장음표시 사용
91쪽
non paucis in locis hic mos. Quid ni Quando quibusdam orientalium gemitum Cochleae Veneriae, & alijs folia quarumdam arborum, & alijs alia recu
niae gerunt vices. quin & ex eodem semine, quo commercia inibantur, rerumbant emporia,&in varios dominos illius ope mercimonia transserebantur.co cinnabantq. potum, nondum vini conficiendi ratione reperta cum tamen no
nulla Vitium sylvestrium, ac genera labruscarum apud illos suapte natura in sylvis passim prouenirent, arboresque, & fiutices,quibus aduoluenantur, uuis,
aciniri. variorum colorum, di pampinis conde rarent, atque grauitate sua incuruarent. De hoc celeberrimo semine, & quod in nostram usque tempestatem,& nummi & vini apud illos subeat vicem, agendum est, ab ipsa arbore sumpto initio. Est ergo Caeaua aeuabiti arbor,amplitudine, de Blijs mali Medicae, longe tamen maioribus, atque amplioribus. fructu oblongo, Peponi magno simile, sed striato, & ruta Carauacentii nuncupato: semine cacabuati pleno, quod semen, ut diximus, Mexicanis pro nummo est, materiemq. potionis eidem genti gratissime praebet. Substantia idem constat pulpa in dispare. diuisa particulas, sed probe compositas inter se, tenera,multi nutrimenti, subamara, iii bdulcique & temperata natura, aut paululum stigida, atque humenti. Sunt ergo quas adhuc compererim, quatuor huius arboris differentiae. Primauu Lacauali dicitur, omnium maxima,&liorem ferens fructum. altera Auca cauati, quae mediocri constat magnitudine, sella ac Ductum ferens, magnitudine a praedicto secundum. tertia Xachi cauati vocata,minor est,ac minorem proseri tactum, semenq. extra rubescens, intra vero caeterorum colo. m. quarta omnium minima, & ideo vocata Tlaliaeahuati, seu humilis, pomum fert minimum, haud alteriusquam caetera genera coloris. Quae differentiae omnes eadem pollent iacultate, atque eosdem usus praestant, licet postrema potionibus magis inseruiat, eterae vero nummiS aptiores,atque
commodiores sint. Posset quoq; & Euaubpallai M ad earum arborum genus reterri, sed amplior est arbor, & ampliora folia,fructusque, & semina, quae dulciora quoque sunt caeteris, & pro amygdalis posunt, tinsta, aut saccaro condita edi,& Vlurparim quamquam parandae potioni sint incommodiora . Nascitur in calidis, feruidisq. regionibus,locis vliginosis, aquosis, & humectantibus. Acuta igitur aegritudine laborantibus , exhiberi selet ex eo semine purata potio, cui nihil praeterea commixtum sit, contemperando aestui,ac feruori placando, & his quos calida Intemperies epatis, alteriusve partis vexat . Si vero quatuor
92쪽
granis unica uncia misceatur gummi eius, quod vocant Olli, bibatum. dylentericus affectus mire coercetur . verum simi gummi ipsum, ipsiq. grana prius torrefacienda. grana squidem adeo pinguia sunt, ut exprimere, si libeat , possis ab eis oleum. gummi vero tenacissima ,& valde glutinosa vi praeditum. nimius autem huius potionis usus viscera obstruit , colorem inlicit, & ad Och ex iam, & insanabiles alios morbos ducit. Sed quoniam, & compositae,& simplices parari ex eo potiones solent, atque hae non unica tantum ratio ne, aut eisdem ex rebus, iam his iam illis floribus, alijsue plantarum partubus in farinam redactis & adiectis, in eis enarrandis iuerit haud immerito aliquandiu commorandum. Primum ergo potionis genus ex eo semine parari solitum , Atat exti seu madens dicitur. fit noc simplex ex centum plus minus granis cacavati crudis , aut torrefactis , sed probe contusis , & commixtis ei portioni frumenti Indici, eo quo diximus modo redditi mollioris, quae utrisque manibus apertis, coniunctisque, R in capacem figuram estormatis , possit commode comprehendi. si vero libet parare compositum, addes 3Iaeaxochiti vocatae plantae Xoctrinacatur, & ratiochiu, quae sitis describuntur locis, fructus contusos, & commixtos reliquis, mox vero quantum satis sit agitatis. transferenda autem ex celsiori loco in aliud atque aliud vas, lim potio est, donec spuma demum excitata, partibusq. pinguioribus, & ad olei naturam prope accedentibus, ad superiora eleuatis sorbeantur, taluumq. leuior sint, & gultui gratiora, ut seorsim maiori iucunditate degustentur . Vis compositae est Venerem excitare, simplex enim refrigerat, atque impense nutrit. Aliud genus fit ex quinque &viginti granis Caco attitati, totide cacauati . frumenti vero Indici pugillo uno. huic nihil addi silet ex ptaedictis,illa siquidem calida sunt. ex hac autem potione sola infrigidatio, & nutritio quaeritur Tertium vero Chocotiti vocatum, paratur ex granis Pochati, &c MYMMil aequa mensura, quod magnopere traditur corpora impinguare, si frequentius ea uti contingat. Ergo contrita omnia in fictili funduntur, ag, tanturq. ligneo pistillo, donec portio pinguior magisq. spectans ad aeream naturam innatet . quam seponunt, ac seorsim collocant, residuoq. immiscent tamenti praedicti emolliti pugillum unum. Postquam vero in liquorem sorbitioni idoneum omnia fiunt redacta, id pinguedinis quod separauerant, rursus commistent, atque ita demum teddum potant, aut alijs seriandum propinant . Flectica febre consumptis, taSidis, atque extenuatis mire utile. Aliud genus Terne dictiam, paratur ex frumenti Indici, & Caeauati aequis portionibus torrefactis, & modica quadam eiusdem frumenti emolliti parte decoctis, donec sorberi possint. quae demum restigescentia, nutrimenti, non medicamenti vices gerunt. Seritur iuxta dual aca es umbrae gratia arbos Atlinam vocata, nullius praeterea, quod nouerim, Usus.
Da A M AC OZTIC, Iu Panra lutea, stu TEPE A MATLSycomoro Saxatili Mexicana. c ap. XLVII. AM A C O Z TIC, quam alij Texcalamati, seu saxorum Papyrum, alij
Te amati vocant, arbor est, cuius duae visuntur species. Prima est arbor magna
93쪽
magna, sella ampla serens Hedere,obrotunia a da, pinguia , purpuralbentia, ac cordis sere figura , corticem altera parte pallescentem, ex viridi; altera vero Diuum . in ipsis vero stipitibus, qui ficulnei sunt, & lenes in modum Sycomori, tructum ficuous paruiss-milam,purpurascentem,semi Re minuto, ac iii luo resertum . adhaeret saxis , non mediocriter spectando miraculo. Folia sunt saporis & odoris insisnis expertia , frigefacientis natura; atque numectantis. Ius decocti radicum linguam labrientium humectat, pectoris doloribus consert, purgatq. nonis dum excussio lacte pituitam, ac bilem per superna atque inserna, si unciae tres, tortiadem aquae libris ad usque medietatis consumptionem incoquantur.Lac cius med tur. vlceribus labiorum. caetemq. Inueteratis . Est &i altera secundae speciei arbos e Cmo nomine ac temperamento praedIta, quam virgarum rectarum, leuiui . Vsum aiunt autum pr.estare. Proueniunt f hutia montosis asperisq. locis, cautes, ut di imus indicare nomen, impla a. . . D 3
Mich canensibus ' 'Myua voca. 'b turi arbor es , Elijsobrotundis rimis Hispanicis Erm milis, sed fructu Medicis malis.qui predulcis est valdwadstringens, Misaliuam stillans impense glutinosam a Pso- ipas uenit regionibus calidis, Myraecipue Mi- . ta .rώ. xliuacanensibus. stillans saliua illita sebresi in i Προι curat, miae uri. dysenteriis, ae diarrhoeis. mmi Diti Materies est operibus intestinii aptissima ν it... ὀ .:d abe ad Gmulacra infformanda cyteris praestantior. .nam preterquaru quod se facia- , lam artificibus prinet, nec findi, neque pu- . prestere, ait 'corlympi est nompta. re.
94쪽
D. copaLXOcmτL arier. Prinisormi Gummosa II. cap. XLIX. EST Ali eodem nomine arbos, sed solijs maioribus, quanquam simitu
ter obrotundis, & in paruam cuspidem desinentibus, fructuq. prunis. aut nucibusadglandibus forma,& magnitudine simili. Nascitur Tlaquite nra. Fructus. impense adstringit, conglutinatque. & est, si decoquatur, dulcis, ac saporis grati praecedenti par, viribus & forma congener . Ossis nucleus guttu suauis est, & leprae curandae, si eo corpus illiniatur, perquam accommodus. -
D. THAMAR INDO. Cv. L. . CONSvEVERE Indi Orientales, & occidentales, necnon aliae
quamplures nationes, contra Graecorum, & Latinorum consuerudinem plantas: ipsis relinquentes sine nominibus , fructibus tantum , & floribus nomina imponere , quod in Thama dorum arbore videmus euenire. cui eum nullum Contigerit nomen peregrinum, aut fuerit a Mericanis impositum nuper enim est ad eas oras trandataὶ fructus tamen eius non uniuum ,
sed plura sortiti sint. Ita fit, ut Malauari, Pub,G arati, Ambisi, & apud Arabea Thamari νι seu Indi tactili nuncupentur . non quod haec arbos e Palmarum taribus aut Palmis sinulis sit, seu fructus mus analogiam cum tactilis ii , sed vel quia ita appellari libuit, vel quod seuctus, digitoram quandam repraesentent similitudinem, etsi crassiores sint, & magna ex parte longiores, Est igitur arbor Nucis iuglandis magnit dine, aut Fraxini amplitudine, ramis , fit drantalibus, foliolis resertas minutis, pluriis bus ad unum pediculum cohaerentibus, . tae similibus, sed longioribus, aut his quae
es aut βμμω-aessi, materie firma, siliquis si I in digiti incurui, aut arcus figuram ino
. malis. quarum cortex initio virens, & post maturitatem est cinereus, & a quo facila
ι lo maioribus, intus contentis, leuibus, ec futui coloris, quibus abiectis callo utunt . medici. dulcis, Missiq. & iucundi saporis. 1 Ea est harum siliquarum natura, VI Ninui foliis comitaui sese a frigoris iniuriis mu- P niant, atque tueanrur, interdiu vero se peI natura explicentur, & e penetralibus isti I rum erumpant, ac prodeant. sella sunt si Diqiliam by Corale
95쪽
usum veniunt, citra aceti auxilium. Ex deseriptione ergo, quam exhibemus,& vera huius arboris imagine ad viuum expressa atque reprςsemata,cunctis patere potest, haberi q. indubitatum, Graecorum Oxi phoenica haud esse centendam arborem Thamarmiamm, cum dactili non sint, sed siliquae sui diximul digitis incuruis similes, quantum. aberrent Arabes, & caligent recentiores ad unum omnes in eius deseriptione, paucis exceptis. ex qua iudicare est promptum T hamarandorum arborem nunquam eos Oculis perspexisse. I Nasicitur iam iuxta Acapulci portum, & apud βωauh Macenses non longe ab urbe M xicana, ubi eius imaginem exprimensam curauimus. dedimus'. operam in passim sereretur semen, deferretur'. ad Hispanias, sperantes quamcelerrimὸ uberem huius nobilis med inae prouentainmienturum. Frigida, & sicca constant temperie siliquae, foliast Siliquae bilem concoquunt, pituitam incidunt, redant calorem,& praedictos humorera, sed potitsi muni talem expurgant. summi virentes siliquas corticibus dumtaxat spoliatas, & addito tactusto aegrotantibus pristeant deuorandas, teliciori successu quam si acetato uterentur ivru po humoribus, se i praecipue biliosis, concoquendis, & ad vacuationem paran,
dis . alii aqua, aut stillat; tio liquore,in qua cum aliquandiu manserint, de expres.sae sint, humorem biliosum expurgant, tenuantq. crassiorem. Noe deIuntI qui Nucis Indicae vocato oleo permixtas epotent, atque ita leniter, & ruto vacuenatur . aceti quoque vium praebent, praecipue inaturae, Na rum solia tu si Erespe latis utilissime imponuntur,que in Hispanaas csserari Orbis regiones ab orie talibus deseruntur, sile sitiit conditae. 1iet purae asportantur, ne vitIari. put'. scemue, maris, longiue itineris causa, aut iniuria contingat. Fit ex midem re
centibus adiecto tactaro, consectio, qua 'gregie, & citra mesestiam ullam humores praedicti concoquuntur , di vacuandir. In describenda hae arbore author ma alentit a Garcia ab Horro quem iide
' Arboribus, quae Aliquas leguminum in rar habent accenseri debet Thamari Δι, quales μι Ceraunia, Cassia flutiua , quibus etiam in miribus e LI similis.
XALXOCOTL arbor est magna, lavi Iauus ab Haitinis dicta, cuius
tria reperiuntur genera, unoque omisso de duobus tantum verba facimmus . primum ergo sella sere mali Medicae, sed minora, ac multis distincta . interuentis, fiores candentes, fructum orbicularem, granulis refertum, fiacuum granis fere similibus, unde nomen arenta. Folia sunt acida, adstringentia,& valde odora. seabiem eurant, & lotionibus selent adhiberi . cortex frigidus, se siceus est, Mque adstringens. Ius decocti eius tumentibus cruribus fert opem, di fistultius videribus medetur. conferre quoque reserunt se ditati, & dolores.venitis tollere, partium quarumdam calidarum, quarum expers non est, mi nitaris. Pomum calidum est, ac siccum, ac praecipue ext rior illius, ac selidior pars 1 tiam interior, quae mollis est, mitiorem videtur praeseserre calorem. Cimices quadantenus olet, & tamen non miremian initu mensis,
96쪽
. almentum, leu non omnino inculpatum, etsi quidam contendunt coctionem iuuare, & calefacere ventriculum ob frigus imbecillum. Secundum genus fructum lari longe maiorem , & horrido illo, grauiq. ore magna ex parte vacantem, & ob id habitum in delicijs, folia vero virentia mali Medicat similia. Nascuntur in calidis Iocis montosis , & uatibnahuaci
Fusus ea quoque Diaedus lib. 8. eap. I s. L- Luria indiea in descriptione huius arboris . assidit fructum nimis maturum non ita bene sapidum esse, sed vermibus scatere, ae si immaturus decerpatur. Poma etiam intus diuisa notat in quaruor partes, intra quas semina dura μma. cortex Pomi delicatus ess, in μι billis ιβummo fructui insidet corona filiolorum uoiarundam facile cadentium. Flos odorus es GH ini infur. Fructus immaturus comessus re- λον diarrhaeas. Arbor ipsa 'ium sentit intra tres annos,paulatim enimVspori, bonitate; in magnitudine rimum decrestit . eadem fere biset Monaries cap. 6 ..Addit autem fuctum maturum aluum soluere.
me Planta C ACHOS vocata. Cap. LII.
OFFENDITUR in seruanis siluis, quemadmodum a viris fide dia
gnis accepi', arbuscula Cachos ab indigenis vocata , orbicularibus ornata iiijs, tenuibus, ac virore tinctis exaturato, fructu vero Malis Insanis haud absimili, edulique referto, exili semine, sesco & compresso , nec ingrati saporis.quod urinam aiunt euocare, coactos in vesica lapillos comminuere, ac propellere quaecumque urinae meatus occludunt. An vero haec sit aliqua ex his quas apud nouam Hispaniam descripsimus, aut depingendas curauiamus, cum illam nunquam viderim, iudicare nequeo. Id facient Peruant, ad quorum manus hi libri Peruenerint. Apud Monariam multa quoque habes eap. 3o. de insignibus eius viribus incienda urina, propugenda arena,mealculo dissoluendo. Pomm ait altera pam te si e , altera turbinatum, einereiq. coloris, acrimonia expers. Semen tritum ex aqua aliqua. idanea, seu τι Litiantisiptica calculum frumein Lium dissoluere. campestribus , & praecipue, ubi praedicta genera passim H De
97쪽
D. HOIT ZMAMAX ALLI Arbore Corniger a. sv. LM LARBOR est miirmamaxalli solia ferens Mitriti, seu Thamarindi, sim
res luteos, siliquas edules, ac minua taurinis valde simila, in arboris stipite, ac ramis prodeuntia. Folia, quae nullum videntur saporem praeseserre guttata, venenis dicuntur aduersari, venenatisq. serpentium ictibus tuti, divulneribus prius scarificatis admota, aiunt, sex horarum, plus, minusue spatio
venenum omne inhibere, atque extrahere,& interim nigrum contrahere scolorem. Generantur praeterea intra corniculos Formicat quaedam tenues, fulvaeque,& nigricantes, quarum morsus noxius est, doloremq. integrum. diem durantem excitans. harum oua vermiculorum referentia figuram, redacta in puluerem, & auribus iniecta, instillatusue soliorum succus, dolorem earum sodant. ac dentibus applicatus succus, eorum quoque placat dolorem. Nascitur in calidis Huaxteca, propinquisq. mari septentrionali locis, siu edita sint, siue campestrIa . Cornua isti eolore 'e Cassianeo sunt depicta. Arbor i a leguminosa eri Aeatlasimilis. Diuiliasu by Corale
98쪽
NARDI AN T. RECCHI LIB. III. 8
cta, arbor, cuius fructus a nostris Auellanae purgatiuae nuncupantur, ab ipsa facultate nomine imposito, arbor est magna, stipitem iundens magnum, fulvum , & contortum, ex quo prodeunt utrinque rami folijs Rhododendii angustis, & longis, seuctu obrotundo, Ponticis nucibus simili Prouenit Paluatiani, necnon Thualupae iuxta littora Oceani Aultralis. Huius fiuctus nuclei, quini, septeniue, pituitam mire expurgant, dum tamen paululum torrefiant, ac contundantur, & in vino permittantur aliquamdiu madeicere, ac membrana quaedam circumuestiens auseratur .m ab VH Aro IVATLI m. st simine arboris cucurbitime nis cler 'nus firma , purgante. Cap. LVI.
ARBOR est mediocris magnitudinis, solijs magnis, Lappae similibus,
obrotundis, & angulosis , fructu quibusdam prunis , nucibusue iuglandibus simili , ltrobilinos ternos continente , totidem secretos cauitatibus, nostratibus pineis nucibus, forma, magnitudine, crusta, di nucleis, pa
nostri Cassiam fistularem, aut silia' quam vocant, arbor est magna, stipitem cinereum fundens , laurina pene solia, flores luteos, stellatos, ac racematim dependentes, e quibus siliquae
prodeunt notissimae. quae dum tenerae, ac recentes sunt, saccham condiri solent, atque ita trium unciarum pondere deuoratae bilem, & pituitam, citra vllarru, noxam vacuant . De siliquis maturitatem perfectionemque adeptis, earumdem. De viribus, & usu , in tanta luce verba facere superuacaneum esset . Nascitur
in calidis regionibus , qualis est nisi pecensis, de Ho ιxteperenis hortensious, &campestribus locis.
99쪽
res, sed facultate, viribusue longe dissimiles. quando hi vi pollent per superna, a
que in serna, sed maxime per superna expurgare humores omnes,praecipue crassos, atqustas
ne aut cauta. verum prius solent redditorrefactione mitiores, resolui ex aqua vi- noue , & in eis aliquandiu macerari. C lida , pinguiq. natura constant. Nasciatur in agris calidarum regionum, qualis est Te euacmicensis.
Proculdubia describit author nucleosF-
catharticos non au flanas pureant. s.
uidam putant inter θpicies X cini bos nullos reponi debere, sic fructus Ricini missus I t D. Henrico Commo pharmacopola
cum inscriptione Pignones purgante . e lentos . quamobrem aduerius vetu- aegritudines masna ex parte sis mun- quini septeniue, semper tamen impari iero, nescio qua efiicaci ratiocinati
est arbor crepitans, sic dicta quia
eius fiuctus cum maturuerit, strijs aliquot crepitantibus dehiscit, rumpiturq. tanto impetu , ac sonitu , ut veluti tormento quopiam bellico iactatus, quam longissime euolet. Arbor est magna, solijs Mori longe tamen amplioribus, serratis per ambitum , multisq. distinctis interuenijs, stipite su luo , fructu orbiculari, ex utraque tamen parte compresso, ac Melopeponis instar striato, includenteq. intra se duodecim , aut amplius nucleos candidos, orbuculares , argenteo denario, aut verticillis, quibus fiala torquentur, forma atque magnitudine similes. bini ex his, detracta quadam interiori, mediaq. membranula . quae solet inducere anxietatem, humores Omnes , per superna atque inferna , sed praecipue pituitam , atque bilem detra hunς s
100쪽
hunt, securum. & selicis successias medicamen, mediocriter calidum , de morbis a frigore ortis conuenientissimum . Torrefiunt ergo mediocriter,& r soluuntur ex aqua, atque ita matutino epotantur. Nascitur in calidis locis, quibus est admodum familiaris .d xo i . ii i li n fructus Cholagogus Monardis valde af is priori videtur.
AH VACA QVAHVIT L, seu arbor Quercui similis, cui fiuctus
appendet. arbor est procera, mali Medicae loli Is, virentioribus, ampli ribus , di asperiotibus. flore paruo, ex albo pallestenti. fructu oui Brma, sed interdum maiore, aut, si mauis,ficuum praecocium serma, & magnitudine , extra nigro, intra virescenti. pinguis qua butyrum aemulatur naturae, &i pore viridium nucum,selia sunt odorata,calidat & sicca ordine serendo tem- petiei , quamobrem commode lotionibus adhibentur; poma quoque eatefaciunt, gustui sunt grata, & non omnino malae alimoniae, sed pinguis, hume tisque,&venerem mirum in modum excitantis,augenti Sq semen.Haec nucleos tontinent e candido in rubrum vestentes, selidos, duros, nitidos, atque hiaduas fitas, veluti amygdala, paries, quamuis oblongi sint, Ae columbinis ovis paulo ampliores; ij sapore amygdalarum amararum constanti, iunduntq si praelo comprimantur, oleum amygdalino haud absimile, non odore modo sed sapore quoque, de facultate; medetur enim impetigini, stigmatisque. Adstri. tione quadam opitulatur dysentericis, ac findi capillos prohibet. Arbos toto anno viret, de quibusvis regionibus, sponte,aut culta adolescit, ac gaudet ; caludioribus tamen , planisque locis laetior prouenit, & in maiorem assurgit
ARBOR magna est Ocbito poti, atque incondita, solijs mali Meditae,
raris, ac ternis, stipite albis naeuis distincto, floribus pallentibus, & m dicis , tactu vero Cotonei forma, & magnitudine , vocato a nostris Hispanis Assvattvoti, eduli, saporis grati, sed non admodum salubris nutrimenti, & OLG nucleo lethali ac deleterio. Nascitur in calidis, seigidi'. regionibus. cortex arboris sicciis est, ac paulisper dulcis . non sine quadam amaritudine. Blia tosa, & apposita nutricum papillis, infantulorum medentur diarrhaeis . ossa usta, di in fitinam redacta, pitulantur ulceribus putridis, vitiata came prorsiis ex se, atque absumpta, purgato Ulcere, carne generata, ac cicatrice mira quadam celeritate inducta. poma ingesta sbmnum conciliant, a quo nomen