Chrestomathia rabbinica et chaldaica cum notis grammaticis, historicis, theologicis glossario et lexico abbreviaturarum ... auctore Joanne Theodoro Beelen Notas miscellaneas complectens. Notae in selecta rabbinica

251쪽

Israelita verus, et quem Messiam scelesta lingua pater lacessebat, ad hunc, sacris Christianis Ferrariae

initiatus, felicior filius se adjunxit. Obiit Isaac Abarbanet, pater, Venetiis anno Domini 1508. CL Bartoloeci, Biblioth. Rabbin. Part. III, p.374 et sqq, Pag. 206, V. 10.nit Bri . Abarbanel in interpretandi a S. Scriptura scholasticorum sere modo procedit, ut quivis iaci thanimadvertet ex loco, eX commentariis ejus in Prophetas priores Selecto, quem hic damus. Cujus loci olim Latinam consecimus interpretationem, hic illie paulo liberiorem, nec semper Verbum pro verbo reddendo, quam , Partem non minimam , hie subjicimus.

st Sectio XVIII enarrat bella quae gessit David rex sit pax super eum) contra Philistaeos, Moab,

Aram, Damascum et Zobam; enarrat porro ut

Thohi, Rex Hamath , eidem munera miserit proptereaquod bello fregerat Hadadeser; item , ut David sibi subjecerit Moab, Edom, Aram et Damascum atque ibi sin omnibus illis regionibus) sua praesidia militaria habuerit. In eadem sectione exponitur etiam quam benignum sese exhibuerit David erga Ionathanis filium Miphiboseth. Item narratur ut David ad Hannonem regem Ammonitarum miserit legatos, qui hunc consolarentur de morte patris; existimasse autem Hannonem eXploratores

252쪽

ROTAE MISCELLAR EAE IN C. VII.

esse quos legatos I avid miserat, ideoque Ammonitarum regem jussisse ut dimidia pars barbae ipsis abraderetur, et ad nates usque Vestimenta eorum abscinderentur. Tandem dicitur quomodo ea de re David ab Hannone vindictam exegerit. Et sectionis quidem initium ducitur a verbis : u ri D ; porrigitur autem usque ad verba : uua Iavri m n, =Πta. De qua sectione quaestiones propono SeX. Du Quaestio prima ex eo petitur quod S. Scrip

sibi nomen cum revsrteretur coeden δε Aram, in vallo salis; octodecim millibus hominum scaecis . Est autem haec : propheta hic in laudato M. loco attribuit stragem illam Davidi, quasi hic eam edidisset; additque cecidisse Octodecim millia hominum, suisseque stragem hanc Ara- minorum : contra vero in Chronicorum libris in loco parallelo I Paralip. C. XVII l, v. I) dicitur :Aa1sAi varo stilius Sarvias percussit Enon in vallo salis, decem eι octo milibus hominum coegis; porro

in Psalmorum libro Ps. 60, Vulg. 59, v. 2) ait

Scriptura: et reveratis est JOAa et Pere sit IDUMAEos in valla talia, DUODECIM MILLIBUS HON INUN coegis.

Itaque in Chronicorum libris Scriptura Abisai stragem attribuit, et Idummorum eam fuisse dicit. Sed hoc pugnat cum eo quod dicitur hic 1 Sam. C. VIII, v. 13 , scit. stragem hanc fuisse Ara. minorum et Davidam eam edidisse. Porro in libro

II. 32

253쪽

NOTAE MISCELL NEAE IN C. VII.

Psalmorum eam stragem Scriptura non attribuit Danidi, uti hic secit, neque Abisai, ut narratur in laudato loco Chronicorum , verum Ioabo: tum it, Psalmo cit. strages etiam dicitur fuisse Idu

minorum , non Vero a raminorum , et caesorum

suisse duodecim millia, non autem octo miliata, uti hic Scriptura commemorat. Du Secunda quinatio ex eo petitur quod S. Scriptura dicit s2 Samuelis Cap. VIII, v. 14ὶ : et

posuit in Edom praesides, in universo Edom posuit preerides, fui'us universa Idumaea Da uidι subjecta. Adeoque tria hic dicuntur, quorum unumquodque in altero jam continetur ut videatur hic S. Scriptura πλε-ζειν). Nam in hoc :in uniperga Idumaea posuit praepidia militaria, jam contentum est quod primum incisum habet :οι posuit in Edom praesidia militaria; et in eodem comprehensum pariter est, quod habet postremum incisum; nam si praesidia militaria a Davide posita erant in Edom, hoc ipso jam perspicuum erat Idumaeos Davidi fuisse subjectos. isti Quinatio tertia ex eo petitur quod S. Scriptura dicit 2 Sam. C. VIII, v. 15) : et regnabat David in omnem Israel etc. Nihil enim haec scriptura notat nisi supervacanei et frustranei quid. Nam jam antea significaverat regnum Davidis in omnem Israelem esse prolatum; ita etiam Supra , postquam mentio

facta est de Hiramo qui miserat artifices ad aedificandam domum regis, Seriptura dixit 2 Sam.

254쪽

NOTAE NI SCELLA NEAE IN C. VII.

25 IC. V, v. 12 : et intellexit David se a Domino

confirmatum regem in Israel, auctumque regnum suum. Atque ideo difficultatem habet haec sententiarum earumdem duplicatio. neque scimus quorsum tendat in hoc loco. nu stumatio quarta ex eo petitur, quod S. Scriptura dicit 2 Sam. C. VIII, v. 18ὶ : eι Banaias filius I9ados, eι Κerethi et Pelethi: silii autem

David sacerdotes erant. Versiculus hic non recthse habet. Nam in versiculis praecedentibus S. Scriptura de omnibus ministris Davidis memoravit quodnam fuerit singulorum officium, dixitque Joahum praepositum fuisse exercitui, Iosaphat suisse a commentariis, Sadocum et Achimelech Sacerdotes, et Saraiam scribam ; at vero hic v. 18 de δέ ada et de Kerethi et Pelethi non commemorat quodnam suerit ipsorum officium, opificium aut occupatio in domo regis. Ac vel ideo minus

recte se habet, quod, quum Jojada sit vir singularis, Kerethi autem et Pelethi sint familiae, uti probabo, hos Kerethos et Pelethos) commemorat in medio Virorum particularium. Porro quid sibi vult Scrip

aacerdotes erant p neque enim erant illi ex stirpe Aaronis summi Pontificis; quod si dicas S. Scripturam dicendo νΠ Ctam indicare voluisse filios Davidis suisse principes, Proceres, ego tibi reseram , haud necessarium fuisse ut S. Scriptura hic indicaret eos fuisse principes. An sorth ignoramus

255쪽

NOTAE MISCELLANEAE IN C. VII.

filios Regis principes fuisse virosque spectabiles pisu Quoestio quinta est circa benescium quod, narrante S. Scriptura, David jussit praestandum Iliphibosetho Ionathanis filio; nempe David praeceperat ut eidem redderentur omnes agri Saulis patris ejus. Atqui, secundum jus , nullum erat in hoc beneficium neque magnum neque parvum.

Quid enim Τ reddebat David Ionathani quod hujus

erat; nam agri erant Saulis, et Jonathan haeres Saulis , nec erat alius haeres ex filiis uxorum ejus. Quod si dicamus agros illos possessionem fuisse etiam

filiorum Rispra filiae Mae concubinae Saulis, nova sic oritur quaestio eaque dissicilis, quomodo scit. David hos spoliaverit eorum haereditate eamque concesserit Miphibosetho. Huic crgo David bene sicium praestitisset ex bonis filiorum Rispast, nec de suo quidquam ei dedisset, sed de eo tantum quod aliorum erat; subi ergo beneficium p)nu Quaestio serta est circa id , quod cum legatis Davidis egit Hanno Rex Ammonitarum ; is scilicet

dimidiam eorum barbam jusserat radendam, et vestes dimidias ad nates usque resecandas, idque quia a servis suis in eam inductus erat suspicionem , ad Se non venisse legatos Davidis nisi terram explorandi causa. Nam, peto, si in oculis ejus erant exploratores , cur non spotius) eos occidit aut certe poena aliqua hac graviori affecitΤ Et quae tandem , quaeso, Proportio est inter hanc poenam et illum transgressionem3 An abradere dimidiam harbae

256쪽

ROTAE MISCELLAI EAE IN C. VII.

Partem poena est, quae eonveniat exploratoribus pQuod si hoc fecerit iram suam et contemtum demonstrandi causa, quidni radendam jussit barbam eorum integram Τ na Accedo nunc ad interpretandum versiculos singulos hujus sectionis , quod ita praestiturus sum

ut una solvantur quaestiones omnes hactenus Propositae. nVers 1. α Accidit autem post hinc ut pere uteret Danid Philistinos etc. Narrat S. Scriptura Davi-dem , Postquam, ut supra Cap. III, v. 1 dixit, eidem concessisset Deus ut cum omnibus suis hostibus esset in pace circumquaque, quia nemph neque Philistaei, neque reliquae gentes lacultatem habe hant veniendi in terras Davidis, eidem bellum inserendi causa , narrat, inquam, Davi dem, Omnem animum suum applicasse ad aedificandum Jebo vae templum, verum a Nattaane viro Dei ipsi suisse significatum, non eum lare qui templum Dei esset aedificaturus, nec venisse adhuc tempus

plenae quietis et tranquillitatis. Ergo David sic

Secummet cogitare coepit : re vera non est Dei beneplacitum in eo, ut abstineam me a bellis ulterius inserendis; sed convenit ut hac in re pergam. Itaque egressus est David ad conquirendos hostes et ad bellandum contra eos in terra ipsorum. - Ηinc etiam peti debet nexus sectionis hujus

et Superioris. Quod autem ait Scriptura : Accidit post hinc tit percuteret David Philistaeos, id eo

257쪽

NOTAE mlSCELLANEAE IN C. VII.

tendit ut indicet hucusque Philistaeos, contractis copiis venisse belli causa ad conquirendum Davi-dem, nunc vero Davidem ipsum egressum esse ad conquirendos eos reliquasque gentes. Hoc autem non fecit nisi quia placuerat Deo laudetur , ut non ab ipso aedificaretur templum, utque nondum quiesceret a bellis inserendis; quae dein intulit, inconsulto praevie oraculo Urim et Thummim, quia nempe quid vellet Deus jam didicerat ex eo quod Dei nomine ipsi indicatum fuerat a Nathane,

ti S. Scriptura hoc loco 2Sam Cap. VIII, v. I refert Davidem eripuisse Philistaeis Iureri an

Metheg-ha-ammam. Ita vocabantur unico vocabulo civitates quaedam Philistaeorum , quae sitae erant in

ora maritima; atque ideo in Chronicorum libris, in loco parallelo si Paralip. C. XVIII, v. 1 Scriptura dicit : tulit David civitatem Geth vicosque ad

eam pertinentes; nam Geth vicique adjacentes omnes unico vocabulo dicebantur Metheg-ha-amma.

In Capitulis Rabbi Eliezer Capitulo XXXIII I

narrant, postquam Abimelech venisset ad Isaac, illum dixisse huic : videmus manifesto Deum ESSE tecum; et vero scimus etiam futurum esse ut Deus sanetus , laudatus sit, posteris tuis det omnes terras has; inito foedus nobiscum, et jurato posteros

258쪽

nOTE UISCELLANEAE IN C. VII.

tuos non eSse Occupaturos agros Philistinorum: Quid ergo secit Isaac 7 abscidit partem scubitum unum freni asini quo vehebatur, ipsisque dedit, ut sic haberent in manibus suis signum foederis jurejurando firmati. Cum autem rex esset David, velletque intrare terram Philistaeorum, non ante id potuit obstante scilicet signo illo foederis jurejurando ab Isaac firmati , quam eripuisset illis illud signum foederis, uti dicitur: et tulit David Metheg-ha-ammam eoe manu Philistinorum; quo facto occupavit terram Philistaeorum 1) nVers. 2. Bellum porro David intulit Moabitis, eosdemque percussit. Memorat autem S. Scriptura Davidem , ut ignominiosh tractaret Moabitas, eos postquam in terram procumbere jussisset, fune mensum fuisse. Vult autem dicere S. Scriptura Davidem jussisse Moabitis captivis ut procumbentes in terram, jacerent ibi unus post alterum, tumith dispositos lanibus suisse menSum, et eorum lane demensorum partes duas neci tradidisse , invita autem conservasse partem superstitem hominum , qui turba captivorum ESSent. Dre David autem ita tractavit Moabitas propterea quod, uti reserunt sapientes piae memoriae in Bemtabar rabba, oeciderant patrem ejus et matrem et fratres , in regione Moabitarum a se relictos , quo tempore sibi fugiendum erat a

lὶ Miraberis hie , Lector i non explieent. quam nihil sit, quod Rabbini Diuiti eo by Gorale

259쪽

256 ROTAE HiSCELLANEAE IN C. VII.

Saule, sicut scriptum est l Sam. C. XXII, v. 4 :

et duxit eos an is faciem regia Moab, etc. Nam Davide inde profecto in saltum Chareth, occidit Rex Moabitarum patrem ejus et matrem et fratres ejus, excepto uno, qui aufugit, quemque salvum praestitit Naas Ammonita. Verum Sensus Simplex est, ita cum his gentibus egisse Davidem, ut caveret ne gentes illae iterum bellum moverent contra Israelitas. Patet autem Davidem noluisse occidere Moabitas ad unum omnes, Verum voluisse ex eorum numero captivos adducere secum , qui essent servi et ancillae ; contra tamen nec omnibus vel sic parcitum voluit; nam usque adeo multi erant, ut timendum fuisset ne quando sorsh essent conspiraturi in famulitio suo contra habitatores Israelis; ideoque neci dedit eorum duas tertias , et in vita conservavit unam tertiam. Erant enim adeo multi, ut tertia illa pars, quam in vita conservavit David, sussiciens esset ut Israelitis de famulis et famulabus prospiceretur. Postquam autem David seque Deumque de eis vindicaverat, subditi ejus lacti sunt erantque illi

servorum loco, qui munfra eidem asserebanι, h. e. quotannis solventes tributum. MVers. 3. α S. Scriptura pariter commemorat Davidem bellum gessisse cum Hadadhegero rege Aram-ΤZobse eumdemque percussisse , cum is egreSsus

ad proserendos sat fines terrae suae, jam ingressus erat intra fines Israel , ut imperium

260쪽

NOTIE MISCELLA EAE IN C. vir. 257

suum extenderet usque ad flumen Euphratem. In Chronicorum Lib. I, c. 18 , v. 3, dicitur ad consi tuendum manum suam h. e. potestatem Suam ;quod convenit cum eo quod mox dicebam; et sic etiam est in Τargum Hierosolymitano : ad mutandum terminos auos. Porro Hadadheeter iste principio quidem pessime habuerat Israelitas eorumque agros aliquot abstulerat, verum deinceps Davidet Dei et populi vindictam ab eo exegit, atque ideo ait in Psalmo 60 l Deus repulisti nos et destruxisti noa, etc. V. 33 : commovisti terram et conturhasti eam, etc. v. 4) : Osisndisti Populo tuo dura, etc. v. 5 ; tum scilicet cum bellum gerebat

Hadadheger cum Israelitis, agrosque eorum auferebat. Quia vero, quum egressus esset ad constituendos terminos suos ad flumen Euphratis, ut aliam partem Israeliticae terrae in Suam poteStatem redigeret, vires suas accinxerat David egressusque

Contra eum, eumdem profligaverat, ideo ait ibidem v. 6 : dedisti metuentibus te signimationem tit fugiant, etc. ut liberentur ditiosi tui; et concludit dicendo : da nobis auaeilium de tribulatione rquia vana salus hominis; in Dso faciemus virtutem v. 13 14 Narrat autem Scriptura ibi Davi-dem ab Hadad hegem cepisse equites so)et s) mille et septingentos, et viginti millia peditum, subnervasSe autem Omnes curru S equos curruum ,

idque Propter praeceptum Deuteron. Cap. XVII, v. 16 : non multiplicabiι sibi equos. David enim II. 33