장음표시 사용
181쪽
pQγile pertiaturant, extrinsece possit
comampi., secundo, id per quod aliquid a exteris
essentialiter dissere, per id etiam formaliter constituitiir, ex Porphyrio in cap. de Disierentia. sed in nullo possumus fingere di re motum a mutatione initantanea,nisi per hane successionem ergo. Pro batur minor: non enim dissere indiuisitulitate sit biectiua , habet enim eandem illuminatio , non indivisibilitate latitudi- . nis, quod uidelicet motus sit uia ad rem habentem latitudinem. est enim idem in illuminatione, quae tamen proprie est mutati', non in saccessione temporis. Pr baui enim iam illam esse extrinseram in riti, meo non etiam in diuisibilitate intensonis tormae, seu graduum,qui acquirumtur , nam etiam hoc eernimus in illuminatione, ergo stiperest ut in hoc suo di- singuatur motus a mutatione, quod in illo fluxus ipse est successivus intrinsece , at in mutatione instantaneus. a Tereio accipiamus hane successionem, quam dicunt esse iturin seram, & separ mus illam amotu, seu fluxu, qamo. Auel esset sic considerata mutatio proprie di- , de hoc non, ut supponimus. Aut esset instantanea, de sie ruinis esset proprie dicta mutatio. Aut abstrahereta successi ne, & instantaneo, & tune esset mutatio. nis tertia quaedam species, nec sileeestiua, nec instantanea. Prserea si motus pro- Prie dictus abstrahit .in sua ratione a se . cessione, ergo etiam mutatio proprie dicta abstrahet ab instantaneo, quare rursiis relinqueretur eadem proritis intrinses ratio mutationis proprie dictae, Se motus
proprie dicti, quod est ab serdum, Si sau
sin igitur per fluxum abstrahEdo in uniuersum a successivo Sc instantaneo, explicatur essetitia ipsa motus in eo nunt, late accepto vocabulo,quae postea perlue crisivum cotrahitur ad motum propriu , & per institaneum contrahitur ad mutationem propriam, nam sicut instans, Si tempus disserunt specie, ita etiam motus proprie, de avitatio Proprie, licet in com
ob c eat sunt tamen praecipua quae iam dubia , νυ de obiectiones aliquot contra hanc com- sentemia munem opinionem, quas oportet dissol-4. lec. uere . Plima oblectio. Aebo etiam tria agentis est secressiua Sc passio licet insum agere, de pati, emo iam erunt tres noexus,unus sermae, scii spatij qui est motus, alter actionis,alter passionis, de ita erunt
Respondetam est, quod est silus unus SQ uia fluxus sermae, seu spatii sormaliter, qui
est ipsemet motus, a quo extrins a denominatione denominantur successiva his omnia, & mouens mouere dicitur si cessive, Si mobile moueri successive, Sesormam fieri siccessive seu spatium pertransiri,uel acquiri, successive, Sc agens producere formam siccessive, dc patiens recipere formam siccessive, de ipsam motum esse siccessivum, sed motus quidem se aliter, de intrinsece alia uero extrinseca ab ipia denominatione, ae de his ha
Secunda obiectio. Videtur aliud esse Mobisecfluxum formae, aliud vero esse uiam informam ipsam. nam si rmalem rationem ipsam per se spectemus, via est ante terminum taltem natura prior, nam est ad terminum, & ita uia ad ubi,ad calore, ideo erit ante calorem, Sc ante ipsim ubi, Fquod acquiritur,saltem natura, at fluxussormae videtur quid cons uens ad Momam,dc esse pone ius natura, nam ut ali Cuid uuat oportet ut prius sit,ic si fit, .uere non potest.
Respondeo. Duplex est stuxus sermae, seu duobus illum modis post imus inraginari . unus modus est sicut fluit aqua, oleum, vel butyrum liquefactum, di L modo prius est forma,& deinde fluxus, ut in argumento obiiciebatur, siue fluat motu locali, siue stuat desciendo paulatim. Alter modus es ut fluxus Hrmae, sicut diei mus fluxum specimi visibilium ex obiecto,simum luminis ex luminose, in qua una species post alteram emanat,ic fit,ia ora natura haee illam praecedit per spa tium sed illiindendo, S: unum lumen post alterum, licet in eodem in stati temporis, sicut etiam est fluxu; sini siccet suus, &
fluxus etiam odosis per medium,ic talem suxum possemus conaode vocare acquisi tionem tormae sectestiuam, siue emanationem successivam, hio autem uia ipsa est ad sormam, de ante ipsam sormam, saltenatura prior, Fc talis formae fluxus est mo
182쪽
, term obiectio.In morii locali apparet quidem esse viam ad ubi,quod per illum M uti itur sed non apparet, si nuxus sit , cuius rei sit fluxus: non enim mobilis. ne hue sp se,nec ubi nec loci fluxus, ita haee omnia sunt permanentia , uel in instanti acquiruntun ergo non uidetur hie talem motus esse suxus,sia uia ad terna nuna,videlicet ad ubi Confirmatius hoc si,quia luxus dicit siccessionem : at genenatio sit in instanti: ergo generatio non esset
fluxussed selum uia ad formam subita
tialem. Respondeo Non omnes motus habent eandem rationem fluxus, sest ut distbtunt Maturabis & fluxu. Dicimus ergo motum iocalem esse fluxum non sermae alicuius: sed termini successivam esse acquisitione, alterius, inquam,& alterius ubi,atq; adeo
xbicationem ipsam paulatim stic ere . et fieri siccestiue .Potest autem hie suxus proprie uocari, fluxus per spatium, sicut alii motus,sluxus per formam. sed in hoc digerunt quod in aliis acquiritur sorma,
di manet acquisita,& augetur dem , uel contra aucta minuitur: at in hoc fluxu ter minus acquisitus, uidelicet, ubi, non manet,sed corrumpitur,& ad aliud transitur. Quarta obiectio. Fluxus dicit sitecessiorem at generatio, de corruptio fit in instanti: ergo generatio , & corruptio non esset fluxus,& ita non esset motus, s m tus est fluxus . Respondeo. Quod ut antea diximus, motus largς, ut complectitur mutariones etiam instantaneas non dicis successione, .sed abi trahit a successione,& ab instanti. mi imus autem generationem , & corru-iptione esse quidem motus large accepto uocabulo,ut sunt actus entis in Doteritia,
. sed non stricte, cum sant in inti est. Ita
. ergo nunc diximus fluxum esse duplicem,& successivum in motu proprie dicto,sc,suxum instantaneum , quae est illa em natio insi/ntanea, fra aequisitio in- . stantanea in murationibus, seu . . motibus improprie dictis, qualis est generatio, i, ci corruptio,ae
actio sit is agente, ta pia ita
ne imi nanete, hane enim certum est non esse extra suum
principium ess ctauu , quales sunt volutiones,& cognitiones , quae in ipsi, sistunt potentiis. sed est quaestio de actione transeunte, puta de actione, per quam fit mutatio subiecti exterioris, ut de cali factione, qua eatefit aqua , an sit talis actio in igne, an in qua, quae patitur,similiter de alii, huius. modi actionibus. Circa hoc tres existunt mecipue sentatiae. Prima est quorundam Thomistata , oui putant in agente esse quatuor. est via delicet ipsa substantia,pura ignis. est viristus activa , nempe ealor est relatio ad ip-ssim passium,& etl entitas inter ipsam vir
tutem activam, di relationem, quae entitasabaluta est iundamentum resationis, &talis est actio, quae in agente est. Unde primum est ipse igitis. secundo virtus,scilicet ea locitertio ipsa actio,quarto su mentum relationis superuenientis. Primum argumentum huius sententiae est ex Arist. 8. Phyctex. i s. quod si Deus de nouo produceret mundum, quod mu tu taretur. Est igitur argumentum. Si Deus producendo mundum mutatur secundit Arist. sententiam: ergo aliquid in se rectiph, non videtur quod hoc sit, nisi ipsa acti α est ergo actio in agente,s nihil enim
secs m. sit unus ignis, quι comburat duo ligna, tune uel eil una actio, uel dum dicere quod duae, videtur absurdum. municum sit asens. si uero una, eigo est iaagente. si enim in patiente esse non una, sed duae essent, cum sint duo passiva. Tertium. Ese agens,est essectus si imalis, sicut esse album . sed esse sorinde non 'est,nisi a forma inhaerente. ergo agens n5
dicetur , nisi peractionem sibi inhaerentem, sicut nec esse album , nisi per albedinem in se. a. tum. Cuius est potentia, eiuslem est a s. sed potentia, & virtus activa est iu ipso agente: ergo etiam actio ipsa. intum. Persectio est in eo, cuius est s
183쪽
In lib. II1. physi. Arist Cap. i II.
perlimo , actio est persectio agentis :euo est iis ipso Haec sum argumenta preeipua pro hac sententia. r. Opimo. Secunda sententia est scoli statum, qui dicut in agere esse duas relationes. Vnam ' ad ipsum euectum, ut ignis ad calorem , di aquae ad frigiditatem:alia est relatio ipsus ageotis ad subiectum patiens, & dicunt hane relationem posteriorum: esse actionem,quae in ipso agente est. I. . pr. M uetur ad hoc : qura actio, &passo set maliter relatione distinguuntur: ergo actio formaliter relatio ipia est: nam motus est in passo, ut in subiecto: sed actio , quae relatio est , & cansa illius motus, in agente est, sicut etiam passio, quae relatioeli etiam, in patiente est: tae est horum opinio. Tertia opinio est communis Thomista 3 rum, quam habet Mnes. s. Meta.q. 37.diculit isti quod actio dicit fluxu formae, qui
motu, est sermaliter, relationem tamenogetis minus principaliter, de in obliquo: unde constitum isti, quod forma si consideretur in esse quieto, dicitur aut qualiuras, aut quantitas , aut ubi: si vero ut est in suxu, & tendentia ex impersecta ad persectam, sic est motus: si vero considemur ut . - , est in fluxu, sed cum relatione agentis ad. a 4 passi,m actio est, cum rellaione aute pas . . ii, S recipientis, passio. Dicunt igitur, quod actio ratione motus in patiente est ratione uero relationis
Differt haec opinio a secunda praecedente, quod secunda actionem principaliter , ct formaliter dicit esse relationem agm. tis: ista vero principaliter, & formaliter motum, ndario, & ex con notationei ηοῦ ν f. Nutionem importat. .ο D. M uentur ad hoc quia cum actio, & passio una sint tes. eadem inquam sua litas, vel quantitas, idemve motu, ,nisi re .siones importent, distio qui inter se non polient: costat autem diu ingui, cum sint duo praedicamenta diuersa. Hae sunt opi- niones praecipue, si deliter expositae. Sit prima concitatio. Motus non diserhurit . rationem' unam communem actioni, dei, miti passioni , si motus formali tersu matur. Aduertedum enim est, quod haec quinque sulit in quavis actione consideranda
Akem,riciens Forina,quae elisuxus &rmae, & Respectus ae relationes variae, In Ster haee consequentes, quocunque inter se modo conserantur, ut agentis ad so
mam vel ad paties,uel ad fluxum sormae, uel contra item horum , & aliorum inter
se uaria ratione. Proba ur autem eonclusio praesta in Pontis contra tertiam opinionem, quae mmmu - con L emnis est Thomi statum. Si actio, & passio di ira 3 .vi.
cum unum & esidem motum formaliter, tunc uel talis motus est sol le actionib& pallionis,uel illa relatio agentis, εἰ ntientis: si motus est , ergo non disserunt formaliter, nee sunt duo praedicamenta diuella: si relatio est,ergola actio, Stransio sunt relationes essentialiter , quod est falsum,& ipsi multum abhorrent: non ergo motus formaliter unus, di idem est M. ctioni, Sc passioni. Secundo.Si actio, uel passio dicunt Gmul motu, S relationem determinaia ad ipsum motum: ergo iam non sunt conc prias simplices generalissima illa, cum in
conceptum motus,& in mucertum relationis sistuantur
Tertio contra scorum. si actio,& panso formaliter sunt motus, ergo non sinit. relatio, rei uio enim non est mDtus. Quarto. Relatio agentis restae ceran- μα actione: ergo illa non est actio. quod si dicam,quod talis ratio non est actio. dicas ergo non tantum rei itio actio erat formaliter.
Secunda coclusio. Actio,& passio sint ' . areali er quidem res eadem, uidelicet una uia,& operario, & fluxus seu ipsa forma
fluens, acetiam permanens , res denique facta,& in altero recepta, tamen ratione
duplex est .ut enim agentis est, actio, ut patientis est, passio dicitur. & haee conclusio. nota est ex precedenti Nam haec conside ratur,uel ut procedit ab agente, ite est actio eius uel ut recipitur in recipiente . di sie est passio. Haec autem conclusio est explesia Aristo.in tex. Tertia concluso. Actio haee,de qua lo Lquimur,est in patiente per se, in agete uero per accidens: loquimur autem tanquain subiecto. Uxe concluso satis est nota in textu,&ex ratione Arist.Si enim actio
esset i u agente,tune omne agens moueretur. actio enim motus est, id autem aper inest ullum .
184쪽
neclararer tamen conclusio, eum dictimis,as res per accidens moueri, non semper intelligas, qu3d illo motu,quo mouet sed diu ei so,v. g. Cum serrum cadens agit in aquam, mouetur non illo motu, quo agit mam per calefactione agit in aquam,& haec in aqua est, per frigefactionem ve to, qua in ipsb est:ab aqua mouetur, un- ' de vi patiens est, motum in se habet: alti. quando accidit,l eodem mom quo mo-ue moueatur , sed per accidens, ut cum
quis mouet tapsum. ' Quarta conclusio. Ad hane actionem dictam,& passionem eons uitur quaedarelatio agentis ad passum, & ad rem sactam, di vicissim patientis ad vituque,&contra quae etiam iisdem nominibus actionis,& passionis significari solent,qu non tam actio, si passio dici derent, qui relatio actionis,& passionis: certum. n.estoriii viciςsim inter haec respectus, & relationes, seu habitudines quaseam inter se, eum non eodem modo se habeant inter se sicut antea. Per haec laci se erit ad argumenta resp6dere. Ad prii num primae opinionis res deo,quod non dicit Ari. quod illo motu
ouo Deus faceret mundum, moueretur ,
sed et aliouiuia ipse putabat, quod ut de
nouo ageret, oportesat mutari voluntat εipsius, ut de nouo vellet aliquid, unde textus nihil facit cotra nos. Verum est quod in eo decipi: ur Arist. quia etiam si de nouo saceret, ut re vera seest,no ob id mutatus est, nam ab aeterno voluntatem illam habuit,& ex aeterna voluntate tunc faciEdi mundum processit mundus in tempore. ed de hoc alias dicendum . Ad secundum dico,quod ex parte passsibilium sunt duo actus,&duae potentiae, ob id duae passiones ; at ex parte agentis unica potentia,& unus processus, propterea una est actis,n6 enim opus est quod insit actio agenti, ut dicatur una ed quod ab uno agente sic procedat. Quamuis nihil vetat ibi duas dicere ctiones, vel totales, si separata esset ligna.' vel partiales, si sint coniuncta, siquidem diuerses numero colores utrobique producit , & diuersis motib. alterationis saltem partialibus. Ad tertium dico,ouod esse agA, v agere u in omnino formalis denomina, tio,siciat esse album, tamen est denominatio sol malis non habentis in se formam . sed formae ab ipse dimanatis, & procedetis,&atali Mima denominatio sumi potest, etsi nou inhaereat denominatio, ut etiam in textii dixit Alist. Ad quartum dico . euius est potentia,
eiusdem & actus est, sed quod non seni '' per illi inhaereat, sta quod inhaereat, vel
si i psa procedat. Et similiter respondetur ad quintum, non. n.opus est, quod omnis periectio interna, quamvis aliqui dicant actiones transeuntes non esse persectiones agentium, sed mihi non placet nam in uniuersiim actus agentium naturalium sumetia persectiones, vel certae uie ad persectione et suam, naturalis. n.actus persectio est , &lixe omnia ex ipsis Arist deducuntur. verum est autem, quod si actiis agentis non tenderet ad propriam persectione acquirendam, sed ad petiiciendum aliud subiectum, quod quidem posset accidere,cum res in se esset omnino persecta, ut in persecto artifice aliquid operante, ut etia in Deo mundum fabricante, & gubernante contingit, tune per talem actionem non perficeret seipsum, sed aliivd,nempe opus quod Acir,atq; ita Arist. 6. Eth. concedit prudentiam ab arte in eo disterre, T prudentia sei p. ain persiciat,ars vero alia a se, S res quas facit. & ex dictis liquet sol a. tio ad aliarum opinionum sundamenta
Iximus motum esse uiam ita formam aliquam, puta qualitatem,qnantitatem, substantiam ct locura: modo dubitae tur,an talis uia scit fluxus, Semotus, ab ipse termino, & forma in qui tendit, distinguatur. Et est ea hoc est prima sententia Pau. I. ita. Ven. dicentium citum esse emitatem qualidam succe suam. absilutam, realiter distinctam ab ipsa forma, ut calcLctio estentitas realiter distincta aealtate, & subiecto, de non est relativa, sed absoluta , de successiva, quae non permanet , quandinsor est acquisita, idem dicit de motu localis
185쪽
In lib. III. physi. Arist. Cap. 1 II
cali, est. n. en itas a mobili realiter distincta, simili rer generatio, S eomaptio sintentitates realiter a formis distinctae, licet mn sint siccessiuae. Haec sententia probatur. Pram in oriuest quid successuum reductiud ad predicamenta pertinens, at ipsi termini sunt Armae permanentes ad praedicamentum pertinentes per se: non ergo idem est motus cum ipsis. Secundo. Ipsa sorma manet mora L sante,& transacto: ergo motus non est
Tertio. Motus est eausa,& via in sormam seu formae fluxum:ergo non est ip
Secunda sententia est fere communis Realium,qui dicunt morum esse quidem realiter distinctum a forma, sed esse entitatem relativam: de fluxus formae, oui motus est, non est aliud, quam relatio formet impersectar tendentis in persectam , duasq; relationes constituunt, de impersectae sormae,& persectar ad inuicem. Tettia sententia est Nominalium, qui motum a forma non distingui putant , sed calefactionem esse ipsium calorem, dimotum ipsam rem,& terminum, & m tum localem ipsum mobile, quod mouetur : ac propterea propositiones, quibus ista inuicem amrmantur , veras esse
sit ergo prima conclusio. Ista via,&motus,quantum ad tres eius species, puta quantum ad alterationem, augmentationem,& penerationem cum sis is opposistis, non est distincta realiter a termino , & forma. Probatur,& sumo generationem .si seneratio est entitas realiter sillincta a torma,vel est in eodem instanti, quae est sorma,vel in alio. P .dicit esse in alio, tune sic argumentota Inter duo instantia temper mediat tepus,ergo inter instas, quo generatio est.& instans,quo forma est,datur tempus quo neutrum est, ergo datur
tempus in quo absoluta um generatione nondum sit so a. & terminus,quod est salsum , non igitur talis entitas distincta realiter est, nec separabilis est ab ipsa so
ma,& termino . Secundo. In communi est arguitientu.
Si mor est entitas distincta rea iter a for
ma sitam habens propriam ineri sigilam .a in subiecto:ergo per aliquam mutation habet esse. impossibile enim est,st sit a qua entitas absoluta lab aliis distincta , quae non sir producta aliqua productione, praesertim cum illa talis ante non fuerit,& postea sit,quod si per mutationε aliqui habet esse, peram de illa mutatione,
an si distincta quod si sit distincta ab
illa entitate producta, idem dicere oportebat a princidio, quod mutatio,& moeno est distincta entitas a forma producta: si uero sit distincta, tunc erit processus in infinitum,non ergo est multiplicanda illa entitas realiter distincta . secunda conclusio. motus localis non rudistinguitur realitera mobili, quod mouetur.in hac conclusione fuit opinio Gregor. .serit.distinc. t quaest. . qui putabat morum localem esse ipsum spatium, per
quod est mobile, secudum quod aliter,ic siter se habet ad ipsum, quod mouet , unde cum spatium distinguatur realiter ab eo. quod est in spatio, motus etiam , qui est spatium, distinguetur ab eo, quia . mouetur. sed communis opinio est in Nposita, 'videlicet m motus locali, en i pse modus
quo mobile aliter se habeat, & aliter ad spatium,& secundum nostram opini nem est uia ipsius mobilis,qua se i n loco
costititit hocvel illo, nec est distincta realiter ab ipsis mobili,ut in pretcedenti conclusione probatum est. Tertia conclusio. nihilominus motus, .& terminus, scii motus localis, & mobile ratione,& definitione distinguutur,adeo, ut talis disiinctio suffciens m ad negadoassiimationes illas,puta calefactio est ea- .lor, actio est passio,& similes,quas exprer sE negat in textu Aristo. Et per hane conclusionem seluuntur Ser. m. omnia opposita argumenta adducta, & I. ini alia quae positant adduci, non enim pos. I. in se unum esse sine altero, aut unum habe- a. re praedicata,quae nbn habet alterum, arguit distinctionem realem illorum , sed solam distinctionem rationis. uirile ν. mys materiam, & priuationem numero idem, ratione duo docet esse Aristot. ac propter distinctionem rationis materia dicitur substantia, non auic in priuatio : . materia incorruptibilis, non priuasi id
186쪽
Hia huiust nodi: ita de motu, le termino, distinguuntur enim ratione, ob id ,no quet de uno dicimus, de altero affirmamus , quod tamen non arguit diistinctionem realem. Fertium arg. est praecipue notandum , a iam nos in quaestione prima satisfecimus, motus enim natura praecedit sormam , sed non quod realiter, sed ratione distinctus sit. Haec de motu satis.
De infinito. Quoniam autem de natura Tex. XXIIII.
Dices, quid per affectu intelligismiit.& Philopo. intelligunt qualitates omnes, ut calorem,& albedinem, ac habitus , tine dub.& potentias,& reliquas, hae enim nullam . id in habent magnitudinem per se,nisi ratione quantitatis , secundum quam extensae iii Aris. ρ subiecto sitiat, propterea quanta per accidens dicuntur in praedicamento quantitatis,fecundum se vero non sitiat quanta, ob id nee finita , nec infinita. Haec enim quantitatis passiones sunt,non alterius accidentis.
ellus per essectum intelligit quod iique accidens praeter quatitatem, his enim res n. saeper se non competit diuisibilitas,nec fini , quantae pium, vel infinitum. 9,sed per At quamuis hoc verum sit,existimo es. .ucidos. sedivndum.eum Simpl. de S.I ho. per assectu, intelligi sensibiles Glum quasitates. hae enim sent, quas Physicus consideratide talibus enim atactibus sermo est. Ostquam de motu disputauit, de infinito nune distarit,ac probat duplici rati ne ad Physicum pertinere de infinito agere. Prior est Physicns tractat de magnitudinibus , de motibus, de temporibus. sed horum omnium passo est finitum, vel infinit uim,ergo etiam Physicus de infinito tractat, Sc an sit,si sit,quid sit. Aduertendum est autem, quod de his
Physicus con sderat in ordine ad corpora naturalia, nam agit de magnitudine, ut determino corporum , & de motibus, & de tempore in ordine ad tale eorpus,de magnitudine evim secundum se, &abstracta mathematicus disserit, & de tempore secundum se, & secundum suas dimensiones Astrolopus. At ne quis existimaret omnes passiones Physicas esse finitas aut infinitas , dici id non esse . nam punctum, S essectus nec infinita, nee finita sint. Vbi nota, quod hie infinitum simitur priuatiue pro eo , quod non habet terminos. cum possit habere , & se punctum non est finitum , nec in finitum, est enim ipse terminus. Si enim si meretnr infinitum negative pro eo, quod non habet terminum, tune punctu infinitum dici posset ut ipsemet Aricis sim vocat inserius infinitum.
Signum autem est, quod huius. Tex. XXV.
Posteriorum rationem ponest, qua ad
physicu pertinere de infinito tractare probat, nempe omnes physici qui bene de rebus natura lib.tractarunt,de infinito mentionem secerunt,imo ipsum insinitum iaciunt entium principium , licet
Ponit autem differentiam inter Phil siphos, qui infinitum principium secerunt , ac prima disserentia est . Quidam dixerunt infinitum esse s bstantiam , non alicuius accidens, ac illi dixerunt infinitue n. principium per se, de hi fuerunt ρο thagorei,& Plato. Quidam dixerunt infinitum esse accidens substitiae illius,qui principium erat.ponebant. n.aliquam subitantiam esse principium , quae cum infinitate haberet dicebant infinitum esse principis, sed per accidentiae de his s h. losophis inserius dicetur . Modo ponis discrimen inter eos,qui ins nitum per se dicebant esse pi incipium, nempe inter Pythagoreos, 3c Platonem . ac duplex inter lim statuitur distrimen. alterum est, quod Pythagoras non pone bat numerum, uec infinitum separatum
187쪽
In lib. IIII. Physii. Arist. Cap. III.
a sensibilibus sed in ipsi, sensibilibu tan
quant ipsorum subsiatiam,& preterea ponebat hoc infinitum intra es tu, S extra. Et vi bene dicit '.I ho.no dicebat duo infitiata, quia mundus hie intra coelum infinitatem non habet, sed dicebat numeruinitnitrum esse in his quae intra,& extra celum fiant. nam totum quod extra coelum est, sensibilibus replebat. putabat autem numerum esse rei inbilantiam. At Plato nihil dicebat esse extra eo a nec ipsas ideas . Cum enim hae non uni corpora,in nullo loco dicuntur,tamen numerum,3c infinitum ponebat,&in sensibilibus,di in ideis separatis.
euius gratiam aduerte quod sicut Geome L. ditiae ex lineis figuras constituunt,ita etiam Mi --. ex numeras Arithmetici. Inter figuras geo ratari. metricas una est quadrangula quatuor recti, lineis constans,isimiliter est numerus arithmeticus quadratus, . resultat ex quo mlibet numero ducto, & multiplicato pen o - L. se , ut bis duo faciunt quadratum , quae Mis ι me sint quatuor, & ter tria , A quater quo nun inis . titor, de similia. -
Aduerte Geondo, quod hoc inueninar x. I stiti in quadratis geometricis ,ri tradit Aristo. G--- in postpraedic quod per additionem gno in monum nunquam deperdant figura, sed susuquae semel est figura quadrata, mam sim nearum ,
per talis. Est autem gnomon add itamen nee n ista, quod fit ad duo latera quadrati super rura ηυι ipsius diametrum, quae omnia nota sunt, μι D. vel parum exercitato in geometria, s ros .
A rerum discrimen rnit inter hos
nempe in causa intinitatis. Plato enim trabuebat magno, & paruo. hine enim prouenit insta itum, eo, quod diuisio continui tam versus maiores,qua versiis minores partes procedit in infinitu.
at Py hagoras numero pari tribuit infinitatem, eo quod diuisio secti dum duas medietates procedit in infinitum. Et aduerte, quod nihil aliud siguiscat hoc, quam quod uterque materiam facit eauam infinitatis, quae diuisibili, est in infinitum : at hane niateriam Plato magnum,& parnum, Pythogoras vero numerum parem vocabat. Notat enim Philop. quod materia vocatur numerus par,forma vero impari navi par est radix diuisionis, sorma vero in diuisionis,& unitatis,ita materia tribuit rebus diuisionem, sol mavnitatem. unde, quia bim: ius eii primus par, ternarius vero primus impar, materia binarius, sor ma ternarius, ex utroque compositum quinarius dicitur, ac propterea dicit Aristot. quod par conluctum cum impari tribuit diuisionem. ac ins nitatem ac si dicat, materia est radix, unde formae etiam diuisibilitas proueniat. Ponit tame rationem, qua Pythagores utebantur ad Ollendendum , quod diui sibilitas,& multiplicitas sit attribue da numero pati, nil a vero numero impati. In
Noe etiam inuenirur io nume is qua- 3. N dratis, quibus si gnomones addantur,non figuris
Aduerte tertio , quod gnomones sint exuno maomnes impares dispositi a primo quadra. m'. quato. primum enim quadratum est quaterva drai. ad Hus,reliqua unitate relicta, quae non ue- dilo Gn re dicitur quadratum, eum i ii eo,de qua- motis με dratum,& radix sint idem. Impares sunt Hi su at nomones, e s. 7. 9. I l. tr.& reliqui, tres qua-lli ordine addas quadratis tales impares , drais, o semper eiscient quadrata, ut quateraia- ει inforio adde primum gnomonem, erit noue- tinear. 'narius, qui etiam eii quadratus , pura tertria. ulterius quadrato huie novenario adde secundum gnomonem, pura septe natium, erunt sexdecim , qui eii numerus qnad ratus. scilicet, quater quatuor, &huie si addas gnomonem tertium erit quadratus , & sic cransequenter , quod si pares addideris, tunc muta ntur figura
188쪽
mmemmm, at notum est. hae ergo de causa, impar formae,& unitati similatur , par vero materiae,& diuisibilitati, ac insinuati.
Hoe est igitur, quod dic it Aii ' circu
mlitis gnomon us cum vnui gnυniones vocat numeros omnes politos post viritatem, tam pares, quam impares; diritque quod si circa unum singuli ponantiir imisum, id est omnes ordinate ponatur,tunc ex quibusdam semper fit una figura, puta ex imparibus modo pracdicto, ex aliis vero semper diuersae sigurae, ut pMet,si quadratis addas pares, nauranturssurae,& hic eis sentiis huius loci, quam
EXHirat modo quo pacto posterit in
finitum ii l hilosophi, i ut ipsu non per se principium secerunt, sed per accidens,quatenus alia principia ponebat quissi accidebat esse infinita, quorum aliqvnum principsum ponebant:puta ignem,
aquam, aut aerem,aut medium :qui enim
plura elementa ponebant,ut scit Empe. sinita illa iaciebant. Alii ponunt non unum, sed plura prinespia n linita tamen, n continuatione, sed tactu,& eoniunctione,ac numero,a mihi fuerunt Anaxaso raride Demo ἀtiis. H i enim chaos posuerunt, in quo eoniri laetat infinita remm principia, ut in
enusiario quodam ex quo omnia posteas assent. lised disserenter,nam An xag. dicebat esse infinitas partes omnium rerum simi lares,at Democr. ssura disteremes constituebat, ut diximus in I lib.
Atque ille quidem quamlibet. x. XXVIII
A Derum constituit discrimen inter
Anaxago.& Demin nempe quod Anaxaro. quamlibet particulam existimabat esse sicut totum chaos , quia inea erant m ὶ tenta paruculla omnium rum, ad hoc autem indurebatur, quia uidebat quodlibet fieri ex quolibet, cuinq; nihil de nouo fieret, dicebat in quolibet prscedere quodlibet: sed latere, donee per generatione nianifesteturi ae propter hoe etiam dicebat, quod omnia Hierunt permixta simul in illo chao,unde poli ea singulorum suit separatio. Et ita duas ponit linarationes.Una est ab illo chao, in quo omnia,& simul eonsuli erant. Altera est a singulis modo corporib.in quo etiam latent modo , licet aliter sit ilia, aliter illa sisaratio,& hie est shnius illorum uerbolum principium disgregatis ni, non solum in uno iii . , sed omnium, i .non selum est separatio, Sc ses alio ista, quae in unoquoque est, sed etiam fuit segregario omnium rerum achao illo, de ita explicat Psellus. Addit ute duas rationes, propter quas Anaxa. putabat talein segregationem uniuersale fuisse. Prior est, supponebat unumquodq. ex sito simili seri,ut ex materia, quia nihil de nouo fiebat, tune dicebauomnia generabilia sentdiere non simul , ergo Oportet ponere aliquod chaos i quo
omnia contineantur, ut omnia possint generari,& fieri, successsiue tamen . Altera ratio est, . quia erat una causa es.sciens, puta meus , causa illius suregationis, ergo unum erat principium , in
quo omnia continebantur, ut omnia posset segregare. Hi inc existimo esse loci sensum,& adii erte lacum esse obscuris sinu, ut omnes fatentur: aliae vero expositiones
mihi non placent, sed ea selum quam attulimus.
Democritus autem. Tex. XXIX. QVid vero Democridiceret, modo
adducit. Hic. n. non dicit in qualibet particula , S atomo es e aliorum omni uin rarticulas, sed eta singalas impermixtas, figura disterentes,exquibus chaos illud compositum erat, tanquam eκ inultis, S infinitis partib.sgura differentibus.
co conuenire de infinito disserere, cu om
189쪽
Rationabiliter autem,& principium. Tex. XXX. Commedat rei lotbphos, qui insni
tu ponentes, confitebatur ea, quae
ex infinito sequebantur: no laudat quia infinitum posueriant,sed cum ipsu sui stret,ipsum tale positerut,quale sitisset, si ipsum ellet. Dixerunt autem tria de infinito. Primum, ipsum esse principiam , di hoc rationabiliter dicebat: nam insiti-rum si est, non debet esse frustra, & nullius virtutis cum autem omne quod est , aut sit principium, aut principiatiam,infinitumque principiatum esse non posset, suisset pii inium. Probat autem,l prii cipiatum esse non possit: nam si mincipiatum est, principium habelmon ergo eris iam infinitiam, nam infinitum pri ipio
caret . λS.Th. dicit hane esse rationem non ex sententia Aristote. sed ex mente antiquorum:est enim aequivoca, & non conuincit. nam primo sumis pro principio rei, postea pro principio masnitudinis infinitum vero id est,quod principio magnitudinis caret.
Graeci vero hae rationem esie bonam dicunt.utrunque enim infinitum non habet principium. Demus enim quod haberet materiam δε formam,tune aut essent finitae, aut infinitae: si finit principiatum non posta esse infinitum, ii infinitae, iam infinitum est et principium,& ita benedicunt an*iqui. ita exponit Simpl. & Alexa. de Ph: lop. At Averr.dicit, quod non possent esse materia,& forma infinita,nee piis etpia illius, qui, duo infinita esse nois possunt , sed hoc examinabitur postea. Praeterea nee essiciens,aut sinem pol rit habere: quia vel es a sinis, Sc hoenon, cum infinitum non dependeat, nee fiat a finito,nec infinita , quia iam esset principium insiritum qnia duo insesta distincta,& separata essen quod repugnat unum enim replet omnia, bene e so dieebam antiqui infinitum ege principium. Dicebant secundo, illud esse ingene tabile,& incorruptibile. si enim gener
mutitaberet pruicipium di si corrumperetur,haberet finem haec autem repuginlafinito. S.Ihom. existimat etiam hane rati nem aequivocam. nam a principio temporis procedit ad principium magnitudinis,quod insinito repugnat.at reliqui e positores bonam esse dicunt, & bene . quia si animal unum,nec totum gener ri,aut corrumpi simul posie uidem multo minus infinitum. sinu liter in reliquis generationibus rerum, unde si principia generationis habet altem infinitum esse non potest. Dicebant tertio, istud continere omnia,S gubernare omniαhoetamen non dicebat Anaxa. qui hoc menti tribuebat.
nec Empedoc. qui liti, di amicitiae hoddabat.
Et a Mette ,quod id non Iaudat Aristo nam materialis principii non est guber. nare.Dicebant sinuliter illi physici pluriami,qui non nisi male principium pon bant, illud esse diuinum c immortale, reperire non posse .
rist autem aliquid infinitum Tex. XX XI.
AN sit in solium disputaturus, poni e
quinque notanda motiva, quibus esse infinitum sibi quis posci persuadere. Primum est,quia tempus est insenitum successue,nec uidetur principiunt habuisse , nee habiturum aliquanta fi
Alterum est ex diuisione mathematica quaesit concinni. Haec n. in infinitum pici cedit, ae ob id mathematici utuntur insernito,dirui detes ciliamlibet magnitudinem adhue in alias diuisibiles. Tertium est ex perpetuis, de eontinuis senerationibus. Cum enim generatio inins nitum multiplicetur semper,& generatio ex aliquo pi incipio fit,nidet ut non posse alito generatio esse perpetua , nisi infinitum sit principium, ex quo paulatim sumatur pars ad generationem quam
Met. Quattum est, quia Omne empus terminatur ab alio,ut terra per aquam , aqua
ab aere,& sic de reliquis. si ergo unumquodque circumscuri debet, oportet ec ξ μ
190쪽
omnium praecipuuna esst. Diciticum omnibuubitati OG faciat, x magis ad rem pemneat,nempe Modcogitatio nostra non deficit, nee sistit iii aliquo finito. ut dato quoliis numero,adhue maior intelligitur,& data quatitate, et magnitudine, adhuc maior cogitari potest: si ergo cogitatio est eorum, quae sint in tralias cogitatio mathematica eisn ficta, nec mens impos Iibile ci great per se: erit prosecto in rinus numenis, Sc magnitudo sine termino,& infinita. Pr rea:quia extra coelum est spatium Hsnitum. ergo εc corpus infinitum , &ita utraque quaruitas magnitudo, si numerus erit infinita. Nam illud infihi tum spa ium,vel est replerum, vel non, i tepiditum,ergo est corpus ins nitum, ipsum .n. infinitum vacua est,cur magis hoc, in quo iste mudus est,est repletum,quam illud ii quo nihil est; de praeterea,quia si vacuum est ergo est locus aptus lepleri, hoe enim est vacuum , puta quod caret corpore. sed aptum est repleri, at in sempit is non disteri posse,& esse,quod. n. Druit ess e, sitit sed illud spatium potuit repleri, & seinpiternum est, ergo repimium est. Vbi notainane maximam non esse Aristotelis adnotasse Buriaeum in Simplicisi, 4t alios ex Grici sed Archiis & Epicureorum,quorum erat hoc argumentum. inviri Mistotile Gesum est Honum, S tamEi, non est idem in eo posse moueri motione crastitia, ac moueri: m dom. potest,& non moue in turriden in Luna re ti: a spectu luminis, dic. Alii ra
tant esse Aristotelis. de eius vero sensu in quaesione ii, inuenti tractabi- er
Habet autem dubitationeni. Tex. XXXIII. EX his concludit habere dissicultatE G. α ἰλ
hane matellam de ins nito: liue. dieani ripsum esse, siue ipsam non stili. .gesse, ex vir parte accidui ii conuenien tractati. tia multa.&vlterius, dato quis.lsi ,adhue restant dii licultates mulis, ,epe an sit sub H
siantia ait si accidens alte. ius, anne atria
modo, sed 6 aliquid infinitu iriagnitudi. ne aut aliqua infinita mi mero,& imittitudine . quidquid enim dicaturaeia per ex utraque parte, sint difficultate ,&iinconuenientia. Aequiatio ham omnia a Physicis discutienda ibiat, concludit I)hysicum debere soluta tractare, an sit magnitudo
Anub sici sit de infinito tractare, de cinibusdam aliis dubiis de
: V estiolia e proponitur , vequae in textu dicta sunt, magi, factis obiectionibus de
Prima est circa circulum mxstionis,in quo apparet dissicultas nainfinitum non tum quanto, sed etiam emi in communi inest,cum ens aut finitum sit , aut infinitum : sed consideratioentis non est physica: ergo nec consideratio infiniti . Secunda: ma infinitum non est, Se si esset,illud esset incognoscibile, non ergo Physicus tractat de ipso. Tertia: circa id quod dicitur, si esset in
finitu non esset principiatrum; videtur salsum. nam si esset aliquod quantum infinitum, non esset simina ens, igitur dependeret ab alio, atque esset principiariam. Quarta, quia esse infinitum inest quantitati. at quantita, cum accipiens sit, non potest esse principium sibilantiarum. Quinta,circa id qui id dicitur,in He num posse & esse non disterie, videriir sal summam secundum ipsum Arist. Luna est quid aeternum , & materia, de Luna po-- eclis ui , non tamen eclipsitur se*