장음표시 사용
131쪽
sio RERUM MEDICARUM NO. HIS P.
pendente fore. mos sidari, ut vel ex no Do Auctore sapiro C Hl TL, se herbose, ae p. X X UL
quem alij Pipilol Miniti vocant, frutex est siliis Menthae, minime serratis. floribus coccineis, longis, Periclymeni figura , binis candidis apicibus, ἡ singulis intrinsecus prodeuntibus. ad cuius species fortassis pertinet, quamuis viribus differat. Nascitur in calidis Aetolueae collibus . Frigida, humidaq. temperie constat. cortex radicis semivnciae pondere deuoratus, placat febreS. Flores huius PeriArmeni ex luteo rubri sunt dipicti. π quoniam Auctor scribit eius semι clam febrium accessus pla- eare , necesse ess Vt sit calidi temperamenti , sicut s r reliqua Perici menι genera. Nondum enim compertum est, a fetidis ' humidis m dicamentis, msi magna
quantitate βιmptis , Ni hudorem mouere
possint, πιι νοmitum, febrium parari 2
D. c Η V PIRI, fu C Η A R A PETI, aquam rubeo colore tingente Arcano Venerei morbi . cap. XX l. FR V T E X est civisi, radici insistens crasse, & longae, externa parte
pallescenti ex albo, & interna ex albo & luteo purpuressenti, unde nommen . Prodeunt ab illa stipites, miliciq. rami tenues, prolini, exaturati Viroris,& vergentis in colorem caeruleum, teretes,laeues, ac reserti mali Medicae Blijs, maioribus tamen, & luteis ac stellatis soribus. sapore, & odore insigni caret. Nascitur in calidis Michuacanensibus, aquosis, & humidis locis. Sicca, & ax stringenti constat natura. Habent hanc plan am indigenae in magno pretio, eiust vires in arcanis recondunt squas tamen magna cura atque diligentia,ab illis extorsimus aflirmates, plantas reliquas Michuacanensis, in sedandis a morbo Gallico ortis doloribus, facile superare, ac vincere. curandiri. neruorum aD sectibus, scabie, atque alijs perniciosis, ac rebellibus morbis, & qui leuioribus medicamentis non cedant, si radix Unius unciae pondere recipiatur, aquae V ro bini congis . serueantq. ad ignem donec tertia pars absumpta sit. Iusq. decocia eius, semilibrae mensura,quotidie sorbeatur . eadem victus ratione instia
132쪽
tuta, quae Guaiaci decoctum assumentibus praescribi solet. Idem decoctium me tu praeter naturamet moribu , lceribusque, & caetem symptomatis ex eadem lue prosectis. N potatum, illitum, tumores capitis & brachiorum dilaurit,dysenterias compestiti cicadappetentiam, & impinguat extenuatos.
ii , DO CUR A si seu Brasilio Hispanorum .
canensis, δί' uexuam auamothiti,& Vι uabuiti, &Hispani Brasilium solent nuncupare, fiutex est spinosus surculosis candidisq insistens radicibus. vnde profert stipites, extra Lluescentes, ac in in tra Iubeos, contortos, refertoSq. folijs coradis fere figura, sed mucrone appendentibus , stequentibus interueniis insignibus, . ,e. dorso oblique procedentibus in latera . . Nascitur in fiigidis Michuacanensibus,campestribus ac montosis locis . ubi offenduni H dvs aliae ipsius species h quarum altera
Pingui , altera vero muciua nuncupatur.
Sapor est adstringens, frigidaque ac siccata a. temperies. Tingunt eius ligno fila coccineo i moly . est enim persimile arbori quam vo- Vcant Santalon . Ius decocti eius primo stfulvum, deinde rubestit . quod si amplius decoquatur , coSitur in purpureum pig- ' I F is . bl V . . 'mςHtum , aut , si misceatur alumen, in ru heum, α Ocentius Cinnabari , instigerat laaec arbos, febrem extinguit, ad
133쪽
dici annixus crasta, lignosae, ru brae , & fibratae . ex qua proferuntur stipites fruticosi, atque ligneae naturae, folia Ocymi serrata, flores e candido in bestentes, in supremis ramulis acem tim congesti, verticillorum sere modo . Prouenit in locis campestribus XoM-tia. paulisper frigida temperataue, sic ca, te aditringenti constat natura . ius decocti eius curat quo his dolores haud aliter ac illud Guriacanι,μinae aut Zare par illa. quindecim, aut pluribus d inius. si ita expediat, matutino epopatum drasentericis magnopere confert, & qm luis alijs deflualonibus cohibendis et enae filiorum rubra sent in hae planta. farra rubri in luteum mergum colorem.
tex est stipites landens volubiles, Ee fulvos , folia Limonis , florem candentem, & modicum, radicem surculosam, stiluamque, longam Ae crassam. cortex radicis, quae stigidae est, de adstringentis naturae, redactus in pullam rem, atque appositus, medetur eruptionibus, quae in Gallica lue solent oriri. idem praestare dicitur deuoratus duarum drachmarum pondere, atque ita iugare insectiones cutis omnes . Nascitur in calidis Texari Mensibus , ubi in maximo habetur praecio ab indigenis ad praedictas aegritudines exterminandas. De Diqitigod by Cooste
134쪽
ae. XIV H COCO L I N, seu planta
Hai censim stipites ferens tenues, tereres , perque magna interualla geniculatos, squallentes , & hispidos. Elia rara, magnavex parte altem latere unico disiecta sinu, hirasuta, & candentia . sed praecipue inferne, oblongaque & Faseoli sores. radicem masnam, e candido vergentem in fulvum . Nascitur in calidis collibus, & campestribus t eis . sapor radicis sebdulcis est, & quadantenus leguminis , tagidaeq; & adstringentis
temperiei. cortex eiusdem levigatus, Je bis in die duarum drachmarum pondere deum ratus ex aqua, vomitum praecipue puerorum compescit . medetur ulceribus oris, ab pudendorum . radicis succus, ae flos ex lacte, mirabiliter consertoeulis. i
seporemq; capiti imposita, aut quia tacti dormire videantur) cocociaiati vocant, frutex est quatuor dodrantes longus, stipites tenues, spiniferosq; ferens, ac selia falcata per interualla sena, ac manipulorum forma sibi inuicem coniuncta, haud diss1milia illis NMochiti, radicem surculosam, flores vero, ac fiuctum serma erinaceis, primo viridibus, ac mox latuis racematim dependentibus persimiles. Nascitur in calidis Teresianicis siuauhilani quoque de Hueislalpae, ic in collibus Tacuitu. Amorem dicitur conciliare . folia lapo. rem Raphani quadanaenus referunt. Digida constat, siccaq, & adstringenti
natura, necnon & glutinosa. succus radicis medetur tertianis febribus, oculis inflammatis, Emnumq; inducit; cortex vero ventris fluxibus. Hic est frutex ille, cuius sella ad quemvis hominis attactum, statumve, contrahuntur, iungunturque inter se, atque marcestunt. hunc eundem esse existimo, aut eius congenerem, quem Insularum Philippicarum coloni, plantam sentientem philinia vocant. de qua scribunt i vera an falsa nescivi nonnulla, quae in hac prouenien- ζζώiis. te praedictis in locis, vera esse nequaquam experimur. veluti est stipites re Acostictos proserre, pennae gallinaceae crassitudine,ex singulis radicibus denos, duo denosue, quorum unusquisque duodenis ornemr seliis diuisis in quatuor ordi-nqs, duarum unciarum inter se distantes interuallo. foliaqi esse Loto urbanae similia, flores cyaneos, Linguae similes passarinae antequam hient, hiantes ve-L 1 r Diuitigod by Corale
135쪽
ro in terna diuidi folia modica. adeo offendi attactu, fiamq; hominum, via trectata digitis vltima foliorum seriemaerorem quendam praeleferat, atque i porem, statimq; decidere reliqua selia, manentibus selis superioribus, quae si rursus digito tangantur, pariter decidere. quin stipites, qua parte attrectan- tur, rumpi, ac in terram procidere, nigreleente incisa parte , veluti si igne ruisset combusta. quin si flatu hominis persietur, totum procidere, ac rumpi. neque hoc euenire si ligno,baculoue, aut aliter tangi contingat, sed ista hum,na manu, aut spiritu. insipidam esse, nec ulla quo ad medicos usus spectat pol. . At e lem V1. Plantam etIam narrant nasti Maluagi, quae similiter ad manus coma tu Vita A. ctum contrahatur, foliis Polypodi, ac luteis fioribus. Alis aliam apud γε L 'μ' nos, quae & si tangatur arescat. nec non in nostro orbe, praecipue apud Ga- ivph .i des. Verum quae DOS de PinahμιLUb scripsimus experimento cognouimus, η - multiq; alij indubitatum esse millies comperere. Huius letuminis Itonem exhibuit clusius in notis suis ad Acoriam eap. 1 f. nomiane L rLe Mimose, quae missa fuit ex Insula Atii Iohannis aportu diuite. ubi etiam fuctum erinaceis similem depingit, o totam plantam bure nos irae eandem dilige ter desicribit. Herba Mimosa Aeo Ia orientalis missitur diferre a priore, eum saporem Ub-οπLea habeat. quamuis sist loci diuersitas eam e cere posit disserentiam. Maluarisa Auctoris planta describitur Aoria cap. 1-Herba V tua nominatur . eriqs similiter e genere leguminum , re praedictis cognata. r
ve M EX OCUIT L, Ommoebae. op. X XXI II. FR V TE X est Mexochilli hominis altitudine, fibratis radicibus, seliis
mali Persicae paulo maioribus, flaribus paruis, comantibus, &ex luteoru stentibus, & siliquis Chilli similibus, sed luteis, procedentibus secundum
longitudinem . odorem spirat grauem, acremque. Prouenit Hucittalpa in humectis vallibus, aut collibus. Elia contusa deuorantur aduersus venenatorum animalium morsius. excitata enim vomitione vulnerati selent restitui i pristinam salutem. eadem verminosis ulceribus applicata, noxia animalia tarigat, atque necat. Mn Apocrni quaedamspeties f nec enim facile inti r legumina comam inuenias,nes inter Solana fetorem eum aerimonia, εν emmetiea. M AT LI N A M, seu Frutice iuxta uios aquasve proueniente. Cap. XXXIV.
AT LIN A M frutex est stipites serens plures, & in eis folia in longum
producta, angusta, subalbida, serrata, hirsuta, & fere saligna. flores candentes, & magnos . radicem crassam, & surculosam, quae castaneas inueteratas sapit. lalia,quae odora sunt,resinam. Nascitu r in calidis β abnaMacensi s prope riuos & flumina, campestribus,ac planis locis . herba vero tota caliada , & sicca constat natura. soli a pugilli mentura tuta, & matutino deuorata, febres Disiligod by Corale
136쪽
fibres finium, vaeuata sepeme atque inferne pituita, & bili citra molestiam ullam purgata. Infunduntur eadem paulo maiori pondere, ac per infima h
mores praedictos trahunt. . i. . D. IZONTECPAT LI, seu vulnerum messicina. cap. XXXV.
IZONTEC PAT LIS Effrutex est stipites proserens armento os,m-ctos virore exaturato, teretes, tenues, dc prolixos, & in eis Elia O mi, sed non serrata, radicesq; fibratas. Prouenit Tenampiaci, seu editis seu planis imeis . Germina concisa lac affatim stillant, quod impositum recentes glutinat plagas, ac breui ad cicatricem perducit. Idem tertio ordine caleficit, & exiccat. acrisq; est, & amari seporis . . Titismatis sine aeubio adscribenda haec planta. lae extim ex Geboraceis, stes Cam. anulis es ens, acre ist amarum non eri, sed mel dulce, mel amarum . eorres miles etiam maturatus miror, Esedarum etiam natura su futicis.
DE TUTO BUTO. Piperis longi prima specie . cap. XXXVI. FRUΤEXSest Sobbπο vocatus in Philippicis In lis Sines. species est
Piperis longi, apud hanc rumam Hispaniam proueniens, Blijs oblongis subalbidis, desinentibus in acumen, Sc acribus gustu , fructuq; Piperis longr, acriore tamen, & odoratiore. Nascitur in humidis locis Philippicarum insularum, seu mediterraneis, seu maritimis, & apud nouos quoque Hispanos. Usus praecipue est soliorum. Imaoluunt siquidem unius Glii portioni dimidiae quintam unius glandis Bahei adhuc tenerae lde qua inter species nucum Indi- earum sumus locuti calce conspersim, gestantq; ore, te sic firunt corti
nutriri, cerebrum, & ventriculum roborari, iuvari coctionem, firmari de tes, sedari eorum dolores, pituitamq; illos erodere solitam arceri, carnem ex haustam iuxta eorum radices instaurari , ac labia contrahere roseum colorem ruborem; , ingratum Oris halitum fugari,decommendari iucundum . de cvium speciebus, viribus, & vis, latius in sequenti capite tractabitur. vires namque α vfiis narrati in noua Hispania ignorantur. - . . Huius peris memisit etiam Monariar c x8. de Pipere. fluctum duivissimilem Tiperi tinga, mel Juca H magιπμ. . by Cooste Diuitig
137쪽
ΡΙPERIS langi planta, mim Philippicariam Insularum coloni Tu o
bu's, & Sesiam, Mexicenis vero, apud quos nascitur etiam, Natiaveis.sis ΝαεH lM'. & Eoipui appellam , seutex est stipites volubiles proferens; & urmento os, he i inin eis folia Piperis nigri, longioratamen , & acuminata, ac fructum tere rem, longum,Piper longum vocatum. Blia fiunt gustu odorata, acri saporo, idaq; 8escca ordine tertio temperie., partiumcl, subtilium . fructus nullibi plantae suae appendens eam assequitur perfectionem , quae necessaria eli ut commode recondatur. idem, immamrus, & in fulvum colorem inclinans colligitur, sipansiusque exponitur soli,atque ita in ulus seruatur. Vuens editur , neque ingratum praebet alimentum , aut nimis acre . reconditus vero fercula commendat, dum tamen ignem non experiatur. statim enim decoctione vim, atque saporem amittit. Cortex stipitum redactus in farinam ac deuoratus, atram bilem apte expurgat, & venenatis plagis praeclari alexi terij vices praebens medetur. reselutis neruis, aut conuulsis, auxillatur. natus discutit, de alios huiusmodi morbos ortos a rigore, crassisve & lentis humoribus, proflinat . Tres apud hanchouam Hispaniam huius plantae differentias adhuc otifendi, cum quinque, aut plaret, audiam apud Philippicas Insillas esse repertas , quarum stipites ad nos sunt missi . mm praeter Boobusto , de quo praecedenti capite dictum est, de eum de quo in piaesenti capite sumus locuti, alias tres nu-
138쪽
merant, quarum postremam Tuy amo, seu Simiae disti Myoquamsimilli κυνι ,..mam fructu esse ferunt; distare vero Odore graui, perforatu selijs , &laniosis. I acrique, & adstringenti sipore. Alias vero duas a Boo praediisto assirmant dii r i g, . ferre soliorum paruitate,& asperitare, ac praeci pue minorem Maior enim nu, iora profert sella, caetera similis, gustu piperis nigri, ac praecipue radicis, fru- I V. sim.etus autem Piperis longi, tenuior tamen, dc acrior. Minor vero minoribus con stat foliis,&ipse frutex minor .est. Eliasapore di odore carent. radix niva V. simetes. est, cortex mellini coloris, leuis, fungosas, acris, & roborans. Radicea horum binum generum propinantur aduerius venenatas potiones, veluti alexipha maca drachmae unius mensura, in laeuorem redactae,&ex aqua nucis Indicae reia solutae, aut vino Palmarum recenti. Subueniunt etiam ventriculi frigidis as Gonibus ex iure decocti Chamaemeli, ortisq; ex crassia humoribus, quos per . coquunt roborato etiam ventriculo. subueniunt ijs qui coire nequeun ob v neiacia, additis praecipue alij s ad eundem xlum pertinentibus. Assirmant Me xi censes, qui eruam Ilati qua e vocant . ua st ursi, de rimosoti oriri itia locis calidas passim iuxta aquas, septa, via .. succumq; radicum , 5 gemiu
num ex prellum, epotum aut Inlulum aquam Intercutem Uacuare. Ius vera
decocti cruriam cedemata, aut congellos pituit IoS humores discutere. menia strua etiam euocare, & flatus, ab eisq; ortum dolorem tollere. Alia imposita ulceribus mede i, praecipue venenatindolore1 e frigore, aut lue venerea pro sectos lenire, faucium tumores dikuaere & quosvis alios, sed praecipue adi eta cenesina, impeditum motum restaurare, euocare sudores, nemorum res
lutioni mederi, &conuulsioni lassitu , iuuare en lapiRos, ac pellere ri r
Diferisigam Authoris Ibivis necis , 'adsitus filioram. Clusius unis bo inum semper Myonisfolium, Author uanianasemper habet ea mposito fidisse mi ex alaflij fructus enascatur. Eua differentia forte nata e si ex disserentia quin
cinam singuinis vocant, frutex est folijs Verbasei obrotundioribus , hir. latis, pinguibus, mollibus, S c dis pene figura. manat incisa sanguinem, unde nomen. odorem Stoechadis grauem praesert. Cortex est calidus gustu, odorus, resinosus, siccus, atque adstringens, & demum amarus. secundo ordiane calefacit, aut amplia. . us decocti radicum , quae rubrae sunt & surculosae, insulam, aut potatumi medetur dylenterijs, ac veteri,uplam stillans e praefractis
139쪽
fractis Iiquor . Naseitur in regionibus calidis, quales sunt Quauia bae es , de Teia etinem', ubi eam conspeximus iuxta saxosa loca.
PR O V E N I V N T apud nouam Hispaniam Lambruse Uitesq; sylum
stres multis in locis, nec tamen ad nostra Usque tempora ab hac gente ex. cultae , ac seorsim, seu seri e aliqua plantataeavsum enim Bacchi non nouerant. etsi alijs vini generibus libentissime non modo explerentur, sed inebriarentur; neque parcant hodie nostrati, sed auidissime hauriant. Fructus est crastiusci lus , purpureus ,:durior allo, immitis, gratus tamen, ac dulcis, & qui sui conia tecto) mitesceret cultura, caetera nostris Uitibus similes. frigida , siccaq; natuara olla,ac palmites, dc adstringenta constanti appetentiam excitant, Impetigianes curant, tumores repelluris, Calorem nim Ium extinguunt, oculorum in fiammatiouem arcent , febres placant, ut erum leniunt dolorem, & saniem exire . Sunt qui Xocomteau vocent, deuacidum funem, tum ob saporis genus, tum e ui ob palmites se vicinis arboribus conuoluentes. i
Hv A P Α H U ALIZ P A TLI: frutex est,' hominis aequans altitudi
nem, ferens stipites,ac ramos scabros, magna ex parte nudatos selijs,quq longiuscula,& angusta sensi flores vero exilen, ac pallidi alicum se a. Nascitur socii&lpae editis campestiabus locis. Ius decocti,cuiuiuis partis uniuersae plantae,propinatur mane, spinq; , tepidum,quanum aut plurium, si opus sit, dierum spacio ad motionem amissam restituendam . Frigida ,saccaq; temperIoconstare videtur . nam sapore, & odore caret. Quamobrem conueniet, hose sectus praestare proprietate quadam' occulta, aut siceitate, α adstriction , quod multis alijs medicamentis hin Orbi videmus euenire . . Λω T L L A M AT L ANT LI, seu deri vetulae . Cap. XLI. UR V T E sit est amatiantii nomen habens a spinarum cum dentibus
vetularum similitudine . stipites producens teretes,hispidos, & in luteum Colorem vergentes, praecipue ea parte, qua sunt teneriores. solia vitiginea,neruis intercursantibus, qui ex pallidorabescunt, sed hirsutiora, & minora. fiorct albos, in luteum etiam colorem inclitantes. fructum acinosum, toto caulis procursu racematim dependentem , primo viridem, ac postea luteum, resertum candidis nucleis, multis, parui ue . Amarus est sapor, ac vis calefaciens, de adstringens. Naseitur in candis, vigidisqI regionibus, convallibus inmemst campestribusq; locis, ερ humectis. selium unicum resolutum ex aqua, atqui epotum, medetur sitietati. & eodem modo, vacuata lausa, fibri aut si Alia pes 2 a pugilli
140쪽
pugilli mensura macerentur ex aqua, & liquor epotetur. Aluum nempe leniter subducit. admouetur capitibus puerorum inflammatis refrigerij gratia , . modicus est enim eius calor. τὸ TAMA ΝCAPATLI, seu m dicina teniperata. Cap. X LII. FR VT EX est raman pallis stipites ferens lentos, ac fiucco manantes scrassos, sustos, laevesque,unde non exoriuntur ramuli, sed qua parte prodeunt stabros , atque geniculatos , & in eis soli a Portulacae, sed quae senectutis tempore trifurcentur. radicem crassam fibratam, & longam . quavis parte tistus incitusq; liquorem fundit glutinosium, odorem, saporemq; Tecopalli, patrii ue Thuris referentem. Naseitur Mexici, ubi firmum habent mederi radicis puluerem ulceribus putridis, cachoesibus, atque cancerosis. Prouenit etiam, apud Panucenses. calida,sicca,odora,& adstringenti natura constat: aiunt,fruticis huius liquorem firmare dentes, mederi dolori gingiuarum, ustionique,&articulorum imbecillitati, deuorata qualibet radicis mensura, & laxatis veris brarum dorsi compagibus opitulari.
D. XIO P AT L I, seu leprae medicina. Op. XLIII.
XIOPATLIs suffrutex est, stipites habens multos, laeves, teretes, a Pe virentes, digitali crassitudine . ac quaternis prolixos cubitis , in
eis vero Mori folia, longe tamen ampliora, aspera, & serrata . radices lignosas, surculosas, multas, candentes interne , externe vero suluinentes . N
seitur H mιιών humidis locis, montiumq; faucibus iuxta aquas . frigida v m , siceri; temperie constat, glutinosa , ac nonnihil adstringenti. Tusa folia, illitaque, lepram re lychenas curant, atque absumunt. praecipue si aegrotus ducatur in balneum post huiusmodi adhibitam curationem, quam Indi vocant
D. TEN AMAZ NANA POLO A. Cap. XLIV.FR V T E X Tenamae nanarba, ab alijs Tenamarson, & nonnullis ma-iamati dictus, radicem fert magnam Ac surculosam . folia Saluiae forma , langa, & angusta, obtusa, terna, subalbida, & aspera. florem leguminis purpuraicentem ex candido, in corymbi formam compositum, & tructum rac malim dispositum, obrotundam, Nucum Ponticarum forma . Nastitur viaque in calidis . Frigida, sicca, & adstringenti temperie constat. & ideo liquor defluens ex germinibus tenuioribus, initillatus medetur oculis, si inflammatione tententur. adhibetur tumoribus praeter naturam, ac sebres extinguit. De Disiligod by Corale