장음표시 사용
171쪽
tiparoeu dum quod illud, quod mouetur, potestia, print etiam esse alia via in actu, sed motus non
in tollita et i icst,nisi ut in potentia est,quod inse. tius ipse Arist. explicabit.
Quod autem hoc sit motus. Tex. VII.
dicebant, sed id salsum est,ut dicetur in 3.lib. Est igitur fundamentum aliquid simul acta eiie,& potentia, sed respecta diuo bnim,& pati,ut potentia est.
Eius autem quod potetia existit,
τ .iati ἡ Esnitione motus constituta,ipsam Fbare ac declarare aggreditur, ae primo ostedit priorem partem, puta, T achi sit.Sie aut probat. Id, quo posito, quod in pol tia erat,in actu eis, actus curimi motu posito quod erat in potentia cit in actu,ergo motus eii actus. Minorem exemplis ostendit uariis. Aedificabile quod est, actu est, cum idis iraturiat aediscatio motus est. similiter in aliis. Nota , quod per adolescet uiam augumentatio nem per lenescemiam diminutionem intelligit,ut dicit S.Tho.
Quoniam autem quaedam. Tex. VIII.
ALteram partem explicat, nempe, Psit actus entis in potetia, ut in poteria. Praemittit tame ad idem unumis Us. sendamentum, nempe: Vnum posse esse simul in actu,& potentia, sed non respectu eiu side, Afris hip. Vel si respectu eiusdem,non simul,& e E mia, ct tempore.ut idem eorpus potest esse eali id.m νε- dum in actu,& calidum in potentia, sed spe ta .- tempore diuerso . Similiter eodem tem-iti Enon pore,sed respectu diuerserum, ut potest in eod.m esse calidum in actu, & frigidum inpo.
Ex hoc insere, quod movens physicum mouet & mouetur, agit, & patitur: qua parte enim est potentia, patitur: qua parte actus, agit,ut calidum in actu,srigiduinq; in potentia,qua parte frigidum in potetiitia est, patitur ab alio, sta qua parte talidum eii, agit in alterum, ae ob id agendo patitur,le patiendo agit. An in omnea essit huiusmodi, ut quidam Philosophi dicunt, posterius dicit esse tractandum: noni enim omne agens patitur : est.n. mouens immobile, pura ens immateriale. Heracli. dc Democri. qui negabant entia immurialia, omne mouens moueris. aEtam. Inm non
IN seri quod motus est actus existentis
in poteria, tui motus procedit ab ali alio in actu existente, tanqua ab agere sue ipsum agens agat in aliud, siue in se. Est aut motus eius,quod est in potentia, non qua parte actu est,sed qua parte potentia est,ut aes actu ,est aes, sed statua In potentia motus igitur noli est ipsius, ut actu ars est,sed ut potentia est statua,ac ob id ponitur illa pateticula, prout in potentia est. Quod autem non sit motus actus aeris,ut aes est,probat: quia tunc idem esset re,& ratione,esse aes,& esse potetia ad statuam, quod salsium est. Perpende autem,quod sensus verborsi in principio textus secundum literam ita ordinadus est, vel motus est actus eius, mest potentia,quatenus mobile est, quando aliquid actu existe; operatur aut in se, aut in alio. Est.n.varietas in lectione graeca , ut notat Simpl. Hane lectionem si uitiuAlex. quam noster vertit Boe.
Manifestum est autem,& in contrariis. Tex. X. P ex ipi contraria ondit non esset JE
ratione esse in actu,& esse in potetia in eodem: semus. n.quod aliquod actu sibiectum sit in potentia aegrum , &in potentia sanum: tune si idem est ratio ne hoe Libiectum artu esse, Ic esse in potetia aegrotum,tunc similiter idem erit esse tale subiectum, Si esse in potetia sanum. erit ergo idem ratione esse potentia sanum,& esse potentia aegrum,& tune ide
ratione esset sanum, Scaegrum .vt. n.actus
diuersi sunt, ita Fe potentiae non ergo dicedum est idem esse,esse actu,& esse in potentia in eodem, secundum rationem, sed quod sint idem si biecto, sed non ratione, ob id merito ponitur illa particula, prout inpotem Mota .f. actustentii impotentia probatur.
172쪽
bis repetuntur . dubitatur, quomodo poteritia dicitur
Euersa contrairioriam. Resp6det Auer. 2.coeli,com.I2o. Potε tram propinqiram esse una unius contra. 6j, aliam alterius,remotam uero eadem.
Ob id supra dicimus Porph. distinguere etiam potentias, sicut& actus, quod do it Philop. bene tex. r . sequenti,ubi ad singula praedicamenta singulas constititit potentias. Aduertendum, uod stibiectum sanitatis, aegritudinis, dicit sangulariaut humiditatem, i phlegiaras humores uolens desisnare. Dicit matri, quod colora: eo se uisibile, non sint id iratione. i
occidit tunc moueri. t. . Tex. XI. CVm deses ionis partes probaue
est,nue definitum de definitione probat, ostendens, quod talis actus motus sit, ac inde cum suo desinito eonueret e pnstabit, probat vero sic. Cum talis actus est, res mouetur, nec ante,nee post mouebatur: igitur amas ille motus est: id enim motus est, quo posito mouetur quid .Sed antecedens probatia dis-eabile, aut inouetur ante aedificationem, aut post, nempe cum domus iam est. an te non mouetur, cum potentia tantum sumst uero moueri non potest,quia noamplius ausi scabile est: igitur monetur, cum aedificatio est, quae actiis motus est. Idem est dicendum in quocunque motu cuiusque mobilis.
Tex. XII. DSs nitione mores csistituta, osten
dit eam esse bonam, quod du-t uliciter posse cognosi, dicit. Pit mo ex definitionibus antiquoium , quae non sunt bonae.Secundo.x eo quod disseile inuenit is aliam definitione, eo, quod motus non possit sub alio genere constitui, quam sub genere actus, ut di ctum est. Citat autem aliorum definitiones, quidam .n.morum alteritatem esse dicebant: quidam inaequalitatem: quidam non ense sed nullus ex his bene dicebat. quod tripliciter probat. t r. Primo, quia inuenimus alteritatem , I. ut inaequalitatem, non ens, ubi tamen non citra re est motus. Ubi tamen aduerte, quod illa ιeras . ratio procedit, ac si illi nihil aliud dixisse sent morum , nisi aut alteritatem , aut inaequalitatem, aut non ens, quod an ue rum sit, parum resere et sae sit id Ariae . supponere.
Sed nec mutatio, aut ad haec. Tex. XI 1 I.
V Titur secunda ratione ex parte terminoru, ad quos motus. tendui, quia potest eiIe motus , quin id quod motum est sit alterum aut in et qua te, aut non ens: quia motus tendunt aliquando ad simile, ad aequale,auel ad ens. Tertia ratio est ex terminis a quibus :non enim omnes motus ab inaequali , aut ab altero, aut a .non ente proclaunt,
sed ab oppistis : non ergo per illa motum definiri oportuit. Rationes hae non sunt admodum esseaces,& silui ab aduersariis polliunti Dicent enim motum alteritatem, Ac in qualitatem esse, quia quod mouetur, secundum unam formam , aliter, & aliter se habet, quia illa in fluxu est . Subdit Arist. causam , quare isti esse non ens motu existimabaiit,nempe quia erat indeterminatum quid, eum nec sibstantia, nec quale, nec aliquid ex his sit ob id coordinationes indeterminatorum ipsum ponebant . Fuit enim diuisio prindieamentorum Pythagorica in duas partes, in una entia, di determinatς naturae ponebat, in altera non entia, di indeterminata r entium erat ista, finitum,impar,unum,de reum, masculinum,quiescens, rectum, lumen, bonum,' ratum. Non entium coordinatio erat ista,ii ita tum, par,multa, sinistrum, scemininum,motum curuum, te nebra, malum,altera parte lonsius, sit ponit Aristo t. lib.I. Meta. Vide igitur,quomodo motum in coordinatione indeterminatorum constituentes ipsiam ese nonens ponebant, di inaequalitatem,& alte
173쪽
In lib. III. Physi. Arist. Cap. IL
Cur autem uideatur. Tex. XIIII.
Vbdit adhue rationem,ciar nariarae in deaetini natae visus sit istis motus: lige autem erat causa,qui 1 nec potentiam ese motum comperiebant, cum quae potentia selum sunt,non moveanturmecesse actum,quia quae actu sunt,iam no mouenturi quod enim quantum est,nom uetur ad quantitatem nec reliqua, quae actu sintiob id igitur cum nec actu, nec Potentia sit, non ens et ,& inter ita dete minata computandus uiliis est.
Et motus actus quidem. Tex. XV. ARistoteles vero no esse indetermi
natum motum docetiquam uis. n.
non sit actus persectus, nec si potentia pura,est actus imperfectus, qui partem potentiae,partem habet inus: quamuis talis acius dissicilis sit cognitu , veteramen est. Reddit autem causam, quare motus sit actus imperfectus, nempe quia ens in potentia, cuius actus ipse motus est,impersemina quid est. . Sed obiicies,hoc pacto. quaelibet se ma substantialis esset imperfectus actus, quia est materiae imperfectae.. Respondetur, senium Aristotelis esse, actum hunc, puta mota,esse in persecta, a id iressibile, quod per talem actum L in actu impersecum est,& inconsui malum, ita, ut non sumat solum po tibi te seu ens in potentia, sed limul eo ipso motu, pura calefaciens, rigenens: talia.)Lentia actu imperfecta itinticum nondum termina attigerint, ergia & ipsi aetus,p ta moriis,'inperfecti lime .
Mouetur autem,&'mouens. Tex. XVI.
P s. l. e. ' His modis hic textus, &c6necti nolo/ hiis anti cedentib.& exponi s det Cre i ι.xi' drderim sensum esse, ut Atti . velit ca . mea explicare cuius subiecti sit motus actus:
intibili ot mobile eli, praesupponit; et
mouens etiam mouetur, sed non quar tione mouens est,nis per accidens: ut autem mobile est, per se mouetur. ita Explicat igitur, quod mouerri sit hoc, quod mouendo moueatur,x quomodo per accidens,ut tale est,moueatur. Dicit, illud mouens mouendo moueri , quod aptum est moueri, quod propter mouentia immaterialia dicitur,quae cu non sint apta moueri,nec in potentia ad motum, moueiat,sed non mouentur. Addit autem quod illa,quae moueri sunt apta,quando non mouentur, dicuntur quiescere: non moueri enim in his, quae in potentia sucad motum,quiescere est. Haec autem uerba existimo senssilide sacere, quod illud agem mouendo mouetur,quod mouere, de quod qui e cere eit aptum,in hoc est propter culos,qui mouent aliquando alterando, & non alteratur; licetin .localiter moueantur, non tamen omni motu moveritur, sicut omni motu moventrice igitur, quid moti sit, quod mouendo moueatur. Explicat modo, quomodo perae idEs moueatur,& non perse,'u a mouens,ut mouens, solum agit in aliquod mobile, ut tale,&se agere mouere est: Quia agit,nisi tangenuo ipsum mobile line rarionei tactu, prouenit P quod moueamn Cum igitur mouens ut mouens io' moueatur, fit u modis sit per se actus mobilis, Et si ea mouentis, id est per accide .,& ut ipsim mouens mobile est . Omnes sere hic existimant esse nouam aliam definitionem morus hane. motus est actus mobilrs, ut mobile est. sed prosecto mihi non placet,lmd dico AristotelEselam hie concludere,quod est motu si mobili, ut in subiecto. Praeterea, quia si illa esset definitio, esset mala,quia motus etia est actus Ventis, si mouetis, ut moi uens est,& est in potentia activa so
174쪽
Ista priora verba sunt eontinuanda cusipetioribus, ut cum dixerit mota esse mobili dicat modo. quod per accides est in motivo,& monete quatenus tactu mi do patiuar. Nec uitelligis, et idemotus eli tune in mobili, & in mouente, uod per accides mouehim sunt enim duoiuersi. cum serrum candens agit in a- ouam, lio motu miaetur aqua, puta cale actione: alio serrum, puta frigefacti 'n' ut alibi dicendum est , . statim sibdit rationε, qua e mouem
ut mouens non moueriar, nempe. lima tuo
uens,ut tale, semper est in actu secundum aliquam sermana, aut hanc, id est, substantialem ut realem. id est, qualitatem; aut tantam. id est, qualitatem, quae sorma est principium motus, cum mouens mouet, mobile vero est in potentia ad talem sormam, sed morus est actus existentis in potentia, est ergo ipitiis mobilis. Maiorem tendit exemplo Eom6 tactu facit ex homine in potentia hominem actu imiliter calidum lix actu facit ex potentia calido calidum actu. Obserua verbu illud, moueatur, legendum ac tu moueat.
Caput Tertium. Et quod dubitatur. Tex. XVIII.
es te dubium nempe mota esse mobile, ut in subiecto. quod declarat. Motus , inquit,est actus hui' ab hoc, id est motus duo habet in sein si quidem actus, sed ab uno pio dii ut a principio, in altero recipitur,ut in subsecto, in Ouetis est actus tanquam princ'pis, mobilis u ro ut subiecti.
Ex quo insertur unum esse actum utri . usque, en e mcum is, Sc moti,scd ratione diuersum, nam potentia mouentis, &moti diuelsa est: nu, uenus enim potentia
est poste movete,& acuos moti ucro posse inoveri,& passiva. Ille igitur altus, utro eum mouens, quod poterat mouere mouet, actio est: vi vero per 3pium m tu et mouetur, passio eis,tanae re unus ari' est,
licet ra io, di ordo dis lex si , sicut idem est spatium duorum ad unuin, bc unius ad duo. ratio vero diuersa est, nam duolunt ad unum dupla est proportio, anius nero ad duo .subdupli limiliter idem est malia accliue,id est, sursum,& dedi ue, id elii de Orsit ira, sed ratio diuersa. ita idem motus& actus mouentis,ic moti, sta ratio diuersa, ex parte illius artio eli,ex parte uero huius, pura moti, passio.
Habet autem dubitationem rationalem. T . XIX. Irea id ,quod dixerat, nempe eude
elle actum agentis,sc patientis. modo logice pro utraque parte probabiliterque disputat. Primo probat, quodno sit unus actus uti iussis duplici ratione. Prion agentis actus est actio patietis actus passio eis: sed actio,& passio non sunt ide, nec ipsum agens,nec patiens, ergo G estvnii, utriusque acius. Secunda , si is, & essectus actionis est alius a sue passioni Lergo non fiant idem actus. antecedens patet: finis enim, de es.sectus actionis est sarium ipsum , finis vero passionis est effectus, id est, receptum. dictit autem factum a recepto. ergo non est idem actas. i
Cum igitur utraque sint motus.
Ex opposita parte argumentatur, ac
probat. quod non uni duo actus,&motus. Viitur autem hae diuisione. Si duo sunt motus acito, S passio , ut luterque est in agente, uel uterque in patiete, vel actio in agente, passio in patiente, vel E contra actio in patiente, passio in agente, tuorum nullum fieri potest. Aristotel. non explicat primum membrum, quod uterque sit in agente,quia superius prυbatum est motum in mobili esse, soles unum morum in eo esse, si duo sint morias. Quartu uero excludit,ut exponit alim
misi nempe , quod passio in agene *ctio x 1 fit
175쪽
In lib. III. Phys Arist. Op. III.
sit in patiente. Tune inquit,etit aequivoca itio in nomine,ut actionem pro passi ne,
3.M. b. Quod sit tertium nrebrum simamus, quod actio sit in agente, S: palsio in patiere, id etiam n5 potest esse,& probat unico
algumento. Si actio est in agente, cana actio sit motus, sicut passio, mos us erit in arei te: ergo omne agens mouetur, prodia sum est , ut diximus, quod non omne apem mouetur. Cum autem motum habeat, sequetur, quod aliquid habens motum non mouetur: Quod impossibile est, sicut quod habeat aliquid albedinem, &non sit album.
Stauteni utraque in motu sunt.
SEcundum naembrum, quod restabat, nepe, quod uterque actus sit in mobili,impugnat dupliciter. Primo, quod actus alicuius non erit in ipso:actio enim, quae agentis actus est, non erit in agenters, abluidum uidetur. Secundo,quod una mouebitur duobus motibus tendentibus ad unam formam,puta motu actionis, ocmotu passionis. Et nota,quod dicit unius, & ad unam formam: quia motibus secudum diuersas formas potest unicum subiectum moueri, ut sanationis, & calefactionis motu. Prae-Wiea duo sibiecta duobus inotib ad una specie formam tendentibu , ut duabus ea factionibus moueri possunt: at una Qbiectum, & iecundum unam formam numero moueri duobus motibus fieri nequit. non igitur actio, S pasti', si in m bili sunt,duo motus esse possint.
At irrationabile est duo. rum specie.
o cis rum redit ad in pugnandum hoc , , quod non se unus actus probat multi ira id q4 Ἀ- pliciter.Primo, quia diuersorum unus si dicta esset actu puta agentis, & patientis, quMνusi ei mo diuersi sunt. secundo, si unus est actus actio, & pacta, docere,& disciplina emantidem. Tettio, idem erit agere,& pati, docere, di discere. Quarto,docens eui discens, 5c discetis
docens,&riens patiem,&muit immunus sit actus utriusque. Aduertedum est autem, quod rationes saperiores, quibus probauit non es le duo, motus actionem,& passionem sunt ueras pi, & firmae, hae uero sunt contra ueritatoria
etiam pilaras, quae allatae sue at obiectio. c. rura ueram determinationeni puta, quod unus sit actus actio, de passo, sisque sit in patienteac mobili. Respondet igitur non esse inconueni& mr. unum actum eile duorum, ut doctios si ita licet dicere a actus docentis,&disce tis, quando talin actus non est sic in uno quod ab altero pendeat. Cum uero unu
actus est in aliquo, & simul, etia ab alici
procedens, tunc duoruna unus potest esse actus re, .sed ratione diuersiis.
Aes dicit. Motus sie eii in mobili mnon sit decisas, & separatus a mouente, id est,est in mobili, a moueae procedes,& dependens ob id duora est unus actus& motus, ita ut a mouente est, habet aliam rationem , ut in passe, di mobili est, rationem aliam, sicut id,quod est potentia simul potest a Lx esse, sed diuersi
racione. At ri unus esset ratione, ut uestis, tunica, tunc non posses unicus esse duorum actus.
Aduerte igitur, quod motus est actus inter duo,uidelicet mobile,ut subiectum moueris, ut principium, nee sine utroque
potest consillere, ob id unus potest esse , duorum, ae ob id superius se profuit mo Asia A , uens , de mobile ad aliquid dici. es in ire,
Neque necesse est docentem di. scere. Tex. XXI.
C oluit alia tria ultima argumenta, di i ian celis,quod si unum esset re, dc rmone actio,& passio, ita ut utriusq;eii et Hine etiade essentialis des nitio,tune argumenta ca nesa cluderent. At cum ratio diuersa sit, licet unus actus sit, non ob id tales prFi tio c ιε itiis
176쪽
ide v, sed ii ae fiunt idem re,&xatione. p emplam, quoni od6 actiodi tu eadem 'sicut a Jhebis thebas era, dem,sed rasio diuesta ea ut eu ab Ath
i ix ai. Thebit: sic nec idem sitat ratione actib,S patii ec agere,& pati, sim ν-nus re se utriusque motus.
1 omnino uere decere est. Tex. XXII.
Oncludit propter diuersitat ε ratio, ni , quae est inter actione, di passioncilicet moriri, cui illae rationis di rix ccidunt,unus sit,esse absolute ne- as illas propositiones actio est pas V. Mo,doctio est disciplina:& dice; oportet actionem non est pastionem eum. actio μc motus ab hoc, pastio motus in hoc , fi di a ratione disserunt.
Uid igitur motus sit Tex. XXIII.
ne sicile esse singulos motu, in spe acta sM3 cie definire, ut alinatio actus est alterabii is actia iis, ut tale est, ct augumcntati actus au gumentabilis,ut tale est,&sic in reliquis. suae, sed At quia in definitione motus si petio ir ta non erat declaratum, de qua potetia ecm D. set sermo, de activa, an passiua, cii dictum est:motum esse actum enus in potentia :Collat autem, quod utroque modo illi esumitur potentia: ol, id dicit modo,quod clarius procedet definitio motus sic: m rus est actus activi,ia passivi, ut tale una quodque est.
Simili modo singulas isse, definire
rotetimus: alteratio enim actus alterantis,& alterabilis,ut talia frunt,& simile in aliis,& hune existimo esse uerrum Aristo relis sensum in hoc textu.
tua is Praedicamento et in qua edici reto. M sicet sit ...is brassum,uci fluxus ipse qua
sent, ac ipsius spediebus, ad alios pertinent .Pitysicorum libros hic solum ea, quae ad ipsius naturam,di essentiam pertinent,u bimus. iii Est igitur non parua dissicultas, ad qS genus motus spectet, & quaeeius sit et ,εtia, quod dubium tractauit D. I homo hie in digressione, tex. 12. Albertust a. e. 3.& Auic. I. lib. siissicienti et,c. 1.&Siniri in Praedic. sunt autem uariae de hoc sentetiae, Romnes pene in hoc conueniunt, esse itu. xum quendam, sed tamen uaria ratione disiciunt,& in diuersis Praedicamentis ea collocarunt. Dubitandi autem causam praebent allia qua Aristotelis loca inter se,ut vadetur, no ita consentientia. Nam in Iba dicamentis motum connumerat inter species quantitatis; deinde extra praedicamenta reponit in post praedicamentis. Hoe loco videtur dicere esse actionem, uel passionem, actum uidelicet activi, uel passivi. At in Metaphysicis ait,motum csse quantum per accidens. Prima igitur opinio est Averrois, hoc libro, m. . qui dicir motum c5siderari posse dupliciter,uno modo pro forma ipia flarente secundum acquisitionem partia post partem,ut est calor imperfectus, qui in acquisitione est succeCurus,& ista est, inquit,consideratio uera,& ad locu praesentem pertinet,ubi res secundum ueritatem tractatur,& sic motus non est in praedicamento alio,quam ubi est sua sol marna sorma imperfecta,quae motus est, nodissere ellantialiter a sorma persecta: unde ficis motu sit analogum ad istas motus species, quae simi secundum diuersas formas Praedicamentorum &in hoc conuenit Auerrore cum Simplicio,& cii quibusdam aliis Graecis,& cum Alberto. Altero
177쪽
' Maero inquis inodo molat his via sor in considerator,& si ab Aristotele
in praedicament, ponitur in praedica meo pallionis:& dicit hoc esse s undis inuram mira ueri ,& Linosim:sed non ira veram. Haec est eorum opinio
sed contra hoc illud est Primχρου si formaliter loqui volumus , forma fluens duo includit, formam, dc suxum. esset igitur ens per accidens ipse', si esset sorma fluens. Secundo,quia fluxus,ut fluxus, maliter non est sarma, ius est nuxu . oportetigitur assignate in quo proprie sit praedicamento fluxus. vi fluxus:atq,adeo non
Mugitur difficultas, si dicatur secundum antiquorum mmunem sortentiam esse passionem: sed oportet secundum vetitatem dicere,in quo sit praedicametrio. Tettio, quia localis motus non potest dici ima uens,nec patium luens, elocus siuens, sta esse latum videtur ipse fluxus per spatium . Quarto, quia seneratio motus est, di non est forma impersecte suens. secundum partes , cum in instanti acquiratur Ad hoe respondet Ia unus. q. 2.quod generatio dupliciter sumitur: o livido pro ipsa mutatione substantialis formae, quae in instanti fit,& se non est mores ge. neratio altero modo pro alterarione praeuia generationi: non enim est generatior: si placedat alteratio secundum qualisares disponentes:& sie in minus peneratio pro illa alteratione, de tunc est ille s uxus in qualitatibus . lIta respondent etiam quidam alij, qui dicunt eum secunda opinione inuenti , motum non esse qualitatem fluentem, sed e fluxum, & tendentiam serme impersectae ad persectam. Sed haec Glutio mihi non placet, imὁ generatio ipsius substantiae motus est dicenda: vi in praesenti destiatur motus,:actus emis in potentia; & actiis activi, &pasiui, & patet aperte, nam hie distinguuntur quattuor motus, quorum unus est generatio , & corruptio, qui si pro alteratione sumitur non esset ditiinctus essentialiter ab ea .i laetet ea simplicius s. Piryse. st Sanct. Thona. di iit qui, d motus hic de itus est vi seuete line sumpto vocabulo , ut omnem mutationem in Isi Praetere, quia genera ita est vetii actio
nerari moueti, eigo motus ei nam
actum a ui, & pa sui es tialites omitiis non igitur euiuia haec vivitiae
secunda sententii in Gn .lil, - , . o Principiora, ut putat niviunt in
dicamento iacionis', quia motus' est --ma procedens, sed bre pii mo ab ipse agε te procedit,ergo motus ad a monem potius pertinet. haee opinio fuit ab Ai isto: in textu repiba cum motus siepotius actus mobilis, & in ira mobili ,
Alii tertio ad passionem rese licum motus in patiente Gubiectetur : A. sed nee lixe semetia est vera, quias ἀtus tam est actus activi, quini passui, noergo magis ad hoc genus, scilicrepa socnis, quam ad illud genus actionis reserti ab his debuit. secundo deinde, quia motus inter post praedicamenta, aut in camento quantitatis collocatur, at actio& passio diuers constatuunt pi Otia uerit Tertio,quia si passio est morias,ergo deae o G Ureuti avin ery mo usi'ta riit duo motus, unum correlatiuum alterius, quod in absit reum. Alii sitiit in quarta sententia , nempe motum so aliter, uidelicet pro i luxu, di seri esse genus vi da stipetius actione, Sc passione. d haec sententia n5 est tenenda, stata ramo passio non ellent duo praedicamenta,quod est eontra Aristotelem, de modo id verum esse sipponimus,in Logica enim numerus praedicam torum probatus est.
Quarta opinio est cuiusdam , quod ratio prima motus non est forma, nec adsormam via, sed quod sit actus existensis in potentia,uia igittar illa in sormam, materiale est motus,& hoe videtur ei se Aristotelis qui desinitione sita non M. ud effemorum dixit, quam actum potentia , ut potentia est, At definitio formale rei e
Ex hoc inseri, quod cum est 1 actum potentiae non sit uni uocunt, nec uitii d cens ratione, alius enim est actas, activae, alius p. sius P nentis, quod eam motus eiic
178쪽
si ut hic docet simplici Naim istis
minis . nan, lata eis acius potarinae a uae, passio passivae: quando uero actu potentiae incommuni vij qui siuni se motum, analogum quid. & solam uoce cominunem sumit : & idem in quovis motu partices ii co'sderandum at ut talesa - ο est malos in ad calefactionei' acti uani: quae est actio calasacientis,& actu activi: A ad passivam, quae est actus pasi, sui, icet, passio, atque in caeteris mo
Vnde concludit,quod actio, & pallio.. son liter suist plotus ερ quod formali ter si ut d o motus,& auo actus , sed teno risi uniis, pura una uia in formam, αα xuum medium inter agens,& pHens. . . Hinc ait, quod si motum materialit 'eobsideremes, reducitur ad praedicame um ipsius formae:est n. sicura informa,
quia,si in motu naec opum dii lingus ina
sormalis .ut album in concreto, Scalia ac Mentium concreta
ut rasis esse uidetur, nisi ipsemet motus, smiliter Ec de ipse per se formali, cactione, ut actio,& pastione,ut passio, eum sic il- , quae sat M . . M
Terito:quia si sermale motus est actio, adc passo ergo duo sunt uintus Grinali - ma ira serua liter non est passio.' A post', se nil actio: ergo inq; H in xu. 0 smis esse moras set. manter dicemus,quod est. ab ardui Ic pa do iut d M si it si, Pili motus locales,ca se m turbae liter ara simul augmentationes Grinali' er,eu in res augetur,
3 a in exteris,na si mo is est actio, αpa,ho, dc ubicuqueest actio,est passio, de
econtra ergo ubicunque unus erit motu ,
eruς duo Κrmalo motus, quod est ab uddunim a insurdum eum csncedat haec opinio, est planὸ reiicienda aliarto, sequitur etiam hos Mimales .
motus esse correlativos, si Cint tarmaliter actio, Sc passio, si quidem actio,& passio sunt serinaliter inter correlatiua . Quinto λ sequitur etiam quod motus , ut motus,non utre ab luta, sed res rela stiva, nam actio, di passio res sunt Grinaliter relatiae, de sibi inuicem oppositae... se to: quia actio,iit actio per se non di ὀt siccessionem, eum possit esse actio i instanti, de similiter passio, ut passio, sed abstrahunta Accessone, di ab instanti. mptus saltem proprie acceptus per se, dcia se dicit suxci siqnem, ut secressiue fia dc quod nunc mouetur antea mouebatur
ps remouebinii , ut lat ostendit -nsioules superius. At quod agit, non est nec sis,quod potito egeti Sc posthas
etiam agat, neque quod pacitur etiam patiatur postea, Sc antea pateretati ut vixit usu esse possint a retonς, instar -: neque in tua intrinseca ratione hoc pest se includet ipsum. get'ut antea, ocpyste alit accis . t 1 1il r . septi mo, nine etiam sit contra eadem τ'pinioneni, motum non esse aiialogum sursus ad actionem, Sc passonem, quandoquidem aliqua est actio, quae prpprie non est motus,praesertim, quia si concedeuriari eo quid commune ad actionE, &pa inlcm, uni cum potius censeri posisti, qua urat sum . nam non apparet an logia actioni ad passionem,uel co tra, no magis quam inter alia quaevis cos relativa, ut patris ad filium,3c contra non enim uni propter alterum conueniet,aut per alterum, nec prius uni quam alteri, casnt correllauua actio, & passo.
179쪽
In lib. I A. physi. Arist. Op. III.
Octauo : quia in motu,i md etiam in
omni mutatione alii fiunt , &iliter assi Snantur, Nili uersa longe ratione termini a quo,& ad quem,& id, quod per motun, fit,vel acquiritur, quam in actione, uel in passione . .:Nam primo motus praesupponie mori te, quod moueatur: & in quo sit morias ut in lubiector at actis , seu essectis non praesupponit in quadrum talis, subiectum: naut etiam agens potest sibi fabrieare sit biectum,& in subiecto postea operari,&agere , ut increatione Deus , & artificis plerique sic parant materiam , inquam
Deinde in motu sunt haec tria:Et quod
mouet,scilicet mouens.v.f. ignis, ac quod' mouetur,nempe mobile v. g. aqua, dc calor, quo aqua mouetur,quo videlicet ca
leficu:Si actionis vero terminos consideremus,reperiemus esse diuersos,erit quidε ignis agens, sed tamen aqua non est, prae a itur, seu es licitur, est autem aqua, quae vere mouetur,& fit aqua calida, non mouetur aqua calida
Et in motu locali idem reperitur, nam mobile, ut puta eorpus,mouetur, sed non dicit ut fieri id ni obile,puta corpus,' mouens movet illud, sed non dicimias atq
Dicimus item agens, ut ignem iacere eatorem in aqua ,3c fieri motum in Hubili, non autem moueti motu, vel mouens
- Quintia rem perspila apparens alii termini a quo,& ad que, & id quod si, di aliter iri motu, alit i iit actione, lipassone lassignati. NE Oso dici potis Gium formaliter idem ese actionem , ' ci passionem. ε . I s. bota sententia est Diui Thoni , de Aui D Th tennae, quam sequuntur multi e dissimis ... lis Dahomae,&est modo rem inunicit' motum dupliciter posse.considet i , Vel pro se a siuente, quae acquiraturita: hoe niodo est in praedici metit, ipsius sol iis, cui de iosa ima rei inanes,Vel tri ipsa acquisitione,& fluxu formae, di lixe est
vera ratio , dc intrinsera motus ipsus . Haec sententia, quoniam & verior est, RAristoteli consormior nobis erit s.cus explicanda.
Aduertendum eu erso primo, quod imore Phy co sint omn;a ista, apem,pa I.ran Hens, siue hic duo sunt supposita siue mentum.
unum, nabens tamen ratio incride princi InmM-
terius est ibrina amiuisita , in via,& me tuor, Ddium,quo aequititur, di haec ipsa estiuo pauitidis tu formaliter, nec enim motus est age. ', metatiens, nec serma,sed illa via, ut via adser L in formam est . Itaque motus formaliter estilla uia,&medium,& operatio, qua forma acquiritur,quatenus est *ctus potentiae siue iiiii
ut sue passiuae,id est quatenus per talem viam, & operationem agens siue pati dicuntur esse in actu imperse Aduertendum secundo', quod ista x. puM
quam se aliter dicimuς ei se motum , mini
non est opus, 'nod sic siccessiva elicet enim Γῆ instant sit adhuc ni dium est in ter agens,&patiens, 5: id sesicit, hiab.
vel passio,& motus sit.Vnde,ui si praes s cebam , seneratio verὰ est motus, ito aes insi- certo uocabulo: quod si aliqu andό nem petii libro s. Aristoteles dicit, Generationem non esse motum, illic motum, ata
ut hie drenitus est,sumpsit, sed tectE, ut Rhia ex sane licio, & S. Thoma notatil, pro motu, cuius sit siret in est aliquid in actu persecto,&'eterea habens conuitium aluiuod .quo pres ilit introducti mi illius si x,qualis motus est alteratio:
Plinia diuisibilitas est, uόiii flumes ivo are sessi cliuam uni nim niolus iacideris quoddam materi lassinon potest non extendi ad extensionem subiecti hi quo est,& de haed uisibilitate agit Arisioteles 6. P irsi a Tex. 33. que adceitum in ipsi se, accidens Oinpetem, ut de caeteris accitiritibiis,quare notetit
mota locati,dico etiahi det titudinό illa intensiva in qualitate, de exiesiua in quinurate. Fi hac etiam cibistiditiis, non est
180쪽
quin non si ratio sornulis motus, ctitur enim illa & in spatio,&eare ante,& post omnε motum, & de hae Aristoteles. . Physic.tex. 99.s Teletia est, quae est propria motus,nem. p uaccessio illa, uel acquis hio successiva diuersorum situum in latitudine, vel terminoru in qualitatibus, & quantitatibus, quam esse ab illa secunda distinctam est in anifestum, cum illa possit sine hac reperiri,& haee est,quam dicimus,intrinsece esse morum,de qua agit Aristoteles hic.4 Quarta est successio motus penes moram. ut si unius horae uel duarum,&α&est formali: er tempus, quam esse ab illa tertia distinctam est manifestum : aequisitio enim successiva eiusdem spatii, uel qualitatis modo si in hora, modo in duabus horis,&ci verbi gratia, ut homo P. grotas in duabus, vel tribus horis sanatur, S simile. cum ergo illa diuisibilitat sit eadem mora variata, non est dubium
quin distinguatur,& de hae asit Aristoteles Physic.a tex. l o Albi hanc moramiconstituit esse tempus.
ond. r Quarto aduerte illam primam diuisi-
Ο. sim bilitatem esse in praedicamento quatit ita r sed -- tis, ut manifestum est. Secunda uero, ii est M. iL latitudo sparii, est in eodem praedicamento quantitatis. At si estia itudo in quali-klisaio. tate eum sit modus quidam ipsius, erit re
. ductive in quantitate. Quarta autem quoniam habet propriam.&completam rationem entis,& est diuisibilitas distincta aerieris, debet habere sedem propriam ,
de constituit propriam speciein quan- tiratis, ut videre est in rixdieamentis α . Metaph cap. de quantitate. At tertia illa diuisibilitas, licet sit a caeteris distincta, non tamen habet completam rationementis, unde non potest esse distincta spe cies quantitatis.' uinto aduerte, ut aliquid A. ciat speciem in praedicamento, non suis Uratur cere ut habeat propctam rationem illius praedicamenti a caeteris distinctam habe enim materia,& forma, in non sitiit spe cies substantiar, sed praeterea oportere,ut Ir habeat esse compleium , ut non sit pars, m vel via, vel motus alterius. Hinc ergo distetunt mora illa temporis, & siaccessio motus, quod mora illa in ratione motae noti est uia ad aliud,luc pars alterius, sed
passio; esse autem passionem tinti tollit fationem speciei,at uero motus .ilicet haheat illam propriam diuis bilitatem, tamen quia illa est in ratione uiae, est in ratione entis, imperfecti, unde non potest constituere nouam specie ni praedicamen
Sexto aduerte sine conciliari loci AH εHine enim videtur tribuere vera uisibilitatem propriam quantitatis , ae φncilien in praedicamentis cap. de quantitate, & in s. Metaphysicae, capit. de quanto, ait esse quantum per accidens , quod recte facta ςst,hic enim,quia agebat de diuiti bilitate abii rahendo ab eme perfecto, & imp- secto, milli tribuit: at uero millis locis,quoniam quaelit eam diuisibilitatem. quae requiritur ad constituendam nouam speciem,s hanc non habet motus, nisi per accidens a subiecto spatio, vel tempore,ide' illum connumerat inter quanta per accidens.
His suppositis sit psima eoncluso Ma intrinsecaro est esse uiam ad sorina, i tam leu suxa fornix,quae si sit sitecessive, erit
proprie motus, si in instanti aerit mutatio. .
Quod ergo sit ille fluxus,& uia ad sor tmana ex dicit, maxime in tertio notabili manifestum est,cum illa diuisibilitas, defluxus soring nullius alterius rei possit esse propria de necelle sit assignari cuius sit.
M-comuni etiam modo concipien .di:Omne n. naotum cum fluxu quodam a termino ad terminum intelligunt.
Et praeterea impo sibile est ad termina peruenire, nisi uia praecedente, nee aliud tpotest intelligi, quam per uiam ad iniminum accedere, talem ratione distinctanunam aliud est ire, aliud peruenire . secunda conclusio. motus proprie dims, prout distinguitur a inutatione, intrisere, dc essentialiter illeludit, quod ille fluxus sit sil cccstiuus,& non initantaneus. Probatur primm Nam alias peto de ii rio fluxu formaliter,an habeat esse Permanens. vel successsuum.Si se cuiluin, habeo intentum . Si pr: mum, eontra sequeretur id,quod habet totum silaum esse simul, Scin pei manens intrinlcce, posse extrini te recipere coiitradictolium suae essentiae quod mihi maris uidetur implicate, qui id,de quo disputat Aristoteles primo demto, a tex. I in videlicet, ut est ioco Y ru-