장음표시 사용
411쪽
Erat enim hasta signum iudiciorum priuatorum, unde hastae praefuisse decemviros stitibus ιιdicandis . testatur POMPONivs a P. Hinc LvC
Seu trepidos ad iura decem vocat HASTA virorum :
Cessat centeni moderatrix iudicis , HASTA. Ex quibus sane intelligitur, ne partitionem quidem illam iurisprudentiae omisisse veteres numorum conditores, sed publicum priuatumque ius elegantissimis symbolis expressisse. Iam si in titulo de origine iuris omniumque magiseratuum , et Deculone prudentum haerere Vellemus , quantum lucis illi adsundere liceret ex vetustis numismatibus t Inde sane mirifice illustratur , quidquid de magistratuum origine scripsit POMPONius. Sic quod ille narrat de consuutis consulibus , Penes quos summum ius es et d , perspicue confirmant gentis Iuniae denarii , quorum aduersa pars praefert caput femininum cum litteris LIBERTAS, postica quatuor figuras togatas, quarum duae fasces et secures ferunt, cum epigraphe : BRVTvs e e tum numus aureus Cosanorum , qui antica parte aquilam cum serto et fulmine , postica consulem inter duos lietores δοφose exhibet, cum litteris , ΚΟΣΩΝ f . Prior a Bruto, percussore Caesaris, cusus populo in memoriam reuocat initium libertatis, consulumque in locum exacti Tarquinii surrosatorum , et quidem penes quos summum ius eset. Id enim indicant taΩces, summa potestatis inlignia, quibus, sibi consules par esse cum regibus imperium , ostendebant, ceu obseruat LIViVS u) , qui repentinam illam reipublicae Romanae conuersionem describens : Libertatis . inquit, originem inde magis , quia annuum imperium conjulare factum es, quam quod deminutum quidquam sit ex regia potesate, numeres. Omnia iura , omnia INS lGNI A primi consules tenuere. Id modo cautum est, ne , si ambo fasces haberent , duplicius terror videretur. Quare et in ipsonu mo consulem alterum solum , alterum lictoribus stipatum, procedere να
412쪽
NVM ISMATUM IN IURIS PR VD ENTI A. si
dere, animaduertimus, eaque in re facile adsentimur LAvR. BL GERO sa). LX polleriore num o simul originem fascium discinius. Nam Cosani Etruriae populus sunt, unde fasces et pleraque alia magistratuum uasigma sumta esse , memoriae prodiderunt SAL LusTivs b , DIONYs.
Heliorum, in quibus modo sella curulis cum binis utrimque fascibus et iecuribus, modo consul togatus inter fasces consulares , immo et coronatos aliquando conspicitur. Sed oti uin nobis hie fecit illustris Q 'ANHEMIVS g . qui hos num os tam praeclare exposuit, ut, si Verbum adderem, ilia da post Homerum scribere velle Viderer. De consulibus porro obseruat ΡΟΜpo Nivs h), ne illi per omnia r g AEnt potesarem sibi vindicarem, lege lata factum esse, ut ab iis pronoeat o eseo, neue possent in caput ciuis Romani animaiauertere iniussu populi. Dium relictum ese iis, vi coercere polent, et in vincula publica duci iubere. Vulgo equidem iam a regibus prouocatum esse ad populum, ex noti silaio Horatii Tergemini iudicio collinunt, eiusque sententiae magnos habent auctores CiCERONEM apud SENECAM i , FABium apud
nix lligimus , non prouocasse Horatium a rege, sed a duumviris quaesitoribus , quos rex , ne ipse tam tristi ingratique ad vulgus iudicιι , aut secundum iudicium supplicii auctor esset, errauerat , addita horrendi carminis Dee o duumviri perduellionem iudicent. Si A IJ MVIRIS PROv CARiT , Prouocatione certato, uti rem refert LlVlvs m . De prouocatione ergo multo post, libera demum republica, latae sunt leges, quibus ci ius animaduertendi in caput ciuis Romani ademtum est consulibus, ct ipsa coercitio tam arctis circumscripta limitibus, ut ne in temga quidem sceleratorum ciuium saeuire illis permitteretur. Pertinent
413쪽
wa XIII. DE USU ET PRAESTANTIA
Poplicola anno V. C. CCC liii. a , a M. Valerio Corvo , anno V. C. CCCCLII. sbὰ , ac demum, semper in contrarium nitentibus consulibus , a M. Porcio Laeca , tribuno plebis CG. Et huius quidem legis Porciae insigne monimentum exstat numus gentis Porciae aeneus , cuius in aduersa parte est caput galeatum Romae , cum epigraphe :Ρ. LAECA. ROMA : in aucria civi Romano stanti et prouocanti stans itidem magistratus manum imponit, stante a tergo lictore cum virga , infra autem PROVOCO M. Habes ergo hic lictorem virgis in corpus ciuis, Romani saeuire paratum , habes magistratum , ad quem damnatus manibus porrectis prouocat, manum capiti imponentem , eumque veluti in libertatem adserentem , ut vere idem hoc num o elegantissimo exprimatur, quod de lege Porcia scripsit Livius se , eam solam pro tergo ciuium latam , graui poena , s quis verberasset necassetve civem Romanum , sanxige, i inino et, quod a PoΜPONio nostro obseruatum est, lege lata factum esse, ut a consiulibus esset prouocatio, 3ime possent in caput eluis Romani animaduertere iniusu populi. Quae idem POMPONlvs f de origine censorum, eorumque ossici Otradit, ea non aliunde accuratius , quam ex gentium Romanarum numis possunt illustrari, idque iam cum cura secit EZ. SPANHEHlvs u . Quum enim censorum esIet censum agere , lustrum condere , equites . lustrare, eosque, qui parum frugi essent , exempli caussa notare , ea fere omnia in numis exprimi animaduertimus. In num o enim gentis Liciniae figura quaedam hastata equum adducit , cui adscriptum Ρ. CRAssvs M. F. M in alio gentis Tulliae, quem in lucem protraxit VAiI LANT ivs i , similis sere figura eii, cum lemmate: M. TvLLlVs M. F. eoque num o memoriam gentis suae auctoris , Servii I ullii . regis , renouare voluisse videtur Iullius, qhlem primum populum Ro-- manum iri censum retulisse , et digessisse in clastes et centurias, censumque et lustrum institu ille, nemo ignorat. Exstat etiam Claudii imp. numus , in quo imperator insidet sellae curuli , alius vero equum adducit, addito infra lemmate : CEN soa hJ. Quae quidem numismata omnia lucem simul adfundunt loco VLPIANl I). ubi mentionem facit eorum , qui equo publico in ea uisa pubIica transuehitutur , de qua trania uectione equitum sollemni nuper , quidquid dici poterat, singulari dissertatione a
414쪽
sertatione accuratissime dixit vir eruditissimus , quem honoris caussa nomino, IO. ERHARDVs KAPel Vs a . Porro tu urum a censore conditum ostendit numus gentis Postumiae apud V AiLLANTiv Μ b , in quo censor dextra vas, sinistra ramum lustralem praefert: quamuis ex inscriptione : M. PosTV.M. ALBIN. L. PORC. CAPIT. II. VlR colligant viri docti , denarium illum pertinere ad centam in municipio quodam vel colonia actum , siquidem et in his ac prouinciis censores fuisse ,
viri docti iam pridem ex CICERONE e) , Livio Q , ipsisque vetustis
marmoribus o probarunt. εEodem modo et , quae de reliquis magistratibus disserit Po&Poesius, ex numis possemus illustrare, nisi hunc laborem iam Occu- pallet laudatus SPANHΕΜlus, qui eadem dissertatione decima de prae toribus , aedilibus curulibus et plebeiis , quaestoribus et proquaesto ribus, triumuiris et quatuorviris monetalibus, praesectis fabrum , itemque magistratibus extraordinariis , veluti dictatoribus, triumuiris reipubl. constituendae, proconsulibus, propraetoribus , legatis pro consule et pro praetore, praefectis classi et orae maritimae accurate egit, ni iratque eorum, quae ad eorum magistratuum officium , potestatem ac iurisdictionem pertinent, praetermisit, ut adeo haec dissertatio simul ad titulos omnes pandectarum de ossiciis magistratuum illustrandos in primis facere Videatur. Quare, his omissis , ad prudentum successionem, quam PomPO-Nlus noster descriptit, prouehimur, visuri, an iurisconsultorum etiam in numis exstet memoria. Quamuis enim eos ab obliuione facile vindicent insignia ingenii monimenta , quorum vel rudera in fragmentis, a IusT1N ANo seruatis , hodie admiramur , et vere eorum quisque
.gloriari posse videatur cum HORAT io r
egi monimentum aere perennius,
Regalique stu raramidum altius , quod non imber edax, non Aquiis impotens risis diruere, aut innumerabilis Annorum series, et fuga temporum et . E e e a iucun-sa, De transue i. equit. Lipsiae dὶ Liv. Libr. XXVIul. p. II. re
415쪽
st XIII. DE USU ET PRAESTANTIA
iucundum tamen fuerit, et in aere spectare veteris alicuius iurisco sulti faciem , maxime quum de doctissimorum illorum virorum vita ac rebus gestis veluti ex compacto sileant scriptores, eaque pars historiae litterariae et hodie in tanta litterarum luce minime omnium exculta ac perpolita sit. Et FvLv. quidem VR si Nus sa profert gentis Sulpiciae denarium, quem ad SER. SVLPlC VH , iure consultum 1ine exemplo maximum , pertinere arbitratur. In eius enim aduersia parte caput virile cernitur cum epigraphe et L. SERvlvs Ru Fus , in auersa duae figurae nudae, at galeatae tamen , hallas decussatim tenentes. Sed dubiam hanc doctissmi viri coniecturam reddit praenomen Geta, non quod eum alii Publium voc re malint, nam et horum non certior est, quam FVLv. V lsi NI, diuin tio, sed quod viri doctissimi plane negent, Sulpicio nostro ullum aliud, quam Seruit, praenomen fuisse, quamuis alioquin plerosque ex gente Seruia duobus praenominibus usos esse, facile largiantur b P. Certe nusquain in vetustis monimentis vel Publii vel Lucii praenomen illi tribuitur . sed Seruis tantum, ac proinde, an in denario illo lCti nostri vultum cerNamVS, non magis certo scimus, quam an aliquis ex eius filiis denarium hunc in maximi patris honorem signarit, quod ut credamus ,
idem auctor nobis est FuLv. VR si Nus e , si forte prior seritentia minus adrideat. Ac proinde , si dicendum quod res est, nullius adhuc iureconsulti veteris numus, qui quidem indubiae fidei sit , prolatus est ab antiquariis. Solis autem incertis indulgere coniecturas , merito religioni nobis ducimus. Multa post titulum de origine iuris in pandectis occurrunt de legibus , SCtis, principumque constitutionibus , in quibus nos itidem non plane destituunt numi veteres. Saltim enim ad legum illustra δε-dam historiam non mediocrem illi adserunt utilitatem. Non est, quod iam immoremur numis sentis Cassiae , in quibus templum Vestae, et
stella ac tabella cum litteris A. c. id est ABSOLVo ct CONDEMNocernitur, quorum tres elegantissimos dedit FuLv. VR si Nus ωθ. Vnusquisque enim intelligit, monimentum hoc esse legis tabellariae, latae anno U. C. DCL l . a L. Cassio Longino , tribuno plebis, qua cautum , ut iudices non viva voce dicerent sententiam , sed i Ebellis lit cris A. C. et N. L. notatis su stragium ferrent praeterquam in crarini ine perduellionis e . Id vero monere non abs re visum est, VRSINVM eodem
416쪽
dem referre num um alium, cuius in aduersa caput Vestae, uti in reliquis ; in auersa figura togata conspicitur, tabellam, cui A inscriptum, immittens urnae, cum litteris: LONGi N. IlI. V. Sed praeterquam quod urna haec cylindrica, et stellae , quam in reliquis eius nurnis o seruamus , plane dissimilis est , ne litteram quidem A in tabella illa deprehendit VA ILLA NIlus , sed litteram V, eumque acutum vidisse , exemplo eius numi integerrimo, aeri inciso, probauit V. C. CHRIST. Si Gis M. Ll Ealvs a . Vnde et quae Eet. SPANHEΜivs cb ad illustrandum hunc numum attulit , cadunt omnia. Potius ergo in ea tabula exhibetur Caslius aliquis, qui in comitiis pro tribu sua primus sussragium tulit, tabulamque, littera V. signatam iniecit cistae ut V. illud significet v TI ROGAs. Cuius rei memoriam vel ideo dignam credere potuerunt Cassii, quae aere perenni ad posteritatem conteru retur , quod fortassis tanta fuit huius viri auctc ritas, ut in eius sententiam reliqui ciues omnes suffragium darent. Quamuis enim occulta essent suffragia , quae per tabellas ferebantur, et hinc , teste ClCER UL , populo gratisima esset tabella , quae frontes aperiebat hominum , mentes tegebat, diabatque eam tibertatem , ut, quod vestent facerent, Pr mitterent , quod rogarenture nullum tamen dubium est, quin viras callidis et potentibus non defuerit occasio , aliorum vel emendicandi, vel mercandi suifragia , atque ita de fere nil s legibus conserendasque honoribus omnia tuo arbitrio i latuendi. Profert illustris S PANHEΜivs d aliud exemplum legis , cuius memoria in denario gentis Papiae seruatur. In eius enim parte antica vi litur Iunonis Sispitae caput cum tabula, cui inscriptum PApi; in posticas gura gryphi cum litteris: L. PAPI vs. Pertinet enim hic ἡenarius ad legem Papiam de peregrinis, de qua plura nos alibi diximus se . Ait paucis his exemplis ab illustri
S PANHErato recentitis addi possunt bini alii denarii, alter gentis Coeliae , alter Liciniae. In priore enim , cula a CALDO HI VIRO antica silit caput C. COEL. CALDi Cos. et pone illud tabulam cum litteris L. D. bo in posteriore totus ritus ferendi leges tam eleganter Et perspicue ob oculos ponitur, ut contemplatione dignissimus esse videatur. Et numus quidem ille prior pertinet ad legem anno V. C. DCXXXXVI.
latam a C. Coelio Caldo, qui et iudicio maiestatis , quod Cassius ex- E e e 3 ceperat ,
417쪽
ceperat, tabellam dabat , et Ut Popilium , quem perduellionis reum facere decreuerat , eo facilius opprimeret , nouam legem tabellariam ferebat . distribuebatque tabulas, quarum alteri L. id est OBERO; alteri D. id est , DAMNO erat inscriptum a . Posterior vero in aduersa parte exhibet caput Romae galeatum , cum litteris RoΜA ; in auersa duas figuras per pontem euntes, quarum Vna tabulam a diribitore aciscipit , altera iam acceptam urnae Vel cistae immittit . addita epigraphe : R NERVA cb2. Equidem quis ille sit Nerva, et virum e Silia, an e Licinia gente prodierit, denique cur hunc leges ferendi ritum innum o suo expresserit . scire me fateor cum ignarissimis , neque rem expediuerunt VAiLLANTI vs e) et EZ. SPANHEMivs Q. Nec video, quo fretus argumento illustris SPANHErilus comitia potius centuriata, quam tributa , in hoc num o videre sibi visus sit. Sive enim leges ferrentur, siue crearentur magistratus, utrumque eodem ritu fiebat. Id vero extra omnem dubitationis aleam postum est , in hoc num o conspici pontem , omis vel septum , diribιιorem , cistam , et subfraitiores. Solebant enim ciues laturi suffragium septis Vel cancellis includi , quos ovile vocat LuCANVs o vortu notissimo:
Et miserae maculauit suilia Romae.
Septorumq:ιe nefas, et claus praelia campi. Vt vero eo minus dubitare possimus, septa esse, quae in hoc denario exprimuntur, non modo es athra ita sculpta sunt, ut in oculos incurrant, verum etiam superius visitur ovicula , vel aliud quodcumque animaIdomesticum, quamuis hoc in ectypo apud Vasi Nuri omnino deiit. In hoe septo singuli a diribitore aeeipiebant tabellas, quarum alterutram deii de euntes per pontes, id est, per tabulata angustiora, subitario opere constructa , cistae immittebant. Hinc , diremtis suffragiis, dinumeratisque tabellis, facile adparebat . in utram partem populus esset pro
418쪽
liuior. Qua de re accuratius egerunt PAVLL. MANvTlvs a , CAR. Si GoNlvs b) , aliique, qui antiquitates Romanas ex instituto descripserunt. Et iam demum intelligimus , cur lex fuerit Romanis, quam populus Romanus rogante senatorio magistratu, veluti consule, constituerit se . PLEBisClTA porro qua in re discreparint a LEGIBUS, ex ipso iure nostro satis notum est. Ne vero hic nihil nos iuuare velle Viderentur , qui auro , argento , aeri stando , feriundo praeerant, ii saltim loca, ubi et leges ferri et plebiscita rogari consueuerunt, nobis eleganter in numis delineant. Illis ferendis praecipue destinatum erat Co ΜlTIVM , quod una cum septis et aede , eneris Cloacinae , et id scriptione : CLOAci M. conspicimus in gentis Musidiae denariis apudVRsisv Μ d). Haec quamquam modo in comitio , modo alio loco habebantur , praecipue tamen concionibus tribuniciis, quibus plebs ad nouas leges iubendas incitari solebat, destinata erant BosTRA, in quihus et alii magis ratus conesonari , honores auspicari, in leges iurare , et magistratum ponere consueuerant. Quum vero rostra alia essent vetera , alia noua vel DIia r illorum figuram in numis gentis Lolliae
e) , ex qua M. Lollius Palilianus suppressae a Sulla tribuniciae potestatis restituendae auctor fuerat f) ; horum in Sulpiciae denariis conspicimus ρ). Et in illis quidem sedile possitum cernimus, ut adpareat, quomodo e loco sublimi conesonati sint tribuni : in his duo consides sedent, quasi agentes cum populo, et vel legem suadentes , vel disserentes de re publica. Id quoque singulare est , quod in Palilianinumo LlBERTAT is estigies et vocabulum deprehendimus. In veteribus enim rostris quam maxime regnabat libertas, adeo ut tribuni plebis ex illo loco saepe in maximos magistratus non modo acerbissima oratione inueherentur, sed et eos, consiliis suis obnitentcs , in vincula duci iuberent. Iude rostra β, α το ελειμιον, seu libertatis tribunal,
Sed haec quidem de legibus et plebiscitis dicta sussiciant. De Senatusconsultis enim nihil est, quod ex numis addamus, nisi quod nu- mos etiam ipsos ex SC. cusos esse , ipsi numi indicent, in quibus fre
419쪽
quentissime occurrunt litterae SC. At de principum constitutionibus
quaedam dicenda supersunt , hic non omnino praetereunda. lus constitutionibus leges ferendi ius nostrum arcessit a lege regia , qua populus Romanus Imperatori et in Imperatorem omne imperium suum ci potestatem contulerit a . Qualis sit illa lex regia, magnopere inter se omni tempore disceptarunt iureconsulti, nec defuerunt, qui secanteS nodum , quem soluere non poterant, ipsam legem nullum , nisi in Triboniani cerebro, praesidium habere existimarent. Sed horum sententiam satis superque prosligarunt viri docti, et maxime Io. Fn. GRONovius, qui inter primos in Viam reduxit iureconsultos errantes, et vix habentes, ubi consisterent. Nimirum Senatus populusque Romanus primum in Augusti , deinde eius successolum honorem, in primis, quoties hi auspicabantur imperium , permulta decernebat, quae ad eorum potestatem atque imperium pertinebant. Ea decreta vel SCadeinde coniunctim legis regiae nomine venerunt, ut recte dicere possis , legem regiam nihil aliud esse quam formulam imperii , potestatis.
que, imperatoribus paullatim delatae a senatu populoque Romano. Et ad huiusmodi decretum procul dubio pertinet numus Auguili, a Μ
Dios Aaso b et CAROLO PHi No c) editus , cuius in parte antica est caput Augusti cum perigraphe : Divus A vG. SC. in postrea sigra consulari hab tu , insidens sellae curuli, orbem sinistra, qui tamen
in e typo PATi Ni non conspicitur, ) dextra ramos olivae gestans, cum
bis , ipsumque hominis schema imperium summam belli pacisque tempore signiticet e numi non alius potest eise sensus , quam imperium
summum in Augustum collatum elle consensu Ienatus , et eqιι fris omdinis , populique Romani, quae ipsa, ut vidimus, est legis regiae desinitio. Tales plures sunt numi reliquorum Imperatorum , ubi modo Imperator et Roma coniunctim exhibentur , modo haec illi sese veluti deuouere videtur , ut dubitare non eoilis, quin eodem pertineantat iis, promissae breuitatis memores, Iam non immoramur. Quare adiura potius personarum statumque hominum progredimur, secundum quem alios liberos, alios seruilis conditionis, alios ciues, alios peregrinos, denique alios sui, alios alieni iuris esse, nouimus. Et seruorum quidem tam misera erat conditio, ut eorum Vlx rationem in numis habuerint Romani. At manumissonis tamen ritum inde quodammodo
420쪽
modo posse illustrari arbitramur. Exstant sane numi Neruae fa aliorumque , in quibus femina , decore vestita, dextra pileum, laeua ha-culum , longiorem modo, modo breuiorem tenet, cum perifraphe LIBERTAS PUBLICA. Iam quidem non ad priuatorum , sed ad ipsius rei publieae, libertatem pertinere haec numi lata, ex ipsa inscriptione satis unusquisque intelligit et at hanc tamen iis *mbolis adumbrari ob seruamus, quibus priuati utebantur in manumissionibus. Fiebant hae per vindictam . id est . per baculum , quem et festucam Vocat PLAv-
Hie his, quem quaerimus , his es, Non in FEsTvCA, lictor quam iactat ineptus. Et talem festucam vel vindictam sinistra praeserre libertatem existimo, non sceptrum , tamquam signum imperii , quod videre sibi visus est LAVR. BEGERVs d), nec hastam, pro qua gestamen illud habuit CoNsT. LANDVs e , quum posteriora illa ad libertatem non pertineant , nec cum ea quidquam habeant commune , vindicta vero vel sonum symbolum sit, libertati conuenientissimum. Id quod et de pileo, quem δextra tenet libertas , dicendum est. Quum enim, raso in templo Feroniae capite , pileum sumere solerent Iibertini , seu patet ex loco
Vt ego his hodie RAso CAPITE GLus eviam PILEUM. ubi exquisita sunt quae notauit TAva MANNus e libertati etiam publicae non aliud symbolum putabant conuenientius esse , quam pilei, adeo ut Brutus aliique Caesaris percussores non modo pileum cum duobus pugionibus in numis signarint, ut, rem publicam a se in libertatem adsertam , ostenderent σ) , sed et pileum hasta per urbem circumtulerint, populumque ad pileum tamquam ad libertatem vindicarint.