장음표시 사용
281쪽
,48 RERUM MEDICARUM NO. HIS P.
h: . O L V B I LIS herba est cistolis- V chiil, folia habens arundinacea,sed Z brpuiora, aut minori. Plantagini similia, f on eodemque modo dillincta neruis secundum longitudinem discurrentibus. Cau- η M lem teretem , laeuem , purpureum, do u rinnam anterinam crasitim . flores ex-
ZY tremo cauli aceruatim adhaerescenteS,Ca
lycum forma, spectatu pulchros, & e rum Is lili beo in viridem tendentes colorem, pun il Iu ctisque quibusdam variatos. Intra quos latet semen compressum , ac rotundum.
S, Liquor expressus e floribus, qui fiigida,
- , & lubrica constant natura, etsi parieS cam bdas, acrosque nonnullas continet, un-
I guinem narium sistit. radicum vero su li s cus extinguit sebres . punctis medetur,f ac dylenterias cohibet. usus est etiam flori
I , I rum in contexendis ,& Ornandis corol- η lis. Prouenit sub clementi coelo, qualetis est Mexicanum, campestribus, cultisque, & hortensibus locis, ubi solet haberi in delicijs. ί - -
OV A M h erbam cutisi i Michuacanenses vocant, Mexicani Matticalia
qam nuncupare consuerunt. haec solia Betonicae altilis seri, laeuia. sed minora, & exiliora. caules leues, purpureos, teretes, ac per interualla genicula-tOS . flores luteos, siliquasque oblongas trigono, resertas semine, haud absimili Synapino. radices vero modicas, obrotundas, candentes, fibratas, Caepis pa uis similes, & nigra quadam membrana obuolutas. Nascitur regionibus frigidis Chimal acanichaliensis, saxosisque, & asperis locis. Radices, frigida humidaque constant natura, ac Xicamarum sapore. crudae, coctaeve edules sunt. coitum dicuntur excitare, ac extinguere febres, zelotypiam amouere, & conciliare coniugum amorem.
282쪽
RE P E R IE S in hac noua Hispania
plura A triplicis agrestis genera,quae uniuersm Hoautti, seu Haa hoauili vocare Nexicenses consueuerunt, & in hortis suis, atque viridarijs magna cura serere,
excolere, qualia fiunt pathoaquiliti, seu r. Tum T alb ubili. radice crasti, breui, & fi- id brata, unde prodeunt caules rubet, & i
v eis Elia eiusdem coloris, oblonga,&serra-
3. V l N pςr interualla. quae elixa eduntur. suntq; dςO g xi saporis, ut, cum quadam graui D infirmitate Mexici laborarem, nihil cupi-
diui acra olus assumpserim , eiusve de- coctos, conditosque oleo & aceto, cauli- - Culo . floribus rubeis, & in comos cc H Esdi postis. praeterea Nexhoauili, viridis tota , tr. 1 .l eduliaque, &chichichoaulli, Pae ob amaritudinem , locum non habet inter olera. se elucto-Is lilae viridi purpurasicentibus. & coccineis μ' fioribus. & aha permulta , quorum nec usus est, nec rationem ullam habendam duxi, pro olere magna ex parte eduntur elixa. Nascuntur calidis, ac frigidis locis, eampestribus & humectis, sua sponte, aut in hortis satae. & eultae. Frigida,& humenti natura constant. aluum emolliunt. panos apposita discutiunt. Semen cum aqua mulsa potum, regium morbum sanat, & vocatos morbillos ad cutim pulso humore curat. parant Mexicani e duorum primorum generum s mine globulo ac potionem,Mκωboah tsi vocatam, qua utuntur veluti gratis i- MζM. mo cibo. Folia tura,& HMunεω permixta, inspersaque, dicuntur ulcera absterri hφ ma, gere, carnem generare, exedermi supercrescentem, & cicatrice tandem obd Cere . quin Ranam eisdem inuolutam, coctam atque ingestam, prodesse hsem
283쪽
E T L plantae , quam Mericenses Maguel appellant, plures sunt dissi de quibus seorsim agemus, incipientes ab ea, quae solia Aloes seri, sed longe m
& crassiora, carboris enim mediocrisiora sinterdum aequant longitudinem) utrinquo spinisera, ac in rigidum, acutumq, desine ita mucronem. caulem duplo maiorem. &in eius parte summa flores luteos, oblongos, iuxta cacumen stellatos. ac procedente tem pore,semen Asphodelino persimile. radicem vero crassam, breuem, & fibris scatentem. Seritur,ex germinibus qui circumcirca m a
patet iniurios, aut persiceitatem statim marce t. e nulla repr uentus est amphor. Planta haec unica, quidquid vitae esse potest necessarium,praestare fa-eile posset, si esset rebus humanis modus. in numeri pene sunt usius, qui ab ea desumum tur . Tota enim illa,lignorum sepiendorumq, agrorum usum praestat. caules tignorum , folia vero tecta tegendi, bri eum, lancium, Papyris Sique, ex quo calcei, lintea, & alia vestium genera, quae apud noS Lino, Canape, Gossipio, aliisq; huiusmodi parari solent . e mucronibus fiunt claui, & aculei, quibus per
sorandis auribus,macerandi corporis gratia,Indis vel mos erat, cum daemonum. Vacarent cultui . item aciculae, acus, tribuli militares raitilla idonea pectendis subtegminibus. Praeterea e succo manante,cuius,euulsis germinibus internis,s lijsve tenerioribus cultis risinis. in mediam cauitatem stillat planta unica
quinquaginta interdum amphoras squod dictu est mirabile Uina, Mel, Ace
tum,ac Saccharum parantur. succus namque destillatione sit dulcior,decoctione& dulcior, & spissior,donec tandem cogatur in Saccharum.Vinum fit ex eodem succo diluto fontana aqua, additis corticibus malorum Medicorum, Lim numque, &alijs. quibus facilius inebriantur, quod ea gens maxime affectae quasi pertaesia rationalis suae naturae, & auida sortis brutorum, atque quadrup
clum .e Saccharo, quod ex eodem sicco ut diximus cogitur, parant Ac umo . nempe reseluto ex aqua, & nouem diebus insolato. idem succus menses ciet, aluum lenit, urinam euocat, renes, & vessicam emundat, lapides frangit, ur naeq; extergit meatus. succus, cui incoctae sint Pilicinuexochiti, de Madati chiri radices, reserunt punctis mederi. e radice quoque restes fiunt firmissimae. ad multas res perquam accommodae. crassiores foliorum partes truncusque,d 4 A cocta
284쪽
cocta sub terra i quod genus elixandi barbaricum vocant Chisbimecae ) edendo sunt apta, sapiuntque citrea siusta Sacham condita. quin & vulnera recentia mi- conglutinant . fit enim sumas assatione glutinosus. qui suapte natura modus achumens est. Llia quoque assa & assecto loco im sita, conuulsionem curant, ac dolores leniunt spraecipue si succus ipse calens bibatur, quamuis ab Indica proficiscantur lue) sensumque hebetant, atque torporem inducunt.
Americana licu Lymu horreat, nihilominus tamen ιnter Aeanacea reponi non
debet, ut quιdam eludentur facere. abiffs erum nonsolum miribus, sita in tota Lacie differt. potius ergo inter Irides, re Gladolos numeretur, qvibus Ilis admodum est similM,'reliqua omnia mi abnuunt. i t: Eadem fere de viribus huius Aloes,inuenies apia Clusium rariorum plantarum lis 1- cap. 8. qui prιmus h oc Pr poseu, νιresque ex Gomara ansuit.
D. M ET L c OZT M, seu Meti Luteo. 6ap. XIII.
Maeotine meti, ab alijs meimeil, seu magnae utilitatis dictum, species med est, sed marginibus foliorum luteis, spinis paruis,& nigris, solijs vero modicis, si cum Blijsul praecedentis comparentur. caule bibnos cubitos alto, digitumq, lato, & rubro. cum flore ceruleo palles enti, cacume eius occupante. & radice surculosa. Cam- . pestribus locis Mexici natatur, quouis tempore, quamuis sola aestate floreat. seritur ex germinibus ortis iuxta parentem. Ius trium,quatuorve foliorum, additis Siliquastris ternis, stigentes ac crassos hum res per secessum & urinam, paulatim vacuat . idem propinari solet ab Indis, enixis mulieribus, aliquot diebus a partu, corroborationis gratia. stacus expressus, ab tamiassis foliis, dicitur intimati conferre . Frigida vero constat, & lubrica naturata.
285쪽
iur . species est Meu parua , valde spianosa, & virore admodum exarurato tam
cta . cuius Elia eduntur assa , & sunt prae caeteris grata gusui. offenditur ea in montibus Te tiarausibus.
Prunorum, spinosae etiam pia tae, & ad Med genera referendae, species est , sed fructu dulci, & acido, multiplici .ae persimili Prunis , unde nomen, & tria orbem , Indicae Pineae quadan tenus pa rem , composito, eduli succo pleno, ec aut illis grati saporis. Folia sunt Meti,
potius Pineae Indicae similia, spinola, Bl-
ua, ac veluti marcida. Caulis vero breuis, teres, ac crassus. Radix fibrata, crassaque.. pruna sunt oblonga, glandibus firmitata, MAM, di excandido pallescentia, obducta mem- l brana. intra quam continetur callus canindens , ac, ut diximus, dulcis, & acidus , Pinearum Indicarum sapore resertus. semine principio candido ι ac postea nigro , obrotundo, & duriusculo. . Nascitur in saxoin regionum calidarum pec euilei. Temperies est frigida, & sicca. Medetur oris ulcusculis e calore ortis , fructus commantis, ac gestatus ore.
286쪽
trix, species est Meti, alijs congeneribus plantis facultate similis. rara est forma , . folia namque digito trasuerso paulo crassiora profert,aspera iuxta latera,ac impense acuminata circa cuspidem. caulem brachi, crassitudine . cuius cacumen frictus occupat oblongus , Pyrorum paruorum serma, undique sepiens caulem. Nascitur in calidis . simi aliae quamplures species, quarum quoniam facultate similes fiunt, & serma parum disserentes, nomina,ac nonnullarum partium differentias subijciam . Prior omnium vocatur Memis chili, seu Meti viride. Altera a cinereo colore . vi '' Nexmeth reliquis etiam similis. Tertia Ba. methseu Maguel montanum; squalenti colore Vu. fibrata radice,& longo crassoq; insigni surcu. mom nti Io.Quarta mittistiimet aculeis longis, purpureisq;radicibus,& spinis.Quinta paraxmul, seu Maguel Taparaxin , pr. ecedenti fere simi Tapayax-lis. Sexta dicitur.Aeameth seu Maguel arundi- Arameli
287쪽
neum , albidioribus iuxta radicem foli1s, & rubescentibus spinis, atque radici- Neu ni- bus. Septima dicitur Maguel nigrum, ob colorem atrum , quamquam spinae , i radicesque ex nigro futuescant. Octaua χιώmeti, seu Meti pilosium , rubeis spi-
xiii ' ' nis, di radicibus , quae rariores praecedentibus quada hienus videri possunt. TLACAM ET L. THEOMET L.
guel montanum aliud, forma Mellconstat, sed tenuibus f inutis . contulae , atque deuorata, illitave, curat eos, qu rum artus motu priuati sunt ob neruorum conuulsionem. Montosis, saxosisq; locis gaudet calidarum regionum, qua lis est Te et unica.
teum , haec est etiam species Meti, eadem pene forma, & viribus, quibus caeterae, & eisdem quoque usibus. sed I ter reliquas, vigorem ac robur addit se minis imbecillibus , aut syncope tentatis. Nomen habet a magnitudine.
uinum, species Maguel inter numerosas alias quae reperiuntur , eadem pene facultate, & forma. longa radico,nbrataque , & exilibus spinis. duas spi-thamas longa sunt tantum folia . succuΚvero epotus, aut illitus, sebres extinguit. Nascitur in frigidis, & calidis locis, editis, tque campestribus.
288쪽
NARDI ANT RECO HI LIB. VIII. an
De PATI, seu Metilensimo. XVII. Cap. XX. ΡATI, seu Meti, ex quo fiunt i nissima fila, similis est Meti, sediolijs angustioribus, minoribus, & tenuioribus, magnaque ex parte purpurascentibus, e radice fibrata, crassaque. Species est vocatae Pis . parantur ex ea, fila tenuissima, in magno habita pretio, pannisque lineis preciosis texenis dis aptivima.
Mial videtur posse referri. assiimit in arboream altitudinem. radicem fundit crassam , fibratamque, Ee sensim gracilescentem. Elia vero spinifera, Se Meti similia. fit ex ea quidquid ex Meti fieri conseeuit, quod ex eius filis, delicatiores , & maiori in precio habitae parantur velles . Prouenit in calidis auauhsu ebullae , & Mechatiani.
De XOLO MAT L. MetIXIX. p. XXII.
ui, species est Meti, tribus veluctorbiculis aggregatis. radice constat fi mala, & fibris aucta rubrestentibus. unde proferuntur Llia coccineis horrida aculeis, raris, & a medio ad usque mucronem procedentibus. succus seli rum expressus, ac bibitus decem Unciarum mensura, uniuersicorporis dolores,&praecipue articulorum tollit, ac motum impeditum restituit. Verum quo bibitur tempore, colu est magna cura operiendum. Nascitur Humovinci , iuxta fauces fluminum . . ,
289쪽
sya RERUM MEDICAR UMI No. HIS P et
De OCOLOX OCHIT L, seu Flore Tigris. XIII. ET E R B A est Oeotoxochid , solia sendens LI. Gladioli, nerueis discursibus, densis, &secundum longitudinem procedetibus. florem rubrum, magnum , ternis constantem folijs.. ista circa medium pallentem, albumque , α Tigrinς pellis more maculatum,unde nomen. Additur in Corollas,floridosque manipulos ob floris praestantiam. Radix vero Porracea est. quae frigefacit,ac sebrem extinguit,uncis Ummi pondere ex aqua deuorata. & punctis aduersatur, qu e ardentes febres sequi solent. Sunt qui dicant, deuoratam,emere foecunditatem .ed lis etiam est, frigentisque, nec omnino iniucundi nutrimenti, lubrica, & pectori conserens . Nascitur clementi coelo, quale sortitur ' Vita Mexicana, hortensibus praecipue, humidisque, & cultis locis. Dodonaus, y Dialius flor/m Tigridis a se
290쪽
NARDI AN T. RECCHI LIB. VIII. a IOMI MEZTLI herba est, solia habens Ocymi pene figura, & nonni
hil undulata, ex viridi purpurascentia. caules purpureos , tenues, ac VO lubiles . flores in postremis ramis ex candido pallentes, & exiles, ex quibus vascula obrotunda, semine referta. radicem vero teneram, crassam, longam, candentem, & fibratam, saporis atque odoris expertem, glutinosam, frigidaeq;& humentis temperiei. Sunt qui vocant eandem plantam inomne tumquis ri, alij Porseopatis, alii Tullinopalli. Prouenit editis locis , montosisq; Tomιώ- omines, inparca ιi,ovani, ἐν Totenti, nonnihil variante serma'. Radix ossa luxata reducit, fracta consoliὸat. locis corporis, casse aut ictu concussis, applicata fert opem. confert saniem meientibus, dolores tollit, ac repellit praeter nati ram tumores. tFOba Sera potius Aut similia , longitudine trium digitorum , la/itudine mero
rens Porracea, virentia, circa radicem tamen rubeo tincta coloro .
fores in summo caule candido,, O longos , nostrisque Lilijs odore similes, squamobrem Indica Lilia quidam vocant I S in foliola, stellarum instar, postrema parte diuisos, .ac circa medium nescio quid sublutei praesescres; tes. caules virides, rotundos, & leues. radicem vero bulbosam , obrotundamquυ . Prouenit in frigidis, & temperatis re .gionibus . floresque adduntur in corollas , di odores. Radix frigida est, & humida , saliuosaeque cuiusdam , lubricaeve naturae particeps. species videtur Narcissi, veteri incognita Mundo. Radix tumores praeter naturam apposita repellit, febres extinguit, & fluxus acalida caussa ortos, retinet deuorata.
cap. XXVIm a UIL AMOLLI, si uberia Amol.
OVIL AMOLLI herba est folia mittens cordis figura, mediocris magnitudinis . caules volubiles. ssores candentes, & praelongos, Cymbali forma. radicem vero tenuem, ac longam. Naicitur in calidis collibus Tettim. Sapore, de odore insigni caret, frigidaque, & humenti natura constat. Folia r soluta ex aqua, illitaque, medentur inflammati Oaibus. dolorem capitis applica-Αa in