장음표시 사용
441쪽
uersia, illi de iure responderent. Id vero ius , ut ait Di ONYsi us HA-
Ll CARNASs. Antiquit. Romanari Lab. X. cast. I. maxima ex parte con
sabat virorum potesate praeduorum praeiacitetis, et perpauca in sacris libris habebantur , quae legum υim obtinerent : et horum ipsorum scientia erat penes patritior . quod hi soli in eius cognitione versarentur. Quum ergo incertum admoetum ius esset, nec populus, quid iustum iniustumque habendum esset , intelligeret , neque ullae tum exitarent leges.' quas vel magistratus in iudicando, vel plebs in agendo contrahend que sequeretur, praeter regias: suarum elle partium existimabat Papirius, pontifex maximus, illas in fasciculum colligere , et neglectas quodam modo in usum hominumque memoriam reuocare. Penes pontiasces enim iam inde ab antiqui itimis temporibus suit iuris omnis ac legum custodia. Immo ille ipse , quem iam allegauimus, Dionysi l cus argumentum haud leue praebet , ius illud Papirianum aliquanto post regi sustum demum in lucem prodiisse. Qua fronte enim scribere potuisset iustoricus , ius Romanum sub primis consuli hus maxima ex parte constitisse virorum potestate praeditorum praeiudiciis , et perpauca in sacris libris habita , quae legum vim obtinuerint, si iam illo tempore exstitisset collectio Papiriana, quae omnes leges regias, praeter quas
tum nullae erant, compleistebatur p
Certum ergo hoc firmumque sit , post regi sugium demum ius Papirianum in lucem prodiis Ie. Sed quo auctore t Non alio profecto, quam C. Papirio, quem breui post eiectos urbe reges pontificem maximum fuiste constat. Primo enim temporis character , quem dedit Pomponius, nemini rectius, quam huic Papirio , conuenit. Ait, ilium sub Tarquinis Superbo inter principales viros fuisse. Caius vero Papirius per aetatem et Superbi tyrannidem, et liberam rem publicam videre potuit. Deinde quam maxime me mouet locus DIONYsti HALI CARNASS. Antiquis. Omanar. Lib. III. eaρ. yo. vhi de Cato illo Papirio : Numae Dies vetti te abolitas in usum publicum reuocauit CAlvs PAPIRivs , sacrorum antistes praecipuus. Qu:d clarius dici poterat , aut ad praesentem quaestionem adcommodatiust Vides hic Caium Papirium illum leges Numae vetustate abolitas in usum reuocasse : vides , id sub contulibus demum factum esse. Clara hic omnia et perspicua. nihil ut addendum videatur praeter luculentum istud auetoris grauillimi testimonium.
442쪽
Dices, hic Numae tantum , non omnium legum regiarum fierimentionem : nec adfirmare Dionysium , quod leges istas compilarit Papirius, sed quod in usum eas quasi postliminio reuocarit. Enim v ro , quod ad posterius attinet, res salua est. Pontifex maximus erat Papirius : pontifices vero non gaudebant potestate legistatoria, neque adeo alio pacto in usum reuocare leges poterant, quam colligendo easdem , et ab interitu vindicando. Prior vero obiectio parum ad rem facit. De Numae legibus loquitur Dionysius , sed non ideo excludit reliquorum regum sanctiones. Praeterquam enim , quod Dion si institutum non ferebat aliud, siquidem eo loco, ubi Papirii mentianit , de Numae praecipue legibus ac inllitutis disserebat : id quoque videtur certissmum, diam Papirii collectionem ius praecipue pontificium , cuius conseruatio maxime ad pontificis maximi Officium pertine-hat , esse complexam : reliquas autem leges forsan instar adpendicis fui sie additas.
Non vanam esse hane coniecturam, sed firmissimis firmatam pra s diis, res ipsa docet. Exstant nonnulla iuris istius Papiriani fragmenta, inter quae nullum , quod non ad ius pertineat pontificium. Famosa illa L. a. D. de mori. infer. indubie e iure Papiriano est excerpta , ut recte monuit BE YERVs ad tit. D. de orig. iur. θc . I. membr. I. u. IT. at ea ad ius pontificium referenda, et a Numa primum lata est, ut docent I UsT. LIPsius de legib. ret. et decemuiral. pag. s. et ΡAvLL. MERULA de lexib. eap. s. pag. 3O. Eiusdem generis est alterum fragm*ntum, cuius vestigi qm exssat in L. I . D. de verbor. senis. Quae enim ibi GRA- Nivs FLACCus , iuris Papiriani interpres, de pellice commentatur, ad hanc legem Numae pertinent e pellex aram Iunonis ne tangito; s tangit , Iuno;ri crinibus aemissis agnum feminam eaeditor quam nobi S enarrauit FEsTus de verb. 'nis voce pellex. Quis vero dubitet, quin et haec lex pertinuerit ad ius pontificium t Sed omnium luculentissimum ac satis prolixum fragmentum iuris Papiriani exstat apud MACROB. rurnan Lib. III. cap. II. pag. 32 I. in quo de aris, mensis, vasis , alii Gque suppellectibus agitur, deque earum religione ex iure pontificio disiceptatur. Vt paucis δicam, nemo veterum meminit iuris Papiriani, nisi iis in rebus, quae iuris sunt pontificii, nec ullum ex eo iure fragmentum exstat, quod non ad ius pontifieiuni pertineat. Ex quo vel id tantum colligere licebit, quod utramque in hac collectione paginam fecerit ius pontificium.
443쪽
Eamdem vero coniecturam meam haud parum firmare videtur o seruatio Cui acii, ex sua patet, verba Pomponii supra relata in codicibus manuscriptis Paullo ρiter legi, ac in impressis. Hic enim in quibusdam membranis inuenerat : quae s leges regiae J omnes conscriptae exsant in libro M. Papirii: Unge acute suspicatur vir doctissimus, notam illam numeralem VI. ab indoctis librariis in praenomen Sexti esse commutatam. Recte et sapienter. Sed nos praeterea ex hac lectione , qua nihil est sincerius , colligimus , non totum illud Papirianum volumen ius ciuile a regibus constitutum complexum esse, sed librum tantum sextum, qui forsan fuit ultimus: reliqui autem quinque procul dubio non nisi ius pontificium , quod praecipue ad Caii Papirii munus
Sic quidem haud perfunctorie , quantum in tanta antiquitatis caligine fieri potuit, ostendimus :I. Papirium illum iuris Papiriani collectorem non Sextrem, nec Publium, sed Caium fuisse adeellatum. II. Non eum sub Tarquinio, Demarati Corinthii filio, quem Priscum veteres adpellitant, nee sub Tarquinio Superbo scripsis se, sed eiems regibus, libera iam re publica , quamuis Per aeta tem Tarquinii imperium videre , et inter principales viros eius temporis esse potuerit. III. Compilationem illam iuris Papiriani pinecipue ad ius pontificiam pertinuisse, et libro sexto reliquas leges tamquam mantissae loco adiecisse. Quae quum ita sint , nemo non videt , locum Pomponii totum in
mendo cubare, medicasque exigere manus. Nos unico vocabulo historiae caussa immutato vexatissimum locum ita restituimus atque ex
plicamus et leges regiae omnes constriptae eoiant in libro sexto Papirii, qui fuit illis temporibus , quibias Superbus , Demarati Corinthii nepos, ex principalibus viris. Is liber , s sextus puta J ut diximus, adpellatur ius ciuile Papirianum, squum scilicet reliqui ius pontificium potius com plecterentur, J non quia Papirius de suo quidquam ibi adiecit, sed quia
leges sine ordine latas in unum composuit. Iam si eodem modo pro P. Papirio rescripseris C. Papirium; plana erunt omnia ac perspicua , nihilque tunc narrabit Pomponius, quod non cum historiarum molli mentis et ipsa temporum serie egregie conspiret.
444쪽
. .s- XLVt vero specimen istius iuris Papiriani demus , non pigebit e MACROB. Sarmat. Lib. III. eap. II. fragmentum paucis forsan obseruatum , paucioribus intellectum , integrum subiicere , simulque praeclarum istud antiqui iuris monimentum adnotationibus quibuscam illustr re. In Papiriano iure , fita ait MACROBIVS , I euidenter relatum es, arae vicem praestare posse mensam dicatam. H in templa , inquit, Γι nis Populoniae fa P augusta mensa b es. Nam in fanis alia vasorum sunt et Iacrae supellectilis , alia ornamentorum. suae vaserum fiunt , in-s merui inflar habent, quibus saerificia eonficiuntur, quarum rerum principem Deum obtinet mensa , in qua epulae c , libatis neque et si s d
reponuntur. Ornamenta vero sunt et ei, eo ronae , et huiuscemodi donaria. Neque enim donaria dedicantur eo tempore , quo delubra saerantur.
At vero mensae auiaeque te eodem die, quo aedes Usae, dedicari solent. ridis mensa Me ritu dedicata in templo arae usum, et religionem obtineι
puluinaris. In prisca Romanorum paupertate viles
admodum erant hae mensae et ligneae, ut docet DIOMis. HALICARNA s. δειμquu. Roman. Ul. II. cap. 23. postea et in his luxus ingens adparuit.
e) Est haee mensa escaria de qua
FEsetvs hac voce. d Haec dicebarur mensa anclabris . quia in ea sacrificando diis anelabatur vel ininiitrabatur. FEsTus de verbor. Agnis. v . anelabris. De stipibus sacris vido Sra vvlvu Antiqtuis. Roman. pag. s 2. e Aula , id est olla, erat vas, in quo exta eoru vel elixa sunt. Vnde PLavr.
Rudent. I. a. 4s. eam vocat aratam exta
cebant, quas nos dicimus ollar ι aulicaque exta docebamιur, quae in ausis coquebantur,
a Iunonis Populoniae meditionem Otiam facit AvGvsrire. de emit. Dei, Lib. IIL cap. ro. eamdemque coniungit eum lora. Utramque ideo cultam putat LILI Us GYRALDus , ne populationes et fulgura fierent.
b ὶ Μensa augusta iure pontificio v
Cabatur , quae in fano erat augurio dedicata. Has mensas augustis saepe ararum vel puluinarium loco fuisse, docet FEsos. Nonnumquam tamen ab aris distinguuntur. Lapis GavTER. Inscripti pag. LI. u.
445쪽
Haetenus fiagmentum iuris Papiriani e Macrobio decerptum, quo, quale ius illud fuerit, intelligi quodam modo poterit. Illud tamen addimus , codicem , quo usus Macrobius, procul dubio fuissse alio schemate , et nouo veluti vestitu indutum a recentiore manu. Stilus enim est paullo elegantior, minusque i. , quam ut a Papirio illo proficisci potuerit. Sane leges illae ra. tabularum , Papiriano iure aliquanto recentiores, adeo redolent antiquam barbariem , ut , si fiagmenta I gas , putes te cum Euandri matre loqui. Qui fieri potuisset, ut Pa- prius multo antiquior tam illitterato saeculo comtiore stilo videretur.ed nos, ne de iure illo Papiriano disserentes in lectorem simus pro
446쪽
D. ET PROFESSOR. IVR. IN HERBORNENSI ATHENAEO ORDINA R. E T
ET IN ILL FRISIOR ACADEΜ. ANTECESSOR.
DE SENSU LEGIS E. D. DE CURAT FURIOS. ET GEN VINA LECTIONE LEGIS xxVIII. D. DE P R O B A TAMICE DISCEPTATUR. Heine ii opust. Syllog. Im B
447쪽
Duas vides episotas. Priore me publice compellavit V. C. E. O. A. C. Pagenstecherus et postfricre ego ei amice resonia , sed prouocatus , et quodammodo inuitus. Duplex libelli dos est. Tu fuere, lector candide.
448쪽
Q V A E FRANE QUERAE FLORET. ORDINARIUM.
Drim Auditoris mei commissa dextrae ero oculorum inopinatam valetudinem exeus , Niphora , ita su picor , o pressus subito γhaee, transque, iure, ad te , missa, publieo oculorum ιuorum intuetur acies; simiai quaeso se exisimes , vir celeberrime : quod idem agere priuatim , prius cepi, sed quoniam , id locorum distantia facit , litterae haud tuto pertieniant; mea tamen , et quod magis es , rei litterariae publicae, multum intersit, scire id, quod iuris sit; nec legum non intellectarum sola pose principia , uno id quod imperiti Ment. ventumque pro doctrina vendentes: ac variis balbutientes linguis, propitiatos ego ita hominiam gentis Philistaeos voco, homines , euare spiritu; sed mentem earum tenere, vim atque potostatem ; mutauerim consilium : idque aequiorem tuam ideo erga Themidem rensuram , aequi consilere boni que , spes me iactitat haud inanis, verum ea pulcherrima magis fouet: plus iis mihi salis solitus ero litteras tuus amor spondet. Famamque tuam, credas ad me peruenisse , non heri demum aut nudius tertius vel quartus e sed eamdem me in pretio iam diu habuisse, persuadere tuto , non aliter enim libenter dico quam pectore elausum Leso, tibi poteris: maxime dum te litterarum ea fugientium satorem, iurisque prurintiae , rerum diuinartim atque humanarum praeclarae noιitiae, vindicem significet: verum id ose, inde scire tibi licet; dum, quae suo prudenti serribis, atque docta ; inter mantis habeam perpetuo, legam , atque diligenter inspiciam : et princeps s essem ; plenis um ius robur accommo-B a darem.
449쪽
darem. Nael vero adeo illa omnia mihi videntur smilia, in s quaa alia
mihi veniant in mentem , turbent eamdem 3 ego ea damnem poιtur , --que falsa esse, tantum apud me tua valet auctoritas, i e feme exis mem. Quare quid in iis potius eredam, eum mihi Δόiam tamen tra hat sententia mentem: ideo ut quo me vertam ego certum sciam , amicis litteris per te scire cupio. Et ecce r quam , D E VΜ virtutet ita solet. precario mihi parens, quam apud eamdem deposueram , primo memoria restituis r legem I. D. de curatoribus furiosor. lege I a. tabularum
prodigo interdicitur honorum suorum administratio e quod moribus quidem ab initio introductum est r sed solent hodie praetores vel praesides, si talem hominem inuenerint, qui neque tempus, neque finem expensarum habet , sed bona sua dilacerando et dissipando I fudit, curatorem ei dare exemplo furiosi r et tamdiu crunt amo in curatione , quamdiu vel furiosus sanitatem, vel ille sanos mores receperit: quod si evenerit, ipso iure desinunt elle in potestate curatorum. Herba VLPIANI sunt in dicta l. I. D. de curator. furi ocsuoniam id consuetudine me moribus non es , sed primiter legibus I a. tabularum introductum; hae re textum hune sollicitant; idque propter t'. sub tuendum nWbi exsimant interpretes ; loco moribus . minoribus. Tu, vir, releberrime, euris: mum sequens CViACi VH artis nostrae virum: consuetudine , x hoe textu, salua seruata quidem lectione,
colistendum tamen a' θ esse putas ; iam sub regibus id consuetudine
Diisse introductum, autequam tres serraere enim illos nosti Aetores, qui decem fuisse missos exsimant, promulgationemque per decem Romae factam viros, a misione in Graeciam per tres facta, non disinguitute in Graeciam misierat viros, lexesique per eos ex Graecia petitas in decem
tabulas s iterum enim sua uti fas sunt opinione, qui eas fulse eboreas
autumam J retulerit , iisque adiutis duabus aliis, adeosue duodecim , rem gerebat populus Romanus. Quantum ad primum quod attinet , pura haec puta mihi criseos magis videtur ambitio , ac necessaria quidem iuris emendatio; ει semper thud, de ciuo Pittacus a Croeso interrogatus , quodnam esset maximum y respondens e varii , nempe ligni scilicet in lieno olim scribebantur leges, unde et bonorum possessio secundum tabusas, secundum lignum apud ICtum audit imperium ; tan-Me apud me auctoritatis es, ut leges corrigi debere tam temere non censeam: neque, ne umbram alias magis, quam iuris prudentiam imam poeius retineamus , a cuiusque arbitrio, lege nec ratione muniri , vel
sila dependere ex mem; sed potius id , quod scriptum es , τι seripium , ubi
450쪽
ubi potes , maneat; quiaque imperator, ipse sua maiesate imperatoria
armis atque legιbus contra earum contentiores armata, confirmauis; vi
serarem, summa potius ope contendam. Licetne ante stari te , Vir nomine multo i ut videas , quantum in se mali contineat , superuacua illa atque abundans inuidia lettim correctio: veram esse Tu minoribus in hae lege Delionem, Me usque ipse, falso tamen; eorrectisve illa in editione Leopoldina , temeraria, Iediaesus , putaui ; meosque auditores , si hoc anno textum explicassem ipsum, interpretarer haud dubie. Proh deum fidem atque hominum i quod ad carisi. CVIAClI, quam et ipse probas, Vinionem quod attinet: qui posses probare, mirum mili vi- deIur atque ex ea ratione videre nequeo; qua Tribonianum ignoran tiam , quod veteres ex indecora atque inhonesta nudi corporis inspe- ctione dicit pubertatem iudicasse: suam prodere, ideo arbitraris; quoniam id eos fecisse eo tempore, parum constet. Argumentum itaque nunc contra te , vir celeberrime , iure, ut eodem, quod in alium Iutuis .utaris; licebit : quod etiam non conset , saltem aliunde id non probasin 1nstitutionibus tuis, quam ex hae sola lege, id antea in usu fiuise ;vt prodigis admini liratio interdicatur; id, inquam, aliunde non Pr has , sub regibus consuetudine.introdructum fulse. Aut ergo cesi nec iueo bue usque persuadere mihi potui, ut sententiam tuam probarem ad P et hoc in parenthesi, vir celeberrime , subito enim PAVLLI recordor in. 27. D. de probat. in verb. isar 're enim potest hoc memoria non teneri: atque inissam esse , quam subtilissimo nosra ICto faciunt
manuum iniectionem nostri interpretes, reor e dum textum restituunt ; Ro-BERTUS particula non sublata , atque Graecis notionibus separatis, eiusq;ιe loco nuin renuens. RARU ARDUs eamdem quidem heparationem im tans,, at To, id quod mox vidimus , Robertus adiecerat , adeoque credorem tamquam nullius primo iterum occupans , repetens , non profecto fI'rothei instar in omnes figuras viae GOTHOFRED. mutatur initιria . squid umqruam alias PAVLLI DEIιo J Erit λατει namque veteribus nos,is
iis significasse, idem quod non ad liquidum , non tam praecise , tam stricte , sed cum laxamento aliquo. L. penult. D. de condict. trit. L. II. D. de solui. non tantum ; sed, quae eadem cuius no a Labeonis lex es, L. a. s. 8. D. de aqua et aqv. plus satis demonserant. Cum itaque Ious de memoria facti faciliori , intra annum scit. quam quidem sub hoc ilioue consule euenioritis agat, ari seq. cum nemo , scire cupio , quomodo mentem suam , ut si L memoria teneri pollet, id quod intra annum facitum esset . PAvLLus clarius signi care potuit, quam duplici, unam ex-