장음표시 사용
211쪽
qui enim prodit, numerus est limrarum ab umbra indicatae addendarum , ut hora quaesita prodeat . . Quod si numerus excedat I 2, inde subtrahendae sunt horae I 2, ut relinquatur hora desiderata.
Ex. gr. si quarta die aetataa Lunae Index monis stet horam sextam s adde eidem et O E erit ergo hora επ.
Luna enim singulis diebus a Novi. Iunio & Plenilunio tardius ad eundem Circulum horarium accedit quam Sol tribus horae quadrantibus, ipso autem Novilunii & Plenilunii die limul cum Sole in eodem constituitur, etsi Plenilunii die in partibus oppositis ejusdem Circuli utrumque Sidus reperiatur . Quoniam itaque umbra ad lumen Lunae ab Indice projecta indicat horas ab appulsu Lunae ad Meridianum comis utatas quas Lunares appellare li- et θ & factum ex ἰ in aetatem Lunae sit disterentia inter horam Luna. rem & Solarem; si hoc factum horae a Luna in Horologio Solari indicatae addas aggregatum erit hora Solaris quaesita. ας. d. SCHOLIO N.
Dii tentiae Horarum Lunarium de solarium.
Raso LUTI P. Sit ex. gr. describendum Horologium Lunare HoriZon tale. r. Describatur Horologium Horizo
tale Solare g. 38 st.2. Ducantur duae lineae AB & CD ad Lineam horae duodecimae perpendiculares & intervallo GF ino partes aequales diviso, per singula Diuiti eo by Corale
212쪽
De Horologiis Lunaribus ει Sidereis. Cap. VI.
gula divisionum puncta agantur aliae eum istis parallelae . a. Quodsi linea prima CD destinetur Diei Novilunii, secunda vero Diei, quo Luna una hora tardius ad Meridianum accedit quam Sol, & se ultima AB conveniat Diei Plenilunii , earum cum lineis horariis
intersectiones determinant puncta, per quae ducenda est curva I 2. I 2, Linea Meridiana Lunae. 4. Eodem modo determinabuntur lineae horariae reliquae I. I, 2. 2, 3. 3,&c. quas umbra a Stylo Horologii, splendente Luna, projecta datis horis Solaribus intersecat. s. Deleantur Lineae horariae Horologii Solaris una cum perpendicularibus, quarum ope Horarias Lunares duximus, & intervallum GF per lineas parallelas alias in Is partes aquales dividatur, quia a N vilunio usque ad Plenilunium & vice versa quindecim fere dies ela
6. Lineis ergo hisce adscribantur Dies
ineuntes ae talis Lunae. Quodsi aetas Lunae ex Calendario constet, intersectio linearum aetatis Lunae & horariarum Lunarium prodet horam solarem nocturnam. S c Η Ο L I O N .
PROBLEMA sῖ. 18 . Horologium Lunare portatile describere . Molpi Oper.Matb. TO. IV. -
r. In plano , quod secundum elevationem AEquatoris elevari potesh g. 34 , describatur circulus AB, & eius peripheria in 29 partes aequales dividatur. 2. Ex eodem centro C describatue cireulus alius mobilis D E in 1. Partes aequales seu intervalla horaria dividendus. I. In centro C erigatur Index Hor Iogii AEquinoctialis more solito cβά3o . Quodsi Horologium ad stum dece tem componatur s. 3 & hora. duodecima ad diem aetatis Lunae completum adducatur; Indicis umbra H
ram Solarem legitime indicabit D
I 8 6. Horologium Sidereum seu Ura
v. Paretur ex orichalco orbiculis
diocris magnitudinis, & ejus peripheria in duodecim partes actuales pro numero Mensum Anni Solaris dividatur.
213쪽
2. Pars quaelibet duodecima subdividatur in Io gradus pro numero graduum Signorum Eclipticae, vel etiam in Dies mensis : quo in casu integra peripheria in 36s partes aequales dividitur. a. Ad decimum tertium gradum Scorpii seu Diem Novembris, quo Sol
in eodem haeret , assigatur manubrium B, quia haec est longitudo Stellae lucidioris postremarum in
Plaustro minore, qua ad indagandam horam utimur.
. orbiculo immobili assigatur alius concentricus mobilis , cujus peripheria in a partes aquales seu intervalla horaria dividatur , & ut horae palpando in tenebris deprehendantur ad singula intervalla aptentur denticuli longiores , unde numerandi initium sumitur, hora duodecimae applicata. s. Addatur denique regula CH cir ea centrum G mobilis; ipsum ve
Quodsi denticulus longior horae duodecimae ad Diem Mensis adducatur vel ad gradum Eclipticae , in quo
Sol haeret , ct orbiculus oculo ita admoveatur, ut per stramen Stellam Polarem respicias , ex qua ductus radius si ad Planum Instrumenti perpendicularis , tandemque regula circa centrum vertatur, donec Stellam
lucidiorem postremarum in Plaustro minore attingat; dentium inter regulam & denticulum majorem interce plus numerus horam quaesitam inducabit.
Cum enim Stella potaris si Polo valde vicina, s eam per foramen Grespicimus , diameter Instrumenti ACB est in Meridiano, ipsum vero I strumentum in Plano AEquinoctiali, quia radius ex Stella Polari ad centrum ductus , hoc est , Axis mundi est ad ipsum perpendicularis s. 49 ran. P. Quoniam ideo Stellae mo-
veneur per aequales angulos circa cerutrum Instrumenti G aqualibus temporum intervallis; re uia Stellam attingens abscindit distantiam Stellae horariam a Meridiano . Quod si denticulum horae duodecimae ad Diem Mensis vel Iocum Solis in Zodiaco adducas ; numerus denticulorum inter eum & manubrium interceptus prodet horam Solarem, qua Stella post Solem ad Meridianum accedit . Numerus ideo denticulorum inter longiorem & regulam seu StelIam, est numerus horarum Solarium a meridie vel media nocte elapsarum. e. d. Finis Elementorum Gnomoni π.
214쪽
R AE F A T I O. T SI pauca sint, quae ex Mathesi assii.
muntur in Pyrotechnia; eam tamen Ar,chitecturae militari praemittere decrevimus , quia hujus fundamenta sine illa penitus cognosci nequeunt . Suo nimirum loco ostendetur muniendi formam hostium moliminibus aptandam esse , quae hodie maximam partem Pyrotechniae debentur . Ea igitur potissimum explicamus , quae certam in bello utilita. tem spondent; caeteris , quae jucunditati unice serviunt , vel prorsus praetermissis, vel parcius traditis. Proderit etiam hie Elementa Pyrotechniae evolvere, si quis de N gotiis Militaribus cum ratione disserere voluerit , vel ad oras peregrinas excursurus Munimenta & Armamentaria invisere in animum induxerit. Non ingratam itaque operam me multis praestitisse confido , quod Pyrotechniam C c a non
215쪽
non equidem ad Demonstrationes Geometricas, ad rationes tamen tolerabiles revocaverim , quae vulgo ab Autoribus sine rationibus tradi solet . Caeterum cum negari non possit, varia occurrere in hac Arte, quae Mathem licam accurationem admittunt; si quis Mathemata pura, quae Tomo primo Elementorum nostrorum abunde eXplicata dedimus, animo probe comprehendit, ipsemet ingenii sui vires periclitari poterit, utrum Problematum Py- Totechnicorum demonstrationibus Geometricis inveniendis sussiciant, nec ne , non exiguam ex successu voluptatem Pereepturus . Placuit tamen speciminis loco unum alte xumque eXemplum addere , ut pateat , qua via sit incedendum . ELO
216쪽
DEFINITIO T D Tmtechnya est Scientia Ignium Y artificialiam tam festivorum, quam bellicorum ad Munimentorum oppugnationem & eXpugnationem in.
primis necessariorum , atque Instrumentorum, quae ad eorum usum requiruntur .i S C H o L 1 o N r.
4. Pu D 'νων est massia ex Nutro, Sulphure & Carbonibus invicem commixtis composita & in granula plerumque redacta, quae ubi incendiatur, vi elastica insigni gaudet.
s. Nitrum defaecare ct in miserea redigere. R a s o L U T s o. r. Nitium vel Sal petrae tripedi fidi LIi aut lebeti immittatur. x. Affundatur aqua sontana, quantum eidem solvendo sufficit o I. Tripes vel labes super igne. seM constituatur. : 4. Quam. Diuili sed by Coos
217쪽
. Quamprimum ebullit aqua, Alumen in pulverem 'redactum ad)iciatur sit vero ratio Aluminis ad Nitrum ut et ad 128 &pauculum Aeeti amundatur s. Spuma cochleari cupreo soraminulis per lusio auferatur : ita nimirum a faecibus purgabitur uia erat
6. Nitrum siccescens turicuIa lignea iudiculetur, ne inardescat. Tam diu autem iudiculari debet, donec super igne leni prorsus fuerit exsiccatum . Hac ratione in pulverem candidum redigitur suod erat al-
igni superimposito lique fiat . Sit autem ignis lenis, ne in flammam
a. Quodsi tamen calor prunarum praeter expectationem tantus fuerit , ut Sulphur in flammam conjiciat; mOX Operculum ferreum tripedi vel lebeti superimponatur, & tripes ab igne removeatur , ut flamma extinguatur, quippe quae nonnisi in libero aere conservari potestt.
I. Quamprimum liquefactum fuerit Sulphur, despumetur, & Despumatum per linteum duplica
tum urgeatur. Hac ratione purum obtinebitur. SCHO OOM T.
r. SuIphur ita tripede fictili vel Iebete
I . Circa finem Maii vel initium Iunii,
ex Coryta vel Salice resecentur virgae, quarum Iongitudo sit trium circiter pedum, diameter vero unius circiter digiti. χ- Ubi aeeorticatae fuerint , & mmdulla remota, in fasciculos collectae vel ad Solam, vel in clibano exsiccentur.
I. Exsiccatae, hieme praesertim , ia ervum cumulentur, & admota flamma iacendantur. 4. Postia Disiligod by Gorale
218쪽
. Postquam in prunas abiere, terra madefacta cooperiantur , ut igne suffocato Carbones relinquantur, a sordibus purgandi. s. Terra a Carbonibus non removeatur , nisi 24 horis elapsis , ne , calore nondum prorsus extincto , in libero aere ignem denuo concipiant . Aliter. Si exigua Carbonum quantitas de-
T. Ligna, quae carbonescere debent, in fasciculum collecta luto vela 'pilla obducantur &a. Per aliquod temporis unius circiter horae intervallum igni vehementi immitantur. V. Inde ubi extracta fuerint, argilla vel lutum removeri non debet , antequam frigefacta fuerint , obrationem paulo ante indicatam. SCHOLION X.
in I tu de praxi Artillxia Tox. a. λs carbonibus candentibus admovetur; lseque sit, sed non incenditur. Sed F Camhonibus adspergitur , cum strepitu inflammam expanditur. Ex PERIENTI Α Σ. 3. Si Sulphur cochleari inditum Carbonibus candentibus admovetur; liquefactum incenditur θ lenta carrulemque flamma MDmitur. Idem accidit,
Ex PERIENTIA I. 19. Si corpus candens Carbonibus in pulverem contritis admovetur, vel ignis
scintillulae ex filicis chas is collimne elicitae in eum decidunt; pulviscaliquidam ignem concipiunt , mox iterum extinguendum. Idem fit, s flamma eidem miseri admoveIur. Ex PERIENTIA q. 2o. Si Nitrum miseri Carbonario permixtum Carbonem candentem Icorpus candens aliud contingit; famma concitatur, relictis sordibus extinguenda. Ex PERIENTI A s. ar. Si Sulptar in pulverem contrLtum commiscetur cum carIonibus in pulverem itidem redactis o corpus candens mixturae admovetur ; aliqua Assuris pars incenditur, lenta flamma consumenda , putasculis Carbonariis salvis, exceptis paucis, quae hinc inde candefiunt.
219쪽
famma subita eum aliquo frepitu ascendit, Nitri liquefacti portione reli
3. Nitri defaecati in pulverem redacti accipiantur librae sex, Sulphuris defaecati & in pulverem itidem redacti libra fere unica, & Carbo narii pulveris libra unica & paulo
amplius. Σ. Miscibilia indantur mortario ligneo , cupreo Vel orichalceo , &aqua, spiritu vini vel urina made. facta per continuas 24 horas probe tundantur , humectatione post elapsas quatuor horas repetita, ne massa in flammam abeat. q. Postquam optime commixta fuerint, per cribrum cilicium ope di sti lignei massa urgeatur : qua hac ratione in exigua granula redige
4. Pulvis ex granulis exiguis constans tandem exsiccatur. Quod si exsiccato carbonem candenistem admoveas , vel uni ea scintilla
ope silicis ex chalybe elisa in eum decidati illico ignem concipiet, fiam. ma subita ascendet , elatere insigniptae dita , & hac disparente fumus crassus in sublimi cernetur.
Carbone nimirum candente adminio, 'P granulo, quod contingit, Sulphur & Nitrum liquest I. r . I 89, immo Sulphur in flammam abit st. 18 de Carbonarii pulvisculi cande- fiunt s. 19 . Similiter si scintilla ignis in granulum Pulveris decidit , particulam Sulphuris & Nitri adjacentem liquefacit atque accendit g. 17. I 8 . Unde Sulphuris & Nitriparticulae in flammani abeunt & pulvisculum Carbonarium una secum evehunt g. χχ . Dum vero haecisi amma adjacentem pulvisculum Carbonarium alium attingit, eum cam de facit I. is ); quo facto ut ante particulae Sulphuris & Nitri eidem contiguae liquefiunt, & in flammam conjiciuntur. Sicque omnis tandem Pulveris pyrii masia in flammam abit, vi elastica insigni praedita, quia Nitrum accensum eX panditur I. 17 . Quoniam vero pulvisculi Carbonarii& Nitri in particulas non satis tenues dissolvuntur; flamma extincta,
fumus crassus relinquatur necesse est . SCHOLION I.
220쪽
Nitrum rite fuisse defaecatum, omnea materias vero bene contritas & invicem commixtas, prout ex rationibus ad Problema praecedens allatis apparet. Quod si vero reliqui acervuli una accendantur, aut multum Salis Communis Nitro permixtum , aut Cambones non satis contriti , aut miscibilia non bene commixta sunt. Si Nutrum & Sulphur a nociva pinguedine non fuerint liberata, ea maculabitur charta . Si Nitrum alias non fuerit defaecatum, charta sordibus inquinatura
a. Chartae mundae vel tabulae ligneae imponantur aliquot Pulveris pyrii
acervuli. a. Uni admoveatur carbo candens.
Quod si extemplo ignem concipiat, sumus recta ascendat, nihil sordium residuum fuerit, nec chartae notam Molpi Oper. Matb. To. Irix. Paretur Prima quadrangulare ΑΒ exserro seu Chalybe , α superficies ejus poliatur. Longitudo sit duorum circiter pedum , latitudo ec crassities digiti unius. Σ. Latus unum dividatur in aliquot partes quales, & ad sagula divisonum puncta fiant soramina,
impeditura, De Oper culum C sursum p pulsum rei' batur. I. Ad extremitatem imam Prismatis pinnatur vasculum metallicum BD,