장음표시 사용
191쪽
ad posteros hoe libello propagare studuit, tantumque eo labore dedit strepitum, ut ex eo tempore fuerint innumeri, qui coeptam ab eo telam pertexere , et in indagandis Triboniani flagitiis exercere ingenium . si imma ope niterentur.
Equidem quantum detrimenti inde capiat iuris prudentiae studium si in contemtum adducantur libri iuris, nihilque in iis rectum, nihil
sanum atque integrum esse , quotidie inculcetur adolescentibus , n minem esse arbitramur, quin intelligat. Et sunt tamen, qui ea in re neruum atque artus sapientiae potitos credunt , sibique tanto magis videntur sapere , quanto minus sapuisse Tribonianum aliis persuadeant.
Quemadmodum enim olim de Homeromas lige illo Zoilo obseruatum est, eum Homero id debuisse, ut posteris innotesceret, ac proinde eleganter, ut solet, cecinit Ovi Divs a γ : Ingenium maeni detrectat liuor Homeri, Quisquis es, ex illo, Zoile, nomen' habes. Ita illi se putant immortales laudes consequuturos, si dente Theonino saeuiant in Iustiniat uim , eiusque amicum , Tribonianum , et Virumque male meritum esse de iuris prudentia . exemplis quam plurimis ostenderent. At sordere prudentioribus nostra aetate coepit hoc Cynicum pus.atque venenum, et quamuis viri docti ingenue fateantur , Tribonianum tuisse hominem, ab eoque nihil humani alienum esse existiment: religioni tamen sibi ducunt, tam male ominari de tot viris illius aeui doctiissimis, ut eos data opera veterum I Ctorum libros corrumpere atque interpolare voluisse putent. Nescio, an ea in re qui Dquam industriam superarit aeui nostri Papiniani, CORNELII A BYNN R HOE K b , qui, quum animaduerteret, non tam late tum patuisse Uissenbachii eruditionem, quum hunc libellum ederet, Vt omnes interpretum loculos potuisset excutere, et in rem suam Vert re, non tantum ex interpretibus iuris . sed et ex iplis grammaticis, locis fugitivis , tot emblemata, a Nimia bachio praetermissa, collegit, eaque non sine iniuria Triboniano imputari coepit ostendere, ut facile spissum librum ea de re edere polluisIet. Sed noluit in hoc mustaceo
laureolam quaerere vir. grauioribus distractus negotiis , eiusque mut ita
consilii rationes grauissimas reddidit in praefatione nouis Ob eruatiotrum
192쪽
turis eluilis ante hiennium editarum libris praemissa. Ne tamen nullum ex incredibili ista industria fructum caperent posteri: saltim ἀποσπααμίτι- pulcherrimi operis exstare voluit in obseruationibus illis do tissimis, quibus permulta, Ob quis e triboniano atrocillima dica scribitur . tam solide profli ruit, ut catas Iam peroratie videatur. Enimuero dicat: Dudo consilium viri consultisimi, Ioanius Wybo , amici et popularas mei, qui quum anno 17.29. IC orum crini adscriberetur , Disertatione inaugurali, Miratriti habita, callisam Triboniani exit aduersus eum lil etiam, quem primus edidit Io. Iac. Uislenbachius, et Emblemata
Triboniani insere fit. Quum itaque in eo es Iet vir optimus , Henricus Zopfius, qui bibliopolio orphaimtrophei cum magna prudentiae atque industriae laude praeest , ut Willen bachii libellum typis de nouo exscriberet . is , qui huius editionis curam suscepit , ei auctor fuit. ut ei sociam daret istam Ioannis Uybonis di flectationem, ut adolescentes, hoc veluti antidoto praemuniti, ipsum Uissen hachium tanto naianore cum periculo, et fructu eo uberiore, legerent. Rogatus itaque per epistolam vir consultiissimus, ut id fieri pateretur, non modo adnuit, verum ultro tibi eum laborem indixit, ut dissertationem illam retexeret , et nouis hinc inde accessionibus locupletaret, ut iam prodissertatione academica iustus fere libellus ἀντι τι ς prodeat. lam non est , quod tibi libellum commendem, cuius utilitatem unus quisque
facile perspiciet. Docebit te Utile abachius, quid in uniuersa illa iuris collemone, quam Triboniano debemus , viri docti desiderent. At et clarissimus Nybo docebit, quid alii viri eruditissmi pro Triboniano , eiusque opere, dicere soleant , quibusque argumentis Utantur ad abstergendos naeuos, quos tanto verborum adparatu illi exaggerant. Animaduertes legendo virumque , aliquando et viros doctissimos , odio vel amore in transuersum actos, nodum in scirpo quaerere, magnoque conatu maximas agere nugas. Denique et mirum hominum in iudicando stuporem vel hoc maxime exemplo intelliges, quod eo opusiculo misseti bachius sibi viam para isse dicatur ad famam , quum, iudice amplissimo Bynkersi, ehio ca ) , nihil quidquam ibi videatur pra sitise, quam quia, ut es in prouerbis , hircum mulgentibus cribrum sum posuerit. Exhibuit enim se uicenium fere emblemata , sed ex aliis maxi
193쪽
mam partem descripta . quae enim ex sim lysius ingenio prostela fiunt, vix numerum faciunt. Saepe etiam ei libello instruit παMνγα , ερπω με l δονα , ut solent, qui primum quid seriptitant , eruditionis ostentandae gratia , sed et ea πλε γα non minus aliis auctoribus debentur . quam ima emblemata , ut obseruabis, si vel eos ipsos Deos excutias, quos irae adducit. I, bo tamen, quia plerumque auctiores stos laudauerit, quamuis non semper primum emblematis auctorem , sed ves secundum , vel tertium e verum nouprobo, quod aliquando nomina auctorum suppre serit, iisdem tamen seruatis rationibus , quin ii dem quo Iue verbis , quibus illi emblemata defendunt. Nihil hoe viri doctissimi iudicio verius , nihil grauius : et tamen ille libellus viro ad maiora nitenti insigni adiumento fuit, et vel maxime impulisse dicitur illustris limos Frisiae ordines , ut ei lautis satis conditionibus docendi munus in academia Fra nequerana offerrent. Ita nonnumquam utilius est nouaturientibus insentis , s scribere , quam vera , quum mundus veluti iam senio desipiens , veterumque pertaesus, non nisi noua circumspiciat , iisque non minus oblectetur , quam senes, qui sibi , dum noui quid rumor nunciat , ipsi posteritati interessta videntur. Sed haec quidem de utroque libello dicto sui sciant. Nos, uti editori, et laudato Zopfio, publice hic gratias agimus, quod in recudendis libellis nec operae , nec sumtibus pepercerint: ita te , lector benevole , certiorem facimus, breui eodem typorum ac chartae nitore sese commendaturum , quod nunc sub prae- Io sudat. IACOBl CUI ACII opus Obseruationum iuris eluilis incompara bile, quod tibi exhibebitur multo elegantius emendatiusque , quam adhuc umquam vel in Cui acti operibus, vel seorsum , prodiit. Adeo feruet apud nos studium bonos libros, qui paene in tabernis disparuerunt, in vitam veluti reuocandi , sicilioremque studiosae iuuentuti reddendi solidiorem iuris prudentiam. Eam vero felicitatem ut nobis propriam ac perpetuam esse iubeat summum, quod omnia moderatur, Numen, exanimo precor. Halae III. Non. Octobr. I73 I.
194쪽
Apud Luci ANVM in dialogis marinis a , Iupiter, redditurus rationem , cur tres deas pulcherrimas, quibus Eris aemulationem inieeerat, ad Paridem . ldaeum iuuenem, tamquam ad iudicem competentem, ablegarix -τος αἰν, inquit. ου' κροῶ περι τουτου ἄπο δἰ ce σο πην παρα τον 'γώ παῖδα, ἔς Mδε τι διαγνῶνα την καλλιδεα , φιλοκαλος ων , ain hia ἄν εκεινος κρίνω κα&ὰ: ye quidem non Ieram iudicium de hoe et sed in Idam ad Priami Ahιm abite, qui et discernere nouit, quaenam formosior fit, et ι pote elegantiae studiosus ea ipse, et non facile , talis quum sit, iudicauerit male. Quae quidem verba non alio videntur pertinere, quam ut intelligamus, non posse de rei pulchritudine ac praestantia quemquam alium, nisi artificem , et qui in ea re contemplanda esse iendaque totus sit, Ioue aequo iudicare. 1deo enim de Paride hanc spem concepisse Iupiter finsitur, eum dearum illarum pulcherrimam facile inuenturum , quod ipse non modo formae dignitate omnibus aliis antecellat, sed et φιλο--, pulchritudinisque conseruandae tam studiosus sit, ut eum recte adloquutus Hector apud HOMERVAE. Δύσπαρι, ειδος ψιπε , γυναικομαώς ηπεροπευτά.
Male Paris, forma optime, mulierose, imposor, b , idemque paucis interiectis et e exprobrare non dubitarit κιθαρο , τα τε δωρα A ροδῖτους , τὸν τε κομην τό τa Iιδος;
eitharam, donaque Veneris, et eomam δε mam e , tamquam quibus f li, aliis praestare studeat Paris isse φιλά os t. Talem nimirum esse oportebat Tom. IIII. g. 19.b d. Lis. III. D. I9. . in Ibid. v. σε.
195쪽
tebat ex Iouis sententia, qui de dearum inter se de forma certantium , pulchritudine, recte et vellet, et posset omnino, iudicare. Enimuero , si dicendum, quod res est, non adeo dissicile videri potuit hoc iudicium, quod non tam ad mentem rationemque, quam ad ipsos oculos pertinuit, cuiusque rationem non aliam quis a Iudice expectare potuit, quam quod oculis eius una ex his visa sit pulcherrima. Quare in eodem dialogo ca) Galenae Nereidi, de iuGieii lilius
nune tibi adfirmo, quod nulla alia vincet, veniente in certamen Henere , nis arbiter se omnino caecutiat. Haec cur mihi , calamum iam arripienti, in mentem venerint, paucis accipe. Solet iis, qui praefationes aliorum operibus praemittere iubentur. id plerumque negotii dari, ut non tantum operis pulchritudinem , utilitatem , ac praeliantiam collaudent , mercique isti veluti hederam suspendant, sed et cum aliis eiusdem argumenti libris, si fieri possit, comparent , denique id opus aliis omnibus eius ' generis longe. esse praeserendum , ostendant , idemque saltim faciant, quod fecille aiunt Paridem , qui inter pulcherrimas omnes uni tamen Veneri laudem pulchritudinis , dato pomo, attribuit. At periculosae res plena aleae videri posset, talem ferre sententiam , cum maxima inuidia coniunctam. Neque enim oculorum hoc iudicium est, sed mentis eius. que facultatis, quae rem illam omnem pervideat, quam tamen Vix ita alio meerias, quam qui ipse in opere eiusmodi, de quo dimarus est sententiam , perficienco, eximium praestare possit artificem , ut recte
scripsiste videatur PLi Nivs iunior b ) : uti de pictore, sculptore , Hestore , vis artificem iudicare o ita , nis sapientem, non poste perspicere Iis ensem Quae quum ita sint, rogatus ego a bibliopola, viro integerrimo , ut ΣκΜ. STRYRII Cautelis contrastatim , c ita enim librum inscribere , illustri auctori placuit, aliquid praefarer, diu prosecto hanc Spartam
refugi, tum pudore suffusus , quod veluti iudicis partes de opere iri- comparabilis praeceptoris mihi deferri viderentur, tum veritus inuidiam, edoctusque experientia , alios sibi plerumque tantumdem la dis existimare detractum, quantum in alium conferri animaduertunt.
196쪽
Attamen quum veluti per conuicium a me es Ilagitari hanc praefationem intelligerem: paullo adcuratius. et adhibita in consilium ratione , expendere mecum coepi, primum , non id a me exigi, ut uni alicui doctrinae palmam , tamquam illud Eridos pomum , adiudicem , aliosque praeiudicio meo damnem: deinde, non ei se adeo multos, qui in hoc argumento ita exercuerint ingenium , ut vel perspicuitate atque ordine , vel rerum varietate , vel ipsa sol id tale doctrinarum , cum STRYΚlo, si viverent, in certamenήvellent venire: denique, si quis me, uti olim praetor arbitros, sententiam dicere cogeret a , non dilficilius futurum esse iudicium , veniente in certamen STRYRlO, quail illud Paridis, τῆι--αγωνι MIνει. Iampridem enim bonCrum C m nium calculum tulit vir ille docti ilimus, qui, dum rebus humanis interfuit, tamquam Germaniae nostrae PAPiNIANus , scholas omnes, in quibus primario docendi munere functus est, et almam in primis Fridericianam, ad summam celebritatem evexit : ex cuius audatorio, tamquam
CX equo Troiano , prodierunt ICti innumeri , qui summorum princi Pum palatia, curias, fora, et academias diutissime illustrarunt, et ex parte hodie quoque illustrant r qui denique doctrinarum soliditate, argumentorum , quibus utebatur , robore id consequutus est , Vt, quem
gante Vtroque totidem veterum iureconsultorum testimonia adnumerante, is demum.victor foro excedebat, cuius ex partibus excelsissia
mi ingenii vir , PApisi auus , stabat, ita in foris nostris haud parum ad
Victoriam momenti in auctoritate STRYnii positum esse videatur. Quanti porro viri laudatii simi opera , ex quo in lucem eorum Vnum
quodque prodiit, fecerit res publica litteraria , vel id profecto indi-Lio Cit, quod de iis argimentis , quae ipse occueauit. occupauit au tem selectissima, et ad usum forensem vel maxime comparata vix quisquam aliquid commentari ausus sit, quasi verecundia quaedam rohibuerit omnes , quo minus actum agerent, et post hunc Homerum , quod est in prouerbio . scriberent Iliadem. Quod quum commune sit doctorum omnium de STRYMO , eiusque opetibus , iudicium : facile intellexi, nec dii ficile fore, laudare laudatissimum virum , et mihi magis esse verendum , ne infantia mea aliquid de eius laudibus detriuiise , quam ne virum numquam satis laudatum laudibus immodicis extulit Te videar. Denique ipsam pietatem, qua Manes prae- inucii opusc. Sγα IlI. A a cepi
197쪽
ceptoris venerandi prosequor, me satis excusaturam, sperabam , si et hoc ex staret grati, memorisque tot beneficiorum, animi monimentum. Verum enim vero quum vino vendibili nitid opus sit hedera, etiam olim officio illo, eruditionem ac virtutes viri incomparabilis laudibus pro virili ornandi, mihi videar defunctus: nihil addere constia tui de STE v xii laudibus, sed de ipsa iuris prudentiae parte . quam ille, hoc , aliisque similibus operibus illustrare conatus est, id est, de iuris prudentia heurematica quaedam , prout illa calamum subierint , disse-Tere decreui, maxime quum non adeo vulgare sit hoc argumentum , et dures , quibus alioquin in iure nostro nihil incompertum est, qu Iis fuerL illa veterum iureconsultorum disciplina, scire se iuxta cum ignarissimis , fateantser. ARI TOTELEs a , philosophus in his rebus acutissimus, prudentiam περι πολιν, uti vocat, vel ciuilem, duorum generum esse, ait , 'uorum alterum , , in legibus sapienter ferendis consissere, ac proinde et νομεhrisia is seu legisatorimm vocari polse statuit ;alterum, quod in singularibus versetur , πολιτικοῦ , seu eluitis nomine designat. Hanc porro prudentiam modo in agendo, modo in consulendo consistere obseruat, ac proinde illam πραουιῆν, vel , ut alibi l quitur, δικα κουν, tuaietatem ; hanc αλευτικο , seu consultatricem adpellitat. Addit philosophus , hane illa priorem; illam huius finem ac Ve luti scopuin esse. To γαι πρακτον , --δατον, id enim, qRod decretum fit, eadere sub actionem, tamquam ultimum: vel, uti rem Cle ganter expressit SAL Lus Tlvs b , priss , quam incipias , CONSULTO vbι confutueris, mature facto opus ese et ita utrumque , per se indieen ν
alterum alterius auxilio egere.
Quod vero de omni prudentia praeclare tradidit philosophus ,
et cie nobilissima eius parte, quam iuris prudentiam Vocamus , verimmum est, quae et ipsa vel ad leges prudenter ferendas, vel ad deliberandum de negotiis futuris, dextre et sine detrimento expilcariclis. Vel ad ius persequendum reddendumque pertinet, ac proinde in I ri toriam, consultatricem, et iudicialem recte dispescitur, ceu post alios ostendit doctissimus THOMAsius, e qui, quum priores illas partes, quantumuis necessarias, in academiis fere pro derelictis ac depositis haberi , animaduerterct, pulcherrimum ceperat consilium, illas ad certas regulas
198쪽
regula i reuocandi. Quod etiam , editis quibusdam specimimbus , prudenter est exsequutus, ut merito mireris, defui iste ab eo tempore, quos tam praeclarum exemplum excitaret ad idem conandum . viamque ex semita , quam primus muniuit Vir .doctissi inus, faciendam. Iam porro iuris prudentiae illius αλευπικῆς , vel confultatricis, pars haud postrema est i seu heurematica, quam iureconsulti , tum libera adhuc re publica, tum sub imperatoribus mira excoluerunt industria , et tamquam partem suae artis nobilissmam, atque a vulgi cognitione remotiorem magis magisque perpolire stuaverunt. Eo vero vocabulo veteres intelligebant facultatem , nimium iuris ciuilis rigorem , inuentis quibusdam ei iugiis , euitandi , vel ius illud subtilius sine cauillatione instinendi ad aequitatem, ac denique eas in negotiis omnibus inueniendi cautiones, quibus ciues ab ingeniosa aliorum improbitate ac calumnia tuti praestentur. Quamuis enim HEN R. BEENx-ΜΑNNus it commentario, quo MODESTINI Herιrematica , vel eorum
potius reliquias, illustrauit a , docti limo , prius tantum istud iure- consulti ollicium, quod in emolliendo iuris ciuilis rigore positum erat, definitione sua exprimendum putauerit e tamen et posterius non postremam fuisse partem iuris prudentiae Murematicae , et ipse vir docti . ii moes agnoscit b P et ex fragmentis , quae illustrat, MODEsTINI perspicue potest demonstrari. Pleraque enim non tam ad iuris ciuilis rigorem laequitate temperandum , quam ad negotia ciuilia cauto explicanda pertinent : quum iam, quo pacto pupillo caute substituendum sit, ostendat e) , iam rationem ostendat, conditionem libertatis legato adscripta in detrahendi d), iam consilium det heredi fiduciario , ut coactus potius, quam sua sponte, hereditatem adeat'restituatque e ,
quae sine aliaeque cautiones non tam iuris rigori, quam aliorum calumniae , oppositae esse videntur a MODEsTl No. Quamobrem finem, qui illi, hunc adornanti libellum ob oculos fuit , ita recte expre Ist I C. Cui ACi us f) : MODEsTIM l eurematica consilia et cautiones sunt, a Mod sino excogitatae , rei iurisque cuique sui tuendi caussa , quoa sermo is , quo libra de eurematicis utitur, satis indicat. Modo enim ait o CONSULEN-
199쪽
Sed et EMV vs ΜER rLLivs a , qui et ipse pleraque ΜODEsTrur fragmenta illustrauit, de libri istius fine ac scopo ita disserit : Μο-DEsTINus inter alios librum inferiiserat de Grematicis, id es, inuentis , siue eonsiliis, quae Modestinus inuenerat, ut facilitis aut T TIus negotia ex leari posent , id quod deinde vir doctillimus exemplis compluribus toto illo obseruationum capite demonstrat. Nec puto , Io. BRR- TR NnvΜ b aliter fuisse iudicaturum , scripturumque , libello so eo silia eautioneque eontra i1ιris subtilitatem fuisse proposiva, si in rem pra sentem venire , ipsaque MODEST1NI fragmenta paullo adcuratius expendere voluisset. Quamuis enim id de quibusdam huius libelli fragmentis concedi possit: tamen idem nec de plerisque, nec de Omnibus , cum BERTRANDO potest adfirmari. Ex his vero, quae de definitione iuris prudentiae heurematteae, di ximus, facile unusquisque intelligit, duas fuisse eius disciplinae positi
nes, ac veluti summa capita, quorum altero remedia et ea filia adue sus iuris ciuilis rigorem ac subtilitatem ; altero cautiones, in explicandis negotiis ciuilibus obseruandae , comprehendebantur. Vtrumque vero mquum mentis acumen et naturalem in reperiendis , quae factu optim sint, sollertiam celeritatemque ingenii requirat . non commodiore VO-cabulo , quam ευρη-ταῶν, exprimi posse videbatur, ἀπο - ιυρμα- , quod grammatici a canibus , olfactu serarum vestigia persequentibus . quos Graeci .ue π vocabant, translatum esse. monent. Inde enim
eximia facultate inueniendi id , quod e re sit, praediti ἐυρεα ὶ, ipsaque consilia , vel callida commenta ἐροίμα- adpellantur. Sui Das e Σιώρημα -mυγμα , βουλευμα ', id est, Vti KV TER Us vertit, inuentum, commentum, consilium. Et paucis interiectis : ἐυρ ρ ω, ιμο ι .mmi εὐ- μα- , αλ μα- , stadia, eonsita, commenta. Pro callide sane excogitato consilio, ipso sui DA teste, accepit XENOPHON G, apud quem Tissaphernes : ε εἰ σιδον υμας πομα υκ atri o που - τας , ΕΥPHMA ἰ-σάε- , ει-ic Almυι- am, tamλεως αιτήσα Θου , δουναι μοι iam σω ελ --ύμῆ: postquam vos in muMtas et magnas diffficultates incidisse video : commentus sum rationem , qua a rege impetrarem , va mihi permitteret, vos salvos in Graeciam redueere. Elesans ergo inprimis est hoc vocahulum . dignumque MODESTI-Nl ingenio, qui quum solus post PAPINIANuri o tanta Graecae ii
200쪽
nae peritia fuerit, ut libellum iuridicum de exmfallanibus ea linguaiberet, licet di ulter tura Romana Graece eonuerti. se fateretur a , eo facilius vocabulum istud Graecum elegantissimum reperit, quo nobilem hane utilissimamque iuris prudentiae partem insigniret. Sed ut a vocabulo ad rem ipsam, tamquam e diuerticulo in viam,
redeamus , primum caput in remediis et constiis, aduersus iuris ciuilis risorein ac subtilitates nimias inuentis, constitisse, praediximus. Nam ita comparatum tunc erat ius ciuile . certis formulis r gulisque circumscriptum , ut de eo recte usurpare posses illud comici b) : summum ius esse summam malitiam. Ea . quae ad mores et vitam mortalium pertinent, non ita veluti in purusto consistunt, ut non aliquam admittant latitudinem , et vel una , quae in factum incidit, Circumstantia rem ipsam non plane mutasse videatur. Dum igitur Romani omnia ad certas regulas reuocabant: fieri non poterat . quin aliquando inciderent casus, ubi regulae inhaereri, salua aequitate , non
posset, atque adeo idem contingeret, quod dixit ΜENANDER ce rta οριοῦν τους νό-ς ω
Λίου Moci ς , συκοφά- φαίνmia: Nimis qui inhaeret legibus , Parum quidem a calumniante discrepat. Ne igitur hoc accideret frequentius, non modo praetores, teste VL- PLANO vi , id sibi negotii datum credebant, ut ius ciuile adiuuarent, supplerent, corrigerent , propter utilitatem publieam a sed et iureconsulti eos in hoc aequitatis studio imitabantur strenue, quin eo maiorem sibi laudem peperii te videbantur , quo magis ingenio valerent in iure striacto commentis quibusdam, seu ὲυρω-mν, emolliendo. Ideo sane incredibilem ciuium suorum plausum tulit C. Auvi LLIVS GALLUs , quem aequalis eius, CICERO est , modo hominem prudentissmum , modo acutum et exercitatum f) , adpellitat , eo , quod eius prudentiam ρο- pulus Romanus tu CAVENDO, non in deripiendo, perspexisset, isque iuris eruilis rationem in quam ab aequita e seiunxisset. Ceterum quatuor potissimum modis ius ad aequitatem inflectere nudebant iureconsulit. Vel