. Intellectu agen dicitur esse lumen
rni intellectuale sed lumini intellectuali attribuitur causatio norim titiae testareo intellectus ae eni producet notitiam rei. Antecedens probatur quia intellectu, agen . sacit notitiam de ueritatibus primi .ut uidetur dicere Aristoteles.& D. Augustinus, de primis ui ritatibus id eii de primis, principiis: ergo uidetur causare notitiam rerum.
. . . . A Pro declaratione ponuntur aliquae propositionet. Prima. -j. . propositio de ratione luminis uiro flendete obseurum. Tune 2 ' se. Quanto e gri aliquid magis ostendit rem obscutam tauto diei ter esse magis i umen Et tria inuenio quae ostendunt, seu j. , .s- dcclarant rςm,icilicet .notitiam rei, speciem intelligibilem,
a. .. - ,, di inteliquum Et quodlibet iliolum dicitur esse lumen Et po
Nhtitia rei est perfectu, lumen quod possumus habere. Et pono talem propositi ovem. Petis tus lumen quod possum iis habere de re, est notitia rei se uidelicet, ut nunquam aliquid est sotitialiteri s militudo tenuis notitia rei. Alia proposito.specie intelli et bilis . est lumen rei: non ipsi tot malis uel actuali similitudo iei, sicut notitia sed solum ait tua D. Et dico uirtuali . pro quanto partialiter cum an et lectu plodueunt notitiam qu et notitia est actu alii similitudo. Aha propositio. Intellectuc agent dicitur lumen remote, pro quanto producit speciem intelligibilem, quae est lumenti irtuale. Tune ad propositum. Intellectu Mens producit primas ueritates, Et pono aliquas propositiones. Prima. Principia, cognoseuntur coenitis terminis, ad istu dis sensum; ut assensus principiorum primo tum causatur ex no- iam agens titiis sinplicibus terminorum . Exemplum t omne totum est να ducar maius sua parte, assensus, id est notitia adhaesua causatur, ex imau tieri notitia de lytotum;&de ly pars: Sedely maius. raro. Tunc dico ad propositum; u intellectu aetens causat noti
tiam primarum ueritatum remote, iamniam aetens remotu,
pro quanto eausat species intellipi bilo illorumltem arguitur sic. Intellectus arent est nobilius. seu pei sectivi. quam sit intellectu si bili, ergo debet sibi attribui eausatio notitiae & non solum speeiei intelligibilis: immo, Uerit productivus imaginis rei. Ad argumentum respondet doctor no p.r cum D. Augustino, ponendo aliquas propositiones. ln anima nostra inuenitur intelligentia: inuenitur memoria intelligentia non est in
u .tellectus: intelligentiano n.est notitia sed est a preetatiuum,. a. ὸ ς, in a uobtis; uehi te in est tutellectu habem tittitiari, thi:
ita ui imillia nita, supponit pro intellectu, connotando ipsum habete notitiam adeo quando intellectus non habet notit iam, non est intelligentia; sed bene iti tellectu . Tune dieit doctor, ut intis lectus agens, nunquam uocatur intelligentiae quia nunquam recipit notitiam sed bene producit speetem. Alia propositio. In nobis inuenitur memoria intellectiva. Vnde memoria intellectiva, non est absolute in te lectus sed Mis A. antefectus habens speciem inteistibilem rei uel obiectum . tim praesens n rcne Obiecti. Ex quo sequitur,q, intellectus agens,ia kiau. nunquam dicitur memoria quia nunquam habet speciem in telli ibilem: licet eam producat
utrum posset sustineri. si intellectu agens producat alitari se is quo modo notitiam rei Respondet doctor, ponendo unam .sem s in uiam puta T pollet sustineri ci' intellectui a m . N post bi-
. II. Aia, a lis. tan iam duae causae partiales, producunt notitiam reicia
1., sit ias muta intellectus agens principaliori modo eoncurrit: L possim uiam. bilis minu principalit et di di eunt isti. i, non est inconueni ειγ,λ. Q aliqua quae sunt idem realiter in eadem natura. producunt unum egitium unum principaliori modo. aliud minus principaliter Ideo dato u intellectus aeteri ,3e post bilis sunt idere aliter in natura animae. id est eum ipsa animar tamen ppter hoc non seu iritur. iii in post; ni eoncurrere ad unum essectum unum principaliter. N a iud minu . istud parum ualet: quia
possum tenere. v intellectuc. 8e uolunta eocurrerent ad unu setium:quia sunt idem iealiter in eadem natura puta in anima:& tamen nunquam dux tes.
BRxvr τ adducit opinionem nominalium. Puta P
quἰs posset tenere quod intellectus agens ti intellectui post; bilis sunt idem penitu idem sine quacunque distinctione. Beu, non sunt dudi potentiae: sed propter diuersos actus quo, ba νο alti . het intellectui, unus & idem intellectus,dieitur agens, di possi si nπι sibilis sine quaei nove distinctione in eo: ut dicitur Mena, quia motam est produeen, & dicitur possibilis: quia aliquid reciprt: istam. toris
uiam tenent fere omnes nominales.
sed pro alia parte Eec. lNune doctor noster uult probare uiam quam tenemus Puta,quod intellectus agens non es causa productiva intes. m stlectioni . DEI. as.. Et arguitur primo se . Intellectus aetens se habet respectu MM: .. intelligibilis sicut lumen, respectu eo oris, sed lumen tes p spectu colorit, non iacit nis produeere speciem sens bilem de eo im a Plore: ergo intellectus agens non facit nisi producere speciem Lu, mn
intelligibilem eum phantasmate : ergo non producit u titiam. Confirmatur. Item arguitur se probando idem. Dieit Aristotelex u, si res se haberent ceut Plato posuit, sequeretur, v mi de nata non indigeremus intellectu auente ergo sequitur. quod intelim M . lectus agens non ponitur, nisi ad repraesentandum res sicut Plato posuit. Et pro declaratione is ius argum .nti es notandum ut Ita to posuit naturas rerum separatas a singulatibus .Et dico hie. 93 Plato uocauit naturas rerum . quae per nomina abstractas-gnis cantur Exemplum. quid ea natura homini serit humanita matura equi: equiritat die. si in hoe bene dicit: puta et naturae terum senis cantur per abstracta. Dicebat ultra, Platos ista naturae erant separatae realiter a sngularibus. Et in hoe et nee locutus est: quia natura cuius- cunque rei,est eadem realiter eum illo euius ess. ut humanita fori is, est eadem realiter eum Sorte . de tot quot sum homi
ne . tot sum humanitate . emisi ei a
Dicebat ultra Plato. u istae naturae separatae, erant sne con m ditionibu indiuidualibus t & singularia aecipiebant esse.ab istis naturis omnia i 'a sunt falsa . ideo dicebat Aristoteles iaposterioribu :& in primo ethicorum, gaudeant gener 'uo niam s sunt sic, sicut ponte Plato , puta creata a lingularibus, monstra sunt. Tunc ad pro ostiam. si istae rei essent separatae a singularibus sine conflitionibu indiuidua labiis non oporteret ponere speei et intelligibiles; quia speetes intelligibiles non uidentur pontinis ut repraesentent rem sne conditionibui indiuidualibus. &s res essent iam sine illis conditionibus,quare ponerentur species ecc. Quaestio utrum si iterum . q, illud quod ita eommuniter dicit ut in isto doctore:& in aliis doctoribus ui speciet intelligibilet rept v sentant rem sine conditionibus indiui dualibus. puta sne loco tempore spura. Ece. Respondetur ia' dictu est . quod spe et ei intelligibiles actualiter nihil reptae lentant. suo ρ. s. Dieitur ergo reprssentare vi tualiter: auia partialiter eo neut suilei
rit ad notitiam rei: quae uocatur notitia abstractiva. st dico repraes. ι .r.
π illa notitia abs ractiva dicitur repraesentare rena s ne conditionibu indiuidualibus; quia non potest causare indie iam de existentia rei, scut notitia intuitiua meque de loco rei; neque de quantitate rei neque de aliis proprietatibus: sicut facit notitia intuiti ua.Breuiter . o spe etes intelligibilis diei tur repraesentare sne eondit ionibu indiuidualibus,quia ipsa partialiter producit notitiam abs ractivam , quae notitia abstractiva, non potest eausare iudicium de existentia rei, & de aliqua conditione indiuiduali; seut notitia intuiti ualdeo dicitur lepra sentare rem absolutὰ.PR AETER A secundo arguitur se. Intellectus agens,
saeit de illo quod erat actu sens bile; actu intelligibile. ideo . a ad ii et dieit Aristoteles. a.de animatri, intellectus agens,liansfert de risi Iesias ordine in ordinem. id est de ordine sensibilium, in ordinem in is , i, ., telligibilium i sed istud si solum per speciem intellisti bilem: j.hi d. . si ergo intellectili agent solum producit speciem intelligibile. e . . . Imagine imirce. Antequam species intestis ibilis causetur de sensibili, sensibile solum es per phantasma actu sens bile: de postquam speeiet intelligibili caulatur mediate phantasma re quod pilus erat sens bile octu . primo est intelligibile dc inpotentia propinqua:& istud facit intellectus agens. Vnde dicit doctor nosset eum istet commentatote. Corporale, i nquantum ea tale, puta inquantum est eorporale, non potest nisi causare in passum, quod est eo orate. Irio inquantum est actu sensiale non potest producere istam spe etem intelligibi lem nisi trasseratur de ordine in ordinem, id est de ordine sen-shilaum,in otestim intelli sibilium.
102쪽
Con matur. Arguitur se. Ad hoe quod aliquid si a Itia
liter uolibile, non requiritur, quod fit tratis latio de ordine inordinem, idei, quod fiat per aliquam praeparationem: puta per aliquam speciem quae iaciat aliquid eue de actu intelligi bali,actu uo. ibile. ita es tibid argumentum nihil aliud q iaerit nisi ut tum aliquid quod est anteitig bi Gad hoe v fiat uolibile, deii appetibile requiratur aliqua thecie . Pro illo argumento ponuntia r aliqu e propositionet. Sicut aliquid eli intelligibile ita & uolibi e . N per illud P quod est intelligibile pet illud est tioli bile Sed ite est . quod aliquid ei intest sibile per speciem intelligibilem: etiam per illam meteiluoii bile. Ex quo sequitur unum .Quod quicquid intellectus intelligit, illud dicitur este praesentatum uoluntati. 2.s sis unde ante lectuna praetentare aliquid uoluntati, non est a- , ii uis quam inlude in cognoscere aliquid. ut intelle ius praecisis f. . sentat hoc uoluntati idea cognoscit hoe . & si eut intellis iii. Maia , ita dicitur praesentare uolvititati. Exemplum. Intellectu, piae sentat pecuniam uoluntati, quando intes lectus intelligit pecunaam: ita praesentar ut voluntati, per idem.
Plaetet eas Ne. Item arguat ite i intellectus agent esset eausa intellectionis sequeretur, ip ubicunque est ponenda potentia passiva. i. receptiua ibi elici ponenda potentia agens, N potentia possibili f. quod est falsum. Declarat docior Ruia tioluntas est pote-tia reeeptiua, recipit suam uolitionem r di tamen respectu
huius non oportet ponere unam voluntatem, puta uolunta tem agentem.
Per hoesoluuntii regregie dissi euitates iitrum respectu sensus utrum res citi uolumam,sit ponendus utiti sensus a es de unus sensui post bila:& una uoluntas aedii ; de titia uolui seta, possibili, Respondetur,quod vult habete doctor ut nunRCμ a d quam potentia ageni dicit ut distinguia potentia postibili -- , nisi piodueat aliquid, quod non potest pioducere potentia
postibilis. Practicetur nunc in omnibuc a ii potentiis ab intellectu, sensus uisus produeit, & recipit sensationen utrum si aliquii sensus, qui producat speciem sentibilem. D: eo et non; quia dicium ell,ui species sensibiles pro iucuntur omnino ab obiecto. similiter practicetur in uoluntate. Et ponitur talis ratio. Vbi potentia producit speciem, tunc ponenda est potentia agens, di milibili, distincta. aliquo modo ab inuice. ει solum in illis.viod eri in potentia intellectaua. Praeterea quarto &c. Item arguitur se. Dicit Augustinusu, ex obiecto D pote-tia, paritur notitia sed intellectus agetis non dicitur esse obiectu in & non potest transiet te, tilli de actu sensibili in actu intelligibili: ergo non potest producere, nisi speciem intelligies istin bilem. Et illud uoluinus simiter tenere ide mente doti otia :άinisti. N ponit ut demente doctotis: Quod intellectus age is, solum habet producere cum phantasmate speetem intelligibilem de sensibilib.&nullo modo de lpiritualibus:& r non potest producere notitiam,ne ille aliquid recipit. De isto atticulo finaliter Sc. Js-ρὴ iit a Dotior noster dat modum tenendi intellectus agens comis, anter currit ad notitiam rei:& noti solum ad speetem intestigibile. Ioui l stam uiam tenuit sta ei seu, de Maronis:&multi doctores se
P Et pro declarati e totius textus est, imaginandum, ut in m aenetIγά intellectu nostro mireniuntur duae productiones. Vna qua pro assem. ducitur species intelligibilis de re sensibili di est alia plodii D- ποώ ctio qua producitur notitia rei. Tunc dicit ista Fraciscus dectisne sitis Maronis, qui ingeniosus fuit, & utatuosus : quod intellectus in ιι tim agens omnia ista producit:& produeit non in seipso sed in in myo. tellectu possibi uita-intellectus postibilis mete passive se habet in tecipiendo speciem, de notitiam rei: sequitur ergo se .cundum istos, v intellectus agens facit duas translationes. Primo, p transfert obiectum de actu sensibili, uel de potetia sensibili, in actum intelligibilem, producendo speetem intelligi bilem . Ttantsert secundo de potentia cognitum, in actu eo-gnitum: uia quando habemus speciem intelligibilem rei, res non eli cognita; ni u in potentia:& per notitiam , eis citur actu cognitar & intellectus agens istud sacit. Dieit doctor hietinum uerbum , v scut es translatio de speeie intollieibili in notitiam rei ita ex parte obiecti est translatio Metaphorica, de suomet obiecto quod erat actu intelligibile,in actu coenitum:quia ante non cognoscebatur, de poli actu cognoscitur. Et nota hie. et ista translatio Metaphori ea, uocatur Meta
phoriea quia non est de una ad aliam: sicut prima, de Getie ad notitiam sed est ab ipsunetre, ad ipsammetre:quae suba-
sio, di alio modo cognoscendi erat, per speciem intelli 'ibile,
erat intelligibilis actu:per oriti iam, ii cognita auia. Aiecundum hoe responderi posset. Dicesuu d ei et intellectus agens producit notitiam rei: uerum ea d. ceret lites ranciscus.qua re magis intellectus agetis dieitur agent, quam aliae potentiae,
quae producunt notitiam rei in selyti l . .espcindet ille Franciscus, ut dictum est, u dieitur P unam excelletiam qiua sibi coueint producere a a quid, quod nudi alteri potenti e conuenit puta producere speciem. N propter istud singulare, uocatus est agens, di non propter hoc quod producit notitia. de illud solum illi conuenit. Ideo solus intellectus uoeatur intelle
DE seeundo arti eulo dico. Intendit doctor tractare eundu ira articulum principalem , & intendit istam quae itionem :quid cognoscit beatus in uerbo. Et quaeri t ultra: utrum beati cognoscant a laquam ereaturam. Vt putar utrum cognoscant, ea quae agimus in istis stolis . Pro declaratione notat doctor noster ; ip beatus dupliciter potest eognoscere aliquam ereaturam. s. in proprio genere Niti uerbo. i. an essentia diuina. Et dico, i, cognoscere aliquid in proprio genere,est cognoscere aliquam creaturam cognitione, inae causatur partialiter ab illa creatura, uel a specie intelligibili illius creatur x. Exemplum cognoscere albedinem in proprio genere,ea habere notitiam de albedine, quae eausatur partialiter ab a bedine. Ex quo sequitur. Quod beati multat creaturas cognoscut in proprio genere. Vnde anima beati Petri, cognoscit huma nitatem Christi: gnoscit corpus Christi intuitive:re in proprio genere; puta notitia quae partialiter causatur ab humanitate Cluisti .eti beati cogno leunt se ad inuicem , iii proprio genere Dico ulterius: si ritellectus beati non est inti ultus, immo est limitatu . Ex quo in feto non potest cognoscere in proprio genere, in quacunque distantia. Ideo anima beati Petri non cognoscit nos in proprio genere. Et ideo si beati de . beant cognoscere aliquid in proprio genererrequiratur debita approximatio proportionabiliter, sicut in nobis. Dieo ulterius, cp beati dicuntur esse s miles Angelis Dei. quo ad eo-gnitiones,& uolitione 'non dico quoad intentionem; quoad di istantiam. ut ecce angelum , qui est persecta cir in entitate sua quam sit anima:& quam si homo: ergo intensori modo uidet Neogito cit albedinem,quam ego,qui sum homo . qainteuectus eiu est persectior, quam anima. unde dico.sc, pquicquid angelus ex natura sua potest cognoscere, ita anima nostra ex natura sua: sed non ita in rem e, que in tanta ditiatia, Ei hoc propter pers citonem eius. s. angeli. sed cognosse reialiquid in Dei bo, seu in ellentia disi na. e ii cognoseere essentiam diuinam; di per illam eandem notitiam per qua cognoscit essentiam, eo gnoscet et creaturam ita , si petat ut, quidi si beatum. uidete et eaturam in uerbo Rei pondetur,et nihil aliud est,quam uidere uerbum ideit Deum, & pet illam uiso
Ex isto sequuntur aliquae dissi ita teg. Prima est, utrum illa uisio, tiae ei uilio essentiae diuinae S deitatis, reptae sente , di sit uitio ereaturae Respondetur hie, ponendo euregia sup
postionem. eum scoto in quarto: uerbum. vel essentia diuitia est infinit E persectionis; ita meminenter continet omnes persectiones omnium creatura tim.
Ex quo sequuntur ibi duo eo tollatia Primum notitia, se iviso eilentie,est talis obiecti, puta itis niti, ut per eam potest repraesentati quicquid placet uoluntati diuinae: quia obiectu est insititum. unde pono talem propositionem. ia placet u luntati diuinae,uiso per quam beatus Petrus utilet Deum, reptisentaret omnia quae sunt.&complexe, de incomplexe .nodico, quod illa notitia sit instilla ; sed bene obiectum est infinitum Ex quo sequitur aliud eorollarium, beatus uidens Deum quietatur quia habet eminenter uidendo Deum omnes perfectiones rerum: postquam habet eminenter omnes persectiones terum, quare non quieraretur quia uidendo Deum trabemus Deum eo modo quo potest haberi a nobis. Vnde spiritualia non habentur a uobis, iras per cognitionem,& dilectionem. Et quando habemus Deum. habemus en, in quo omne persectiones continentur. R istud uidetur esse melius, quam sit dictum Oeeam,& de Alyaeo. qui di eunt, q, erimus faciatiuidendo Deum: quia uiso.& dilectio Dei, non compatiuntur secum aliquam anxietatem:neque tristitiam neque doloremti i stud est bene dictum: sed non satis inquisitum' quia quaeram quare hoc erat oportet uenire ad tem:quia obiectum est
103쪽
M, qua ea. Notandum est, v iste modus, est propria opinio scollo term redi Gregotii de Arimino in secundo. N i ere omnium modern m iri v. b. tum quo ad hoc, quod est ccgnoscere in proprio genere di in ci, seri uerbo .coritiis. Et etiam Occam dicit. Dicit ultra doctor* aliqui an ii itii
Mo dicunt, v cognoscere creaturam in uerbo, eli uoluntatem ditii- - . uinam duas notit in c ius ate; quarum una erit essentiae diuitiae de alia erit ipsus creaturae: Lt w tot causant notitiae et ea tutatii quot creaturas cognoti et beatus in uerbo. lite modus non te netur, licet lit probabatis. Ideo apetit adhuc alium. Et dicit docto tu a uisione perquam beatus uidet Deum ab illa uisione causatur una alia notitia creaturae. Iste modus est sal sui. Dicit enim doctor. V intelligentia, non gignat intelligentiam di dea uti a notitia simplex non piguit aliam notitiasmplicitia, lieet dominus Occam in primo dieat, v notita a singulam. causat notitiam. i. conceptum uniuersalem homini, albi sed seotus dicit oppostum. Relinquitur ergo, Umodus tiosi et . puta Scoti, & omnium Modet notum est. Ῥ uidete et ea tutam in uerbo, est uidere Deum,& per illam eandem notitiam numero, uidete creaturas.lbi sunt aliquae dia cultates . Prima est . utrum beatus ut dens uerbum, uideat omnes creaturas per illam visionem petquam utilet Deum. Respondet ut triction est nobis certum, quot, B quantas cieaturas, uidet beatus in uerbo unum tameest nobis cetium , quod cognoscit tot, quot Deo placet tibi endere pet illam uti onem. Quaeritur ultra. Vtrum unus beatus plura uideat in uerbo in uno tempore, quam in alio , ut puta beatus Petrus uidet Deum v. id et hodie multas cteaturas in uerbo, utrum cra stina die pi,ilii uidere plures creaturas in uerbos Breuiter dico ad hoc, s sic:&hoe tenent omnes doctores Sed diis evita, est; ut tum per illam uisonem per quam hodie uidet Deum, di mille creaturas: utrum peritiam eandem numeto, eras uidebit Deum.& multo plures creaturas, quam hodie. Respondetur breuiter v se: per unam, di eadem numero: ita P illius uisionis erunt plures attinget ix ad plures creatura , quam hodie: ti producerent ut illi attingentiae a uoluntate diuina, u lente pet illam uisionem plura repraesentate. Dicit dominu , Gregorius de Arimino in secundo dist. vi. st hoc erit per aliam uisione: sed dii scile est,u illa uiso cor itim peretur,& dicit sic, s adueniente secunda, eorrumpetu eptima, uel possibile est, a L. te dux maneat: sic per unam plura uidebit, quam per aliam & ite erit seatus duab. uisionibus. non tamen magis intense erit beatus, quam prius e sed bene extensuerquia habet duas uisiones. Sequitur ultra π uisio pquam beatus uidet ei sentiam diuinam immediate teptasentat essentiam d. uinam,& secundario creaturas. Ex quo sequitur, T non ell in conueniens, uidere res quae non sunt, intumue iecundarici. i. uisone quae secundari b terminatur ad illa. Dico finaliter,u istud uidere creaturas in uer .ue plures, uel pauciores, nihil facit ad beatitudinem essentialem, sc ut postea dicemus. Sed poliet dici lem consequenter doctor noster vult probare. v beatus non uideat Deum, di creaturam una uisione ; diadAucit ties partias rationes, quae probant m hoc non si poni bile. Et arguit ut lic . Quando aliquid uidetur per aliud illud
immediate non uidetur ergo si creatura uideatur uidendo essent iam non uidebitur creatura immediate:& ultra creatura non uidebit immediate: ergo no uidebatur clare, sed obseure.
Pro declaiatioue argumenta doctor soluit illud argumen . tum, se impugnat istud argumentum: ti dicit doctor, magna Di Drentia est differetitia inter cognoscere aliquid in alio, & cognosce Duo e a te aliquid per aliud: unde cognoscere aliquid in alio, est e pere abild pnoscere illud per eandem notitiam, per quam aliud cogno---t scitur: sed sic es et crea: ura cognoscitur per illam notitiam,
Arad. per quam cognoscitur essentia diuinar ergo cieatura cognoscitur in alio. pura in essentia diuina quare quia per illam notitiam cosnoscitur, per quam cognoscitur essentia diuina. Ex quo sequitur cototiatium V beatus cognoscit creaturas quas copii oscit an essent a,cognoscit in alio: quia per illa notitiam, per quam cognoscit ellentiam , cognoscit creatu .ras. d cognoscete per aliud eri quando notitia ista iis causatur a notaria alterius,hoc eii cognoicere per aliud. Exemptu, cocluso cognoscitur per aliud, puta per principia, di praemis quia notitia conclusionis, causatur a notitiis praemissalsi. unde concluso non cognoscitur in pratmilis, sed per primi Gsas Ex quo sequit ur,s in attibias ista conclusici est uera , coniae lolio cognostitui per praemissas,&non in praemittis.
Ex quo sequii ut a iud corollarium.Quod quando aliud co
gnoscitur per aliud, semper ibi sunt duae cognition et . qua a
tina causatur ab alia. Tunc arguatur se. Non est in nuente,
immode iacto ita est v illud quod cognoscitur per aliud, immediate cognoscitur: ergo contra te,s creatura cognosceret ut per essentiam da uinam, non seiluitur quin creatura immediate cognos eatur in essentia diuina. Probat doctor, concluso cognoscitur per praemissas; di tamen eo ne uso immedia te cognoscitur per tuam propriam notitiam. Ex isto sequuntur al: ua corollaria. Primum. Creaturae cci ci rinis e noscuntur in essentia diuina,& non per essentiam diuinam. erio itim i Secundum. Creaturae quae cos noscuntur in ellentia diurna se .genitari. cundarici, di mediate repraesentantur per aliam notitiam per disci Gquam essentia diuina immediate repraesentatur.
Prs terea proprium ecc.JArguit secundo,quod per notitiam essentiae non cognoscitur creatura. Et se arguitur. Beatus non habet speciem intelligibilem de essentia diuina, neque de creaturi s,quae uideuturiti essentia ergo non habet notitiam de illis ereaturis . patet:
quia non potest habeti uerbum, idest notitia de aliquo , nismediante specie intelligibili illius. facit dodior scut prius soluat argumentum,& postea improbat. Pro solutione quae titur, paruaqv xilio. quid debemus intelligere per memoriam intellectivam. Respondet doctor U M-m amem otia iii tellectiva dupliciter conitituitur. puta ex intelle usae actu, di speciem telligibili illius, puta quod quando intelleciti, dra Monos let habet speetem intelligibilem de aliquo, tune habet me abiti M. motiam illius, non dico alium memorandi; sed principauri producendi prolem, seu notitiam illius. Secundo modo conia iiituit ut memoria intellectiva ex intellectu, di obiecto, suis iacienter praesente in ratione intelligibilis, ut puta albedo quado est suis eieter.in prospectu meo. se intellectus, faciunt memoriam: quia sunt in proxima dispositione ad producendum notitiam albedinis. Ex quo sequitur,l memoria si eunda st istis duobus modis, puta habendo speciem intelligibilem rei; uel habedo ob te tum sussicienter in prospectu meo & nunquam alio modo
est memoria saecunda. - iNutieessibi disti cultas.Vtrum intellebun & essentia diuina, pollini unquam sacete memoriam, v nihil aliud est quaerere, nisi, utrum essentia diui nam ilit unquam esse suilleleleepraesens intellectui beato, in ratione obiecti. i. in ratione producendi suam notitiam,scut sunt obiecta creata. Responde eomne, doctores quod non & ratio est quia edentia diuitia tiocati sat suam notitiam,sicut res creatae quia res creatae partialiter causant suas notitias mere naturaliter.seut ignis causat calorem mete naturaliter sed elsentia diuina, nunquam causat notitiam suam, nisi libere & contingeni er, quod duplici ter probat ur.primo per illud dictum quod dicitur, si uult uide ritu rui uult non uidetur. tu Ad nihil aliud est dicere, nis, quod si uoluntas diuina uelit producere litam notitiam, uidebitur: e . . - . si non uelit, non uidebitur. Ideo non ea usat naturaliter. Et to non est mirandum dedicto omnium doctorum, qui dietitit m '' 'essentia diuina est nobis magis praesens, quam anima nos iu g sed, auare non uiduuis quia mei e libere pro ueli suom notitiam. eundum dictum omnium doctorum tibi istiti fundat ut est quod quicquid Deus causat ad extra. mere contingenter producit. i.quicquid producit trinitas quod non est Deus, me te contingent et producit sed se est, quod notitia per qua beatus uidet essentiam diuinam, non est Deus: ergo illam me te contangenter producit. Tunc arguit doctot hoster et ad hoe quM intellectus possit habere notitiam de aliqua re, non oportet quod habeat spem tutelligibilem: quias habeat obiectum praesens suis eieterin ratione obiecti potetit producere notitiam illius obiecti: ualutellecius, di illud obiectum, saciunt memcriam setcundam. Item eodem actu dic. litem at guttur sic. Notitia per quam cognoscitur essentia diuina, non est propria ratio cognoscendi creatu tam tergo tu male dicis,quod pet eandem notitiam perquam beati uidet essentiam, per illam eandem numero uidetit creaturas: aliter sequeretur quod illa notitia, vel non ellet uel bum essentiae ;uei non est et uerbum cieatutae
Dottor soluit, di est solutum in lectione praecedenti, ubi vi disci L. μsum est quid est cognoscere creatutas ita uerbo. Et ibi multi Quina sis modi fuerunt dicit. quos docior aperit: & suerunt de clatati. Et fuit resolutio doctoris, quod per eandem notitiam cognoscitur ellentia, de cognoscuntur creatuis.
Coutta arguit se docto in olier, ponendo hic unam propo Retidas .i puem. do aliqua no titia est notitia distum, di m t ess
104쪽
se notitἰa unlui sne hoe .u, si notitia alterius, ns quam ea propria ratio cognoscendi illud alterum: sed sic est quod notitia essentiae dium r poteli repraesentare essentia diuina, dato v nulliam creaturam te praei emete ergo talis notitia non est propria ratio cognoscenda creaturas, ii ii mediante ellentia
Ex quo sequuntur duo eoroll. Primum. Beatus potest uidere ei etitiam diuinam, nihil uidendo de creat uiis per talem visionem: de non minus erit beatus. Vnde uilio creaturarum itiellentia hibit iacit ad beatitudinem. Ideo si unus uideret omnes creaturas in ellentia diuina, de alter nullam, unus non es.set magis beatus quam es ter. secutidum coto latium .impost bile est per uisionem essen. ti uidere creaturam,non uid c do elientiam :quia talis uisio, adaequat e terminatur ad ellentiam diuitia in ideo non potest esse sine essentia diuina. Praeterea arguitur per modum quaesionis, tu dicis quod beat ut per illam uisionem perquam uidet ellentiam diu rara , uidet cieat uras. Tunc alguitur sic.si uideret creat titas per illam uisionem, qua ratione uidebit duas, ea tone potem uidere quatuor,quinque.& sic in insim tum: sed hoe eis tali uni igitur Respondetur quod illud argumetitum concludit uerum: te dico,quod beatus non uidet tot creatura, per illam uisio. nem quin pollit adhuc p ures uidete immo non eli inconueniens, P videat inlinitas nec per hoc se uittit, ip illa uitio .nset inti vita quia illorum obieciorum no ellet immediate, sed . solum mediate, quod non iacit maiore pei edtione in notitia.
r. impri Ad primum principale, dec. l
- trami Consequenter docio i uult soluere argumenta quae sul a nr-- te oppositum; quae uolunt probare, quod intellectu, imis bi lis non recipiat noti iam rei .Et arguitur ile Intellectu, postibilis recipit notitiam rei,& aliam producita eigo sequitur U, . idem esset agens, di patiens. ra Pro isto algumento, ponit doctor duas solutiones. Prima est.Non sequi tur: a ut ellectus postibilis recipit notitiam rea: ergo producit eant quia si teneam is opinionem Fiancisci, dicemus,et inteuectus post bitis recipiti sed intellectus agcs producit. Si autem dicc, pr suppono tecum. luod intellectus possbilis est qui recipit notitiam, di producit Ha ista opinio est uera,& de mente do t. ubi dictum est, quod intellectus agens solum producit speciem ititelligibilem,cum pliantas nate,dere sentini a praecise .Tunc contra arguitu sic: ergo id .m tunc respectu eiusdem erit agens & patiens e nite lectus possibilis per te, recipit notitiam N eam producit: ergo simul erit ages de patiens respectu eiusdem. Respondet docior ad illud pet aliquas propolationes. Iam isti Prima, quando actio est aequivoea. i.qn agens,& productu, Mirida pa non sum e uidem speciei, non est in conuenient. Quod ide sitso s. a1 p. aguns di patiens te pectu eiusdem: sed ite est.quod intellectu, O pati , . di notitia rei, qua producitur ab ipso intelleriti, sunt alterius -- .lia i peciei: ergo erit ibi actio aequivoca ad illam notitiam, A per consequens non est in conueniens, quod intellectus respectu ei uidem Dolitiae, si agens ti patiens. Et breuitet dico, quod non est aliquod inc nueniens, quod idem sit agens N parte .
et . i iis G Alia proposito Istud, puta quod idem iit simul ages. de pa.s sori a- tiens respectu eiusdem, communiter fit.qnages producit sor- EA M. mam non activam. sicut en hic de notitia, intellectus prodit suae in a. cit ocitiam: nolit a non cu forma activa e quia communiterno si isti I-- in philosophia ponimus tantum quatuor format activas, seu miae a. . e .qualitates puta caliditatem irie ditatem. siccitatem, di hu-- . ter. 1 ditatem, Dico ulterius: uod istud puta u. dies si simul agens de patiens, non est quando agens producit formam actitiam. .Quarieta It m a litiain: exi in pluin ignis producit ealiditatem in aquare, ditas est forma acii uarta tune agens, no esta sem.& patiens respectu eiusdem. Dico ulterius, quod si uelimus cognoscere,a mones iam uocas, Ze aequi uocas, respicia. niti, ad agens, dc ad produci .Et dico ad agens immedia tu, S uidere s sint eiusdem rationis. quod si ita iiiit, erat actio v-ti uoca si non, erit actio aequivoca; siue hoc sat inaugumentat lo Di . siue Lia alterationibus; siue in generabilibus, qualia te cunq; sa Lxemptum. Iguis producit caliditatem in aqua, utrum tit ibi actio ut, uoca. uel aequi uocas Dices quod aequi- Loca quia ign. , di caliditas,non iunt eiusdem specie4:hoc nihil valet quia ignis non est producens immediatum e led ca- tot ignis,ca pioducens immediatum, de ibi tangit ut forma sua agitur .
Ret . Ex pon tur ibi pulchra regular quando agens agit per se
main. .quali l em quae est eludem speciei .cum forma produm, imper est actio umuoca. Ad propositum,intellectus producit notitiam re I per speciem intelligibilem. uerum est species intelligibius non est eiusdem speciei cum notitia producta: ergo erit ibi actio aequivoca Lx quo inieri doctor noster. v intellectu, respectu notitiae in tre dicit ut se liabete recipiendo eam, formaliter tale, puta ameli gens. Et quia poteli eain producere dicitur uirtualiter tale. or ι rut dicimus solent virtualiter calidum, qui a potest producere
calorem, uiae caliditatem. t .seraia
contra hoc. Forma nobilior,est sim per inerimpossibi it cusorma minus noui .i sed uirtualiter esse tale.est nobilius , quacile iozmaliter tale, i.quam recipere illud e reo ista sunt in eo Psii possibilia ad inuicem dc sie intellectui tion erit ut tu aliter ta ψή ie,puta polle producere; de formaliter tale, puta polle recipe mr Re pondet dotior pet aliquas prop sitiones ιμ-s r se luam a. Nobilitas ivmς,8e minor nobilitas, non faciunt ineompo ilibilitatem formarum ad muleem immo se compatiutur aliquando ad inuicem. Alia propolitio. Identita speeis ea formarum facit incompossibilitatem sol marum ad inuicem, nili ubi est intentio, uel temtiso hoe est dicere, u) sormae sal - tem absialutae, quae sunt eiusdem rationis Iuni semper in ecim pollibiles nisi lint intensibiles, re remisit biles:scut duet sorme iubilantiales. sunt ii compti si biles in eadem materia & hoe μ' pi Uiae nil ex natura illatum tot martim. dem , Alia piopositio. In compost bilita sermarum prouenit ex μ' 'contrarietate lot mariam .puta in talibus , uel talibus gradab. sicut caliditas, S itigiditas. Tertia proposita O. Medietas sermatum inter extrema contraria iacit incompotis bilitatem c ut capio albedinem, deni crcdinem sunt 1oimae contrariae ideo sunt formae incompossibiles ad inuicem: mediae formae sunt rubedo, uiti duas : etiastini incompost bile, id inui et m.
Laisto sequitur,s tria sunt, quae faciunt incompossibilita sis
tem to triarum: l. Oi it arietas, identitas specifiea: de medietas tot malum inter exilema. tr.
vlterius est notandum ut ii esset aliquod agens,quod esset ritati se .
uirtutis iniimiae sicut cst Deus, illa infinitas iacit impossibilitatem ad aliquid tecipere. Et quia Deus est intinitae uirtutis, Ideo tepugnat tibi aliquid recipere. Uolt ergo habere doctor, RG is v ilia duo, puta forinalitet este tale seu posse recipere aliquid MALN uirtualiter esse tale seu posse producere aliquid, non sunt incompostibilia adinvicem niti ibi sit infinitas; id estnis habeat uirtutem intinitam ad posse aliquid producere. Dicit ulterius doctor, ut illud quod accipit aliquid . dicitur Recipiam quodammodo persci per illud saltem accident ter.& se spvid percundum quid. ut recipiens notitiam rei dicitur persci peril - ιλι--.lam notaram, saltem se eundum quid, puta accidet, litet: Nnon ut quoad emitatem tuam. ideo non eu inconuenien , Psubita utra persciatur secundum uuid,capiendo accidens. Et maior. Arguit ut sic Si illud quod recipit aliquid ponset illud producere: tunc possemus tenete, si illud, quod recipit. aliquid, produceret illud: de sic possemus tenete, quod iis suum produceret eat ditatem quam templi. Ad coniirmatione Riidet dotior pei aliquat propostione . S . Plima es sta Istud argumentum es argumetum quod soluitur per unum necessarium Merum quod est illud. Non om ne quod recipit aliquid, producit illud. unde videmus hoc y p experiem au . Nitum est, ut manus mea recipit caliditatem: r et M. εἰ tamen non producit ea in Ideo dicit doctor, ut ibi est cautela traii tetendi. puta quando homo nescit plus quid diceres aquia oppontum illius,quod tenet,est necessatium, S uerum
Alia propositio Aliquid est uirtualiter tale, & sotmalit et ι 'tale. ut paret de intellectu nostro, qui potest producere noti '
Alia propositio. A. i quid potes esse uirtualiter tale, di non potuit eue formalit et tale. Exemplum de sole, qui est uirtuali cter calidus quia potes noducet e caliditatem tti non potest , cesse formaliter tale. .non potest illam formalit et tecipet i- .' militer saturnus est uirtualiter stipitari de tamen non potest esse tot maliter tale:quiantin rothst stigia a tem reciper . Vn -
de dicit doctor, P corpora superioni nou sunt susceptiua ista 3 tum qualitatum . Et si di eas quate est,' non sunt receptiua utrum proueniat ex eo, quod sun uti tua lithi talias Dicit do ior quod non:puta uirtualiter elle tale. non est eausa tepu- ', εgnantiae recipiendivllud: sed est natura producentis,quae talis est, quod ex natura sua sibi r pugnat hoe ieci te. et Tertia propositio. Aliquid potest esse tale tot maliter, te sibi repugnat elle uirtualiter tale i. poste iliuit producere, sicut de ligno quod . potest esse formalit et calidum; de tamen non . potest caliditatem producere, sed ista repugnantia pique lait
105쪽
ex natura lignἰ, quae talis es. I libi tepugnat posse caliditatε
producere. A D argumentum in oppostum. Res at soluere argumentum in oppositum:& uult probare per istud argumentum, a notitia ni ri producatur ab obiecio. quia dicit Ar illo. r noti ita est actio immanens: et so titin potest produci ab obiecti, tquia ellet actio transiens muta transii et ab obiecto in potentia Rel pondet ut 93 uetum es,ui iii tel; ectio eli operatio immanent quia qualido illud quod prodii eitur reti pittit iii producente, semper est actio ini inane . Dico ultra, r actio quae est
producito.diuidit ut bene in acta diem immaneti tm ., transeuntem, di sui it duo ie specim .unde ipsiu, obie 'ri, ad notata a prodii ciam iii potentia est bote actio ita aliens eapicndo adiicinem, pro Operatiotie. Bicu ter uult habere dodior, cp omnis optratio potentiae, cuius cun lue potenti eriri dicitur eilea cito immanens. Dicit ulterius, et memoria est productiva notitiae tam ei sola pars memoriar, eii teceptiua notitiae. unde, memoria eii intellectus ti species: uel intelletitis. de obiecita, di illa duo non accipiunt notitiam; sed pars memoriae, puta potentia. adeo non sequitur, memoria producit notitiam: ergo memoria accipit eam.
CON fg v NTER quaerit r. Postquam doctor nos et determinauit in quaestione pidi cedera, de intellectu, & de aerionibus eius. quid potest agere,& quid potest recipere nuc vult det minate de ipsa uoluntate, di de operara in b. ipsius uoluntati puta qtendo qui sunt actus ipsius uoluntatis , di qui sunt actus genei e disse tentes. Et pro declaratione est notandum, V tantu sunt duo actus ipsus uoluntatis in genere. l. uelle de nolle. Dico in genete,
quia sicut notitiae liue intellectiones distinguuntur, secudum diuersitatem Obiectorum, uel causatum ita alius uoluntatis.
Exemplum. Notitia a bedim & nigredinis . dii serunt specie, sicut albedo. A mgi edo mauolitio albedinis. & uolitio nigredinis,disse iiiiii ι pecie, sicut albedo S mstedo:s e tu, est imae inandum in ii a materia r acius uoluntatis, insequuntur coit et a ius ipsius intellectus.& hoc quo ad complexionem,& in complexionem. Duta notitia, qua ego iudico, creatura est diligiti a propter Deum, est ac iis complexus, ta etiam voliti ob uel Gilecti O, per quam ego diligo cieaturam propter Deueliacius uoluntati, coni plexus .dico etiam ετ proportionaliter se habent, quo ad confusionem, A singularitatem unde s eui habemus conceρtum coniusti in ita uolitionem cosui am. Exempἰum, conceptus emi, eii actus colusus omnium enitur etiam uolitici pet quam ego uolo ens, est actus uoluntatis colusii , di per illum uolo colu se omnia iit a. Dico ultra ir est aliferentia, quia actus intellectus, possunt diei uera , vel falsi ratius uoluntati A boni, uel mali. uel indifferentes. puta neque boni,neque mair .Lli ibi notandum, quod etii ut tre quaestiones de ui aelibus i pliux uoluntati :& in tartia quae litone traciabimus de acribus aliarum potentiarum, puta urium a ius exteriores addili bonitatem, uel malitia adactus interiore p. ibi est partia disti eulta . tio uel dubium, p sit aliquis actutindifferen , qui non est bonus, neque malust quia nec actualiter, nec uirtualiter refert ut in Deum, S in tempore pro quo nos non tenemur ad illum actum. Fuit ibi comi ueri a ;quia aliquando uolti ei ut attribuere scoto, ν sicut est aliquis actus uoluntatis indassere sola si aliqua metalis propositio quae non erat uera, neque salsa sed neutratistud eli talium, de nunquam hoc uoluat habete scotus. vlterius est nota dum, ip prima sussio est, ut tum libertas
uoltimati ,& necessitas naturalis pollini se compati ad inui. cem: hiae eli quaerere. ut tum pol s t de uoluntate concedi ii a uol in ta est liberia Et inquatit mi est uoluntas, uel potentia agit actione naturali.
uti. 1. est ibi notadum, et Alisoteles diuidit aperi, in apes
naturale, re agens secundum propositum licui delicet. rom ne agens, uel tii agent naturale. ςl agens secundum propositum. Et fico hic. p agens se dum propositum, es quod agit per in ellectum ti uoluntatem. Ex quo sequitur corollarium .Qu6d e' idem agent, secundum pio pos iu di agens libet uni. Dico ultra. u. agen naturale,eli omne asent quod non agit per intellectum, & uolunt a
tem ire omne tale uocatur agens Maturale.
sequitur ulteri u ,σ et mens Aristotelis, di men doctoris, s ilia sum incompo tibilia in eodem, puta agete libere, de a- sute nece satio taccellitate natura a i immo plus est de mente
doctorit,& Aristotelis tu, impoli bile s. p idemst ageni Ita
tum, di agens natura visariem ieeundi, in ean in ratiotig. v dico notanter propter ais timetum Occliam. Et formatur sic. voluntas agit aliquid necessario nece si tale naturali. suoluntas partialiter caui et notitiam suani, sicut alia obiecta: &hoc eii agete necet latio nuce state naturali: quia non est iri Ea me
potestate tua, quin concurrai ad notitiam sui. Dico, et hoc est iura Fiueium sed hoc non ei inquantum es potentia, sed inquantu re mi μeli, actit alia eiicia: auia Omne ens creatum. habet causare sua se. nolitiam e & pote ii agere nec citario neces ista te naturali. Et hoc quodcunq; c tis sit. liue ens it spe tuum, siue materia prima quia quodlibet tale partialiter potest causate suam notitiam. lest dico hic, vagete necellat o Dee ilitate naturae, est sic agere, i quantum est ex natura sua, pallo uel obiecto de bite approximatis, non impeditis. non potest non agere.EM- pluir: ut ignis non pote a quantum eli ex natura sua non combui ei e lignum debite sibi apploximatum. Dico hie notant et qu antum est ex natura sua, quia uirtute alicuius cause superioris, puta De , potest non age te, ut patet de illis qui suerunt
Vlterius dico, v quando loquimur hie de telationibur, ip
mnis relatio . quantum est ex se . potest causa te naturaliter 'notitiam suam debet intelligi de resationabus, quae immedia te non terminatitur in Deum : quia illae, quae terminantur in
Deum immediate, non pollunt cognosci nisi sicut ipse Deu puta ex libertate Dei. Vnde sicut dicium est in quaesione praecedenti, si Deus uult, uidetur: ita dicendum eii de te lationis. quae immediate terminantur in Deum, quod ii Deus uult, cognoscuntur ii non uult, non cognoscuntur.
Nue eli diis culta ,quid eli aetere libere. Et quaeritur. Ut tu agere libere,& mete contingenter. lint idem s Et dico hi es
re contra omnes nomina es, et non. hi dico. v aliqua uolutas agit libere, de no eontingenter: immo necessario simpliciter.
Ex quo sequitur. quod nece istas i mpliciter. eii componi bilis cum libertate uoluntatis,etiam iei pectu eiusdem. Et est iaibi notandum, cum doctore, quod uoluntas diuina te spectu . aliquotum Obiectoium neni peditorii in se habet libere re tie cellario ptimo Deus diligit se libere. &necessario: nam non potest Deus se non diligere .ptobatur. Deus eo modo quo est beatus sic diligit se: sed necessario est beatus: eigo necessario diligit se maior probatur Deus est beat ut per tuam dis
dilonem, puta di is do se, stetit beati sunt beati , diligendo Deum ita Deus eii beatus diligendo Deum , puta diligendo se ergo si posset se non diligere posset esse ii si beatu . quod est
falsum et go stat cum libertate nece si tat Vnde ponit ibi doctor unam i egulam, quando aliqua per cito conuelut alicui, modtis conueniendi periectissimis est, quod tibi necelsario .& semper conueniat: sed ii ceu quod Deum esse beatum.& diligere te, est quasi periectio in Deo ergo debet tibi conuenire secundum perietitorem modum conueniendit puta semper,& necellatio:ergo sempcr,ti nec satio diligit se, B: est beatus' de ita est.
Secundus modus quo uoluntas Dei, & increata se habet necessario eu te spectu productionis spuitus laneti. st quaerosia, spiritu sanetus nonne libete prodiicitur a patre. A: i lio e Notum est quod seria nonne nec ellario prodiicitur dico, psic.ergo cum libertate stat nec estitat. Condusio nostia' ergo eii clara,quod cum libertate sat ne cellitas.
Est ibi notandum, quod pater,& illius producunt spiritum
sanctum sic uidelicet quod essentia diuina est praeiens volu tali patris N praesetis uoluntati si ii quae est eadem. deo pio ducunt virum amorem, qui amor eli spirituit an iusti te uidelicet,quod non eli imaginandum quod iste amor sit aliud. n que alia res quam spiti iusta actui sed dico hic,quod spirituis an ius uocatur amor per appropriationem . qui producitur per modici amoris, seu ticut amor. similiter filius si icitur De bum per appropriationem, quia producitur,licut notitia dici idest ad modum notitiae . seu uerbi. Ad hane conelusiot e.doctor adducit aliquas rationes He- Ra, orici quae uolunt piobare,quod cum libertate uoluntatis, stet Π.M Mea
necessita .Lt adducit tres rationes. ne
Pi ima se tot matur. volutata, necessari A uult illud in quo est ratio omni boni, do pei te bonis: Deus eli huiusmodi rgo uoluntas neccssario uult Deum. maior probatur. quia uoluntas non potest non diligere illud, in quo nullus eii de Gui bonitati, sed in Deo nullus est deiecius bonitatis,& Iiecit nis et go Deus non potest, non diligi a uoluntate. Ad primum soluit istat rationesmon quin necessitat sit eo sol,lam pri
106쪽
' Tune quaeritur.Vtrum ereatura uidens Deum, possit non diligere Deum,& cessite a dilectione etiam state illa uisione,' Vias, με uel cognitione, quam habet de Deo.Respondet doctor, vite,na dissera ponendo talem propositione.Viator potest sanie cognitione 3 Do curi Dei, Deum non diligere. M N . Ex quo sequitur. maior Hentici es salsa.Et ponitur propositio. Nulla applehensio, nullum iudicium,ntillus habitus,' potest necessitare uoluntatem. Ex quo sequitur aliud et per nullam causam creatam. potvoluntas necessitari sequitur secundo, v argumentum parutiat et,quod se sol matur. Aliquis habitu, diui cultat uoluntatem:ergo maior magis diis cultabit ergo potetit esse tantus, s totam uoluntatem dissicultabit. patet: quia aliquando ha hemiis propositum aliquid iaciendi:& tamen nos inuenimus istud non posse saeete. Respotidet dominus Adam, istud nopto uenat ex parte uoluntatis sed prouenit ex parte intelle tus, quinci potest ostendere uoluntati illud quod det laeere. Arguitur sic.Aliquod erearum nee essitat uoluntatem. pa- - tet se ex argumento domini Oecham tertio sententiarum,. I i stri quaestione quarta. Et pono ea sum P Deus praecipiat alicui, in diligat eum se omne illud quod uult diligi ab eo: Tunc vo ci. vitie diligat Deum: etiam uolo ulterius, si Deus revelet illi,s diligat Ioannem uel iste potest, tune non dissere Ioannem. uel aon si potest non diligere:ergo non da liget omne illud quod Deus uult diligi ab eoAt di ea ,st non potest non diligere ergo necessitabitiit ibi uoluntati re non eli, nili auoli
tione illa qua diligit Deum:& omne illud. quod Deus vult di . - . ligi ab eo. Respondetur ad istud, is illo casu polito uerum est, O tion νoteli non diligere Ioannem dilectione in uniuersali, quia diligendo omne illud quod Deus vult diligi ab eo, dili-
sit omnia in uniuersali sed ego possum eum noli diligere dilectione particulati adaequata Ioanni. Facit ad hoc argumentum volo er aliqu is habeat apprehensonem de Ioane,& cum hoc. v habitus penitus ex multis di lectionibus Ioannit eauset dilectionem Ioannis . eum illa cognitione, quo sacri uoluntas non potest noti diligete Ioatiner- e sto necessitabitur. Respondetur hie. v istud algumentum Q IIalliti, fiet ex salsa imaginatione procedit quia imaginatur, quod habi-I .a tus existem in aliqua potentia, possit habere actum s ne pote. . poteri . tia hoc est salsum immo potentia semper concurrit ad alium. Et quicquid iit de uoluntate erea a beata. Arguitur sic.beatus,quia uidet Deum, nec iliariis diligit Deum: ergo uiso illius in quo est omnis persectio, necessitabit uoluntatem ad diligendum Deum: ad hoe Scotus hie non respondet: tamen alie suise nee s bi respondet, de dicit, i, verum est, quod beatus nece istatur ssasti. seu ad dilectionem Dei, di ad eontinuationem eius. Sed dico, epatia ad ei 5- hoe no prouenit ex uisione qua uidet D una. sed ut dicit Seoae MDeia. tus,cp domi nut Ocellam: dominus de Cadia. t diger, Alexander quintus, hoc prouenit ex uoluntate Dei: praeueniete Lolutitatem beati ad uisio dem,& dilectionem eius.Sed di cete, quicquid si neeessitatur ibi uoluntas:&d cit,quod illa necessitas prouenit ex uoluntate Dei praeueniente uoluntate quid est istud praeuenti es Respondet dominus Occham,quod istud praeuenite nihil aliud eli, quam uoluntatem Dei absolute uelle iii tellectu ui beati, diuolumat em, habere illos aliut, N perpetuo. unde Deus praeuenit nos in aliis actibus conditionaliter puta s sacias hoe, ego concutiam.
copreh. . 'Nee insa uoluntat &c. vltima Dir Insete doctor, quod comprehenso ultimi sinis non potestria poro se neces stare uoluntatem neque breuiter aliquod creatum. sed inguare res si di ea uoluntat uiatoris,sc diligit Deum, quod non potest L sata πυ- nolle Deum .Lt isiud non ea, nisi, quia istud nolle est incom-ε m. possibile, eum uelle:ergo necessaribdiligit. Respondet doctor quod duo sunt, circa quae uoluntas non potest habere uelle, rotasas na di nolle. Primo circa miseriam, culpae non potest habere uel- ροι r e mi le .similiter die o, ruod circa Deum . non potest habere nolle.
δε am, rari Et quando tu dicis,quod hoe quod es non posse habete nol-Dem te circa Deum, es propter hoe,qudd semper habet uelle quia in et M'. est tegula in Philosophia.qu Ad quando sunt duo opposita, te
unum non potest alicui conuenire hoe est quia aliud neeesario sibi inest ergo non possumus non diligere Decin. Respondet doctor quod uerum es,quod circa Deum non possumus habere nolle, seu non possumus odire Deum: sed hoe non est exeo,quod uellene cellario conueniat uolutati uiato ,: sedi hoc prouenit ex patre uoluntatis,pe obiecti, qa est ipse laeti Et dico,quod tota ratio qua te no possumus habere nolle de Deo es,quia Deus est talis naturae bonitatis, Se persectionis,
ectemus,quod sono, repugnat terminare uisonem 1 quia ex natura repognat s bi terminare uisonem . similiter dico. 9 misel ia culpae,est talis naturae,quod ex natura sua repugnat sibi terminate uelle. Et hoc patet per D. Augusinum. Beati essetiolumus: sed non possumus uelle elle miseri &e. Sequitur ex omnitius isti si men doctorii est quod uolsi. tas creata potest bene necessitarae sed non ab aliquo creato:
sed bene a Deo praeueniente:etiam uisum est quid dicendum est de beatis.
Secunda probatio habetur ex doctore. Nune adducuntur a. R. Πεν. duae rationes domini Henrici, quae probant uerum . sed non a.d PMr. concludunt. Et servatur se prima ratio. stetit se habet principi u in speculatiuis. ita se habet suis in practiei t sed se est, quod intellectui necessario assentit principiis in speculativis ergo uoluntas necessario habebit actum,puta dilectionem citca linem in practicis. Pro solutione argumenti, est notandum. quod ptinet pia in sotam sspeculati uitaunt praemissae sillogismi demonstratiui: sed sinit curida . in practicis est illud propter,quod aliqua operatio sit. Exemplum: ut iste dat eleemos nam propter Deum : Deus est stiis
in practicis. Dico ultra,quod per placticam. nihil aliud intelligimus, quam propolitionem exprimentem lor maliter, uel uiti ualiter aliquam operationem iaciendam,uel non . ExempluDeu est dilige utimatus est puniendus.
vlterius est notandum, quod ista proposito Philosophi, eis. si ui quae non solum in secundo Physcorum ponitur, sed in mul- n. lui
lii passibus in Ethicis, habet solum uetum in duobur, puta Ph. olothi. . quo ad ordinem obiectorum.&quo ad ordinem potentiatu. sevir si seri imum declaro in ordine obiectorum: quaa scuterin luso ιων prino. abet suam ueritatem dependentem a principiis idest a prae' piam. i. mi,s, ita media ad snem habent suam bonitatem, & appetibilitatem a bonitate, se ab appetibilitate stiis. Primo suppo
Damus unam demonstrationem. Omne animal rationale est Piso ni ritis bile, omnis homo est animal rationalet ergo omnis homo sit- 2 cauestris bilis: accipit suam ueritatem a veritate praemissarum, acc/puta maioris,&minoris: istud debet sane intelligi, & debet p. ι inritaιε stolari. accipit veritatem, idest suam euidentiam. unde ii per a prae pirinii possibilentiquam esset maior, diminor, nihilominus esset ueta ista concitis o, homo est tisibilia. unde s petatur, quare ilia es uera homo est risibilia Z Non dices,quia maior. & mi
nor sunt uete, sed quia qualitercunque per eam i gnificatur , ita est. debet et go ibi accipi uerita , pio euidentia ita uideliucet,quod nunquam conclusio demonstrationis, saltem ut in plurimum, potest esse euidens, nisi mediante euidentia prα-
Ex quo sequitur, quod eoncluso est euiden ab extrinse- eo puta ab euidentia praemissarum: sed praemissae sunt euidentes, euidentia in t rinseca:quia a tet minit proprii x eapitur illaeuidentia Et hoe est,quod uolebat dieete Aristo. quod necesse est magi, praemissis assentire, quam eo usoni: quia et ideria conclusionis. habetur ab euidentia praemissatum. Et die tit m plurimum, propter dominum Ocellam, & Petrum de Alyaco,qui dicunt,quod aliquando cen cluso demonstrationis est euidens per caperientiam, L non solum per demo
Pro alia parte ponatur aliud exemplsi: ut Petrii, dicit ho ras suas propter Deum. similiter dat eleemosnam propter Deum: nnis est ly propter Deum di dare eleemos nam, uel dicere horas .est medium. Et dico hi quod omnia illa quae po- nutur ante ly, propter, sunt media ad gnem:& illud quod ponitur post ly, propter es sinis. Tune se istud dare eleemos na, accipit suam bonitatem a bonitate sitis: se uidelicet, quod ufinii non esset bonus, totum istud puta dare eleemos nam nullo modo esset bonum.
Est tam in notandum. quod o 5 sequitur, quod si sinii sit bonus,quod media sint bona Exemplum, ut istae uult fornicari propter Deum, bene uerum est. quod doctores dicunt, quod
impossibile est,quod media sint bona, nisi linia si bonui a sed non oportet, quod si sitis si bon ut quod media stit bona re
quando dicitur, quod qui uid agant tu mines, intentio iudicat omnes riterum es an malis, rura si sinit est malua, omnia sunt mala. sed non oportet,quod ita si iti bonii. du&υι-- secundo intelligitur ex parie potentiatum: seu id licet quod scut intellectus ordinate tendcti, in eonclusione i. assentiem cones usioni. assentit conclusoni propter assensum
pix misaram, ita uolunta me se uoletis, utili media proptertinem. Dicit ultra dotior loca in iitra duobus, est intelligenda ista propositio:sed non iii omnibus primo intellectus noupotest assentire conclusio tu, nis pioptet pravi ilai: sed uolua
107쪽
in potest uelle media non propter stiem: sed propter se, quia potes frui medi is, idest amare media propter se. Exemplum.
Petrus vult dare eleemosinam propter De uni uoluntas Petri
potest diligere hoc quod est dare eleemo linam propter se, de non propter aliud, & est itui utendas, de eii magnum pecca
Lil ibi parua diis cultat, quomodo principium est euiden
ex terminit: se intelligitur, quod notitia eindens. ideli asseu sis principii, causatur ex notitiis simplicibus terminorum rse non est de uoluntate voluntat es libera, se ipsam deterini. tiat ad uolendum ita pq uticunque obiecto tibi prasentato, potest ex natura sua tion habete actum. l. non e ii de intelle.. ctu quia intellectus mouetur ab obiecio motione naturali. 3. Mimn Tettia probatio talix est uoluntas necet ario, diligit Deura. cognitum, siue in uniuersali, suem particulari et go uolurata circa aliouid, Decellatio habebit dilectionem suam. antecedes pio batur : uoluntas necessamo diligit illud. participatione cuiu, diligit qui equid dilistit, sed ratione Dei, di participatione Dei diligit quicquid dirigit ergo.
. Ad tertiam probatione scottis dat duas solutiones. Prima 3' γ' L . est v maior propolitio est salsa, uolsitat vult necessario illud, ' 4 cuius participatione' uult quicquid uult. Et suppono tec si, p
' omnia habeant participationem a Deo in bonitate . non tame
propter hoc sequitur, v Deus necessario diligatur 1 de istud expetimur an oppositum.Dat Motus aliam solutionem: Se dicit u ista propositio, uoluntas nece stirio uult illud, cuius participatione uult quicquid vult. habet duplicem sensum, uti ut sensus est. v quando uoluntas vult aliquid ratione alterius, in . quantum est uolitum illud alterum prius uult istud, quam a. t ud. Exemplum. uoluntas Petri uult, seu diligit Ioatinem: Ecnon diligit Ioannem, nisi quia Deus est dilectus ergo prius diligit Pettum,quam Ioannem: ergo non potest diligere Ioanne. si Deu, iit prius dilectus. Et iste lenius est uerius. Aliut seu lux est, ut uoluntas necessario uult illud, a quo alia accipiunt suam entitatem: suam bonitatem : de se iste se iistia estialsus. Unde licet omnia entia capiant sua in bonitatem suam' entitatem a Deo: non propter hoc sequitur . quod Deus ne- cellatio diligatur. Vnde ista non est euidens sed mere et ita,
omnia debent diligi pio pter Deum.Vnde Philosophi lumine
naturali cognouerunt Deum esse primam causam; et se enseminenti si unum sed non potuerunt cognoscere lumitie naturali, quod omnia sunt diligenda propter Deum. Et per hoe soluuntur quaestiones:utrum poterant bene asere moras rei,dico ut noti quia non habebant stiem: sed totum ex te uelatio ne patrum, de patriarcharum. Dato ergo , quod omnia entia participent suam bonitatem, de entitatem a Deo. i. eapiant
quicquid habent a Deo: tamen propter hoc non sequitur. ιpDeu, necessario diligatur. Se istud uolebat habete Augu. ultimo de tri ea.v.tibi dicebat, tolle hoer tolle illud. vi de ipsum bovum ii pol de ita Deum uidebis: non alio bono bonum. sed bonum omnis boni. Et breuiter ista auctoritas, nitul aliud uult habete,nis tolle bonum creatum. quod est bonum depeden, a Deo Li tolle aliud bonum, adhue uidebis unum bonu ta Deum. quod non est bonum ab alio. i. quod non accipitonitatem ab alio bono. Ist rationet non uidentur probare conclusonem &e. Cosequenter solutis tribus rationibus sancti Thomae de Henri- ei quibus probabant, et cum libertate uoluntatis, stet neee istas non quod illi non probent uerum , sed quia non conelu.dutit. Et ideo sendo fallitatem illarum rationum. Primo uult habere doctor noster, quod nulla est implieatio, quod
quis eligo oleat Deum, Se non dilapat eum: uolutat nossea est libera dat ci ergo quod intellectus cognoscat Deum, no oportet. quod uoluntas diligat. Dico uitia, quod est ordo anter intellectum, de uoluntatem ι quia uoluntas non potest habere actum suum. nisi mediante cognitione. Et hoc est, uod dicit Augii. nihil eis uolitum . nisi praecognitum. Ex isto sequitur,
quod eognitio saltem natura praecedit uolitionem Dico no . tanter tia tota uitia secundum continuitem cut sum. l in ut tem te iii cognitio, de atius uoluntatis nihilominus aditis intellus natura placedit adium uoluntatis. Et sunt duo absoluta: ergo pi inium. puta intellectus poterit cile, linea eiu uolun
Dis Hic dieitur Diceret Henticii , quod issa maior est vera. s
i. illa duo absoluta. non dependeam ab uno tertio, sed sic es. ω cognitio εἰ Dolitio, sunt duo absoluta uetum est:sed illa duo dependent ab tino tertio. puta ab obiecto. Et propter hoc.v. ntim non potest elle si e alio.utide ambo dependent ab obiecto quia causantur ab obiecto. emplum .eso cognosco De si
diligo Deum: sa duo dehendent ab obiecto, Ha Deo.
Contra hoc arguitur tibi se domane Henrice, quandocuque aliquid pote si immediate esse a Deo, te contingenter : ii A. Deus istud iaciat mediante aliqua causa proptet hoc non su-quitur. quod Deus necessario faciat istud : sed se ep. is Deti, immediate, di contingenter potest producere notitiam obiecit ergo dato, quod producat illa mediente obiecto, non propter hoc sequitur,s necessario illam producat. Vnde est ibi regula Scoti: quando principium productivum immediate. de cotiti tapetit et potest producere aliquid, nihil est . v po se eum nec cil tale ad illud producendum, nisi etiat plama ea sa puta Deus: ergo actus producatur ab obiecio, no potest
iacere nece is talem in productione. Praeterea arguitur se. Potenti a , quae non necessatio continuat actum suum, non necessam4 producit actum suum: sed se e ii quod uoluntas non necessario continuat dilectionem Dei ut experimur: ergo non necessario producit eam. maior probatur quia si potentia necessat ira principiet actum suum, cum ipsa temper habeat talem rationem intrinsecam princi . piandi. semper illud producete ergos necessario principiat, nec eitatio continuabit. Unde est ibi notandum unum uetu, 'quod omnis potentia nece lario principians aliquem actum, necessatio continuat illud acium. Atia tegula. Non oportet , T s aliqua potentia necessario continuet aliquem ictum p n propter hoc necessatio produca Ollum actum : immo est alia regula.Omnis potentia creata produces ala quem actum, per aliquod tempu, necessatio continuat illum. ' --
Lli ibi di incultas, de breuiter pono uuam restitam . In illa' ' necessitate qua uoluntas ibi necessitatur, non mei et iii neq; 'demeret ut alio merito, quam an illo milaati metebatur, uel demetebatur in quo producebat.
Per hoc soluitur quaestio utrum .eontinuatio actu . arma et uel peccatum. Respondet doctor. Dico u, continuatio tiee - 'saria actus, non aggravat peceat tim : seu solum eonii titiatio I
contingens. Et dico. v continuatio tua coat ingens est, quando potest cessare ab actu. vlterius est notandum . quod appetitus sensti uu, est talis naturae , π necessario assilit se obiecto. Et inqtiam uiti est de
se, necessario continuat: sed colligitur iste appetitui a uolua 'tate, Fe ratione . ideo magnum peraculum es, quando uoluntas conde lectat ut appetiti ui sensititio.
Isie est ibi dam cultat pro minore,quae uult probare, quod ia .
uoluntas non necessario continuat actum suum. Et formatur se.Voluntas potest remouere causam quae necessario requititur ad uolitionem:ergo tune poterit iacere, si tune non erit continua. Antecedens probatur. uoluntas potest iuspendete
intellectum ab operatione sua. Et illa Operatio, puta cognatio requiritur ad uolationem. ergo ii positi illam causam te mouere, poterit celsa te ab actu. Et est ibi notandum, ut uoluntas est domina supra omnes , alias potentias. Et hoe est, et dicit Augustiuus in libro tetra - ciationum .i nihil est magis in potestate uoluntati , quam is sa uoluntas, ubi non intel tigitur de eluitate uoluntatas. quia inon potess se producere : immo nullam potestatem habet ad producendum suam entitatem. Intelligitur eteo de actu uoia iuntatis,puta ut nihil est magis in potestate uolutatis, ouam
ipse actus uoluntatis. Et dicit doctor, quod hoc non solum intelligitur respectu sui, sed respectu aliatum potentiarum. Vnde uoluntas ex imperio suo potest sacere,quod aliae poteri . t itiae habebunt actum.& potest eat suspendete ab actu earum Exemplum, potest uolunta sex imperio suo iacete, ut intelle. o ditis aliquid intelligat quod prius non intelligebat potest ui luntas ex imperio suo facere, ui intellectus qui nune aliquid intelligit postea non intelligat. Vnde si intellectus speculetur nune circa uirtutes , uoluntas diuertet illum intellectum ad conliderandum aliud Li es notandum. Quod tutellectum diuerte te, non est nisi Ud a. iuoluntatem uelle intellectum aliud considerare. Istud posset disis terii praeticati Hate de sentibus, ut uideo albedinem : si uoluntas i. Aia ad
Delit, faciet, rem non aspiciam amplius albedinean. Et tunc saeit intelle etiam cessate ab Opeiatione sua . Dicit ultra doctor noli et ιν etiam potest faeere cessare intellectum a cons deratione alicuius. non impediendo , sed ad aliud obiectum mouens intellectum. Et ite dupliciter uoluntas Deit cessare intellectum ab Ope ratione tua. P trino ex impetio suo, se quod imperabat intellectui. ne amplius consideret de tali obiecto uolunta, facit duplicitet cellare intelletium ab operatione sua . Secundo non
impedi cudo obiccium, quod moueat intellectum, de cesset a
108쪽
prima notisne . sed diuertendo intellectum ad coni deratio ianem alteri ut obiecti.
Tangit duo dubia. Primum est a utrum uoluntas possit sacere itit elletium cessate ab omni eius operatione se, quod nihil eo oseat Respondet docior, quod non: quia non potest facete intellectum eellare a cognitione, quae requiritur ad imis pers perium, per quod facit eestare. Unde intellectus nune coiisde-iamum rat lapidem; uoluntas vult facete cellate intellectum a tali eo. is it --sideratione per imperium suum, uolendo intellectum cellare. Latiis fria Ttine uoluntas non potest habete impetium istud, nisi media .mni vita. te aliqua cognitione. Ideo non poteli sacere cessare intelle ciuiri a tali cognitione, quae requirit ut ad tale imperium. Sed Lend ab omnibus altis, qua noti requiruntur ad tale imper, si cessandi. Secundum dubium .utrum uoluntas possit cessare ab omni operat ione, se. et nullam operationem habeat. Respondet doctor hie et noti: quia non potest cessate ab actu misi med ante imperio tuo. & illud imperium est uelle cellare . di illud uellece tute est actus uoluntatis. Vnde ibi qua titur . Eil est magna dissicultas de non coni ολὰς vilia nuatione actus. aerunt dotio tes 1 quideli uoluntatem notita. Q. Mai continuare actuin. Unde Gregorius.Ocellam. Petrui de Alia eo dicunt: quod non continuare actum, ea noti uelle habet Eactum.
Ex quo sequitur, quod ad hoc quod uoluntas non conti nuet non requiritur actui post tuus: sedens olum uoluntate noti uelle. Seotus dieit ibi oppositum, puta,23 no continuare, est per actum polit iu um uoluntatis: pura per velle ce sare. Et per istud posset sorte inquiti de peccato omissionis: ut tu pec catum omissonis pollit seri sine actu pollituo uoluntatis puta sine hoe,quod uolo omittere istum actum. De illo alti Jo,&c. lDoctor noster quaerebat in isto attieulo, Vtrum uoluntas possit necessitati. Visum est, quod pro conclusione omnium doctor iam quod uoluntas potest necessitari, & quod oecesii Vua aidi' tas non repugnat libertati. Istud fuit osenlum de uoluntatetit Iibera diuinat respectu duo tumr puta in diligendo se: N producedo O nuessa - spiritiam sanctum. necessario se diligit: de necessario producatri. M.ti a producitui a uoluntate per modum amoris. E T diis cultas de uoluntate creata. Dictum es, v volutas creata beata necessi attit: Se in uidendo Deυnir de in dit sendo eum. Restat semper dissicultas de uoluntate cieata viatoris:Et ponit doctor talem propolitionem. Ibi saltem probahi litet potest dici. Conclusio doctoris est tali . Quod uiator qualitereunque apprehendit Deui uel ultimum stiem: siue in uniuersali, si .ue in particulari: quantum est de se . non necessitatur ad diliugetidum Deum. Immo potest non diligere Deum. Icta concluso tenebitur postea in secundo alticulo: ubi magis decla-
Restat nune una di Teultas. Vtrum uoluntas infinit puta Dei se uelit aliquam cisalutam este uel saluarit quod non possit eam uelletiori esse uel non post i ei non dare uitam x D tetnam. Exemplum: voluntas Dei uult date beatitudinem Pe i p., , tro: utrum poliet Delle noti dare sibi s Respondet dotior pee distinctiori ni omnium dociorum Duplex est necessitas, scr- licet nectilitas immutabilitatis, ε. necessitas ineuitabilita tis.Tune dico,quod necestitas immutabilitatis: id est qui non mutari: est, ubi potest esse mutatio:& quia in Deo non ' potest bile mutatio. Ideo Deus quicquid uult, uult necessari OV nec elli a te immutabilitat metiam citea et ealutas. Sed dices 9' -' istud iri in eompositione semper aliquid importat.&da coibi
uid negat ly in Respondet doctor, quod ly tu, negat acti muccedere adiutata quod es se usu : Deus uult necessario, ne 'cestitate immutabilitati, Petrum saluati, id est sic uult, quodet' alius oppositus notiquam succedet in Deo. quod osendor πιπις ' , quia facti oppositi, si hi suecederet: Deus iuccessive duos ν aesti, habet et . quod est impossibile : quia istud argueret. - mitabilem mutationem in Deo noluo.Quicquid ergo Deqs uult elica cieaturas, uult necessario necessitate mutabili
Alia est theemta ineuitabilitatis.& dico, quod ista neces. stas ineuitabilitatis dua negat ones impotiat. Importat, ep
aesti, oppositu, tibi noti suecedet 'neque potest in oppositum. p ti se dido, quod Deu ad editta, id est circa creat uias, nihil
ψ ouli necessatio, necessiate ineuitabilitatas patet: quia quic- ira tiuit et ea eleaturam,potest non ueli a xemplum quae satur, utrum Deva necessario usit date beatitudinem Petro: Primo uult neeessatio necessitate immutabilitatie, ut uisum est. Est ergo dis cultas: utrum uelit neceisatio, nece ilitate in euitabilitatis.quod nihil aliud est quaerere . nisistrum lie uellit, quod non possit noti uelle. Ista materia tangit materiam de praedestinatione, di de reprobatione, quae adhuc in ista qui
lici stant in uno, qood quicquid Deus uult ad extra, id est circa creaturam, mete contingenter utili idest se uult. quod ψ i,otest non uelle illud . ut ii uult dare beatitudinem Petto; ite utili, quod potest uelle sibi non dare. Et se ei rea ereaturam, necessitabitur , ne eeilitate ineuitabilitati ir quia si uult, potest non uelle . si uult date, potest uelle non dare; Se. Li se patet quomodo uoluntas increata Deceistatur e S respectu quotum neces statui: di qua necessitate nece
ULTER ius est notandum pro uno uerbo. Quod dies tibi doctor duco actione uoluntatis , utrum uoluntas possit co-lfi . di ista quaestio est tam de uoluntate creata , quam de uoisuntate increata. Et dicitur communiter, quod uoluntas non potest cogi. Ideo ponitur talis concluso. Licet uoluntat possi necessitatariamen non potest cogi.daeo uoluntas tam creata, quam potui et
D est notandum , quod cogi, &uiolentari, idem sunt in
materia theologica. sed uiolentari est recipere aliquid con, ct iis. Ira naturalem eius inclinationem . Exemplum. lapis uiolen- lentari id; ter mouetur sursum: quia recipit motum iursum contra na- ι Thei tituralem eius inclinationem. ideo uideamus si uoluntas posci reeipere aliquid contra naturalem elux inclinationem :quod ii posIt, uiolentabitur, de cogetur. ii non uiolem abi- Nihil νι ei. tur: neque cogetur . Sed se est, quod non potest reeipere μι-ltimas aliquid contra naturalem inclinationem . Patet, uoluntas com suam non recipit: nisi suos a tui: puta uelle, ti nolle. re habit ut iaci nasio qui generantur ex talibus actibus . nee Deus posset facere, quod reciperet aliud. N ad omnia ista inclinatur uoluntas. Quod ostendo : quia pro regula e quaelibet potentia habed i . naturalem inclinationem ad suas operationes, Be ad habitus sequentes illas operationes: scut lapis habet naturalem tDiclinationem descendere deorsu in . Et ideo respectu illo irum a quocunque capiat, non uiolentatur; neque cogitur. hi sic licet uoluntas necessitetur, non potest tamen cogi et neque uiolentari. DB s CvMDo P R N ip Li. Doctor in isto se eundo attieulo uult te spondete ad quaestionem, in qua quaerebatur: utrum cum libertate uoluntatis .sset neces tas.se uidelicet, quod possit diei, uolunta libere habet istum actum: Senecessario . Tune quatit utrum istud copulatum posuit esse . uerum ilhespondet doctor cuin libertate uoluntatii, stat tit mi ἄ- cessitas respectu unius.& eiusdem actus.& Obiecti. ita st uolutas habet unum, di idem liberriti necessario . Probat dodior noster istam conclusionem duabus auctoritatibus,& aliquib. ιtationibus.
Prima auctoritas est auctoritas Austus init & d bet se si mari auctoritas. Homo est a Deo proauci ut qui bene,& male agere potes .se quod s bene, praemiabitur: si mald, punietur. vltra dicit Augustinus.Homo se est productus cum uoluntate,quod habet nolle circa infelicitatem, te miseriam , se quod non potest uelle: item circa Deum habet uelle . sie, quod non potest habere nolle. Tune se quod pet sectionis est , non debet negari a uoluntate, nis sit rario ec ueniens, uel aucto litas.Sed persectionis es, i, uoluntas determinetur ad bene agendum, se,' non possit male agere.i. se ui noti positvelle peccatum S non habetur aucioritas, neque ratio istud negans conuenire uoluntati. ergo istud non est negandum de uoluntate. Vnde hoc quod est beatos no polle male agere no tollit libertatem uoluntatis ergo necestitas bene agendi,stat eum libertate.
Secunda auctoritat est Anselmi Et solviatur se. Illud quod decet di expedit alicui, sic π non potest illud perdere, liberi ut sibi conuenit quam quod possit illud perdere, sed non polle illud perdete importat quandam necessitatem . Igitur. Vnde uult habere Anselmus, ex ista auctoritate: τ habens actu bonum di non posse perdere illum, non tollit libertatem in illo: suid fibi.
1 d reddit illum magis esse liberum. Vnde decet, importat ho ι,- - ba, nestatem: expedit, importat utalitate. expedit hominem mo d. M. O . D.i utile E oportet. importat obligationem uel necenitate, ρ L .
109쪽
VEM probatur ratione. Et sol matur se ratio. Dictum est quod Deus Decessario dilieit se, Ee suam bcinitatem ita quod non potest se non diligere: re tamen mere libere se diligit et . sci cum libertate sat necessitas. minoi piobat ur: puta tu Deus libere se diligat r quandocunque aliqua potenta a operat uatiuit unum in oldine ad aliud, illa duci uult aequaliter. N sub eodem modo uolendi: sed se est cp Deus mere libere diligit creaturam propter se:ergo libere diligit extrema, pura ciea turam & le. diligit creaturam propter Detini liferc. pater,iton aliter diligit creaturam . quam eam pioducat. producit eam libere .ergo da ligit eam libet ἐ. Pro declara Done is ius textus est notandum primo, quod i hic de mente scoti:quod per unum. N eundem actum uolumus media de finem. vlteratis es de mente dotioris. quod quando eitca aliqua duo posunt esse duo aestit,circa illa potest elle untii actus collatiuu .quod s si in iii: e lectu, erit re
presentativus illorum duorum s in uoluitate, terminantur
ad duo Et boe tenent Occham,de Aliaco: ti sere omnes alii
doctores: nisi Greeomus tetiam tenet de nouo castio. lui Optima argumenta iacit eo atra de Arimino.
PRAETLaxa secundo arguitur se Actio &operatio, queest circa finem ultimum .est persectior actio. ruae potetiae possit conuenire ergo persectionis erit. v illa attio frmetur , di nece datio tibi conueniat. Exemplum. persectior areo uolunt otia est circa snem ultimum:puta diligendo Deum et go D - Maonat est. v habeat illam dilectionem firmiter, de necessa No.ere cum illa libertate, stat necessias. Sequit ut coro sarium de mente docioris, p persectius bonuquod possumus habete es diligere Deum. I RA ITER FA arguitur se . Conditio persectionis alicuiusto tentiae non repυgnat illi quod est de intrin .eea ratione allius potentiae Sed necessario habere actum circa ultimum s nem. est periectionis uoluntatis: ergo non repugnabit illi q res intrinseca ratio ipsius uoluntatis sicut est ipsa libertas. Vnde de mente doctoris es quod liberta, est de intrinseca ratione uoluntatis: sicut digerentia est de tu trinseca ratione ali
nse uoluntas diis nitur se est appetitus liber : appetitus,
pro genere: liber, loco differentiae: e ro libertas est de intriti. seca ratione ipsius uoluntatis:eteo illud quod est pei sedilonis uoluntatas, non repugnabat illi libertati: sicut est nec cilitas agendi. S. quaeratur.Vnde uenit.v Deus necessario diligit se. Et cotingetiter diligit cieaturam s Respondet doctor noti est quateda ratio eo tum quorum non est ratio. Si quis quaerat: quare homo est animal rationale Dico non est ratio. Vnde dicit doetcre principiorum nim est rario. unde nou es aliqua ratio: quare omne totum est maius sua parie.
A d pro potitum. Illa propoli tior Deus diligit se seu uult bonitatem tuam. est propositio immediata, non poteti ostendi . non est eruo ibi quaerenda ratio. Ista propositio in prati cis: D ii, dilisit i : Deus est diligendus tu principium. ideo scutini peculatiuis non est qua tetida ratio principiorum ue ita nec
Nam imperfectionis, Ae.J Die mihi quid eu libete ageres si arguitur se Libere age
re est se agere quo .s quando apens agit, potest non agerere o cum libertate nunquam fiat necessias. Respondet doctor nos et . quod istud argumentum procedit ex ignorantia huic s. quod est libere agere: di contingenter agere. Vnde liberae agere non est non polle apere quando agens agit,s ed ad coplacenter. ti eligibilitet; quas sedet et minate ad agendum sue contingenter se de te minet; sue nece stario. Capiamus u. num exemplum Voluntati praesentatur unum obiectum:quid det immat uoluntatem: uel trahit quas uoluntatem ad ha, bendum adium circa illud Ipsam et se det et minat ad hoe . 5e istud se se dei ei in nate. i.habere adium. es libertas seu libe
Ex quo sequitur, differentia quae est inter libet e agere; te
naturaliter aget Natura iter agete, Donesi se determinare
ad agendum; ed ab alio determinat ut puta, uel ab illo, quod approximat agens ad passum uel ab illo, quod remouet impe
Ex quo sequitur quὀd est mens doctosis: quod isti duo modi non possunt simul stare, respectu unius actus de obiecit: puta libere agere, de natu taliter agere Qu ia libere agere, es sedet et minare ad agendum: de naturaliter, ab alio. Ideo dicit dociot noster hic, ut impellectionis es, determinati ad pollerius puta v si Deus necessario determinaretur ad erraturam impersectionis eiset. Sed ν necessario determinetur respectu sui puta diligendo se: perfectionis est. De tertio principali, dee.J Cotisequemet doctor nosset uult respondere ad tertium articulum. Quies rutrum eum libertate, possit stare necessitas naturatas. visum est quod poteti s mul state necessita, sinpliciter. 1.2, libere producat.& necessario 3 sed utrum libere, di naturaliter. i. ad modum entis naturalis se quaeritur. R spondet doctor adducendo opis. Henride Gandauo : que sat/n aliquibus propositionibu,. Prima ptopositio .Cum libertate uolunt it, stat necentas naturalis, respectu alicuius productionis. Et dicit, re respectu oti se,
spirationis, qui est acius notionalis lata v uult dicere Henticiis ui spiritus sanctus producitur libeterquia a uoluiitate: necessario; notum est. de naturaliter.
Et ponit ibi unam regulam taliam. Nihil potest produei simile in natura producenti,nis producatur naturaliter: Sed spiritus sanctus est similis patri, di filio in natura: quia quiliabet eorum est Deuι. Ex quo in leti iste flenticus, quod uoluntas inquantum est uoluntas, id est in latione potentiae, non potest esse principium alicuius quod es simile producenti. Probat. quia in nobis uoluntas posset producere aliquid simile producenti m
Ex quo itiseri aliud corollarium Henricus. Volutas patriati tilia, est principium elicitiuum spiritus sancti, non inquati' tum est potentia libera:sed inquantum est tundata,idest annexa per identitatem essentia diuina . de ratione illius identi
Ex quo senuitur,et Henricus uult habere. v uoluntas patris. re siti, inquantum est uoluntas & labera, habet unam ne celli tat ent: puta diligendi Deum. de habet aliam necessitatem inquantum ipsa osi fundata a. identiscata cum ellentia diuotia. he tunc habet aliam necesstatem: puta necessitatem naturalem. de secundum illam producit simile in natura . Dicit ultra Henricus, quod ista itecessita ν naturalis, quam habet propter identitatem a uani habet cum ellentia diuina , non praeuenit libertatem uoluntatis: sed quodammodo concomitatur. N propter hoc , quod concomitatur libertatem , stat libertas : ereo libertas stat cuin ista inecessi a te naturali. Ex istis interi Hentacus quod non est inconvenaens, quod multa sint propolitiones necessariae .aliter tame & aliter dae exemplum. Ista eii laecellaria. Deus necessario vivit, necessitate naturali . quia naturae conuenit uiuere.Sed dices:quid intelligis per uiuit, id in habere actu, ut ale. puta actus intellecti inti uoluntatis: Deus necessario intelligit ne cellariae ii, necessiitate uitellectualitatis, determinati cra potentiam ad intelligendum.
avicu viti sit de facto, potest sumi regula uera, quod potentia naturalis, sicut en intellediu 1 determinatur ad inteli solidum ab intelligibili, de aliquando a uoluntate. 1 t hoc est quod heri dicebatur, quod aςens naturale, semper determinatur ab alio. de magis uidebimus in fine istius quaestionis. Sed
illa. Deus necessario spirat spiritu nil alictum eth neces Iaria necessitate naturali, non praeue mente libertatem uoluntatis, sed concom tante Simi: iter illa. Deus necessario amat se, est necessaria necessitate natu tali, consequente infinitatem . Ita
pii iura quaerat:quare Deus necessario amat set quia Deus eiris iratus. Sec breuitur quicquid sit, parum est curandii de ista diuei sitate necessitati s. Propos t iones sunt ueret in ho momnes sunt necessariae.sed ponere illam diuersitatem necessitati . non est opus, nec utile. Contra istud, Scc.J Contra istam opinionem arguit doctor noster, faciliter, te obreuiter. Et sic tot matur racio. Voluntas non potes propter identitatem quam habet cum essentia diuina, habere necessitatem aliam, quam necessitatem liberam. ergo tu male daeis, quod propter hoc , quod fundatur, idest identificatur cum estentia diuina, trahit unam necessitatem naturalem. Antecedens probatur: illud quod fundatur, uel identis eatur cum aliquo, non potest habere plures necessitates, quam illud cum quo identis eatur. Et tamen ii uolutitas propter identi talem , quam habet eum essentia diuina , haberet necessitatem naturalem , haberet tune duas necessitates, de e dentia diuina nullam habet : nisi sorte necessitatem essendi, de se uoluntas diuina haberet dilures necessitates. quam essentia diuina:haberet una respectus acius notionalis: id est
110쪽
tia est respectu productionis spiritus sancti:quae uocaretur ne- . cecitas naturalis: & haberet unam qua necesIatio diligeret se: di sie haberet plures,quam essentia diuina.quod est titi pose
Praeterea,&ed Memoria in diu in is producit silium , ides intellectu eum
essentia diuina, quae faciunt memoriam sci cundam, producti . filium necessario, di naturaliter: quia intellectui es potentia naturalia. Similiter uoluntas & esentia diuina, quae est prae- seni uoluntati in ratione diligibilis, producunt spiritum sancium,& libete,& necessatio: sed propter iuud:puta quod es enita est praesens uoluntati , non trahitur aliqua necessitas. ergo male dicis Henti ee, p in issa stitatione. uoluntas trahit quandam nec estitatem naturalemustud argumentum sco. cocludit uerum.
3 Dicit doctor nolendo totaliter coniundere istum Henri cum, quod ii Henricus uellet intelligere, quod uolutitas eum assistentia essentiae diuinae in ratione obiecti amabilis, producat spiritum sanctum optime diceret: de sumus eum ipso. Sed dicendo,quod uoluntas propter identitatem quam habet essentia trahit sibi unam necessitatem:hoe non est intelligibile Et in hoc non concedimus eum e sed simpliciter est nega dus. Unde quando spiritus sanctus producitur, necessario pro ducitur. S illa nee es litas, est ex parte utriusque extremi: pura ex parte essentiae diuinae: S ratione potentiae:& non ab idelitate quam habet cum essentia diuina. Breuiter eiso dubius . est iste Henr.Obscurus,& confusus nec sua dicta uidetitur ha. here aliquam probabilitatem. Nota.quod pater producit filium laquam principia qtiod , idest elisuppositum plodueens Sed m emoria foecunda producit, tanquam principium quo; sicut Petrus intelligit, di tan. quam principium quod producit intellectionem: de intelle ut tanquam principium quo producit intellectionem. R. goa De isto tertio atticulo, &cd M. ad 3 .ar Intendit respondere ad tertium articulum in quo qu ritur . .. virum cum libertate uoluntatis possit stare necessitat naturalis.quod nihil aliud in qu stere: nili: ut tum flet, et aliquod ages agat libere,& necessarii, necesssitate naturalis Respondet do. Dupetiare ctor, at natura potest caρa dupliciter. vno modo generaliter,
atriinna. ut conuertitur cum entitate & tunc omne ens,dicitui ct ens M. naturale, id est habens entitatem.
Tunc ponitur talis prolositio. Aliquod ens potest esse eninaturale, S liberum rut ipsa uoluntas est ens liberum: agens liberum capiendo ergo maturam pro entitate:uoluntas est ensnaturale, id est habens erilitatem . de se non quaerit dubium. Alio modo capitur natura stricte, ut dis insui tot contra ensliberum .sicut capit philosophus in secundo physicorum: tibit dicit,quod agens diuiditurin agens naturale: de ageni li
Pro declaratione issius supponamus unum de mente doctoris . Puta quod agens da uiditur in agens naturale: di in Di ilia πη agema bertim. se uidelicet, quod omne agens, uel princisis se mai. ν um activum:uel eii agens naturale ruet agens secundum pro postum.
Vult habere ultra doctor. Quod quando loquimur de agente natu tali; semper loquimur de agente naturali, ut distinguitur contra liberum: u secundum propos tum. Dices, ς, nullus ponit istam distinctionem quam tu ponis. Respondet do Ool, tr immo multi doci ponunt istam distinctionem. Primo Arist. ponit eam in i j. phys ubi diuidit eausam activam.dicesu, duplex est eausa seu principium activum. s. secundum natutam: de secundum pro postum.
Et eu notandum. Quod Aristoteles ibi declarat, quid ipso intelligit per agens seeundum propositum.& dieit, quod peragens secundum pro postum, intelligit omne agens quod agi epet uoluntatem. Et dicit ibi A soteles, quod omne agens se reducitur,uel ad agens secundum naturam; uel ad auena se eundum propositum . ita quod bene sequitur: istud est agens per se: ergo est agens secundum naturam,seu naturale tu et suiscundum ptopolitum. Dicit ultra doctor. quod Aristoteles ix.metaphyse.capit. quinto .ponit istam ditiis onem: sed sub aliis terminis.& dicit quod duplices sunt potenti aer quaedam sunt potentiae rationalesiti quadam sunt potentiae it rationales. Et vult habere . quod potentiae ii rationales sunt ille . quae neeessario agunt potito obiecto:hc in Omnes potentiae eopnititiae, di sensit tuae. Lx quo tequitur. etiam intellectus uocatur. potentia i
rationalis: quia necessatio agit polito obiecto notia edito. Vnde non est in potestate intes lectus inquantum intellectus:
quin intelligat obiecto debite approximato. non impedito. verum est,ippotes distabi per uoluntatem: sed hoe non em ex parte ipsius intellectus.
Dieit etiam, V Augusinus ponit istam diuisonem, v. derinitate: ubi dicit, quod duplex est causa, s causa naturalis: S
Ex quo inseri Augusinus: quod agent seu principium acti
uum, potest multis modis nominari, scilicet sex modis quia η agens secundum naturam potest nominati tribus modis. ιυμ ο 'MM Dio nominatur agetis, seu principium naturale. Secundo no inutatur principium irrationale. Tettio uocatur principium secundnm naturam .similiter principium secundum propositum nominatur tribus modis, is praneipiunt seeundum propo- - , situm .ptinet pium liberum: leprincipium rationalet, ouat, is T . Quaerit nune doctor. utrum quando agens liberum agit curat a M. aliquo agente naturali: utrum talis actio debeat da ei natura lis, uel libera. Loesis Go, Pro declaratione ponit doctor aliquas propositiones.
Prima.Cum uoluntate, saepe concurrit agens naturale Exeplum quandocunque uoluntas imperat eis caciter alleui alteri potentiae: tunc cum uoluntate concurrit agens naturale. e xemplum ut uoluntas vult moueti. tunc motus qui si e a duobus agentibus:& a uoluntate,& a potentia motitia. potentiani ua,est agens naturale. Voluntas est agens liberum. iste motus eteto. iit ab agente naturaliter, tilibet vitiaequ*rimus:
utrum debeat diei naturalit, uel secundum propositum s Respondet doctor ponendo talem propolitionem. Quandocunque uoluntas. N aliqua potentia abaco currit Pop. S. . ad unum effectum, tune actio, uel ille effectus debet denomi . nari a uoluntate,& non ab alia potentia Cuius ratio essequia uoluntas est ibi principale agent quia impetat alteri potetis: S alia potentia sibi subiacet quo ad imperium . Ideo uolutas est semper ibi plinei pale agens se ab ea se denominatio. Et secundatio illi actus alia tum potentiatum, dicuntur ella boni,
uel mali. pro quanto impetatur a uoluntate : quia si non imperatent ur, non essent boni, neque mali : quia simpliciter es et actus naturales: sicut descensus lapidis deorsum. Exemplum uidete mulierem ad fornicandum non ea bonum: neque malum ' nis imperaretur a uoluntate.
Ex quo inseri doctor ncister, intellectus subiacet appeti- . tui seu uoluntati tita quod in sub imperio uoluntatis. Ex quo insert ulterius,quod scut intellecius est sub imperio uoluntatis, ita illa quae sunt in intellectu:sicut ea seientia. xx quo sequitur,quod dato quod in intellectu sunt mulis spe cies intelligabiles, multi sunt habitus,non tamen oportet, crintellectus secundum omne, illos intelligat: iuia illa et a subiacent imperio uoluntatis,se uidelicet,quod intellectus mediante imperio uoluntatis,potest uti multis speciebus simul.&semel. Patet per unam experientiam:quando quis nos alloquitur de Roma: formamus unam ciuitatem de nouo ex muttis speciebus multarum rerum: intellectus utitur omnibus illis : & saeimus unam ciuitatem, quae nunquam stat nec erit .
I Ad propositum dico,&c. lDicit doctor istor pro coneordia istius,duas propostione . R Fri nec prima. Impossibile est, et aliquod ages respectu unius actionis, Sobiecti, si agent naturale,&liberum. Alia propositio. Licet sit imposssibile, ni idem ages respecta unius actionis.& obiecti, si agens naturale,& liberum:tamen cum agente liberor puta cum uoluntate,potest concurrere a gens naturale di tunc ill.i actio aceipit denominationem sua ab agente libero, anquim a principali agente. P ed quaeritur unde ess,&e.JQuatit doctor. uoluntas aliquando necessario agite quatet unc non dicitur agere naturaliter. Et arguitur sic. Agens dicitur agere naturaliter quia determinatur ad sic agendum:sed uoluntas non potest maeit determinare quam v agit necessario; ergo tunc quando ait neces M . satio dieitur agere naturaliter.
Respondeo,&c.JRespondet doctor ad istud argumentum, ponendo digeten nidor
tiam inter agens naturalerti agens liberum;dices, illud agens ideo dicit ut age. e naturaliter : quia determinatur ab alio ad na/urula se agendum. Exemplum. Intellectus naturaliter intelligit la. idem quare diei tui se agere uel intelligere naturaliter,quia min. eterminatur ad se Mendum ab obiecto, uel habitu, uel a uoluntate . sed agensi belum, nunquam potest esse primum D .PetiTat .Quaest .Quine, b. 1 ι Meus