장음표시 사용
91쪽
ti, possumua assentire alicui, quod nunquam fuit sub sensu nostro : ergo etiam possumus assentire isti, Deus est trinus de
unus. Antecedens probatur. Nam ex tessimo mo alicuius. possunt us assentiae alicui quod nunquam uidimus. Puta, ip Roma est magna:ergo ex tecta monio alicuius possumus allenti te isti, Deus eli trinus, di unus. Et hoc si semper uirtute agentis creati :ergo uirtute agctis creati possumus assentite isti, Deus est trinus de unus. Et hoc communiter dicitur, ii, i dei est exauditu : ex tellimonio aliorum, credimus illas quae nunquam
uidimus e & illis quae non sunt de s se. Et dicit dodior, quod
quando te itimonium est ab aliquo quod minui descere potes.tunc uirtute illius, magis allentimus illi Sed se est quod communitas,minus est delectibilis. quam aliquis illi iis communitatis : N ecclesa est una communitas quae dicit Deum itinum, se unum. & ilia tio potes delicet deo uti tute i stius. credimus quod Deus es trin ut de unus de istud uolebat dicere Augustinus cum dicebat euangelio non crederem, nis e desae crederem. Pro illo textu ea notandum . Quod illa quae sint in saera seriptura nostra, uocant ut uetitates sacri cationis. de Omnes istae ueritates, uocautur principia theologiae ex quibus si discuisus theologi tus, per que concludunt ut conclusiones , quae
non sunt in saeta sci iptura: sed bene deducunt ut ex his quae sunt in sacra scriptura: quae sunt principia in discursu the logico.
1 ostquam illa quae sunt in sacra scriptura; scut euangelia, sunt principia theologiae:quomodo assentimus eis per auctoritatem eccies ae si inmo auctoritas eccletiae debet dici pili et pium Pici declaratione est notandum, δd scut dicham est, lilia quae sunt in saeta scriptura sunt principia. Dico ultra, Ppostquam sunt principia, non pollunt ouendi per alia pranei pia. Di eo tamen ouod a polletiori est in discursu theologico, quia possumus assentire ipiis per aliquod motivum, quod est posterius ipss,non quod sit principium: sed aliquid mouens aposteriori; sicut auctoritas ecclesiae est quoddam motivum renon principium mouens nos ad assentiendum illi, quae sunt sacrae seriptura soluit doctot ali uas paruas quaestiones .Prima ea: utrum praeter fidem acquisitam, it ponenda fides infusas Respondet doctor V sic. Et ponit talem propositionem. Prret et fidem acquisita, ponenda est fides in suta quae a solo Deo pol produci: ti licet homo ex puris naturalibus posset sedit ponere ad illam, non tamen potest expuris naturalibus ilialam aliquo modo attingere.
Et eu nota dum. Quod ins delis in puris naturalibus potest sedis potiere ad habendum sdem infusam pura iaci edo quod
in se est, ad aequitendum i dem nostrant. Ponit doctor unam conue mentiam inter sdem infusam,&sdem acquisitam,dicens, quod conueniunt in hoe puta duodeoncuti utit ad eundem actum: ut ad eundem a flentum alicu itis atticuli fidei. Exemplum e sotus habet sdem aequi istam Ae isto articulo, Deut eli trinus de unus .postquam habet istasdem acquistam, cum ista si de aequi sta concurrit fides in se, id pioducendum assensum, per quem assentamus isti atticu
Coiollat uni Fides infusa,& acqui lita, habentur de eisdem articuli ι & pi opOstionibus credibilabus. Immo de quocuti due articulo credibili habetur fides aequisita, de illo habe ii, sde, insuci. Dico ti)tra, is licet omnium credibilium si unata es infusa non tamen est una fides aequisita.sed tot si,ut fiades activisita,quot sunt credibilia.ommuni tam ea est una si
Potiat nunc doctor dicitentiam inter fidem insulam, Et hiadem aequisitam. Et prima digerentia est talis .Fides acquisita, i ne fide inlusa, potest inelinare ad aliquem pilens uni alici ius articuli, uel ptopositionis credibilis . Hoe probat doctore ponendo H, ct a iquis fidelis qui ei sciatur haereticus: notum est,u, iste i idit fidem itis usam: quia non perditur fides iniun,itis per i res m. Notum est tamen quod illae haereticus, adhue assentit aliquibus propositionibus re fides articulis;&non per iidem insusam quia eam perdidi Nergo per fidem aequis tam et eo sdec acquisita eum intellectu, sussieic ad alientiendum alicui articulo ii dei. Alia pat, probatur: puta ις hi es infusa. sne sile acquis ta nihil potest eausale. Notum est cybapti alti, habet fidem insusam: quia sbi producuntur in baptismo istae tres uirtutes, fides, s pes,& charitas.Et tamen no
cum es quod non alicutit iniculis fides: Vnde, discretitia est inte, haeresm, insdelitatem Nam haeresi nunquam exequ-dit omnem assensum articulorum licet bene ali ius articu .li, uel aliquotum. Manet ergo cum aliquo asensu alicuius articuli fidei .sed itisdelitas, negat omnem assensum omnium
Vnde est ibi notandum, u Scorus in a. ponit unam bonam rationem; nendo talem pi opolitionem. Nullus habitus insusus, sine habitu ac isto, potes unqua exire in aliquem actum.Cuius tat 3o est, qui a s ita esset a possemus clare expetiti nos habere tales habitus infusos. quod est assum.
Alia digerentia est inter fidem insisam, te sdem aequis tam ; quia iidei infusae non potest subesse falsoni: fidei autem acqui suae bene potest subesse falsum, id est v, fides insuti, nunquam potest inclinare ad falsum. Dicit doctor noster, quod ratio est quia orianas habitus infla sus , participat lumine diui. ino, id est sunt instrumenta uoluntatis diuinae S non inelinat, nisi secundum exigentiam uoluntatis diuinae: scut malleus sui est instrumentum fabri non concutit sellum; nisi secur dum uoluntatem fabri. Ita habit ut in usus non inclinat, nasi secundum uoluntatem diuinare.Ideo fidei infusa, non habet inclinate ad salsum.sed bene fidei aequisita, potest inclinare ad salsum. Cuius ratio est, quia s dei aequi sta, immittitur ad
assensum alleuius, puta doctoris, uel predica totis, qui mentiri potes; uel alterius hominis. Ideo iidei acquisitae potest subesse talsum. Es ibi notandum,quod quando dicimus quod saei aequis tae potest subesse salsum, nihil aliud uolumus dicere, nisi oti ὁd fides acquisita,inesinat ad falsum . Declaro u, ira si, Antequam Christus incarnaretur, multi habebant iidem de ista; Christtis ineato abitur :&acquisierunt sbi fidem Nam. Notum est quod in illo instanti, uel immediate post. in quo Christus incarnatus est, adhue inclinabit ad illum assensum ;chri sui incarnabitur. Notandum es hic,qudd aliqui multum subtiles uolunt dieere,quod neque sdes infusa, neque fides acquisita, inclinat ad falsum. Et dicunt quod quando habitus aequis tu ,qui dicitur sdes a cqui ii ta, inclinat ad salsum,gesinit ese sdes, lice: non desinat ese habitu . Ex quo inserunt, P non est in conueniens, haliquit habi.
tus idem numero, successive inclinet ad uerum, S ad tali uni
Si aliquis habitus qui est praecise genitus ex assensibut uerit, postea in elinat ad assensus falsos.& hoc propter mutati nem rei. Isse modus est multum ingemosus,& securior. C o M s h N in vult probate quod fidei in suis potest si se salsum, id est quod saes infusa, posset inclinate ad salsum,quod ea contra praedicta. Et formatur se argumentum doctoris, Quandocunque duae causae concurrunt ad aliquem adium, Nille actus iat sus diceret, Diceretur salsus ita bene ab una causa, sciti ab alia: sed se est, ir fides infusa, & lides acquisita, concurrunt adactum salsum ergo erit ita salsus a fide insus a. sicut a sae aequi sta:ergo fide, insusa, inclinat ad salsum: sicut acquis ta. Minor probatur: quia quando i sti assensus ilebant titi artieti M. Christus incarnabitur;postquam Chiissus suit ineat natus; adhue assentiebant illi articulo: N ad illum assensum concurrebant, iides acquisita.& fides infusa: D ille assensui erat salsus:
ergo fidet iniusta inclinabat ad salsum . di is i des infusa ad-hoe inclinabat, probo se: auia prius; puta ante incarnatione, concurrebant ad talem assensum: ergo adhue poli incarnationem concurrebat ad illum asensum , cum non erat perdita, nequc uirtus eius, erat peida ta. Respondet ut ad istud argumetum,ponendo talem propositionem.
Nunquam concedendum est,re fide, infusa concurrat ad aliouod salsum. Alia propositio. rides aequis tat ut dictum est bene concurrit ad salsum. Et dato ui s det insula smul si cum illa sile aequis ta: ipsa tamen non agri seu non concurrit ad Mensum salsum quia est inlitumentum spiritu, sancti e di non agit nisi secundum dispositionem spiritus sancti,qui non utitur illa fide infusa ad falsum. Ponit doctor tertiam differentiam inter sdem infusam.&sdem aequi stam,& est quasi eadem cum prima puta fide, insusa, sine side ae uisia, non producit assensum s dea, ti tamen bene fides acquisita. Hoe probat: quia si fides infusa se sola produceret actum iidei, di nos scimus et non inelitiat ad sal sum: scitetitu certitudinaliter,&euidenter, actu, sdei esse veto, quod est salsum. Vnde ista ratio non addit supra primam,
92쪽
C traxetu; discipotest mihi esse eertum habere sdem infusam ut dicit Augustinus: ergo pote linia hi Ele eeitum, actu fidei esse uetum. Antecedens priabatur . Nam fides infusa quae eli in anima mea. est mihi ita praesens sicut anima mea: Sed ego possum cognoscere animam meam: ergo possum cognoscere fidem inlusam. Respondet docior potietido duas ioluis
1 tima. Anima est mihi praesens in ratione entitatis, sed noest in ratione Obiecti: ideli in ratione mouendi intellectum, ad eausandum notitiam suam. Vtide dieci unum uerum, aliquid esse nobis praesens in ratione obiecit; nillil aliud est. qua illud eue in propinqua potentia cum intellectu, ad causandutiotitiam l uam. Se hoc eii esse praesens in ratione obiecti.Similiter dicit docior quod se elidicendum de illis quae sunt in intellectu nolito, sicut de fide infusa, puta V sint nobis pretia alia
quo Mentitatem; sed non ali ratione Obiecti.
Alia solutio. Quando dicit Augustinus qnod sdec est nobis praesens. intelligit de s de actu idest de Hu tidei Noa enim
bene expetimur habere tales a rus sed non habitus illius Q.
Doctor respondet ad quaestionem. Puta ut tum illa potuit niti a nobis lumine naturali. Deus est tricius de unuι. Respondet doctos ponendo duas propolationes. Prima Ilia non potest sciri a nobis lumine naturali. Deus est trinus & unus. Quod probatur: quia uel hoc esset demon- statione,quia est, Se a posse Noti uel demonstrat ione propter quid.sed nussum ea dicendum.non demonii ratione,quia est, quia hoc esset ab effectu Dei arguendo ad causam. Sed hoc non;quia omnis essectus qui est a trinitate, potest elle ab una petiana, ii per impositiale esset solum una petiona in diuinis:
quia tota ratio causa nisi, di creandi, inuenietur in una perlo.
Da. ergo ab effectu, non polsumus arguere Deum esse trinum di titium. Probat seeundo, quod non pol sumus scire istam, Deuceu itinus & unus demonstratione propter quid. Probatile. Nunquam potest sciri aliquid de aliquo demonstratione propter quid, niti per proprium conceptum licius Sed lumine naturali, non poloumus habere proprium cotieeptum de Deo: ergo sequitur,v lumine naturali . non possumus scire ali quid demonstratione propter quid, de ipso Deo. D L seeundo principali. Doctor nouer in isto secundo attieulo uult adhuc quaerere: utrum naturaliter ideli uirtute agetis naturalis, possumus habere notitiam propria de apso Deo Respondet doctor ponendo talem conclusionem. quod non. Quod probat:quia omnis notitia de ipso Deo quae immedia te habet lepraesentare ipsum Deum, uti est intuitiua, uel a iliactiva: sed nullam polliamus habete, etiam in quocunque
statu naturae,u .rtute cuiuscunque agetis natu talis igitur.m:
nor probatur, Primo,de abstractiva quae non habet tit,nisi inediante specie intelligibili illius euius est: Sed uirtute agentia naturalis, non potest haberi species in te ligibilis essetitiae diuinae ergo uirtute agentis naturalis non possumus habere notitiam albiit activam de ipso Deo.
Corollarium; op qui eunque habet speetem intelligibilem de ipso Deo,illam praeei se habet ab ipso Deo. se quod nulluest ag ns et ea tum, cuius uitius possit attingere ad producet dum speciem intelligibilem diuinitatis Et si arguat ut . Naturaliter possumus habere notitiam intuitiuam iptius Dei: erisso male dicitur. Antecedes probatur, Deus potest esse ita praeiens intelle fura nostro,i cui aliae res quae intuitiue cognoscuntur ab inteilectu nostro et ergo etiam intellectus noster posset ita bene intuitaue cognoscere Deum, licui alias tes. Respode ead illud argumentum , quod cette nulla tes est quae sit nobis ita praesens, & intime praesens quo ad entitatem sicut Deus. Dieo ultra, tr omnis tes est nobis magis praesens yn ratione obiecit, quam lit ipse Deus. Et ratio huius est: quia Deus non causat suam notitiam, sicut alia obiecta, seu aliae res.Cuius ratio est, quia Deus suam notitiam mete, libere, liue patetiali ter, siue totaliter, causat, alia uero obiecta causant naturali. ter. Et hoc est quod communiter dicitur.Si Dens, uult,uidetur. li non uult, non uidetur. Et tota eausa es quia mete libete causat suam notitiam.
Et pono ibi regulam. Nunquam essectui est in potestate alieuiui,nis causa sit in potestate eius: Sed lie est,quod uoluntas diuina quet habet producere suam notitiam,mere libere,noties in mi evate nostra:ergo e sectus eius,puta notitia Dei, n5 est in potestate nostra. Doc Tost vult probare, P naturaliter possum ut habere notitiam de Deo.
Et arguitur se Potentia habem aliquid pro obiecto adae quato,potest cognoscere naturaliter,dc attinetere,omne illud quod continetur sub illo obiecto sedent inquantum enti
est obiectum adaequatum nostra intestinus ergo Sc. Pio declaratione altius argumenti potiuntur a quae propo
Pinna Intellectus noster ex natura sua est limilis intello comi riis
esui angelico. Non dico quo ad emitatem tua suo ad cogno- tia ιπιεν ad scibilitatem: quia potest tot cognoicere, sicut intellectus au- MIegiis a
gelicus. I Iora in Secunda propositio.Intellectus angelietis eognoseit Deum nse, quod aestue se habet ad producetidam notat iam Dei , α
quilibet intellectus beatus; testem secudum illam doctorem, I i. I. Iuracii ue se habet ad producendum suam beatitudineti puta ui , austionem Dei,&dilectionem Dei ite uidelicet, quod titatus ira m iaciam is det Deum, id est habet notitiam intuit tuam de Deo, de dicit a Idoctor ille v intellectus beati, aestue coneurrit ad illam uilio Miseriis.
Ex quo sequit ut corollarium. Quod intellectus ex natura
sua, potest iniue concutre te ad uisione Dra.deces, ergo Deus continebit ut sub obiecto nollii intellectus, postquam intelle- ocius noster actaue se habet ad talem notitiam Dei. κ.espondetur, negando consequentiam. 8e ratio est, quia Deus non habet talem rationem motivam sicut alia obiecta: quia alia ma- te naturaliter, di neeessario mouent sie, quod non possunt non movere,ad producendum suas notitias: Deus autem me te labetὰ.
Arguitur se.Qualite te unque Deus se habeat, eadit sub obiecto nostri ilite lectus. Patet; quia sicut iam dictum est, ens inquantum ens, eli obiectum nostra intelletius. Respodet ut hi quod etis inquantum ent,esse obiectum nostri intellectus, po- iurite si dupliciter intelligi.Vno modo sie, quod sit illud ad eui ut
notitiam intellectus habet natu talem inc. nationem.&sic co k.n , ,hiucedo quia intellectus habet naturalem inelinationem ad no Militiam cuiuscunque enti, Et ideo ens est bene obiectum adae- ώ, i. quatum nostri intel.ectus , secundnm naturalem inclinatio- ώ ab nem: id est ad cuius notitiam intellectus habet naturalem in- clinationem. Alio modo, et ens inquantum ens, sit obiectum nostri intellectus, ite, u, notitiam cui uicunque entis uirtute agetis naturalis, pol producere. Et se est talsum. Et hoe est qd di eunt Scotistae, uidelicet ip ens inquantum ens est obiectum adaequatum nostra intellectu , id eli ad euiu, notitiam intellectu, habet natu talem inclinationem; sed non secundum a tingentiam. Co N a xu xv x x R doctor adducit opinionem sancti Oh s.N
Thomae,quam adducit in ptimo da. 3. Et stat in tali proposi- D. Q .ciatione qui editas tei materialis, est obiectum adaequatum no uti intellectu , se uidelicet quod intellectus noster ex natura ri,pri .M. sua, non potest cognoscete nisi quidditatem materialem, id- LEAM. est radionem materialem, Sextentibilem Et declarat illud sanctui Thomas dieent, quod triplex est potentia cognitiva. Quaedam est separata a matertia, tam in eisendo, quam in co- Triplo mgnoscendo , ut intellectus angelicus . Quaedam eliconiuncta ieritia c-- materiae iti essendo, sed non ita operado: ut intellectus noster, ti, is nu- qui est in corpore: sed non indiget organo corporeo, ad co- άa D. T .gnoscendum suam notitiam. Asia esi quae est coniuncta materiae, tam in essendo, quam in operando, sicut potentiae sensitiuae.Lt ieeundum hoc triplex est obiectum, seu his eorrespoudet triplex obiectum proportionatum. Nam intellectui angelico, coire spodet res omnino immaterialit: sed intellectui nostro correspondet res materialis: non lingularis, sed uniuersalis, de potentiae sensitiva piae ei se, cor res,ondet res materialia
singularis, quod dieitur communiter,dicendo, quod sensus est lingularium. Contra hane opinionem Arguit seo. Arguitur sic.intellectus nosset, di beatui, cognoscit Deue sensi M. ergo potest adhue eognoscere aliud quam rem materialem. t D TH. Dices v uerum est; sed hoc per lumen gloriae, per quod iuuatur, Neleuatur, ad intelligendum Deum. R. γηlia Pro declaratione eis notandum. st lumen gloriae s sit, est Dah unus habitus praecise creatus a Deo, per quem iuuat ut intella PMd ructus,ad cognoscendum Deum. furi . Contra doctor arguit. habitus non potest iuuare,neque eleuate intellectum, ad cognoscendum aliquid, quod non eadie Ret D sub obiecto uositi intellectus:sed perte D.Thoma, Deus no ea
dii sub obiecto nostra intellectu : ergo lumen gloriae,quod tu ponis, non potest eleuare intellectum, ut cognoscat ipsum Deum. Et istud magis declaratum est in primo, distinctio
Doctor noster uult arguere, & probare contra unum quod
dictum est in praecedenti lectione. Et vult probare,et Deus stobiectum
93쪽
ari. Seori. obie una naturaliter, mouens. ad eius eognitionem.
Et arguit sermus naturaliter mouet primum intellectum, di similem motionem habet, tespectu aliorum intellectuum rergo & noster intellectus naturaliter mouebitur.probatur Naesentia diuina mouet intellectum diuinum mere naturaliter: ergo etiam di simili modo mouebit omnet alios intellectus quia est timilis motio respecili intellectus diium; Ze te spectu aliorum intellectuum. Et pio declaratione imaginandum est, er uetum est quod Deus cognoscit se, seu intelligit se, de ad intelligendum se. ista intelligentia eausatur, uel habetur a se. & ab intellectu uel quas causatur. Tune argumentum hoc habet, ux essenti adiuina mere naturaliter se habet ad illam notitiam . per quamus cognoscit set ergo etiam si e se habebit ad causaliduno titiam.per quam Petrus cognostit Deum. Et est notandum , v isti, i arsumentum uidetur quaerere, quomodo essentia diuina se habeat respectu intellectus diuini ad coetnoscendum ipsam. 8e ad notitiam perquam cogno scit esse iuram diuinam, utrum inquam, labete, uel natura
Ponit doctor aliquas propostiones, pro solutione. Prima propositio. Prima motio inentibus est necessario naturalis. sed dicet quae est illa prima motio in entibus t Respondet ut quod est ilia. quam motio libera nec ellario praesupponit ergo est motio intellectus, qua obiectu un mouet antei. lisum.
Et est ibi notandum,quod per motionem, intelligimus omnem productionem: quicquid producit aliquid mouet: & qamouetur aliquid reeipit, uel deperdit. Et ita considerandum est,quod mitii est uolitum nisi praeeognitum rergo motio uoluntatis praesupponit motionem intellectus. ergo motio rimae uoluntatis praesupponat motionem primi intellectus: sed primus intellectus,est intellectus diuinus: ergo prima motio, erit te spectu eius. Et ista est naturalis quia obiectum,naturais litet mouet potentiam:& maxime primum obiectum, respe .ctu primi intellectus, puta intellectus diuini retto talis prima
Et breuiter arguitur se Notitia per quam Deus cognoscit se a nullo producitu ipsa enim est infinita, increata, in producibilit ergo male dicitur et respectu eius, es entia diuina mouet intellectum diuinum mere naturaliter. Pro isto argumento .ponit doctor multas pro postiones. Prima. Lieet in diuinis ad intra sint productiones, non tamen sunt eausationes. Alia propositio .Si in aliquo textu in ueniatur quod est aliqua motio an diuinis;debet capi s militudinatie, idest, quali motio. Et adhuc capiendo ly, motio destructive. Non est ergo imaginandi, m qu Ad ibi essentia diuitia moueat intellectu diuinum . producedo notitiam diuinam in intellectu diuino. N ad me laus intelligendum. Derum est, quod li ego cognosco lapidem, notitia per quam cognosco lapidem, causatur ab intellinu meo,& alapide.Tunc est diis cultas, intellectus diui nus eo; no stit ellentiam diuinam: utrum talis notitia perquam titellectus diuinus cognoscit essentiam diuinam .eau et ut abessentia diuina, di ab intellectu diuino. Iam dictum est,q, nulla est causatio in diuinis ad intra:& illud ei uetissi. mum dictum, quia illa notitia est insitata.& est ipsemet Deus Est ergo increata & ingenita:& ita es ideo solum est dissictillas, uomodo intellietitur quod dicit doctor iste hie Et etiam alii coctores quomo)o eiqentia diuina mouet intellectum diuinum ad eius notitiam. Respondetur quod solum debet in telligi per quandam similitudinem ad alia obiectat se uidelicet, quod ilia notitia per quam Deus cognoscit se & omnia, si posset eausam, re produci, mere naturaliter caularetur , &produceretur. Et se uolunt habere omnes doctores, puta lesent i a diuina naturaliter mouet intellectum diuinum, idest quasi mouet. puta quod si illa notitia esset producibilis, uellati sablis. me te naturaliter causaretur, uel produceretur. Et ite ergo eon 3 imus sana ad bonum sensum datum, quod essentia diuitia, qu e est primum ob:ectum respectu intellectu diuini, mouet intellectum diuinum naturaliter, id est qualinaturaliter.Et hoc est quod utili habere doctor nosset in to- tu, ubi dicit, suod ibi eli molio, capiendo motionem extensiue .ut se extendit ad ill ud quod est motio, uel quasi motio. Dicit ultra ur ista motio praecedit omnes motiones in diuinis, tam ad extra . quam ad intra:hoe est dieete , quod Deus primo intelligit se , quam diligat se, tu ira producat stium, quam producat spiritum sanctum,& qua producat creaturas. Et tu notandi, iud di bi sunt duae motiones essentiales,
quae habent ordinem , he duae notionales quae habent ordine
in diuinis ad intra, puta notitia qua Deus cognoscit se, didi-leetio qua Deus ditistit se, di istae conueniunt tribus persinis, ideo dicuntur estentiales. Alii sunt notionales,una uotionalis naturalis, alia notionalis libera, naturalis notionalis, qua pater producit stiummotionalis libera, sui a patet,& s-lius, ploducunt spiritum sanctum mere libere. Et omnes is et notionale, motiones, praecedunt motiones an creatum:puta . primo Deus cognoscit se , diligit se; plodueit illium, ploduiacit spiritum sanctum , antequam aliquam creaturam producat. Ex quo inseri doct. P motiones, seu notiones in druitiis ad inita, temper sunt completae,& periectae ante omnem motionem in creaturis. Et hoc est v uult habere doctor noster. Doctor noster uult probate , quod Deus uel intelle idi In lara: uinus, primo cognoscat creaturas, quam producat spiritum ordino iasanctum Et formatur si e ratio . Actio naturalis,seu productici EI U. Datutati,s, praecedit non naturalem, seu liberam: feci actio seu pioductio qua essentia diuina mouet intellectum diuinum ad producendum creaturam, est naturalis: & motio qua mouet uoluntatem ad producendum sparatum sanctum,eii libera, de non naturalis:ergo ista naturatas praecedet aliam: cuius on
situm dictum est. Pro solutione istius, notemus illa, quae dicta sunt in limo - , . ne praecedenti. Et adhue si e praelicemui, quatuor sunt motis nes in diuinis ad intra . ouae smplicit ei sunt necessati sat duas uni naturales ti duae libet et licet omne, sunt necellariae.Pirimo essentia diuina mouet intellectum diurnum, ad itit et ag tiam infinitam cilla intelligentia est inlinita,in creata: de in tiabus scilicet in patre,& i lio, di spiritu sancto,e sitiatu talis cudo; Essent i a diuina mouet intellectum diuinum ad produceridum notitiam genitam, seu filium. Et ista et am ea naturalis. Tettio,essentia diuina mouet uoluntatem diuinam ad amorem ingenitum,qui est communis tribui, per quem uoluntas amat Deum. Quarto, essentia diuina mouet uolutitatem di uinam ad producendum amorem spiratum scilicet spiritum sanetum. Lt istae duae sunt libers, seu noti naturales:& sc sunt quatuor motiones in diuinis ad intra. Et is ae praecedunt Omnem motionem ad extra; sic uidelicet v, antequa intel ectus diuinus. uel uoluntas diuina aliquo modo se haberet ad crea turam, ista quatuor necessario pracedunt: Argumentum uero quod hebat, uult probare quod non: & quod antellectus diuinus prius cognoscat creaturam, quam producat ut spiritus sanctus. Vnde est ibi notandum, quod morio naturalis, est qua motivum seu mouens, naturaliter inclinatur ad necellario mouendum. Ideo bene sequitur, hoc mouet natu taliter: ergo necessatio. Ulterius semper est tenendum in memoria. quod ei sentia diuina non moti et intellectum diuitium: sed quali mouet: quia mouere est pro prae producere aliquid in alio. Modo notum est, quod e sentia diuina nihil producit in intellectu diuino. ideo non proprie mouet: sed quali inouet. Et dicos', quasi, potest capi dupliciter. Vtio modo destructitie seu negative. Li se capit ut hic, quasi mouet, id est non mouet. A. io modo confit maliue, seu aist malaue, ut idem est quod vere, licui dicimus, quali unigeniti r idest uete genitti quia capitur ibi confirmative. R. e spolidetur au argumentum P motio naturalis in eodem ordine,&respectu ei uidem praecedit motionem non naturalem: sed respectu diuerso tum,hoc non Opot-tet ,modo ista motio natu talis, respectu erea tutae non eli respectu illius, quo mouet ut voluntas ad producendum spiritu sanctum.
Notat adhue doctor noster, quod post illas quatuor motiones iii diuinis ad intra, essentia diuina mouet intellectum diuinum ad cognos cedum omnes creaturas. Et ponat docior talem expolitionem. Omnis motus es lentis diuinae ad intelle mi H --ctum diuinum, est necessaria. Ideo bene sequitur, ectent a mo oras . iati et intellectum diuitium ad cognorcendum creaturas: ergia emia, rari nec ellatio cognoscit creaturas. Ex quo sequitur hie, quod essentia diuina non mouet in teste ctum diuinum ad cognoscendum propolitiones defutu- , Dotito contingenti quod probat doctor quia tunc intellectus di- ω is ei fauinus necessario cognoscerei illas plopolitiones de luturo co ix intingeni t :& sie cognosceret eas elle ueras, uia salsas,& nec cilia ..tia αmo, quod tamen ea lallum quia propolitiones de futuro contingenti, non sunt laetae nisi ex determinatione uoluntatas diuitis pitta illa, Antichristus et it, eu ueta, & non est ueta, quia eam intellectus diuinus eognoscit: sed quia uoluntas diuina uoluat Aut Ahi illum tote. ergo istae propolitiones de tuturu
94쪽
Et gent; .no sunt uera neque salsae nisi piis determinationem uoluntati diuinci. Et si dicas: propositiones de futuro
contingenti ante determinatione uolutatis diuinae sunt quaedam res ergo es lentia diuina mouet intellectum ad illas co-snoscendas. Respondetur quod argumentum optime conduuit,u dei eet.quod movet intellectum diuinum ad cognosce. dum eas, ut sunt quida in ut sunt,& n ut sunt: per hoe soluit ut argumentum quod faeit errare multos scotir antes. Et fiat matut lie.propolitiones contingent et ante determinationem uoluntatis diuinae uel erunt uerae,vel sali quia omnis propositio, uel est uera, uel ualsa si dicas quod sunt uers: ergo erunt uerae ante determinationem uoluntatis. quod est
contra dicta i dicat quod erunt neu tra. ergo erit dabilis propositio quae non erit ut ta neque salsa, quod est absurdum dicere Respondetur ad illud argumentum, quod hoc prouenit ex una mala intellectione socioris, imaginantur enim isti, pati te determinationem uoluntatis diuina suis ent propolitiones contingentescit ud est falsum. ura de sicut suit per uoluntatem diuinam determinatum ipsa, et e vera , ita fuit determinatum ipsas esse propolitiones e quod ostendose; si fuissent propositiones ante determinationem uoluntatis diuinae: tuissent metales, uocales, uel scriptae.No uocales, neque scriptae, ut notum citi neque mentales: uia propositio mentalis, est appla henso,per quam complective distincte quid appraehenditur; sed intellectus diuinus ante determinationem diuinae uoluntatis,nunquam appraehendit Antichristum sole: quod adsuc Ostendo, quia talis apprehenso per quam compreliendisset Antichristum fore, suisset uera : quia qualitercunque per eam significabatur, uel comprehendebatur aliquid iore, ita erit ergo erat uera: & se ante determinationem, uoluntati diu ins propositiones fvissent ueti: quod dite o est eontra do
Ex quo sequitur alia sit stat illorum qui dixerunt quod intellectus dium ut ante determinationem uoluntatii diuinet diuictim apprehendebat sutura contingentia, ite uidelicet, epintellectus diuinus ante determitiationem uoluntatis diuinae apprehendit istam Antichra stus erit: uel Antichrisus nonem. Dico etiam V illude si falsum: nee ut tun lite de mente doctoris, quod etiam ostendo pei idem sicut prius arguebatur:quia uel una pars illi ut dis . titi ux erit ueta:& est propositio contingens: ergo ante determinationem uti utitatis diuius aliqua proposito fuit ueta. Nune dotior uult soluere aliqua argumenta quae proba bant . quod eisentia diuina immediate moueat itit ellectum creatum oportet pro isto argumento hoe supponere. uide-lieo, quod essentia diuina immediate nihil mouet nisi intellectum increatum: ita quod elientia diuitia es primum motiuum s & intellectus ineleatus , est primum mobile. Tt semper capram ut mouens, & mobile, setit d cium est primovidelicet quasi mouens. & quali mobile. ideo illud argument uni uult probate, ur egentia diuina moueat immediate intellectum cieatum. Et tot matur si quamcunque motionem habet aliquod obiectum respectu alicuius intelle ius, ii-milem habet respectu euiuscuque intellectus: Sed essentia immediate mouet intel ecium increatum: ergo etiam immediate mouebit intellectum creatum. Pio solutione istius argumenti, ponit doctor aliquas pro rostiones.
Plinia. Essentia diuina solum immediate mouet intellectu
Secunda propositio. Essentia diuina nunquam mouet intellectum et eatum, nili mediante idest mediante uoluntate increata. corollariunt dato ν beatus uideat essentiam diuinam, ista uis o non causatur immediate abessentia : sed causatur immediate a uoluntate diuina. Et dum sunt ibi regulae commu- Dei. Prima quod quicquid causat essentia diuina ad extra meie libete causat. Oportet ergo talis cautitio, immediate sta uoluntate diuinaSecunda regula est, quae communis est, videlicet, ir s Deus uult uidetur, si non uult non uidetur, di hoc non ellet nisi talis uisio mete libete causaretur a uoluntate diuitia. Et quando dicitur, I estentia diuina uniformiter moti et omnem intellemini: uirum est quem immediate mouet: mouet tamen duos intellectus, scilicet intellectum increatu, α hoe immediate:& intellectum cieatum mediate,puta mediante uoluntate diuina. Et cum ulterius dicit, obiectum creatum uniformiter mouet omnem intelle tu puta immediate & naturaliter. Respondetur ad hoc, quod ubiectum mouet uni imiter omnem intellectum quando mouet immediate sed quando mouet et aliquem intellectum, mediante uoluntate sie ut sacit essentia diuitia noti uniformiter mouet et omnem intellectum. Dico tame ibi unum,ir obiectum creatum qui uid mouet; mouet mediante uoluntate.
soluit doctor aliud argumentum: re sol matur se. Et sentia mouet intellectum beati, & hoe immediate: quia beatui ha- MLaurii et notitiam quae immediate repraesentant essentiam diui. tiam: ergo illa immediate erit ab essentia diuina. Respondetur ad istud argumentum , quod uerum est, qui dicit elle ius beati uidet ei lentiam diuinam. Et illa uiso immedia e reptae. sentat ellentiam diuinam amen non causatur ab essentia di . vina sed a uoluntate diuina,& mete eonti nilenter. - Ex quo sequitur pro alio at numento, τ eilentia diuina no γ η r. habet lationem mouendi intelle tum creatum, itis primo mo
ueat intellectum anereatum.&mediante tali motione mouet
Doluntatem increatum & mediante illa, mouet intellectuructearum causaudo in eo uisionem essentiae diuine. Contra illud arguit doctor ile. si uoluntas increata immediate mouet intellecium creatum causando uisonem. in eo, sequeret ut intellecius creatu, beatis earetur in uoluntate diuina. & non in essentia dium a. pater sie:quia beatis caretur immediate an illo, a quo causatur uiso sed talis uiso pecte. immediare causatur a uoluntate diuina , di non abesse uis .
eunda pro postici. Licet uiso beatis ea qua beatus est beatus, immediate causet ut a uoluntate diuinar ipsa tamen non
est repta tentativa essentia diuinae . Ideo non sequitur. Viso beati immediate est a voluntate diuina: ergo beatus beatiscatur immediate in uoluntate diuina hoc euialsum. - luat virum dictum D. Augustini. Et formatur se, verbum solvis a Mi mediate es ab essentia diuina seu ab obiecio sed viso quab.atus videt essentiam diuinam, est uerbum essentiae diuini: es Leti tergo immediate erit causata ab essenti ad uina, re non a vo- auctorita.
Pro solutione issius argumenti notat doctor, cp ad hoc valiqua notitia daeatur verbum alicuius, duae conditiones requiruntur. Prima: p talis notitia sit notitia illius.seetii altaris notitia nar ut aliter causetur, di non libere. Modo beatisca visio per quam beatus videt essentiam diuitiam est bene notitia repraesentativa essentiae diuinae sed non causatur naturaliter:ied mere libere a voluntate diuatia: ideo deficit sibi secunda conditio.
Corollarium salsum est ergo illud quod communiter diei .
tui, uidelicet,quod quaelibet notitia respectu illati, cuiui,dicitur ene, seu est notitia. dicitur esse verbum illius hoe est sal sum. Et quando ulterius dicitur, quod dicit D. Augustinus nono de ita nitate 'omnes res quam cognoscimus, gignit inti bis notitiam sui .ergo si beatus cognoscit essentiam diui nam; talis notitia gignetur ab estentia diuina. Respondet do Ooi,ponendo aliquas solutiones, di auctoritates bonas. Prima auctoritas D. Augustini, intellini tui de re creata: quia iavi dictum est res creata quae cogito scitur mouet intellectum immediate naturaliter ad eius notitiam. Ideo auctoritas Iri Augu uim intelligat ut de te creata. Alia solutio. Dieitur uerum est,u, omnis res,quae cognoscitur, gignit in nobis notitiam suam, mediate, vel immediate. Modo essentia diuina bene gignit mediare, quia mediante voluntate Alia solutio. Dicolauctorita, D. Augustini intelligitur de illa re, cuius notitia potest habete in nociis ex causis natu talibus. 5e ere tis.Modo essentiae diuinae non potest haberi notitia in nobis, a causis creatis. Et si dicas, essentia diuina est semper repraesentativa sui di cuiuslibet rea creatae ante omnem actum uoluntatis.ergo sequitur quod nos non habemus te praesentatiuum ipsus eli titia diuinae mediante uoluntate. Respondet doctor ad istud argumentum, per aliquas propositiones. Prima non est imaginandum, quod ellentia diuina sit quastatio formalis, seu repraesentativa sui, di cuiuilibet rei. unde tithil dicit ut formaliter repraesentativum alterius vel sui, nisi sot mali ter notitia Ideo essentia diuina non dicitur so alat et repraesentativa sui.
Alia propositio.Nullum repraesentativum habemus es etitiae diuinae, niti mediante voluntate diuina, quae causat in uobii tiotitiam essentiae diuitiae. Alia propositio, salsa est ergo illa opinio , quae videtur trine te .quod in ista essentia diuitia videmus ipsam diuinam es sentiam,& videmus res creatas, sicut in speculo. 1 stialsa sse intelligat, puta quod essentia diuina est formaliter repit seu tiua sua, de rerum creatarum,falsa est Et credo etiam,
95쪽
se noluit intelligere sanctu Thomas, neque alii antiq. Alio
.n modo potest intelligi,u in ipsa essentia diuina.& uidet ut eo semia diuina, S uidetur res cleata, idest est obiectum quod nihil aliud est, quam F ipsam videndo , per visionem quae esta voluntate diuina, vivemus res creatas per eandem. Et idcosi capiamus istum sensum verum, ut res creatae uidentur in essentia diuina, id est p per uis o nem per quam videmus essentiam diuinam, pet illam eademniet videmus creaturas,ta hoc
est et uult in iei ligere. D tertio principali. In isto tertio principali atticulo, intendit pone te aliquas conclusone . Plinis est , quod anima tationalis uel angelus repuris natu talabus, non poten cognoscere ipsum Deum, secudum ploprium conceptum Dei iii est nullum est agens creatum uattu- te cuius posumu, habete notitiam ipsius Dei. hoc probat doctor quod ii poliemus habete notitiam ipsius Dei equeretur quod hoc ellet mediante aliquo quod uirtualiter contineret notitiam Dei sed hoe non quod probat dotior, quia nihil dieitur continere utitualiter notitiam Dei si esse uti aliter, uel aliquo modo .coim neat Deum:sed nihil est qui d posset est stitialiter,uel uit tua litet continete ipsit in Deum rei go nihil uit tua it et continet notitiam ipsus Dei. Contia istud aiguat doctor, probando i naturaliter possumus habere notitiam propriam ipsus Dei. Et primo sic , ad hoc quod aliquid uti tua litet contineat notitiam alicuius, noo potiet quod contineat ellentialiter illud ' ergo aliquod ob. sectum potetit uirtualiter eo utinete notitiam ipsius Dei, da tou non contineat et sentiam Dei Et lictu a probatio nullo
Ad ptimum te spondet doctor, per aliquas pro pol tiones.
Prima. Nibi. dicitur uiti ualiter continere notitiam alicii
gnoscat illud cognor cibile. inquantum est repraesentati ii sui: uel inquantum eontinet repraesentativum, id est speciem intelligit iis, illius: Sed inhil est quod contineat virtualiter speciem intelligibilem ipsius deitatis ergo nihil est quod contineat teptae sentativum ipsus Dei. Item arguitur sic. Anima potest naturaliter se ipsam cognosce te:& etiam angelus se ipsum: ergo etia in ipsum Deum. eoti sequentia probatur: nam cognoscens imaginem alicuius, cognoscit illud cuius est imago: sed anima est imago ipsius Dei, S tranatatis: ergo sequitur quod cognoscens animam coruoscat ipsum Deum. Respcidet ut per aliquas pio polit iones. Prima. Dato quod anima cognoscat se, de quod angelus cognoscat 1 e; quodlibet illorum est imaso itinitatis, tamen propter hoc non sequitur, quod cognoscendo se, eognoscat Deum . ratio est,qtita licet cognoscat se, ut est una entitas motamen cognoscit se ut est imago trinitatis. Et ratio est, quia non poteti se eo gnoscere ut eis imago trinitatis, nisi cogno leat tutariotiem ipsius tuta animae ad ipsam trinitatem e sed istud non potest cognoscere ergo non potest se cognoscere,ut
contra ii iam responsonem , arcuit ut sic: quia ista relatio anima ad ipsum Deum , es eadem realiter cuin ipsa anima: quia omnis telatio creat urae ad Deum, est semper eadem rearit et eum creatura: ergo relatio animae ad Deum, eii eadem realit et cum ipsa anima: ergo cognoscens animam, cognoscit etiam tuam telationem. Respondet p uerum est, quod tali relatio eli eadem te, iter eum ipsa anima. Dicit ultra quod propter hoc non sequitur, quod cognoscens animam, cogno-Rat illam relationem Cuius ratio est: quia relatio non totali R. , - ter dependet a fundamento:sed etiam a termino. Ideo ad c d ,ίη--ὰ gnoscendum relationem non susscit cognoscere suadam ea --ii. .riis oportet cognoscere temtinum: sed se est, sti et mi in Aia nus est ipse Deus. N ipse Deus non poteti cognsci r et o relatio creaturae ad ipsum Deum, non potest a nobis naturaliter cognosci. Dicit ultra doctor, u sicut fundamentum partiali
ter continet entitatem relatio uis:ita cognoscibit itas em eius Et quia totaliter non continet entitatem, quia terminus etiam eontinet, ergo etiam terminus continet cognoscibili- MPm talem eiu .
si itiν ML- Lx quo inseri doctor et ad eos noscendum aliquam telatiosio. novi in nem, Di tui eognoscere fundamcntum ti terminum, Mitii triatii fiam doctor unam initantiam quae sebat ad probandum quod ii vi Ii te letius cieatus posset cognoscere telationem creaturae ad
obis Aia n, Ad illud argumentum ponuntur aliquae propositiones. I iis . . P. ima. Obiectum notiti intellectus eli ens himum,seu limi
ditia coma tat uni, siue sit absolutum. siue respectinum cuius terminiis no
r. cst Duus . di omne tale ex propria natus' potuit cognos et
Ex quo inseri, et, intellectus noster non potest e nostera
ex natura sua aliquem te spectum creaturae ad Deum. Cutii, ratio eii quia fundamentum alicuius relationis non continet totaliter ipsam relationem: sed etiam terminus illius relationis continet.
Consequenter doctor uult impugnare unum quod dictum est . st amma est imago ti initatis. α u' nos potetamus bene cognoscere animam : sed non possumus cognoscere in rati ne imaginis: quia imago importat rei pecium creaturae ad Deum: di talis te spectus non potest cognosci, nisi cognoseatur Deus. Atquitur se. Ad hocs per imaginem ali ius e noso inii, aliud cuius eii imago, non oportet imaginem cognose te: patet quia ad hoc u per speciem intelligibilem cognosca mus aliquid, puta rem, non oportet quod cognoscam illam specie ergo ad hoc ut per animam. quae est imago trinitatis cognoscatur, Deus, non oportet cognoscere Animam. Item beatus cognoscit actum beatiscum, ut beatis cui ea, & hoe ex propria natura: ergo ex propria natura tua cognosceret Deum quia si ex natura sua cognoscat actum beataracum, ut beatiscus et . cogno scet Deum. Daeet, dico tibi et bene e gnoscet actum beatiscum; non tamen ut beati licti eis. Et sienon cos noscet Deum . Dices si hoc hoc esset uerum puta Φcognoscat actum beata scum, sed non ut beatificus : sequeret ut ci' in quod i ibet actu reflexo, oporteret ponere a iquod si petua tu tale:&se potest esse processu in infinitum in acti tiellex s. di ita oportet ponere itis nita supernaturalis . Quod
est talium. soluit doctor omnes istas rationes simul, ponendo unam distinctionem de modo cognoscendi tem dicens. quod du plex est medium cognoscendi rem. auoddam est quod ea praecise ratio cognoscendi licui species intelligibilis. N ad cognoscendum aliquid per istud medium , non oportet v, tale medium cognoscatur . Ideo ad cognoscendum Petium peteius speciem intelligibilem non oportet cognoscere illam speciem intelligibilem. Aliud est medium cognosceradi rem. cuius notitia concurrit ad alterius notitiam ; quemadmodudicimus er praemisae sunt med uni cognoscendi concitilione Et de tali medio . uerum est 2 per ipsum nihil possumus .s noscere; i. i sum eos noscatur.Tunc ponitur talis propostro. Anima, angelus, sunt media cognoscendi Deum non pri- modo, sciti eos titit rationes cognoscelidi Deum: sed solum secundo modo, puta p cognitiones eorum, iaciunt ad cognitio item Dei. Ideo ad hoc quod poli tit eis e medium cogito scendi Deum. oportet p cognoscatur non solum ut sunt ies.sed ut imagines sunt: sed sic non pollunt cognosci ab intellectu creato. Ideo per talia, intellectus creatus non potest cognoscere Deum &c. Additio quae est ibi in textu, non legi tui : quia non ea demente Scota.
: Oc Ton consequenter in is a quaesione . quirat, utrum intellectus si causa intellectionis, idea utrum causet illam intellectionem. supposito uno quod eli uetum, puta et beatus uidet Deum in uel ba:&ui dedo uerbum uidet
intendit ulterius quaerere supposto, et, beatus uidet uerbum: ti uidendo, uerbum uidet creaturas in uerbo, utrum beatus active se habeat ad illam cognitionem. Pro ista parte quaestionis est notati dum,quod beatum uidete creaturam in verbo, nihil aliud est, quam ui per illam notitiam per quam uidet Deum.per illa minet numero uadet creaturas ita uerbo, tantum, sicut placet tibi oriendere. ibi stitit dissicultates. Prima est. virum ista beatitudo perquam i eatus uidet Deum,& diligit eum utrum si sitis homini . Respondetur lue s fini, noster est ipse Deus sed illa beati iudi , noue ii De ui ted est unum aggregatum ex uisione. & dilection id est non ei, unum ens per se.
Ex quo sequatur corollarium. Od s quis iaceret aliquid
propter illam beatitudinem, tanquam propter sinem ultima, peccaret, de frueretur creatura. sequitur aliud. ruod unii, est finis, idem omnium beatorum . puta ipse Deus: uerum est tamen u non omnes truuntur illo fine aequaliter qui e viri magis meruerunt, magis intenti ue uidebunt Deum: qui minus eruerunt minus fluentur.
Ibi tracta ut doctores aliam quaestionem. Vitum beatus,magri obligat ut D eo, quam da ratus.
96쪽
pro 'relatatione ponuntur aliquae propositiones. Prio . Damnatus semper obligatur diligete Deum ceu theatus:patet: quia tenetur diligere Deum & ex toto corde, de tota a itima, similater de beatus.quod ollendo; Damnatus ante damnationem, tenebatur diligere Deum ex toto corde, di tota anima: ergo & poli. probatur consequentia e quia propter hoc , Deus iuste egit ei rea issum damnatum, puniendo eum,
non deo bligauit eum ab obligatione qua prius obligabature sed prius obligabatur diligere Deum ex toto corde dic. ergo nune obligatur. unde quando Deus dat beatitudinem iussit, tu se agit. Et iam quando punit malos. iuste agit, di non de-
obligat eo, .sed uerum est, quod mala eorum non ordinantur ad ρ aenas .Quaerit et go doctor noster, utrum beatui active se habeat ad illam beatitudinem, qua uidet Deum:& doctor movet ictam quaestionem propter controuersiam doctorum. tenet de aliaco, de Occham.quod beatus mere passive se habet, respectu illius beatitudinis. Hic non quatit ut &c.J Dicit doctor quod non quaeritur hie utrum sit alia notitia
per quam beatus uidet Deum. a uisione, seu notitia,qua videt
creatura quia supponitur hoc uetum ut noti est alia, sed est una & eadem. Ibi est notandum, ne procedamus per ignota, quid est uer bum unde ad hoc ιν aliquid sit uerbum. I i imo oportet,quod si in intellecti .secundo P si notitia actualis rei Tettio ui naturalitet producatur.ldeo quaeritur, ut tum uisio qua beatus uidet Deum, mete natu talitet producatur: sie quod possidici uerbum, L proles Illis suppoliti quaerit doctor de uerbo nostro, id est de notitia, per quam creatuta cognoscit aliquid; puta bouem , uel asinum: urium active intellinus se habeat ad notitiam epulaici tellectus cognostit Ioannem, utrum tittelleeius produeat
De primo supponit doctor unum tu, di is nitio, est notitia
per lacta diis ni bilis ut homo, ea animal rationale . Et notandum est, quod nos non loquimur hic de diis nitione uocali, uel scripta: sed de diis niti ue mentali, quae eor stituit ut ex duabus otitiis, seu conceptibus. Tunc dieit doci or . quod siste lectus active se habeat ad notitiam dii finitimam , active se habebit ad uerbum:quod probat : Quia notitia diis nititia, ea uerbum,uel non est sine uerbo: Ee dico quod niale intellexerunt Scotum, qui dixerunt, quod uerbum est notitia sim plex rei: immo pono propostionem, quod omniς notitia, lives implex, liue complexa, hue uera, siue non , est De tbum,dum. modo naturaliter moducaturriuia de iacione uerbi est, u naturaliter producatus.
Sequitur: ergo propositio doctoris est uera pura ui notitia diis nitiva, non est sine uerbo: quia ipsemet eli vere uerbum. De causa. Doctor ponit pulchras condusones. Prima e stista In parte intellectiva est aliquid quod est principium actiuum iti tellectionis rei, adest intellectioim per quam cognoscit aliquid .l stant con lusonem probat lic. Experimur in nobis habere aliquam notitiam de nouor verum est Ttitie aria
guttur sic.Notitia quicumque sit illa errata est sorma absolutat & aliqua de notio est in nobis. ergo illa est ab aliquo principiti patet sic: quia non uidetur quod i t forma de novo, &quod a nullo producatur ergo ab aliquo producitur. Ibi est notandum pro textu. quod est mens doctoris, quod
isse terminus, notitia, est terminus conuolatiuus . supponit per qualitates, re connotat potentiam tendere in obiectum.
ideli e nostete obiectum. . Ex quo sequutur aliqua corollaria .Primum Quilibet notitia ereata potest non e ite notitia: ut si Deus separaret eum potentia Secundo sequitur. quod quaelibet notitia creata est vere ens absolutu de pt dicamento qualitati . Illud est intrinsecum. Dieet, ego bene concedo, quod notitia quam ereatura de nouo habet, ploducitur ab aliquo, sed non ab intellectu sed a Deo.Contra arguitur sic. Da eit Arist. a.de anima, ubi ponit differentiam inter intellectum, S sensum. Dieit ibi duo.primo: quod in quolibet intellectu, principium intellectionis est illi inirinsecum. Dicit ultra Aristo. u, disseret ia est inter intellectum.& sensum quia sensus respectu sensationis, mere past ue se habet: sed intellectus active se habet: ergo est mens Aristotelis, v principium intellectionis est intrinseculps intellectui uel supposito intelligenti. Est dissetilias.utrum sit uetu. ut sensus mere passue se habeat respuctu sensationis. Respotitur hic: omnis sensatio sensus interioris est notitia int uit tua. Ideo non potest haberi petqu amcunque potentiam, iiii in praesentia ob ecti. Alia propositio. Aristo. nunquam uoluit dicere, ν sensu
mere palliue se haberet respectu sensationis sed quia non potest sensatio haberi mi; in praesentia obiecitare ideo quaeritur
an obiecium magis palliue se habear, quam intellectus: tame . actiue uerec5euttat. unde dicitur, ex obiecto,& potet a pari tur notatia, scilicet intuiti ua. Ex quo sequitur aliud corolla- Num,u, sensus exteriores qua nunquam habem nisi notitias
intuiti uat,nihil abstractaue possunt cognoscere:sicut intelle- , eius qui potest cognoscere ab sttactive, di intuitive: Et loquor sempit de exterioribus Tune arguitur se. principiu intelle. Oionis es ini rinsecu intelligeti, id est est in illo qui intelligit: tu e se uel est intellectus uel uoluntas, uel sensus non uolun .
ta, quod probo:quia intellectus potest habere aliquam . notris . . tiam sine quocunque actu uoluntatis.patet de prima notitia,
nee potest esse sensitiva quod pto equia causa aequivoca totalis, semper est nobil ior i uo e isectu:sed si e est, si in patre seristiua, nihil est quod sit persecti ut intellectione: ergo in illa palle sensitiva, nihil et it quod sit eausa illitia intellectionis. Dico causa totalis, pio et argumenta nomina liu quae soluvitur pet illam partieulam. Relinquitur ergo 'et illud erit in te ialectus: quia non est uoluntas, neque pars sentit tua ergo et ilia tellectili. Et hoe est pro confusione nostra. Est parua diis evita . Utrum intellectui primam intellectionem quam habeat, habeat naturaliter uel uiolenter. Dico Unaturaliter: quia seeundum propriam naturalem inclinatio. Dem. Vnde intellectus habet naturalem inclinata onem ad notitiam cuiuscunque rei, siue Dei. sue creatura . Secundo probatur sic.Probat doctor noster quod in intelligente, sit principium intellectionis:& formatur se argumentum. Angelus potest habere notitiam de nouo alicuius : ergo in ipso eis ponendum principium activum intellectioni . consequentia uidetur esse nota: N antecedens probatur: puta Ppossit habere notitiam de nouor ante lux non semper habet omnem intesiectionem quam potestia abere . probatur: quia angelus potest quodlibet intellig. bile intelligere:& non sem per intelligit quodlibet intelligibile: ergo potest habere aliis uam notitiam de nouo. Et quod non habeat omnem intellectionem quam potest habete probatur: quia uel haberet una notitiam qum esset repraesentativa omnium, uel simul haberet notitiam omnium intelligibilum . sed nullum est dicendum. Primo non ea dicendum quod omnia intelligat pertinam notitiam: quia sequeretur quod illa notitia esset res nita. ut dedueitur in littera :&c. Nec potest omnia intelligerepet in s nitas notitias; quia sequeletur quod virtus intellecti-ua angeli esset simplieiter infinita. paret; quia anselum pro-
ducete unam notitia est alicuius virtutis. se producere duas
s mul ast maiori, uirtutis. ergo simul producit ut in initas, estu ut sitis nitae r ergo sequitur quod poteil habete aliquam notitiam de nouo ergo in apso ponendum est quicquid persectionis est.ad posse habete talem noti tiam sed petiectionis ad polle aliquid producere est esse in potentia accidentali. ergo illud est attribuendum angelo Et ultra: est attribuendum angelo, ergo in angelo est principium activunt intellectionis. patet se: quia esse in potentia accidentali respectu allicuius, est habete intinam, uel aliquid aliud,quod est principium ilia liui: ergo s angelus si in potentia accidentali res petiti intellectionis, habebit in se plincipium activum intellectionis quod uolumus probare. pro isto secundo argumento multa sunt notanda. Primo utrum s aliqua notitia insinita, repraesentaret ultum ipsa eL Mi et infinita. Omens esto responso ne ponuntur aliquae propositiones. 'Prima proposito. Bene sequitur. Is a notitia distincte Ee
immediate. ins nita .repraesentat: ergo est infinita: primo p nitur immediate; quia notitia perquam beatus uidet uerbu, potest institia simul reptusentare :brius tamen repraesentat Deum se unda iti creaturas. Dico secundo distincte; quia e5 eeptus entis .iti finita repraesentat; quia quamlibet partem entis cum quolibet ente repraesentat sed hoc est consule,& non
distincte. Ideo est mens doctoris, ut notitia quae dillincte, de
immediate infinita repraesentat, en insit ita.
Alia diis euita est. Vtrum sequatur iste intellectu, simul
producit infinitas intellectione rergo eu i nitus. Respondetur hie.Mens doctoris nostri est. vi cognoscere ens ins natum,& producet e notitiam entis in sinit i, non arguit insilitatem:
quia quilibet beatus esset insitiit ut i quia cognoscit ena infi
secunda propositio . Intellectum simul producere insinitas notitias, arguit insilitatem in potentia illa. Dico in D.Pet.TM.Quodlib. iaest. Is diate
97쪽
diate proflueere ι hi producere unam ess alicuius persection lduas maiotis; ergo limul producere insultas, eli uirtutis in-
snitae. Lli notandum V dominus Gregori ut, non est contentu de hoe . Dicit ν ilia consequentia nihil valet, issa potentia, uel hoc ei, limul, di immediate producti infinitar ergo tu uirtutis infinit: e nihil valet ostendo in Iuti Olophia: iuineuco neuttit cum albedinerti cum qualibet parte toto t. ad producendum suisi specie ni sens bilena in naedi orti ibi institiae horitiae pio lucuntur . di tameti lumen noli eli uiti uti infinita: se di eam de in te ectu .Pto illo argumento D Crescit iusco, p l . Giegorius tot multa supponit quae non probat , nec pote ii probate. IVimo ς lumen concurrat ad producendum species coloi H.Secundo supponit unum P Mon potest proba .re:puta is producat insilitas ιρι cies, utii iactatias: A cr possente se inimita entia non iacientia utium . illud non probat.
ideo parum est curandum de argumento tuo. xit ei ius eli notandum pro illo argumento,u, aliquid dicitur se iii potemta ad pioaticendum aliquid duplicitet: putasn potentia accidem ali, de essentiali. itide illud ei. iii pia tetitia
accident aliquod habet in se iamiam. uel principium illius, uel aliquid producendi. Exemplum, lapis anteqtiam habeat
caliditatem, eli in potentia ellentiali ad calefaciendum sed postquam habet caliditatem est in poteutia aceidentali ad calefaciendi re : Citia habet planea pium cales Milonis. Et ideo li gelu, ptis et habite notitiam de tiouo, erit in potentia ac
ridentali ad posse producere illam:&per consequena habebit
in te principium tilius producta onis. σHic dicit ut dic. lGosequentet doctor potiit unam patuam euasionem quae est Godos .deibu istis. re stat in tali propolitione. Diceret aliquis, ange u ti pclle habere notitia de novo, est mere creditum nec Philoia'; hi unquam illud potueruiat uidete, nee cognoicere.liena dato ut tu toti uas, v angelus potes habute notitiam de nouo. propter hoc non sequitur, Ῥ habeatur in Ie principalim illius notitia .proborquia ego dicam, et illa not Hia immedia i e is et a Dco, ta non ab augelo. Etitit tal. Sc. JContia istud aiguit doctor nos er more suo puta ingenio- se. Et pro at gumento supponit aliqua demente Fhilosophi. Plinio philosi phu tenuit. ν intellectio per quam angelus seu in te. ligetit,aa ictu id inteliipit, est eadem eum angelo. Ex quo sequitur, τ il equi producit angelum, produeit suam ita: eLectionem: quia est eadem cum angelocis itidea demente philosophi. Et iam catholicus habet unum concedere, puta v accadcins , proprium , quod est coruum illi cuius est, producitur ab illo a quo sui ieeium pio duci tua. Exemplum, ab illo a quo producitur homo, ab tuo prouucitur Di bilitas homittis.1 uti eatςui tui sic Licet catholicus habeat hoc concedete, puta qu d accidetis proprium est eoaeuum S producitur ab ii o a quo pruducatur subiectum, tamen non concede rei de acci cente pet accidens : sed sic est quod catholicu, ha bet dicere,quod D.tellectio angeli. es accidens per accidens: ergo non habet coticedere quod totaliter producatur a
Est ibi notandum, quo3 omnes philosophi. per accidens,
per accidens, intellexerunt uerum accidens puta qualitate, quantitatem puta accidens ab sollitum. Et dissetentia est in ter ens per accidens. N accidens per accident: quia ens per aecidens es,de quo dicit ut quod tuens per accidetis:& non est per se unum sed semper duo entia:sed accidetis per accidem,
Et consi matur sic. Dato quod intellectio, per quam intellectui angeli intelligit producatur immediate a Deo, tamens Deus dimitteret angelum in ordine causarum natural tu, non uidetur quin angelus posset stoducere intelleci ouem qapi ob auia anima rationalis, saltem mediante lenia, potest
νtoducere notitiam alicuius: ergo a fottiori, di angelus cumiit multo periectior anima rationali. ergo ii angelias dimittatur in su atiaturali. dis politione. poterit producere notitiam.
allud est, quod dicitur ex Philosopho.ltem arguitur se. Illud quod tu dici, de philosopho,ea malis pro nobis, quam con. tia nos, puta qu d plutosophus non uidet qualiter aneelus posset habete notitiam de notiori uti e te si Philosophui uidisset, cessiilet propositum nostrum puta quod habui set principaumacituum intellectionis:ptobcilla: nceu isset Philoso. phu, quod angelus habui illat potentiam producendi notitiί ergo cotictis ii et ipsum esse in potentia accidentali respectu illius . patet: quia periectionis potentia respectu alicuius et .
se In potentia accidentali respectu illius, re s angelu, sis;
set in potentia accidentali, habuisset principium activum illius intellectionis,quod intendimus. Vnde dico ultra, quod Aristoteles ccntestisset illud, angelus potess habete notitiam
de uolao: et aliquando et it ita potentia accidentali respectui titis:conce .ens antecedens, uidet ut concedete consequentiam tu in ocedat coosequentiam: quia ex uero in bona consequentia noti sequitur nisi uetum.
Lx omnibus ergo isti , uult hab re Scotus, quod in quolibet intcingente, est principium acii uti in tutellectionis. Istud prob..t per suas auctoritates sit deducunt ut seisii auctaritaio. Dicit D. Augustinus decimo quinto de trinitate, quod excellcmius tu ita anima; est ipla men . Dieit ultra quodialiud excedeti .est ipsa imago. modo ubi est imago , est patens, te proles, patet cimago trinitatis debet habe re aliquam correspodentiam a I militatem ted in trinitate mi pater producent: stitisplodii tu . di s it tu sanctus procedens,ab utroque et ergo mitia uti ura iit imago ti initatis, erit aliquod producens, ali Dod pt Ocuctum. N unum quod producitur ab utroque: irpo in anima tio ut a cis principium acia uti m. Est luc notanduin qui, d in t ianitate, tria sunt, distinctio personarum Orco Originis . pcrionatum e N identitas pei tantarum, in uilentia diuina. Iu amma nostia ista uiue munivir I eo creatura rationalis es iurano trinitatis .
Prima est ipsa anima, leti ipsa iubilantia ammae quae cot respondet parii. Secundo. tua essenti a animae pio ducti s-lium : puta intellectionem. l et tin. isa duo producunt amorem: puta actum uoluntatis . Et eli meus doctoris,quod is x producunt actum uoluntarat . sed dices ista ima non habent identitatem in aliquoi quia distinguuntur ad inuicem. Res detur, ut dicit Octhan iij. N Scottit m i. quod in hoe desicit ista imago.sed ino euit utili nobi tu es uilicienter. u4deo gnati illorum trium, ad notitiam rememoratiuam benediciae trinitatis. Dico secundatio: quia imago non ducat ad notitiam nisi secundatio.
ta memoria intcllectiva; di de latione memoriae tu posse producere uerbum. unde concedunt omnes doctores,u, filius in diuinis producitur a memoria patris ergo ii in nobi iit memoria alia a memoria lautorum, in nobis erit. principi u pio lis, seu notitia.
D a secundo prinei pati. Nune doctor noster in isto secun .
do articulo, uult ostendere, unde limp. icit et causatur Dotitia rei & supponat unum .putatu intellectus concurtit ad notitia
Quaerit nunc,utrum obiectum. idea res cognita concurrat idest acii ue se habeat ad producendum notitiam te . Lx plum sniel ecius cognoscit lapidcinti apis est res cognita: vocatur obiectum Quaerit nunc, vi in active se habeat ad producendum illam notitiam. Et arguit ut, quod obiectum nouse habeat alatue ad producendum notitiam. Et tot maturi e . Corpus non agit in spiritum sed obiectum. ide si res quaec gn Olcatur, ut plurimum, eli unum corporeum , sicut lapis . de anima est spiritu .ergo i l .ud corpus non agit iii animam Ascnon producit notitiam in anima : Illud argumentum eli pio parte salsarquia uolumus simiter tenere ui obiectum parti Aliter concurrit ad producendum notitiam . Ideo ioluendum
tu argumentum.& soluit doctor ibi. Ad primum pollet diei
i 'on utitur aliquae propositiones.
Prima. Corpus non agit in spiritum actione physioli.& voto alaionem physicalem, per quam agens naturale producitutis ens naturale uel qualitates natu tales, qui sunt quatuor qualitates primae, di qualitates secundae, quae sequuntur istas primas: sicut omnes colores. lapores; de omnes tuae non agunt aditone pii γ soli in anima unde corpus non potest ytoa Lete aliquam qualitatem primam in anima : neque at quam qualitatem se iis bilem.
Ibi est mitia dissicultat quomodo ignis infernalis:ignis put
Alia est actio liventionalis;& dico, quod amo intentionalis , est quae spem producit altatuam qualitatem in spiritu, uel anima,sicut producere notitiai,specie , habitus: di sede
aliis. Tunc pono talem propositionem. Corpus, actione intentionali potest agere in spiritum. Et tali actione, ignis agit in animas. Et pro mane de mente istius doctoris in 4. & sic im
ginandum, animae primo detinentur in igne, de effectaue ab ipso Deo, istiis non posset det uariet spiritum. secva
98쪽
probat Sca. Ius mselin eundo istae animae uel angeli mali nolunt detineri ibi: Ddippraehendunt P perpetuo detinebuntur.Ex quo sequitur tata i tistitia quae eli causa in ipsis damnatis N pcima. Unde pono unam propositionem. Puna quae est in spiritu, non potest esse nisi tristitia. Item arguitur sic. Agens est nobili ui passo .ut dieit Aristotelet. 3 . de anima. sed aliquod obiectum, id eli res cognita, non est ita persectum sicut anima ergo non aget in alii mani. Respondetur hic, γ illa propolitio, est propositio mediata ad euius ueritatem duae conditionec requiruntur. Primo magens
aliquid producat. Secundo u illud quod producitur sit nobilius,quam passum in quo recipitur, ut si aliqua istarum conditionum desciat,sessa est illa propositio. Pro activitate dec)Doetor probat nunc ut obiectum partialiter concurrat ad notitiam tei: Et arguitur se. Dicit D. Augustinus . s. de trinitate quod cogitatio iarmata, idest notitia rei, a te quam scimus, id est cognoscimus, caulatur.& dicit quod talis notitia uerbum di
Item ibidem dicit quod edi scientia quam tenemus in memoria, uerbum nascitur, id est notitia aetualis rei:ergo de mete D. Augustini est, P tes cognita, partialiter concurrit ad no
. se emi Ibi est dissicultas: qualiter a scientia causetur uel bum Ista itim cultas soluitur ibi intextu, ubi dicitur. Ad secundum. - sic Et pro declaratione, ponit doctor egregias proposi
Pitina . idem est uerbum gigni de memoria r uerbum gigni de scientia in memoria & uerbum gig ni de te nota. Et breui d - bia ter dissi euitas est in tet minus. Et dico primo, ua memoria m-tellectiva,est ipse intellectus cum specie intelligibili, pet quaestin potentia accidentali,ad producendum uerbum dideli notitiam rei.
vlterius est notandum, Q 1od per uerbum, nihil intelligosbi notitiam actualem rei. vlterius est notandum : Quod Aris otelet in libris de animam D. Augustinus in toto. t 9.de trinitate, per scientiam, in Dida',qua telligunt speciem i ntelligibilem. sensui ergo est, ex ipsa scienae. sistri, A. tia,nascitur uerbum, id est ex specie intelligibili quae est in inris. ν omina tellecti ,producitur uerbum, id est notitia tei. selemiae. Ex quo sequ. tur, v ille tonianus scientia, est terminus aequili cietita dis uocu .aliquando scientia,capitur pto habitu getietato ex actibus irequenter rei teratis, ex conciti sone de inon strationis: quemadmodum dicitur, et scientia est habitus conclutionis.
Et se loquitur Aristoteles de scientia in libris polletior tim. sed lite noti sie capitur scienta a. Alio modo capitur scientia pro ipsam et specie intelligiti. te se capitur hac. Expono ibi aliquas propositiones. Prima. Pet speciem intelligibilem,intellectus est in potentia accidentali,& proxima, ad producendum notitiam rei. Alia propositio. Habens scientiam isto modo, idest specie, intelligit dum vult:quia per ipsam, intellectus est in potentia proxima ad intelligendum. Alia propositio.Pet speciem intelligibilem , intellectus te dueitur de potentia ellentiali,seu de potentia remota, ad Diat tiam accidentalem,& proximam ad inteligendum. Unde impostibile est de lege communi, cognoscere rem in eius abissentia primo nisi per speciem intelligibilem. Plii osophus autem uidet ut die. 4Con sequenter probat adhue, s obiectum si ea a partia-
It arguitur se. Dicit philosophut, ut illud in principium
initium alicuius, per quod aliquid te ducitur de potetia essetiti ab ad potentiam accidentalem. Sed si e est v, per obiectum, intellectus reducitur de potentia essentiali ad potentiam a ridentalem:ergo erit plancipium activum intellectioiiii. Unde dictum es pilus, quid es aliquid esse in potentia ensentiali: de nihil aliud est, quam posse recipere aliquam so mam, uel qualitatem, quae sit principium productionis ali ius.sed sse est,u, per Obiecium intellectus tecipit speciem in telligibilem te, quae species intelligibilis est principium pro ducenda notitiam rea: ergo per obiectu, intellectus reducitur de potentia essentiali, ad potentiam accidentalem. secundum Aristoteli, ede Isse Arist. xt notandum, V ais umentum concludit uerum : puta ' st obiectum partialiter concurrit ad notitiam rei. Ponuntural quae propositiones.
Imna. Quaudo Ati suteles loquitur de obiecto cognito
t u tum de activitate.id est qualiter obiectum habet activitatem ad producendum notitiam. & quando loquitur de potelia idest de intellectu communiter, loquitur de possibilitate potentiae. idest quomodo intellerius recipit ipsam notitiam. Et ratio huius est quia quando Aristoteles loquitur de potentia, loquitur communiter de potentia, ut est in potentia . . accidentali te spectu notitiae. Et ni,n potest se ella in tali potetia aeeidentali, nisi recipiat speciem , ad qua est in potentia. vlterius est aduertendum, Φ Aristotele, in uno passu uidetur dicere, u1 intellectus nullam activitatem habeat te spectu intellectionis.quia dicit in a.de amma. Intelligere est in quo ei intrzidam pati, quod glosant aliqui: vintellistere non est aliud, grex et quam intellectum recipere notitiam. Seis dieit seo tu, ibi ali p quas propos trones. Prima. Potentia, non dicitur intelligere quia producit notitiam: quia tune etiam obiectum diceretur intelligere. Vnde activitas notitiae non iacit intelligcre. se da propositio si aliquid debeat intelligere, uel cognoscere, portet T recipiat notitiam : & quia obiectum non recipit notitiam, licet proaucat ideo obiectum non intelliti t.
N potentia recipit Ideo dicitur intelligere e & glosetur elate dictum Aristoteli .u, intelligere est in quoddam pati, idest et inunquam aliquid intelligit, uis reeipiat actualiter: uel habeat notitiam. no uult ereo dicere Aristoteles,quod potentia, seu intellectus mere passive se habeat ad notiti A.
Probat ulterius quod odiectum eo neutrat ad notitiam. Et formatur se ratio Dicit Aristoteles in ii.de anima, P uniuersalia sint in anima, per quae omnia intelligit eum uult Ex quo insert dolior, quod obiectum uidetur concurrete ad notitia, di quod uniuersalia sunt in ipsa re. Breuiter istud argunteium concludit uertim, sed ibi est disseultas:quid intelligit Aristotelesset uniuersalis.&daco pro conet. Arg. textu quod Aristotelet intellexit speetes intelligibiles. Dicit . oriturisdia enim ui intellectus agent facit uniuersalitatem in intellectu furia iis L. passibili.quod nihil aliud est quam V intellectns agens, produ, id ina lueti speciem intelligibilem in intellectu possibili. νιμνι iariobat adhuc doctor quod intellectus active concurrat ad M. Aia. rici titia. Dicit A ristoteles 9.m et lia. quod in t ellectio , est amoimmanens sed actio immanens est quando productum recipitur in producente:& notitia est actio immanens: ergo recipi tur in intellectur& producitur ab ipso intellectu:ergo ex omnibus istis est mens doctoris, D. Augustini:Aristo. S Omnium, .st ad intellectionem seu ad notitiam rei,eoncurrit, di inteli
De isto attieulo Ne.J Visum est in lectionibuη supradictiti quod intellectus eo
currit ad notitiam rei. etiam uisum est, quod obie m concurrit ad notitiam tei. Finaliter ergo doctor pro ista materia,& pro sne istinet articuli, ponit talem conclusionem.Notitia alicuiu, rei, ea talis cis naturae, T oportet P eausetur semper a duobus , uel ab uno ad hae arti. habente uicem duorum: puta quo a causetur a potentia id est. ab intellectu,& v eausetur ab obiecto, id est a re cognita. Et istud probatur auctoritate D. Augustini 9.de trinitate qui M. eit,si mater tenendum est, quod notitia causatur ab obiecto; N potentia. scut notitia Perti causatur ab intellectu, di ab ipso Petro. Dicit ultra, quod a uis bili & uidente causatur uiso .Exemplum: Petrus ut det albedinem uil one. Ista uisio, a quo causa tui Dico ui causatur a uidente, idest a potentia uitiua: Ze a uisibili,de mente D. Augustini, di omnium docto tumest ui notitia causatur & a potentia, & ab obiecto. Et si di eas See.J Dieit ibi D. Augustinui in illo textu , uiso solum causa
tur a corpore: etlio uidetur esse mens D. Augustini,*notitia solum causatur ab obiecto. 3c non a potentia. Pro solutione istius est notandum, vomnes doctores anti qui ,etiam moderni, illa quae recipiuntur in aliqua potenti nominant eodem nomine Exeinplum.In itit ellectu, recipit ut speetes intelligibilis, reeipitur notitia rei, recapitur habitus ricta nominant eodem nomine.
Ad propositum.D. Auguilinus ibi quando dicit.s uisio est Gis Laa solo corpore: ita capit uisionem, pro specie sens tiri poni .
Ment omnium doctorum est, s species sensibilis ab uno solo eausatur; licet sensatio, idest notitia sensitiva semper a duo . bus ea utitur . Exemplum et Petrus uidet a Seditiem. me
99쪽
a sola albedine causatur, tanquὶm a particulari causa. sed visio per quam uideo albedinem, causatur ab albedine, di a
potentia uisiva.Sed utrum causetur species sensibilis a lunu. ne sequenti lectione urdubimus. Argui Sed arguit ut sici Sortet cognoscit rosam quae non est: & ta cintra iaci. men talis notitia non causatur ab obiecio, di potentia: quia rosi non est.& illud quod non eis, nihil causat. neque intentionaliter: neque physicaliter: iste terminus causate nunquam potest conuenite illi,quod non eli rosa ergo quae noti est, ni Dis potest eausatertigo notitia tota non caula rur partialiter
ab ipsa rosa. s. i,ir αν Soluit doctor noster, quod pro postio D. Augustini &do
P . ctorum in qua dicitur, quod ex polentia ti obretio, gignitur notitia. Primo intelligentur de notitia intuititia Ita quod notitia intuitiua eausat ut abolae io, N potentia. non debet ergo intelligi l mplicitet de omni notitiae quia notitia abitractiua , non eausatur ab obiecto i sed causatur a potentia , Laspeeie intelligili tet, quiescente di manente in m. tellectu. Et pono ibi unam tegulam .Quod quando intuitiue aliquideognoscimus, idest inpra sentia isi, cum illa notitia intuitiua causatur semper species intelligibilis illius rei , qua manet in intellectu post destructaonem notitiae intuita uae 'nec unqua habemus propriam speciem intelligibilem, nis illo modo. Alia eli notitia abstractiti quae causatur a potentia a specie
intelligibili. Et de ista non loquitur hie D. A ugustinus: sed dei tituit tua.
- L Doctoi noster uult probare suam coclus Onem. Puta,quod .QA nata notitia causatur ab obiecto, di potentia. Et supponat ut uno, ι quod agens naturale agit tantum qtiantum p teli, secundum au. ultimum de potentia nisi impediatur. ut quando ignis calefa tit, calefacit tantum quantum potest. Et hoc est quod diei tun ut doctor quod agentia naturalia, sine ratione agunt Ideo malum est ludere cum istis rebus naturalibus ' Sed obiectum est agens naturale ergo agit tantum quantum poteri uicut al. bedo Sed si e et , quod aliquando experimur , quod obiecto aequaliter prie lente,magis de tu tensus inte iligiti us auud uno tempore, quam alio: ergo signum est quod notitia non totaliter causatur ab obiecto: sed ab aliquo alio coticut rente. quares sola albedo esset eausa, non magis intelligeremus eam in imo tempore, quam in alio. cum ipsa agat quantum pollet Liistud si communito ex imperio uoluntatis imperantis intellectui,ut intelligat item dictum est prius, quod causa io talis aequiti cica, est si in per persectior, quam sit essectus. Sed se est, quod multa quae cognoscunt ut , quae uocantur obiecia, non lunt ita perfecta sicut es cogitatio. ergo non erunt causa tota lat illatum cogi it otium, di sie uides clare r. e. Dico hic, quod eausa aes uiuoea eli,quando causa est alterius speciei ab eis e-ctu .sic sol tes pectu tans. a citio ostenditui se 5 ITertio a inuitur sic. i notitia totaliter causaretur ab obis iue ei ur quod coguoscite.& intelligere, non essent propria opera hominis: quod eli salsum. Minor pictatur ponendo unam tegulam.
Nunquam aliquid es propria operatio alicuius, nisi per se
causet ut ab illo: ergo si notitia non causaret ut ab homine, id est a potentia hominis; cognoscere non esset propria operatio homini,.quod est talium. Dat exemplum doctor.Lignum ealefacit quando habet calore utrum calefacere sit propria operatio liptii co'Don:quia tibi solum conuenit per ac cadens puta per calorem quem habet. Item secundo probatur Sc. . t robat secundo docior noster, quod tota activitas non stas intelliatu. Et tot malui sic argumentum. si notitia esset totaliter ab intellectu;non esset aliqua ratio, qbare notitia ma-pit te praesentat et unum Obiectum:& tamen oppositum uidemus, auia videmus quod uua notitia repraesentat unam rem, te alia alia n,quod nunquam esset, nisi notitia partialiter produceret ut a tali re. Concedo igitur, quod notitia causatur partialiter, & ab obiecto,&a potitia. uel ab aliquo te praesentante obiecium scut a specie intelligibili: quomodo fit notitia abiit activa.
sia. s. M. Sed nune es dubium. Ipsut notitiae sunt dus causi, scilis iis Diaei eet . potentia, & Obiectum : quomodo se habent iliae duael Am..tia causae r uel sunt eausae elle ut taliter suboidinate: uel acciden-
A. D. . . Pro declaratione istius est notandum, quod duplices sunt ris. eausae respectu alicuius effectus unius,qua lam sum acciden .
talites subordinatae.& di eo qu5d illae norantiarat identaliter subordinatae, ur se se habent, quod uirtus unius potest cisti e δε
tantum augeri,quod potest supplere uirtutem alterius. dis Ariplum duo homines trahentes navem. Sed causa essentialiter do r. subordinatae sunt, quando uirtus unius, non potest supplete uirtutem altera ut .Exemplum in proposito utrum intellectua possit esse ita perfectus,quod i pse solus posset producere notitiam rei: Dico quod non neque etiam tibi rictum ergo sequitur quod sunt causae essentia litet si bordinatae. Dat exempla doctor de patre, & matre, respectu prolis sunt due cause respe tu unius essectus, Notum e si, quod sunt essentialiter subordinatae: quia una non potest supplere uirtutem alterius quantumcunque auteretur altera illatum.
Et est notan um, quod tit dieit doctor hie, quod pater & Maromater sunt eiusdem speciei ellentialii, quo ad naturam eoisi.& uin aecidentaliter digerunt patet eum illud quod iacit disserimi. matem di semellam, in eodem possunt inuenim:scut in heriamo rodit a, id eii quae habet utrumque sexum. Dico ulterius, quod licet pater,&mater. quo ad naturam. solum aeciderita liter differunt, tamen potentia generativa patris, ei alterius rationis,a potentia generativa matris. Et per hoe soluitur argumentum Oecham, di do totum. quod sol matur se.Quan- do sunt duae causae eiusdem speciei, illae semper sunt aeciden s 'taliter subordinati quia una potes tantum augeri. quod potes supplere uirtutem alterius . pater & mater sunt eiusdem species igitur. Respondeo, quod doctor nosset dicit exprege. μ ν pater, ti mater sunt eiusdem speciei quo ad naturam: non tamen quo ad potentiassene alitia . dxplici d. Dico ultra hie,quod licet intellesturi di obiectum sitit eati s essentialiter suboidinatae, tamen unum non capit uirtutem causandi ab alio.ldeo dicuntur causae essentialiter subordinatae solum in agendo. quia unam non potest genere sine alio. Aliae sunt causae essentialiter subordinatae; quarum una dependet ab alia quo ad esse, & quo ad operari. ut pater, de sol unde seeundum mentem Aristotelis pater dependet quoad esse, a sole: & etiam dependet.quo ad operari. Dicebat Aristoteles quod cessante primo mobili, cessant omnes alii mo tus, et tor condemnatus Parisi. Aliud exemplum uetum, p.
test poni de homine. respectu Dei. homo dependet a Deo, quo ad esse,& quo ad operari. sie noti est de obiecto depo
De teitio primi principalis &αJ
Doctor noster supponendo unum:puta quod intellectus est s-- Acausa partialis intellectionis r quaerit ; utrum si intelle- D.E A factus agens , uel intellectus possibilis qui est causa intellectionis. l. - ,
Etes notandum quod ista dissicultas est propter uiam IA rAristotelis in a. de anima et ubi habet, quod duplex est intel- bd. .
Pro declaratione est notandum, quod doctor noster hie apor it multas urat,ti omnes probabiles tamen magis uideturi
dei e ad unam ab aliis doctoribus concestini: puta quod intellectus possibilis est ille qui producit partialiter noti
Et pio maiori deela ratione tenendo istum modum ponuatur aliquae relatione .
Prima proposito. Verum est, quod duplex est intellectus. rhi P.
scilicet, intelle ius agens, de intellectus possibilis. diapi . . Alia propositio. intelle ius agens tantum habet unum ossi Leium, id est tantum habet utiam actionem: puta eum phantasimat e producere speciem intelligibilem. Et pro declaratione
suppono hie, quod quando aliqua res sensibilis, est percepta cim EF ab aliqua potentia senstiua, s mul tres species senerantur, i--μβscilieet species senstiua in organo potentiae sentitiuae exte- , imitoris. cundo generantur species limul tempore, in organo foris iis pote tua ae phanta licae.&istae duae totaliter causantur ab obie rini,..cio & smul abiit telle tu apente Gisto phantasmate, id est esissa specie phantasiae, causatur species intelligibilis. & nunquam ponendae sunt aliae species, intellectus ergo agens nihil aliud iacit, nisi causare speciem intelligibilem cum phantas mate. Dico ultra,quod phantasma, id est speetes sensibilli,quet recipitur in organo phantas ae nunquam potest haberi nisi de rebus iensibilibus. De ti Ex quo sequitur aliud eorullarium . Quod intellectus iis gila o agens non potest causa te speciem inteli sibilem de quo- ιi cunque . patet se et quia non potest ea uiate speciem inia ri tatelligibilem , nisi eum pilantasmate de phantasma non m spirii, A. test haberi nis de te sensibili ergo intellectu agens no potest risua.
caulare specim intelligibilem nis de te setabili. Dices, non
100쪽
n possiesua habere speetes intelligibilet de rebus spIritualiabus . di insensibilibus: Respondet ut quod sie Et si dicas :a quo causatiuntur lut speetes rerum spiritualium
Posuit doctor ta. em propositione .stes spirituales, seut sue antellectiones, cogitationes, uolitiones, immediate, di tanquam causa totalis ploducunt s uas spicies intelligabiles, nec intellettiis ageus aliquoi do ibi cocleuttit. Dices, dico tibi, quia d res spirituales, non producunt suas species intelligibitis adeo praesuppotin unum falsum. Contra arguitur sic . Nos recordamur de uolitionibus, &eogitationibu 1 nostrat, quando ille uolitiones, di cogitatio. nes tactu sunt ut patet confitendo peccata nostia.& illud non potest esse nisi per illas species cogitationum, reuolitionum: ergo de illis habemus species intelligibiles. Et libid est uetu; ει firmitet leuendum. Dices quomodo causantur istae species
intelligibiles ab ulis rebu spiritualibus Respondetur potiendo propositionem quae primo fuit posita. Quando aliquid aut uitiue cognoscit ut simul eum illa notitia causatur ii uetes intelligibilis illius rei, quae remanet in intellectu in abientia iei. Dices: intellectus agens, de sensi. hili producit speciem intelligabilem, uerum , est. ubi producit illam speciem tutelligilem de te sensibili in intellectu pol.
Ex quo sequitur corollarium. mod intellectat agens bene agitu uel producit: sed mihi iecipit: producit speciem intelligibilem, non in seipso sed in intellectu possibili Sequitiat ulterius ir omnia quae dieitutur recipi in anima, recipiunt ut in
intellectu possibili: scut habitus, notitiae, species intelligib les,omma in intellectu possibili te ei piutui.Sequitur ulterius, v intellectus possibilis est qui producit notitias rerum; ta eas
Aiguitur siclyti l ectus possibilis producit notitiam rei ergo potem producere speciem intelligibilem. N iic agens non erit ponendus, ad produc dum speciem rei. Despondet do
ctor notio . potiendo talem propositionem .Potentia operati uanou eu produci tua sui Dine ti. Contra. potentia operativa
ticut eli intelle ius possibilis, producit notitiam rei: N illa notitia rei est cognoscibim ergo ploducit obiectam suum: quia producit ala avid. quod ipsemet intellectus cognos cita: ergo producit obiectum suum. Pro declarata e istius,dico, ν potentia operativa es quae produtit operationem seu aetum ; Se ipsamet tecipat ilium a uum Ex quo sequitur,Quod omnes potentiae animae, tam senstium, quam spirat ualcs, seu tationales, istae omnes sunt operati . ta et edo ut nullae aliae sint operativae: quia Omnes is et pioducunt operationem, di illaemet recipiunt. Ex quo sequit ut corollarium Quod licet intest ectus agens dicatur potentia activa , uel produci tua speciei intelligi bilis, non tamen est operativa; quia illam i peciem non tecipat.
Alia pio postio.Quando dicit doctor, noster, ut potentia
operativa non eli productiva sui obiecti, non uult daeete, lipsa producat aliquid, de illud non cognoscat sed uult dic te, ω non ea producitu a sui obiecti, illa us,pct quod obiectum est primo in actu. ta in potentia propinqua ad intelli dum quia illud est species intelligibilis:& intellectas postibilis non
Ex quo sequitur,quod potent i a quae recipit speciem, sue
sensibilem livetiitelligibilem, nunquam producit illam, non
puta nos gsti grato materiali in illa diuisione Aristotelis. ubi
diuidit potentiam in activam,&patituam. Alio modo capitur actauum, de pallitium pio sigmi cato lotira ili, idest pro illo quod primo, de per se si licantipula pro a dione, de passone Et tunc dico quod activum, di passuum , realiter distin- Gaguuntur: aciunt duo praedicamenta, sic,quod actio est respe- t ii eius agentis ad parsum: re pallio est respectu pals ad ageti, Le rcaa0ν ἀ- se clatum est quod ata iti uiti di pastiuum capta pio signifiea- Anguartir to formali, realiter distinguuntur sed, non pro sigmticato ma Mteriali:quia una & eadem res potest este activa, de passiva. Et ad m a i e non capiuntur in illa diuitione, ut dictum est: quia tune uti in m. aluntas esset duae potetitiae, ideli esset simpliciter potentia pas '. litia: quod est salsum: quia uoluntas producit tuas vola
SECUNDO ad idem uult probate quod intellectus agens sit causa notitiae. Et arguit ut sie. Dieit Atilicit. 3. de anima I Himi, quod intellectus astens est quo es omnia saeere : de pollibilis M. iis est quo est omnia ti et Hergo sequitur, quod intellectas agens P ρε- potes producere notitiam rei .ergo maledicium est,quod in Iacere. tellectus solum producit speciem intelligibilem. I to declaratione ponit doctor aliquas propositiones. Prima. Intellectum agentem posse omnia Leere, potest intelligi Dictis cris dupliciter. Vno modo quod produeat omnia.& iae est salsum. due . . Secundo intelligitur,quod intellectu agens potest sacere om'ser D εἰώ-ma sensibilia actu intelligibilia,&sic est intelligendum quod declaro: quia res sensibilis non est actu intelligibile ; L in potentia propinqua, nisi per speciem intelligibilem. & intellectus agens illam producit:ergo facit, quod omnesens bile est 'actu,& in potentia propinqua, intelligibile. Istud deelarat doctor de lumine tespectu coloris . notum est quod colores sem.
per sunt uisitates sed sine lumine, sunt solum risibiles inpotentia remota: & mediante lumine, sunt uisibiles in potentia propinqua. Vnde quando duae causae requiruntur ad aliquem . . . . esse tum, si una deneit, alia eu solum in potentia temota ad talem Hectum:ut ad speetes colorum requiritur lumen, ta 'quam causapam alis: ergo ubi descit lumen, color est in potentia remota ad produeendum species coloris. Practicemus sic.pli taliua non potest esse causa totalis speeiei intelligibilis, sed requiritur intellectus agens. Se quando intellectus ages deficit, phantasma solum est in potentia remota.& per conse quens tessensibilis euius ust phantasma erat solum in potentia remota intelligibilis, sod adueniente intellectu agente, producit ut species intelligibilis;& alia causa erit in potentia propinqua Pro isto textu est notandum , quod est mens doctoris nostri,quod lumen est causa partialis eum eolore,ad producendum speciem sensibilem.de notitia sensitiva, non est uerum. . Lt ideo male intellexerunt aliqui scciti antes, qui dicebant, quod lumeu concurrit eum colore ad producendum notitia sensitivam.Non est velum, sed bene ad causandum uni bi- .
Et domiti ut Gregorius de Arimino capit sic do rem. Est
tamen ibi una dissicultas.si lumen eo neutrit cum colore ad
producendum species sensibiles coloris, sequitur quod respectu infinitorum effectuum, mul et it una causa naturalis nais mero. pate i ste,quia lumen istius sellae . concurrit cum omni- .Lus coloribus ad producendum suas species: ti ubi sunt ins- niti eolores, causantur infinitae species: & per consequens illud lumen, es et infinitum: cum simul produceret infinitos effectus. paritaliter,nec totalitet nee organum producit speciem, qua Breuiter pro isto argumento ponitur una propin stio. Pu
Sequitur corollari u snale, Res spirituales, immediate eau tam tuas species intelligibiles. A lia propolitio. Res setis biles, in med ate causant species sensibiles. N pliantasmata. Et intellectus agen, cum phantasmate, causant speciem intelligibile de te sensibili. i. CON in ΜΑ- , Ee arguitur se.Potentia diuiditur per potentiam astiuam,&pali uam: ergo eadem potentia no terit esse activa , di palliud ergo intellectus possbilis. non producet notitiam rei,& illam recipit. Respondet doctor noster ibi ad confirmationem illam, quod aetitium S pastauum, pol sunt ea; i dupliciter. Vno modo pro signi ficato materiali, idest pro illo quod dicitur activum, de passivum. Et se una eadem res potest dici activa,&passu ut intellectas possibiles;& quaelibet potentia operativa, & dieitur activa, & passiva. A Dua, quia producit notitiam alicuius: di eum hoc recipit illam. Ideo dicitur activa.& passiva.
Ex quo sequitur. et activum ti passivum, non se capiutur,
ra, produceie ins nitos effectus media tibus in initi, eausa in m -- concurrentibus, non arguit in sim talem sed produceret insultos effectus immediate, tanquam causa totalit, arguit bene iugnitatem: unde lumen producit speciem sed Olor concumrit:&quilibet concurrit ad producendum species suas . Vult ergo habete doctor noster, quod intellectus agens eum phantasti a te, causat species intelligibiles omnium intelligibiliu: S propter hoc dicitur omnia facere. Secundo uult habete doctor noster, quod lumen concurrit eum colore, ad producendum speciem sentibilem coloris sed non ad producendum notitiam sensitivam.
Cum igitur concluditur &αJArguitur. Intellectas agens est ageni proportionabiliter vietit intellectus possibilis est possibili :Sed intellectua est possi.
bilis quia tecipit ne titiam rei: go intellectus aPetis, dicitur agens quia producit notitiam rei. ergo tu male dicis,quod solum producit speciem intelligibilem tei. Respondet doctor nostet ponendo talem pro patri ionem.