장음표시 사용
101쪽
VA M Mexicani AEuautrapod vocant. Hestini Amnam appellare s lent, sub quo nomini apud Rispanos, hinusnouae Hispania colonos frequentius circumfertur, alij vero Texaltet,poti, arbor est magna, amplaque , solijs mali Medicae, sed anguitioribus, Bothbus candidis, iri iis iudibus, similiabusq. pyris mulleis, gratia, Δ sua ate odorit, tructu dSuper punctis Lluis, xiiiij. i& Virentibu4 variaso, meloniis fere magnitudine, nec absimili illa Maies ii, cuius inter . , quae nigro semine paruoq. scatent, ferculo vocatoab His niscandido, mollitudine, colore. &sapore, similiaiunt . non tamen pari grati atqu* nutrimento, quod fatuosum est, neque admodum probati succi; nuclei lautus pomi diarinceas sistunt. etsii acceperim inter Tuntv te, ac D. Servato. A nona. - pHdumis genus quoddam Aνου prouenire, cuius seminis nuclei decem , duodecimiis deuorati, leniteti ac sine mesellia, bilem, ac pituiram xpurgent . Nascitur regionibus calidis, qualis eth Hauma Insula, de prouincia nouae Hia
ii BD R. . .est. uas luciloti. magna, serens fructum similem spica Maul th iux aquarum decurta, foliis irruis ymmis proximis,sed maioriabus, Sc latioribus, i pili ita undique horrentibus, eandicantibus fioribus cymba. horum figurae, tactu Cutumem saltati se a , viridis coloris , sed in luteum Mergentis, striato, eduli, crudam ue praedulci, di Galliam Moschatam mirasmilitudine olente, quamquam facile is odor euaneicat, nec pessistat diutius . Prouenit in calidis Tauhtepecensibus locis. ius decocti silioru in medetur surditatie fiigore prouenienti instillatum auribus. calida enim, siccaq. ordine primo/li si ' constat natura. ridi altam arborem fructu, & nomine iisdcm, atque natura , sed spinis carentem, Blijs senatis, pennatisq. ramulis; seu differant specie . seu ea diuersitas soli tantum, aut aetatis ratione contingat, si pinermittatur nis
O AC AM AC HAL LIS i seliorum se a Colubri maxillae simili
- u vocata. arbor est magna, tara qua duimus Erma ferens, ac quadamaelius similiaeiὀbis Coanempi etsi volutilis illa est, haec autem arbos magna. 4emen vero exileὰ de spicatu una ramorum extrema, & siliquas resertas se. - ne unitum figura. Nastitur is tepeemst agno imia montium fauces. Elia iurea descires etiam alue Indi inrtos mitigant,auxilla inum. inrisioni. sapor est adstringens , dulcis, de aliquantisper glutinosus. temperies quodammoda
frigens, aut moderate calida . Videtur letumen describere.
102쪽
fluentis sanguinis medicina. Cap. LXIII.
fluentis sanguinis medicina , ab arbs nuncupata, arbor elt me, Blia ferens Origani, floremIaruum , & candidum , Ie uixochisi similem , racematim dependentem , fructumque i ut ferunt in nullum . foret mense Septembri , gaudetque locis gelidis , montosisque , aut aliquanto calidioribus. Ius decocti corticum eius urianam euocat , & quicquid ei impedimento esse potest . maxime si cum Natilata illapilli misceatur. sanguine' per colem fluentem cohibet . iple vero 'co tex aluum coercet. fiigida siccaque &nonnihil adstringenti constat natura.
i. it sanguet ιs amara, sanguifica. cap. LXIV.
ARBOR,. quam Mericenses vocant CLebi Ilvale Nyiabinii Elia fere. Oblonga sobtusa, & circa pediculum sensim attenuata . lac primo candens , & tandem rubescens essundit, unde nomen; flore, re tactu, aiunt chrere. Nascivir apud usua nacensim agrum, temperatis plagis , aut paulafiigidioribus. calida, glutinosa, resinola, odoraque, & adstringenti constrennura. cortex stipitis tussis, ae sex obolorum pondere epotus ex aqua, saninguineam expultionem per se cohibet, aditrictoria, quam participat; vi, & i
r . De AH UAPA rLI TI LAC EN SI. cap. LXV.
A RBOR est magna Abua ilia spinosa ferens Elia, & Ilicis siliis Q
nulla, sed paulo lon ora, florem autem paruum , luteum, & orbi eularem, ae demum nigrescintem fiuctum. stipes pallidus intrinsecus eli. Nascitur in collibus , planisque locis , Mi Ricae superioris. Stipitis ramen torum decocti ius, ictericis dicitur magnopere conferre, & his qui bilis redundanus gratia, cordis vexantur affectionibus.
103쪽
NON ob aliud appellata est haec a
bos a Mexiceni bus Aueueri , de Aboehoetiis quam quod iuxta fluminum ripas, ac aquarum fluenta nasci seleat, de ex ea Indi tympana,quae Thueth 8c Teponatili vocant, consuestant parare. etsi alij dicant non ob id, sed quia iuxta aquas ab aere in ista, at fragorem id nomen sortitam; praecipue cum tympana potius ex materia
terica rubrum colorem vocant, at neque
Sabinae, neque Cedri species est ulla, sed in
Abietum genus citra dubium referenda. nam praeter fructum omnemq. facienta, quae nostrae penitus fauent sententiae, mat ries ut diximus, mollis, ac lenta est, corruptioniq. & vitio abunde Obnoxia , maxime. 1 isi terrae defigatur , cum cedrina dicatur esse immortalis, intra aquas namque int gra diutius perseuerat. quo factum est,ut consiueuerint Mexicenses Heroes,atqι Reges, eam veluti basim, & fundamentum, aedibus quas sibi circa hanc paludem fabricant, subiicere.Demum Micuachanenses Pemamam vocant. Sunt autem quatuor,quo adhuc intellexerim,huius arboris differentiaeanter se magnutudine colore, de tactu distantes. Quaedam siquidem illarum altissimas Pinus:j amplitudine superant, di Candidae esse reperiunmrinarum. His ma. nonnullae quatuor 5c viginti, aut amplius pedes crassitudine aequant. Aliae. u. media. quarum materia quoque candens est, & ruόrum cor, sine medulla, his cedunt magnitudine, dc nuces Pineas resina refertas producunt, sed quae vulgares oleas minime magnitudine vincant, quas pictas libuit exhibere, quoniam in ΠI.Minon his caeterarum omnium formas ostendisse, atque expressisse sat fuit. Aliae his quoque inferiores.spectantur, sed rubra materie, 8e orbiculatiore coma. P mi. Mi. stremae & quae omnium minimae sunt, vix malos Medicas vulgares vincunt ni R. magnitudine, quibus materies rubra est, te cra dens medulla. Cortice omnes reguntur rubeo; soli aq. ferunt Abietina, etsi minora, & exiliora. Ex omnibusq. resina, si non sponte, at flammis liquata fuit . forma esset eadem quae nostrati Abieti, ni Blia, ut diximus , tenuiora, rami deprestiores,& fastigiata aeuminatiora assurgerent; assulae in vasa fictilia coniectae,opertaeque, igne tu inposito resinam effundunt. sed neque ea sponte manat, aut quidquam simili
104쪽
NARDI AN T. RECCHI LIB. III. sa
vocato oleo, quod ebullantibus vesicis, circa stipites Abietum Indicarum squas tamen a nostratibus ne digitum latum discedere quorundam sententia est in erumpere consueuit, thillant. Quibusvis regionibus proueniunt, atque ita facile possent transferri ad Hispanos, si circa fluenta, stagnantesve, aut lente
fluentes aquas, uliginotaue loca, semine, talea, aut viva radice sererentur. etsi omnium minima longe ab aquis, &nasci, & seruari soleat. Toto anno prinueniunt, totoq. anno resina ab eis euocatur, sed nullo tempore aut loco inusniuntur florere. Ergo sapor huius arboris de qua fit nobis sermo, acris, adstringensq. percipitur, non sine quadam amaritudine, & odoris suauitate . temperies calens est, sicca ordine tertio: nam & resina eius Abietina longe acrior, dic calidior est,& viribus,ut diximus,vehementior.Cortex vitiis adstringit,ianat ambusta,desquamatamq. , & exesam cutem,cum lithargyrio, di pol-une Thuris ulcera curat, ac cicatrice obducit, exceptus cerato myrtino. lusus
cum atramento sutorio serpentia ulcera cohibet. Foetus, ac secundas sumtu trahit, ventrem adstringit, & urinam euocat. Folia tusa, atque illita crurum scabiei, tumoribusq. medentur. molliunt insammationes, & ab eis tuentur vulnera,dentium dolores prohibent, si eis colluantur ex aceto. vanos, & citra vllam rationem obortos tumores pellunt. sex obolorum pondere ex mulsa epota
conferunt hepaticis. fiuctus,tedaq. idem praestant. Resina huius arboris acerrima est, vehementissimi odoris, & quarto ordine calefaciens. dolores ortos e frigore sanati morbo articulari e seigida caussa prosecto mirabili celeritate m detur . fatum discutit. dissipat pituita ortos tumores. laxat neruos,qui ab humoribus crassis sunt distincti,& resolutos purgat, atque roborat. Denique eis omnibus prodesse selet, quibus curandis caetera mitiora medicamenta laustra
sunt tentata, aut parum proficerunt. Resinam Abutι r etiam commendat Monarias. cap.
M FIT ONCO. Cap. LX ULLAR B VS CV LA est Pisonem ulnam unicam longa, stipite firmo, intus candenti, & virenti, subfuscoq. circa exteriora, folijs ternis, sed eo quod medium est acuminato impensius, ac hastarum mucronibus simili, ziiijs vero binis, minoribus,& orbiculatioribus. Naseitur in Philippicis Sinis. radix alba est, tubaque s de qua suo loco in odora, & calida, siccaq. natura
constat ordine tertio, aliquantisper amara, odoraq. &acri. membra laxa Corroborat, & ventriculum, ac caput firmat. radicis tantum est in medicina usus, quae licet adstrictionem nonnullam praeseserat, moderate tamen vacuat , citraq. noxam & anxietatem ullam, ita ut quam egregium sit. & magnopere commendatum alexipharmacum. inter pharmaca quae vocant ben
dicta, posset meritissime collocari, atque recenseri. Dipitirsu by Coos
105쪽
aea TZOPILOTLZONTE cOM AT L, stis Capita Aura. Lap. LXVIII.
TZo PILOTLZONTE COMATL, seu Teapsita, arbor est
magna, folia ferens longa & angusta, fructum magnum & oblongum , nucleos quosdam planos includentem, amaras, pectori amicos, ac reserentes amygdalarum amararum saporem ; etsi demum Moisi odorem reli quant, & ingratum saporem. Prouenit Holitora ubique, sed praecipue in co libus ; nuclei calidi sunt ordine sere tertio, & oleagino quodam liquore, atque emolliente manantes. demum vires olei amygdalarum amararum videntur reserre; atque ita tumores praeter naturam discutiunt. tussi medentur, emes,liunt pectus . infusi naribus caput expurgant, dc ulceribus conserunt. qui oleum expressum huiuste fiuctus,faciem taminarum emollit atque extergit.
De AM OC H IT L, seu arbore fructus erepitantis III. Maida similis. cap. LXIX. SPINI FERA arbos est βο-rebiti, sella mali Punicae serens, paulo tamen obtusioris cuspidis,& capitula in postremis viticulis Epithymo similia , maiora tamen,ac siliquas e purpureo rubestente resertas nigricanti semine, quod licet edule sit, & grati saporis, halitum tamen inficit, insuauemque conciliat odorem. Nastitur in calidis regionibus, qualis est Cu ischinancen sis quibusq. locis . cortex radicis frigida Bc adstringenti natura constat, dysenterias, aliosq. fluxus cohibet. Elia cum sale ac Siliquastro medentur satietati, cum Alijs vero Palmarum abortum coercent. succus seminis instillatus naribus, humores aquoses a capite affatim trahit. Idem praestat puluis, emcaciusq. cum Ruta, adeo ut vermes ylcerum internorum pertrahat. De C ACA LOX OCH IT L, seu fore corvino . p. L X X.
ARBOR est Caealox,chies mediocris magnitudinis, Alijs mali Medicae.
longe tamen amplioribus, ac frequentibus, a dorso in latera venis disturrentibus . fructus sunt siliquae permagnae & Bluae. flores magni, pulchriq.& suauis odoris, quorum magnus est usus. Floridis namque adhibentur mani- pultis,torquibus,atque corollis, quae Indis sunt frequentissima,& tam magno in pretio habita, ut neminem quem revereantur.his in primis non oblatis,ioleant adire,aut salutare.lacte manat,frigefacit,co utinat, atqiimposita pectoris dolorigό lia. medςtur orto a calore . medulla eius duarum drachmarum pondere deuorata, ehi L emundat ventriculum,& intestina. Plura sunt harum arborum genera,ssoribus I tantu distincta. Sunt enim quae flores serant Coccineos, vocenturq. T lapatiis Ca-Yi,ishq ti ochitisunt quae candentes,dicuntum. Ticaaochi l .nec desunt aliae.quae e Va is hv rus colorum disterentijs, varia sertiantur nomina, velut Tia luribula ochiis,
106쪽
NARDI AN T. RECCHI LIB. III. ys
mitium t sotect de siquet sunt huiusmodi aliς quae omnes in regionibus mul-itis huius nouae Hispana.e offenduntur. Sunt qui species has omnes fa alexo--isi vocare soleant, aserantq. corticem earum cum cortice N. nexin, in puluerem redactum deuoratumq. atque ius decocti bibitum, enixas magnopere corroborare, atque firmare, quod tamen videtur absurdi mimum.
D. C APOLIN, fleu ceraso dulci Indica. cap. LXXI. ω RBOR est Capolin mediocris uri magnitudinis, selijs Amygdali,aut
. Cerasi nostratis, minutim serratis, flori- bus racematim dependentibus, ex quibus, 1 acini fiunt cerasis nostris, serma, colore , . magnitudIne, ossibus,nucleis, nec non rem sapore, nisi is mororu Bati quadanten eslatin omnino similis.quo fit utexillimem, arborem hanc in Cerasorum genera res vi rendam . etsi sint quibus videatur ad Lo
t fili torum differentias pertinere. Acidi pau
lisper fructus sunt, de adstringentes . etsi Iam tempestiui, &exquisitam maturita-. tem assecuti,dulces evadunt, & magnam
χρον V usteritatis partem amittunt. gustui sunt
v grMi adeo, ut ex quorundam non δ' parum
I l sagacu palati sententia , nostris cerass non vidrantur inseriores . temperate callia I l da, siccaque, de nonnihil adstringenti natura constant. Fit ex eis panis potioq. i annonae & vini caritate . nutrimentum
praestant me moholicum,& cordi quadamenus mimicum,dentes inficiunt nigro colore siquis eis diutius assuescat, sed qui,si cura adsit,possit facile extergi, ac denti seicijs emundari. & tamen non desunt qui caeteris horarijs fructibus etiam vetusti Orbis audeant eos anteponere. Vere floret haec arbos, sertq. per uniuersam pene aestatem stinum . temperato coelo gaudet, quale est Mericanum, ubi hae arbores, in hortis campestribusq. locis, & humana diligentia α suapte natura proueniunt. Ius decocti corticis eius insitatum quindecim integros dies, ac deuoratum drachmae unius pondere, dysentericos curat. puluis vero eiusdem,argemata discutit,visum clarificat, oculorum inflammationibus opitulatur, ac linguam prae vehementi ardore arescentem lenit . quod etiamisse inum liquor, aut succus praestare selet. Baetae colore Duodepicta sent. De Divitigeo by Cooste
107쪽
ARBUSCULAE genus est Calamatum duas disserentias complexum ,
Prioris radix colore est extra fusco, intra vero rubescenti, binum digitorum crassitudine. & pingui cortice tecta , initio inspida, deinde vero modicum ostendente calorem. Alterius radicis color est arentis arundinis,extra i traque sapore, & colore ligni, quod luteum est. folia utriusque laurinis simulta sunt, sed valde aspera, utriusque etiam radicis ramenta ex aqua resolutata,& emplastri modo applicata, tumores praeter naturam discutiunt, aut maturant , exterguntque, apertos carne implent, & ad cicatricem perducunt . Curant haemorrhoidum omne genus in oleum iuglandium Indiearum comiecta , illitaque post tertium diem calentia adhuc , nec ame adhibita quam earumdem radicum sumantur vapore. Exultant Philippicarum insul,
rum sabulosis locis, & mari propinquis.
m coco β υ ΗIT L maxaeensi Arbore Cardiaca. Cap. LXXIII. ARBOR est meus auabini leguminis filia serens, de circa eo
rum exortum exiles floseulos, ac rubescentem seccum . frigida siccaque constat natura. syncopi, & lassitudini dicitur conserre seccus λ. unciae deuoratus mensura, semel aut bis singulis quibusque diebus.
α ς OcONAM cap. LXXIMARBOR est Loemam stipite seseo, candidis tamen punctis distincto , Elijs Senae minoribus, floribus in mutari, modum albis, &
xubescentibus ex albo. Blia tuis, ac resinae permixta , lineae, ac lycheniabus medentur imposita. Haec amara sunt oc adstringentia, secundoque exi eant & calefaciunt ordine . Nastitur in iugis orsoluee . Planta insignis est ob duo morborum genera seia insanabilia, quibus dicitur mederi. D Duiligoo by Corale
108쪽
suburneo cortice vestita, sed i leo, & rubrescente. ligno lasco, & palle- stente medulla. selisis oblonpis, &sinu sis, quorum nerui quoque e pallido puris drascunt, insernaq. sunt valde subal iacentia . soribus in corymbi sermam dependentibus, qui candestunt e viridi. tactu acinose nigroque . ex quo Oleum olis . exprimitur pallens, tumoribusq. praeter naturam discutiendis, & persimandis vlceribus mire utile . Nascitur in saxosis locis 'uva prouinciae Mιch canensiu.
ssoribus eandidis, calicibus hirsutis contentis, ac in magna muscaria compositis, odoris tamen expertibus, neruixochiu quoque florum serma simulibus. Frigida natura, siccaque, & aditi ingenti constat, & sapore paulisper dulci. cortex tritus dolorem ardoremq. gingiuarum tollit,eari. ipsas tumentes residere cogit. dentes firmat commansus. & deuoratus duarum drachmammis pondere , alui sistit defluxiones . Nascitur Coeolam , Be chiella calidis r gionibus . M TH UI XOCHI TL, Iea flore pennas auium referente.
ARBOR est magna Thuimcintl, Blijs oblongis , incuruis . quianis per interualla prodeuntibus , ae illis Anahin es non dissimilibus, flore rubeo, pennis auium simili , unde nomen. Sunt & alia huius arboris genera, quorum alterum flores seri candentes, alterum vero albestentes ex viridi, caetera similia. Aiunt Indi, eum, qui serat secum eius arboris r HEmum, gratum fieri & amabilem cunctis cum quibus inierit consuetudinem , gratiam. apud Heroes, ac Reges aucupari, obtinereq. quidquid petierit ab
eis. quod ad temperiem spectat, Blia stigida & adstringenua sunt . fibres
109쪽
extinguunt, inhibentque fluxus. foret vere primo, ac calidis humidisquo
Dὸ TTAEI FEMEEVA Lauro Mita uacan. rsi. Cap. LXXVIII. ARBOR est Desper/qua Persico paulo maior, modicam effundens umbram, folijs Limonis,crassioribu* ac minoribus, oratioribus, ac gustu magis iucundis quam sint laurina; semine Coriandro simili, sed paulo maiore, primo viridi, ac demum nigro . Arbor est fortassis in Lauri species referenda . Nascitur in frigidis Tancitari prouinciae michuacanensis, adeoque in ipsius coenoliij viridario. Folia epota ex aqua duarum drachmarum pondere diarrhoeas sistunt, illita vero dolores tollunt. tussiq. dicuntur mederi seu ipsa per se sumantur, siue carnibus incocta iure epoto, ierunt opem . sunt enim calida ordine testio, & impense adstringentia.
De T ET LATIA, fluvrenti arbore. cap. L XXIX. TE TL A TI A arbor, ab Haitinis Guao dicta, est arbor magna, selijs mali Medicae, suluis, hirsutisque, & minime deciduis, pinguibus,mollibus , & e viridi in squalidum colorem tendentibus, insignibusq. interuenijs
multis, luteis aut flammeis, fiuctu virenti, Unedonis serma, & magnitudine. Lac vrentis est naturae,quo fit ut iumentis ad eam arborem sese confiicantibus, atque scalpentibus fluant pili, aut si eidem accubant . quin homines aliaue animalia iub illius ymbra lomnum captantia,incidunt in pilorum defluuium. lac attachi membra exulcerat, tanta est vis huius Mali. quodq. magis mirere, cortex huius arboris stigidus est, & siccus, nulliusve caloris. & ius decocti eius non inodo citra noxam ullam epotaturi sed articulorum soluit dolores, & medetur scabiei bibitum aut illitum , ac diarrhoeas, ut quidam Indi medici asserunt, coercet. quin lac priedictum, lepram, ophia sim, impetiginem , haeterasq. cultrinsectiones, si prudenter adhibeatur, exiccat, ulceraq. insanabilia curat. Sunt qui amrment, conicem duarum drachmarum pondere redachim i puluerem, ac deuoratum, aluum laxare . quod qui fieri possit non est facile iudicare si diarrhoeas cohibet, nisi compressione quadam vacuet, aut omnino exuccus adstringat. Nascitur in stigidis montosisq. locis Teporgiam, de calidiora non relusit. vix Nerium forte Apum congener.
m TLATTCAN. Cupreta sese. Cap. LXXX. VOCANT Mexicani mancan, seu materiam fragilem, & vitream ,
eam arborem,quam Latini antiquiores,& inter eos Plinius,Cupresium fusiam vocare consueuerunt. hanc ergo insignem arbo rem m emoratam a gra ulistinis auctoribus a nullo autem quem nouerim in nostro orbe visa ta ,
110쪽
describendam statui, tum qua dictum est ratione , tum quod Uud hane nouam Hispaniam, cuius plantas periclitamur , di describimus, est valde familiaris, & frequens quinusq. locis; sed praecipue remperatis, di ad mysattinentibus seritur viviradice. Seminaust has arbores, & diligenter curauit excolendas,habendari in delicijs da Ho itis It valve Regulus. Ergo eadem ei serma, quae vulgati Cupresso inest, sed patulis ramis, deditasis ad
latera, & ad instalpra pene projectantibus, unde nomen. eadem etiam nat ra, sed materies odoratior, neque i pressinis inutilior operibus. Amat montium cacumina. & acclivia eorundem loca, iugaque, & excelses colles, iucunda prospectus amoenuate exornat . fructum seri toto anno vulgaris Cupresii, sed paruum, & Pontici nucibus, quaa auellanas quoque Vocant, parem . ius decocti bibitum: sigores febrium sedat; ac sebres ipsas puluis ex aqua epotus. caeteri vero usus di facultates, sunt quae caeterarum congenerum arborum
-t TbMyaμὰ arboris vita defriptionem habes tum apud Clusium tum a dabas
τι πVM ATL, st Sambum. Cap. LXXXI. A M B V C V S nostras. est xumati vocata uexicanis, quae a Michuae
nensibus Cumtempta appellatur, arboris'. mediocrem assequitur magnu , qua
tudinem. cuius Alia applicata, aiunt capitis dolorem, a caussa calida ortum, tollere. tanti vero di natibus, sanguinis fluxum retinere. deuoratam me deri accessionibus, quae terito quoque die, quartoq. repetere solent, Vacuato semite morbi per superna, atque inserna. tusam vero, atque admotam es cto loco, dolores ortos a lue Gallica curare, & enixarum mederi torminibus. aiunt'. aquam colatam in quam eius radices iniectae sint, purgare corpus, atque ita diarrhoeas sistere, & extinguere fibres, & alios ventris, stomaclaq. Bluere morbos, succumq. inlusum extergere intestina.
De PAPATA. A. LXXXII. ARBOR est Paridia mediocris magitudinis, selijs magnis ficulneis,
multis cuspidiSusitam .fiuctu oblongo magnoq., gustus quibusdam grati, sed parum commendati nutrimenti. hic lacte manat antequam maturescat, impeti ni , ae lycheni a viis, succoq. qui iam maturi dolorem ventris sedet. Nastitur ea arbor apud Hestinam Insistam, ubi est longe fi quentior . etsi eam visenderim quoque apud Taiste censes, ubi eam curauimus deisibendam, atquedepingendam.