장음표시 사용
71쪽
Iarte ramorum dispositis, fiore Betulae nostratis proximo, ac siiquis edulibus ingis'. & dulcis, pergratiq. saporas, refertis semine, unde sertita est nomen , hinc N inde dependentibus . e quibus placentulas parant michimecarum gens vicenia illis praestantes panis, veluti ex varijs seminibus,radicibus, ac fructibus aliis. Haec est verissima antiquorum Acatia & quae germanum Gumma Arabicum seri, cuius hic ingens est copia, & incuria sertassis pudenda adhuc incognita, di
nostrum orbem nondum deportata . neque est unica eius species, sed plures. Bigida , siccaq. & adstringenti constant natura . liquor e tenerrimis Euiu, arboris turionibus defluens, expressit sq. , aut aqua ubi aliquandiu isdem maduerint,illita rum in modum oculorum morbis auxiliatur, aut ius decocti corticum numium mensium suxum compescit . qui menses si primiparae sunt ut hoc obiter attingatur in lineae, & lichenibus medentur. Sunt qui Hoaxis, Hacat Noloth & alias nonnullas arbores quae apud Nouam Hispaniam proueniunt, in Acariae res rant disterentias. Pros per inlpinus inter alias A uti plantas, O hane veterum Acatiam descrινιι, eui si non eadem, sabem congener iudicari debet.
VOCANT Micbuacanensis suam M' alti Tomvquam spinis carentem,& Alijs exilioribus inediati vulgari ,qui etiam Acatiae species est, &Gummi vocatum Arabicum quam optime fundit, eosdem habens usus & vires m HUCIPOCHOTL HVAXA ENII Rctino M. Hs. cap. XXVI.
ARBVSCVLA est Huci Aoti Huaxare si, vitium modo serpens sinuosis, ac tricuspidibus folijs, floribus coccineis paruis, & aggregatis in
comam. unde generantur fructus Nucis pene Ponticae forma, ac magia itudini :sed ternos includentes Ricini more candi cantra nucleos. toto an lo folia, flores,&fructus fert. Nascitur apud Huaxacenses . dulcis est, calidaq. & humida,aut moderate stigida temperie. Liquor stillati ius vires clanguescenthsmitaurat, res, estq. ut homines pene mortuos irrant cxsuscitare. idem refrigerat,& impingu taut ipsa arboris folia oleris vice deuorata, nitidumq. reddunt colorem. sa Ty INEU, stillans e peri actis germinibus, insana mationi oculoru mirum in modum consere. Nuclei quin i,aui,si robustior homo sit, septent emundati a quadam illos leagente membrana,vacuat egregie pituitam,& sitem,per sit perna & in serna,vsque adeo lecuro euentu , ut vel leuis momenti re ingesta medicamenti huius vis si ita expediat, coerceatur. Allata est eadem a Panu censibus, stipite cubitali, subalbudo, lento, leui & spinifero, ubi vocant 'ape ach huiti. aiuntq. lac eius si
mare dentes,& carnem exhaustam instaurare. Sine dubio inter Ticinι genera reponenda est haec planta, vires tamen ipsius non sunt tam vehementer, ac in Americae illo de quo clusiius in annotationibus ad Monardem,au dimidiam tantum partem seus grani validae per seve=loriam inferiora purgare Husus validi Ticinι semina Roma Nndidit quidam agnia magno sanὸ -mero , cui
72쪽
attenuans & exiccans sit, ut in
pro potu secundo decocto. idclc
dam vities aluum mouit,sapore mιΠο dulce est,
sed dein uris inflar cocci c mdij s potin etiam i vi Ritini ab Auctore descripti semen, eo
iam vetustate induat acrimoniam ,sicutι vide mus in Tingi re, euenire, cuius radx recens in Metarijs ob multam humidi tem coniunctam edtur. Naee. Arbore a quibustam SAS A FRA SMeata. cap. X XVII.
ARBOR est magna Sasiastas, folia
serens crenata, & in tres partes diuisa, stipites leues, subrubeos, & Anisum olentes . nascitur in prouincia Florida, &Michuacanensi. Calida constat, & sicca natura, ordine circiter tertio, & subtilibus putibus.quare Cholicis, Iliacisq.opitulatur, necnon difficultati urinae, renumq. morbis, dum tamen a se ida caussa contingant. flatum discutit, & obstructiones aperit. internas paries roborat , Asthmati Latiisq. thoracis viiijsa praedicta caussa ortis, opitulatur. Vomitus cohibet, coctionem iuuat, aluumq. subducit. Vtero conseri, sterilitati medetur, mensesq. mouet. lue V nerea laborantibus instar caeterorum alexi pharmacorum opem praulatiDentium d lores sedat, & fluxiones absumpta caussa inhibet. Ius decocti ramorum, trunci, radicumque , praesertim corticum, sumendum octo unciarum pondere,mane quatuor limris ante omnem cibum , sudori. seruandus. Decoctum paratur ex media uncia r dicum cum cortice assulatim incisarum, ac maceratarum per noctem in duodecim libris aquae sentis .coquanturq. lento igne ad tertias Huius decocti parandi, & utendi ratio, variatur pro laborantis corporis habitu, natura, temperamento, viribus, aetate com suetudine, & anni tempore. Ratim. victus eteris luis Venereae alexipharmacis . utatum. habita prius uniuersi corporis ratione. Sunt
73쪽
qui simplici decocto utamur pro potu, aut solo, aut vino cum eo diluto, nulla praecedente vEiuersi corporis vacuatione, neque ratione victus seruata . Debilibus, tabidis, & piner naturam extenuatis, huius decocti usus adue sissimus est..Ad quod arborum genus referri debeat ex solo filio iudieare admodum est difficiale, ex fructu vero quι bis deeri scillimum Uset . admodum aromaticum est Me lugnam eousq. plurimos habet, praesertim in lue venerea a decoctum eius si fiat ad te fias valde mularum deperdit oui fragratitissimi, unde commodius fiet in vesca cuprea superimposito alembico eupreo, intus tamen probe plumbo assa obdusto, sic exum e vim op ra habebitur, g decoctam , in oleum.
Da T o c P A T LI . cap. XXVIII.
scens in planis, calidisq. locis, siurculosis innixa radicibus, unde oritur silia pes is & in eo folia sylvestris Raphani ,
magna , serrat', hallarum mucronibus haud dissimilia , ac flores candicantes. Radix acris . odora, & nonnihil adstri gens est. calefacit, exiccatq. ordine temtio . medetur Gallico morbo ius decocti Eliorum & radicum eius, siue bibatur, siue erumpentibus tuberculta applicetur. ta radice ego libentius uterer modo igidi essent Ec tenaces humores , qu les selent per eos morbos magna ex parte dominari j quam caeteris plantis, quarum est vGs apud Indos , & Hispanos ad praedictum affectum curandum. Eadem radia tuti, illitast splenem comminuit, & pristinae restituit sanitati . m. HOAXA CAN, seu Ligno Samti .
cap. XXIX. HO A A C A N vocant Indi eam plantam, quam alij miliaquaω-
ιιθ, seu Cyaneam, tale enim est eius cor, seu medulla. arbor est mediocris magnitudinis, strigosis & inconditis stipitibus, ac veluti spinosis, selijs vero paulo rutaceis maioribus, longioribusque, & Cyaneis floribus . Cortex est cinereus, & si qui crassiorem stipitem vestit, sit Bluus . lignum pallet, ac medulla, ut dixerim Cyanea est, Unde sumpsit nomen. cortexestabum Dioili eo by Gorale
74쪽
ROATACAN. LIGNUM SANCTUM est abundὸ amarus. quo fit ut calidus L Ordine secundo , cum Diijs quoque idi me , , sis haberi possit, cum manifeua siccita- . - - . te. etsi medullam non senserim amaram, l referre Vero quos effectus praestet in cura
t re da Gallica lue, alijsq. diuturnis affectibus
capitis, thoracis, ventriculi, epatis, lienis , renum , artuum. doloribus , aut sit administrandi modus in tanta luce superuacaneum duxi. Nascitur in ca-
et . apud Haltinos quoque prouenit. VAT AC AN es arbor Iuglandis,1 T Hl Ilicis magnitudine cuius cortex eo 1 lore , extrinsicus cineritιo permixtis tamen multis macutis viridibus intrinsecus vero*bruber, non admodum densius , sed immoduὸ durus erasseudinis nempe stemidigittas, is ligno recenter caesto, adeo firmiter beret sui vix ferro Aeparari queat, progressu vero te oris satile steiungitur . . iLienum in extremis colore qui in Maeo interne nigrescente eon licitur, in meditialium eius en maximum, totumq. adeo lignum θlendida quadam donatum duritie is Finguitudo eius resimaeeum quid seurat, νriturq. odore non ιUuaui , in ab acrem se tummi premit, Pod praedurum es ubi refrixerit. Fondus esuN quale nudi praeterea ligno, nulla eius quantumuis minima pars, in .aqua fluitat, sed mergitur continus, in subsidit, unde lignum ess forti simum quod durarie omne robur seuperat, in ιdcirco quam minime hiat, neque facile videas quod
Sapor non ingratus amarus natim, tum aerimonia miti palatum ae fauera compungens, qui semei cognitm, nunquam errare sinit emptorem in cognoscendo. Decoctum eius aestate Nitra tertium diem non perdurat.
Folium crassium, paruum durum viride multis venis dissin tam quidam arbuto comparant, in ramo stum balet ex opposito alterius, ut in Siliqua vel Lentisco videre licet, quaterna Nel sena . Hores multi quasi bellam , vel co Mum con limentes, pediculis uncialibus insistunt pallidi lutei, senis eonstantes foliolis multis, e medio flaminibusq. prodeuntibus m quorum.medio rudimentum, fructus lusam pastoris effigie refert. Fru IMs a quibusdam CVaneis ab alijsprunis similis refertur duobus lupinis sibi onivnoris, aliquando etiam tribus, ut Clusius refert, vel aceris servibus, sed qalis confiat , cordis figuram eleganter exprimentibus leuissima porro di Iractione unum ab Hiero 'ut in Muris fuctus diuellitur . . F ab Longi-Disitigod by Corale
75쪽
totius cor θ Cananeus aliquanIulum eorrugatus , Huni ι mr, in coniunctione cum aureo fructu membrana eri denstate, colore, duritie tersmilis, ei qua iuglandis semen bifariam diuidit . . : orium externum eorrugarum mollias esi, internum vero nucis intimo putamini duritis, is eolore respondet eius densi. ras, in Icone ad viuum expresa. Nucleus intus conclusus, avosita figura exhibetur, colore variis 'renarum duetibus mei Maracticae, Nuci Musati, vel Bum radici admodum similis , hune si diu in ora duas, quas pulpam quandam abradis , quae acrimoniam manifestim linguae imprimis, nucleus in recenti fructu manet coloris Castanei, quasi transearentis, in adiis vero omnIno niger. Nucleum si secundum longitudinem findas, duritiem Dact3hrum essendes t rum . Usium flauum in recente cinereum in obsolethasae autem lineae trafersim parallitis,torum peraranseunt, N admodum eleganIer Lyncurium siue Selemnitem radius stlendore reserat. In medio eius camias est longa ἀ summa ad imum pertingens, sed sine ulla fere latitudine qualis in Euon αδ αιam constititur, ubi seminis δεο ouatia, sed plana viridia quasi sobola seiuncta in siummo umuntur. corq. extrorsem Versus componunt ad modum plane Euonymi, nisi quod eis in Enon mo versus pediculum sitem titutum. Atiae omnia mibi videre lisiat misuere D. Henrici Corvini in re berbaria ρ
Hiissimi, qui fructus bos sibi missos mibi dono dedit.
crestis hac arbor in His viola, oe in continentis νegione Nagrando Hota, e tam a N numero superent Pιnus His amae .
LIGNUM SANCTUM.ARBOR es admodum similis Gua es, sed minor magnitudine Populi opi
tibus velut L Osis, conex magis quam Guaiaci pusulosius, caetera statur, cinereus, maculil. constersus intrinsecus Nero obscure ruber, in in ruenti ligno etiam fariis siparatur . t Lienum a Gusaeo disert meditullio quod in He est paruum in in ramis nullum. Uus ligni color magis albicat, o ad luteum quendam eolorem vergit; Meditullium
parte nigrum ad viride inusinat, euidenter, imo C aneum est in viridi vi nomen Ho xaean traxit originem. Tractanti nusius odor oecureris, aemulatur tamen Gusaei odorem, ut in demaster oleo eius dictiliato patet, νι tamen in integronon percipitur, adeo terreis Parii bus permixta eLI, ut ne ab insummato quidem, nisi parum admodum defiuaι, cum tamen per demirasionem pias olei, quam ex Guyaco extrahatur.
Pondus Gnaeo idem HL aeq.e enim cito in aqua subsidii. Sapor Diuillaec by Coral
76쪽
Sapor amarus, sed acrimonia longe maior, in euidentior, adeo ut amaritudo abbae oppressa non Harim p rcipiatur, ideoque Piperis instar, fauces pungit,mordicat, sputuis eims nardus inditus Hernutamenta ciet; de longe ab incolis ob vires, Guassaco praefertur, nec enim tantum luem venerea, s quidem facilius eurat id ετ multos alior morbos,qu:bus Gua cum non suscit, pugnatim ob miros suos essectus in maiores 3,in Ligni Sancti nomen non sine ratione obtinuit, quamuis immoderato Uu, c loria vehementia, possit hominem nimium excadeseere, decoctum eius , in amari ess , magis odorum quam Gua et , flavumq. colorem magis habet intensum. Folia exigua rutaceis paulo maiora Lentisci modo bina ex aduerso posita, . ordι- nata sunt, ita ut nullam unicum fit, in extimo quod quidem in leguminibus ple
Flos Vincae Pervineae admodum similis est colore, sir figura, se fine aliqua o studine eiusq. fulisti quasi duplicata, tibi superposita apparent, florum etiam G
suntZio expietura videtur ad Cor mbum accedere. Fructum aueror non addidit nastitur copiose in I nsula BOricben, quae nune S.Ioamnis ab Hissanis appellatur. Ex utraque ergo descriptione,Hfigura manssum est, has duas arbores, inter se jecie distinctas esse, quamuis sub eodem proximo genere contineanturpe enima et ius,in Dri,a Mali insinitas sub se Jecies, continentes, suis tamen
Haec eo dico, quod cum ante octo annos, Lignum Indicum ex Hollandia Romam allatum set, magna inter medicos, etiam libellis editis altercatio nata fuit, an Lignum illud esst legitimum, an vero repudiandum , quidam enim unam tantum Gμα aciarborem esse asserebant, ideoque hoc tanquam Pseudo lignum omnino rep diariaeum salis vero authoritate suleae, mJ Monardis su fulti, duo diuersa genera es tum bant, utah. Guavacum, Me vero Ligniam Sanctum , an tiari debere Uerebarit, non obstante nominum, aliquando confusione. uua quidem posteriissententia,ut e se Pr διώδεε patuit, a quovis veritatis Hudiose, merito ΘΠ -' - , Q planta
ita quidem distinctae exhibeam ., ut eas speιie a gerre cuiuispateat nerato tamen sub redem genere reponi debeant .
cui porro arborum generi hae duae sint a ribendae tu dubitaui.' etiam nune haereo. Putam aliquando, Euonymo istas congeneres dici pose, quibusdam arg mentis obstantibus ab ea opinione recessi. An ad Euxum referri pessint nondum plane apud animum meum decreui, quamuis multa id videantur suadere. Itaque bac de reos maturiorem deliberationem amplior at quando disierendi dabitur occasio. Plura qui volet Ouietam adeat in hi Zoria naturali Indica, T Monarilem ubi ipsum Gua Mi arborem cum sum, s.foribus a Clusio depidiam inuemet,in q*a t men desidera duorum illorum fuditium sieiunctionem a pictore minime expressam ideat, ly omnes qui de lue Venerea conscripserunt Medicos. De TO HVALX OCHI TL, stu Flore nocturno . Cap. XXX.
YOHVALX OCHI TL, quam quidam Coequaquabuiti vocanr, alij
77쪽
Mmbuciq. ferens s ad quorum species est sextasiis referenda, nisi quis malit ad Vitis sylvestris species pertinere in sed minime serrata; umbellas Sambuci, e flosculis aggeratas orbicularibus, x pallentibus, interdius ut feruntὶ contractis,
di hiantibus noctu . unde acini fiunt racematim dependentes, initio virides, deinde coccinei, Sc tandem pu urci. radices.vero resinosi saporis,glutinosas,8cgullus nonnihil odori. Nascitur Chapiauci non procul ab urbe Mexicana inoniatosis, editisq. locis, nec non in vallibus, planisque . Floret Iunio. Calida, & sicca ordine secundo conflat natura, & sapore amaro. tumores apposita discutit, aut maturat, & rumpit. quibusdam epota ex aqua sudorem euocat, & alijs aluum ciet. puluis eius medetur inspersus ulceribus insanabilibus. S consere scabiei lepraeq. Auxiliatur etiam resolutis,& uterino affectu laborantibus. Sunt qui edant folia trixa expresso prius succo medicinae gratia, asserantq. ita corpus extergere, atque illa 'nguare, & Vt carnem initaurat exesam, & casu aliquo exhaustam, sic superuacaneam citra ullam noxam sensumve doloris, corrodere, & absumere. vanos timores pellere pectori imposita solia. & syncopen inde profectam tollere.
De cATOLITAN, M TEPOVAN. Cap. XXXI. ARBOR est Castolican mediocris
magnitudinis, Folia ferens Saluiae, scd maiora, a quibus apud nonnullos india genas Hispanos inuenit nomen,inferna pam te subalbida, & superne virentia, pinguia,& Verbasci modo hirsuta,lubricaque . Florem in postremis ramis modicum, ac lu- reum , & in Corymborum sermam veluti Compositum. Odorata arbor est, & calentis naturae, thus citra distinctionem ullam redolet.Calidis regionibus nam in his quoque
aliquando prouenio minoribus ornatur λ-lijs, latioribus vero temperatis, etsi ubique nascitur,neque ullum refugit selum, fertile maxime, & humectum. Ius decocti corticum,1 ipitis,atque radicis ebibitum uterinis confert affectibus, ac vulvam proprijs resti
tuit sedibus.vrinam euocat, emundat'. com
pus . Vis vero radices, corticesve, aut sella impolita tumores prςter naturam dissipant, aperiunt, atque extergunt, velut & quaecumque alia ulcera, ultionibusq. medetur.
78쪽
hurti comata , 5 excelsa, folia ferens oleae similia,paulisper odorata,amaraque . Decocti ius matutino liberalius
ebibitum, Gallico medetur mor . nascitur temperatis, humidisq. Hoctac 'eotia locis. Fructus e Trunco enatus racemos oblongos componit, cuius pediculus quidem rubet, baccae vero sunt virides, flos in ιmagine non consucitur .
Mi qualianenses Chupirent,seu plan
Lauri emgie spectabilis,selia ferens oblonga , maiora, latioraque quam Amygdali;
llores in rosam conformatos . eam'. ar rescentem fruticem esse dicimus, quem Dioscorides appellat Rhododendron. Lacfunditurentis naturae,& tamen aiunt Indquatuor obolorum mens ira deuoratum, linerquam commode vacuare pitui umores cachecticorum, gallicamq. patientium, atque hydropicorum . praeci pue si a frigida caussa talis euenerit morbus. Verum ego non crediderim, vehementi minum illud medicamen, citraxam intra corpus polle assumi . Quamobrem commodius adhibebitur squod &Indi experimento testatissimum este dixerunt umbilico modica quadam por
79쪽
Cutaneis etiam insectionibus, quales sunt Lychen, lepra, scabies, Ophiasis,& impetigo , praesentaneo est remedio. Huexotaincenses uti Blent eo pha maco duarum drachmarum pene pondere aduersus febres interpolatas. Nascitur apud Michuacanenses, & Ocopetlayuecense, prope humentia, & aquosa loca. ubi parum abfuit, quin meo postremo malo lac eius degustaverim.
Veraum in orbe noHro, quantum quidem temone, Vel auditione cognovi, nullum lae fundit, quamuis congener sit, Apocro, in quo maxima e I lactis copia, de huis nuditati, congruoq. calori sexicana Prouinciae ιd asseribendum fuerit. Potens hoc medicamenti genus, etsi apud nos venenum habeatur , tamen.suum .inum bab t, si debito modo adbibearur non pluae certe perieuti ab eo imminet, quam a latre fisulae, vel Scammouis, Ricino Americano, Mevreo, quibus tamen innoxie νά- mur, debitis cautionibus obseruatis. Nec sibestias necant continuo, fidi homini ven na sens s nam Vomica Nux,canes lupos' interficit, homini vero ad multa ineurabilia
remedium est, sic in Asdepias, Apoc m .secus magnum babet usum in Hydrope alijs
α β V ΗΥΥA c, seu Arbore Fatida . cap. XXXIV. ARBOR est magna seuauimae, Mali Medicae folia serens, sed tamen
acuminata. cortex adstringit, grauemq. Odorem spirat . Nascitur Oculia saxosis locis . calidaque &sicca constat temperie. fluxum alui coercet, ae elicit sudorem . naribus instillatus succus sternutamenta excitat, caput purgat , atque ita febres tollit, & capitu arce dolorem . quarum rerum gratia in
D. XILO CHITL. Flore Capillaceo: cap. XXXV.
pillaceus, arbor est visendae pulchritudinis, & naturae. flores coccineos, in capillamentorum sermam apte compositos ante eXortum seliorum squae obr tunda sunt, virescentia, & quina in proferens e quibusdam veluti glandibus pul , lulantes, quailiquam sent, quae candicantes proferant . Prouenit in calia dis ruabcocolanis , multisq. alijs eius. dem temperiei locis. Cortex radicis leuigatus, Ulceribus gingiuarum opitulatur. urinam , ex aqua absumptus, educit. renes , & Velicam a sanie , & quibuLuis alijs obstruentibus excrementis emum
dat atque abstergit. &praecipue si puluis
80쪽
xoxoeostolisin peni immittatur. Est autem saliuosae, & fiigefacientis tem. periei, saporisque di odoris fere nullius.
DE CACAPo LTON. cap. XXXV LARBUSCULA est cara limiblijs Cerasi, aut Capolis, stipite purpu
reo. Floribus in extremis ramis caeruleis,unde fiunt acini ciceribus pene pares, primo coccinei, ac tandem e purpureo in nigrum vergentes. Folia sunt frigida, fle adstringentia. repellunt praeter naturam tumores, dyarrheas compeliunt , sebribus aduenantur. & medentur vulneribus. siaccus soliorum , acinorumve, curat insammationes oculorum. natatur Oemtuci, dc Eua q- da, nempe temperatis, & calidis regionibus.
De TZAEVI XOCHIT L. cap. XXXVII.
ta strens florem similem granis Maizij, quae igni apposita crepuere, arbor est excelsa, solia Mali Medicae serens, si
rem Cynorhodi se am resirentem, nostratisq. rosae saporem habentem. aspectri pulchra est, & ssorum odoratissimorum gratia, expetita ab omnibus, & dignisiima quae, nisi amaret loca calidiora, exornaret hortos Philippicos . Nascitur auaubinnahuacensibus agris maxie censibus . latius vero in cultis locis.Temperies est aliqua tutum seisida,& adstringens.calidas amat regiones, etsi in fiigidas quoque regum diligentia , humanaq. descenderit industria. ac toto floret anno. flos applicatus dentium dolores sedat . ingestus medetur satietati, & pectoris morbis, coetionemq. iuuat & miseetur portioni Caea ti commendationis halitus gratia. Duiligos by Corale