장음표시 사용
431쪽
εao XIII. DE USU ET PRAESTANTIA
Novio s a J obseruatum est, eorum alios suisse gentium , alios domuum sneularum o hos fuisse Manes maiorum in stirpe cuiusque, de quibus Cornelia, Gracchorum mater ad silium fbJ: Vbi mortua ero . parentabis mihi, et in ιocabis deum parentem. In eo temporene pudet te eorum deum Paces expetree , quos vivos atque praesentes relictos atque desertos habueris '. illos heroas, a maioribus cultos , aut susceptos etiam ex publicorum numero, sumtosque peculiaris tutelae gratia, quales priuatos diuos adpellet PavDENT Ius se J. Quis vero isnorat, quam multae maiorum imagines gentes Romanae in denariis suis ostentent pPertinere sane hue dixeris Numae Pompilii et Anci Marcii iugatos vultus in numis gentis Marciae s. J, eiusdemque Numae in Pompeiae denariis f. J. Eorum enim tamquam progenitorum deos Manes summa religione coluisse videntur gentes illae florentissimae. At ipsos priuatos Lares demum deprehendi in denario sentis Caesiae pulcherrimo apud FvLv. VRsa Nuri ffJ, cuius in antica Veiovis vultus est cum litteris P. A. id est pater, in postica duae figurae hastatae superius nudae, inferius pellibus inuolutae , inter quas infra canis, superius caput Vulcani cum forcipe, adscriptis litteris LAAR id est, LAREs , infra : L. CAEsr. En Lares familiares, eodem schemate, quo eos i duit ΡLvTARCHus fg J, dum quaerit: ωα τὶ τοῦν Λαρ lων , ευε ιδί-
eur Laribus , quos proprie Praestites vocent , eanis ad sat, is autem ea-ν um pestibus vestiantur' Cuius rei deinde plures reddit rationes, inprimis vero , quod domus custodes sint, et alienis formidololi, mites vero mansuetique domesticis : Id et OvIDIus Γ hJ versibus elegantissimis expressit: At eauis ante pedes, saxo fabricatur eodem , Stabat, quae sandi cum Lare caussa fuit 'Seruat uterque domum, domino quoque Mus uterque, Compita grata Deo , compita grata caui. Exatitant et Lar, et turba Diania fores :Pervigilantque Lares, peruigilamque canes. Nec sine ratione tu denario nostro
Vulcani caput deprehendimus. Est
432쪽
enim ille Deus. eui secus sacer erat, in quo Larium familiarium s dem sui Ise , diximus. Hinc Graecis penates sunt dii , ἀπὸ τῆιεσίας, a foco, qui illis sacer erat a . Iam ergo non dissicile intenlectu est, cur nihil domo sanctius , nihil omni religione munitius fuerit. Neque enim fas erat, alicui vim inferre eo loco, ubi Lares , domus custodes, permultis caerimoniis ab uniuersa familia colebantur, ubi arae, foci, lararia, Diis manibus erant consecrati , denique ubi ius a*li erat et tutissimum perfugium. Eodein libro Ιl. qui tractatum cie iurisdictione atque in ius vocatione complectitur, etiam doctrinam DE PACTIs et TRANs ACTIONI Bus
enarrari animaduertimus. Inter has pactiones primum sibi locum merito deposcunt illae, de quibus V Lel ANvs b J: Publica conuentis es , quae fit per parem , quoties inter se duces belli quaedam paciscuntur θ9uamuis hoc exempli magis , quam descriptionis caussa attulisse videatur iureconsultus. Tales pactiones publicas illastrant denarii gentis siue Vettiae siue Veturiae de eo enim inter se disceptarunt viri doctissimi Vasi Nus,
genu flexa , porcam sinu tenens cum litteris : ROMA. Equidem ad quod foedus hi numi pertineant, non facile dixerim , quamuis alii ilialos ad kedus, quod inter Romulum et Tatium, Sabinum, coaluit, alii ad pacem . inter Romanos et Ligures factam, reserant. In cuiuscumque vero vel pacis vel foederis memoriam culi sint: certum est, ritum pangendi foedera illis elegantissime adumbrari. Habemus enim in illis faetialem hastatum , et dextra ostendentem porcam ; habemus ducem belli paludatum , baculum ad eamdem porcam protendentem. Haec vero procul dubio nihil aliud significant, quam quod de Vetere ritu pangendi Qedera memoriae prodiderunt POLYBIVs se I et Livius bJ , quorum ille. agens de Qederibus, cum republica Carthaginiensium initis: Tον δἰ ορκον, inquit , omύειν εδει τοιουτον. E ὶ uis προυτων συνλκων Καρχηδονίους φιδε τὰτους πιφρίους, γωνιαους δέ Δια λιθ ον κα ά τι παλαιον εΘΟ- E ι δε τουτ* του Αρμν καὶ τον Ebυαλιον. E ι δἰ σο Δία λίθον
433쪽
4aa XIII. DE USU ET PRAES TANTI A
χωρρς. Porro rufuriandum eiu modi dandum re M. Pra1no foedere .arthaginenses quidem per deos ραι rios iurarunt o Romani vero Iouem lapidem ex vetere quodam ritu e deinde Martem et graduium patrem. Mos autem iurandi
Iouem Iapidem es hic. Faritalis, qui iureiurando foedus firmat, postquam Me publica iurauit, Iaρidem in maniis sumit , atque haee dicit : Si μdem seruato, tum me dii adiιιuent e m Iciens fefellera , tum ego , saluis ceteris omnibus , in suis patriis , suis legibus , suis penatibus , sacris, s
ρι laris . suus extermiser, τι hic nunc lapis et et smul lapidem manuencit. Hic autem , puta LlVIVS, eumdem ritum ex antiquis motrimeniatis hunc in modum describit: Getialis erat M. Valerius, patrem patratum D. Fufium ferit, verbena caput capillosque tangens. Parer ρarratur
ad iusiurandum patrandiam, id es, sauciendum si foedus , multisque ita
verbis , quae, longo essala carmine , non osterae es referre, peragit. L
eibus deinde reeitatis o Audi, inquit , Iupiter , audi parer parrate populi Albani, audi tu populus Albanus, ut illa palam prima, postrema, ex itilis tabulis , eeraue recitata sunt, fine dolo malo, vιique ea his hodiis rectissme intellenasum, illis legibus populus Romanus prior non deficiet. Si prior δε- exit publico consilio, dolo malo : tu illo die, Lupiter populum Romanum se fer to , ut ego hune porcum hic hodie feriam : tantoque magis feriso, quanto magis ροιο pollesque. Id ubi dixit, porcum saxo suce percussit. Haec omnia tam accurate depinguntur in numo illo. maxime apud SPANHEMiv Μ, ut si verba iurantium exprimere potuisset artifex , interesse nobis illi actui, omniaque coram spectare videremur. Sunt tamen et alia numis. mata , quae modum paciscendi pangendique foedera praeclare illustrant. veluti quae duas dextras iunctas una cum caduceo exhibent, qualia plura passim occurrunt in gentium Mummiae, Mussidiae, Semproniae et Siliae , immo in ipsis 1mperatorum itumis : ex quibus patet , iunctis dextris, notissimo consensus concordiaeque signo, foedera pangi ae
sanciri consueuisse. Et de his quidem iam . quantum satis est, dixit SP ANHEMivs ca .
434쪽
Iunctas dextras cum caduceo exhibent, ad illustrandam magis trans-
. . .. a 'μμN PR' QDum reli uarum, naturam pertinere. Solebant ἡά ά h qm p Q ς04ς ς , Pu conciliandis hostibus operam essentiriquo sempeJ . componebatur iis vel caussa dubia, id estta transigi solet. PLt Nivs a r Hic ta- en complexus
emorιιm eo;icordia cauisa videtur esse, quare exterae σen- caduceum in ρ.ιets muinentis, circumlata' fine anguium se intin eaduera ros est. Vnde et caduceatorumulus inter hostes, vel locum tempusque colloquio b , vel veniammducias pacemiae petentes e . inter gentes aro pacem ide
se , quod transactio inter pruratos , nemo temere negauerit
byςymi e sexi demonstrasse mihi videor , iureeonsul
enim duo primi pandectes libri tantam lucem ex illis antiquitatis reis
clare. Postent illustrara , tantam rerum Vbertatem caperent a naures praefationis limites r Ceterum adfirmare possum , vel pauca aec, quae multis obrutus negotiis in chartam conieci , adeo me
. Iendibiles 'ide entur. Sunt eae Varii argumenti. Aliae historiam illustrant, aliae iurisprudentiam , siue naturalem, siue positivam
siue priuatam , sue publicam. Omnes enim illas eζud V mite,
ita percoluerat celeberrimus GuNDLIN lus, ut eum in singulis omnem trauisse aetatem credidisses. At quemadmodum ille in Ellius iurabat Verba magistri, aliquando etiam coniecturis, uti fit, plus iusto indulgebat : ita plures fore existimo , qui suam ab ipsius opinionibus seiungant sententiam. Neque tamen hi ideo adspernabuntur has disier-
435쪽
dissertationes, etiam in iis, quae ab aliorum doctorum virorum doctrinis abhorrent, bonae frugis plenissimas. Multa , quae ad ius naturae et gentium pertinent, accuratius exposuit vir clarissimus , quem honoris caussa nomino, HENRICus KOEHLERVs, qui iam academiam Ienensem praeclaris doctrinis suis ornat r in multis, quae de his loria et iurisprudentia priuata aeque, ac publica, scripsit, alii viri docti ei palmam videntur praeripuisse. bed multa et ipse vidit , ad quae alii quantumuis perspicacis ingenii viri caligarunt. Iis Tu, fruere, CANDIDE LECTOR , mihique faue , et vale. E museo x. Kal. Aug. CII I ccxxxVI.
436쪽
A Consi. Sanctior. , sim ac Philosoph. in MAcadem Frideris. Professoris pubi. orae
438쪽
OMPONIVS ICtus, aut quisquis sub eius
nomine latere voluit, aliquoties meminit iuris Papiriani, cuius ipse historiam L. I. f. a. D. de orii iur. his verbis complectitur : et ita Romulus leges quasdam et V e curiatas ad populum tulit. Tulerunt et sequentes reges , quae omne conscriptae exstam in libro S. Papirii, qui fuit i lis temporibus , quibus Superbus, Demarati C rinthii filius , ex principalibus viris. Is liber , uti diximus , adpellatur ius ciuile Papirianum , non, quia Papirius de filio quidquam ibi adiecit , sed, quia leges fuedine tatas in untim composuit; et paullo interius S. 36. fuit primis Deritus S. Papirius , qui leges regias in unum contulit.
439쪽
Sed nihil, ex mea quidem sententia . his in locis sani est , nihil
quod non πιιςορησέρ offendat. Primum enim bonus iste Pomponius PAPIRI vri , legum regiarum compilatorem , modo SEX TVH vocat , modo PUBLIUM. Deinde eumdem vixisse ait temporibus Superbi , Demarati Corinthii filii , quod denuo vix conciliaueris. Tarquinius enim, cui ferox et tyrannicum ingenium Superbi cognomen fecerat. non Dem rati Corinthii, sed Tarquinii Prisci filius, aut huius certe ex filio nepos fuit; quod rationibus haud contemnendis adstruit Di ONYs. H LIcARNAss. Antiquis. Roman. Lib. IIII. cap. 33. Non leues porro ex hac
Pomponii historia controuersiae nascuntur, virum ante exactos reges,
an in libera re publica leges istas compilarit Papirius 8 solasne leges de iure priuato, an et reliquas de iure publico collegerit . et quae sunt
huius generis aliae, ex quibus tam litterato saeculo nondum se expediuerunt, quicumque vel ad titulum illum de origine iuris commentata
sunt, vel historiam iuris scriptionibus luculentissimis illustrarunt. S. III. Equidem quod ad primum attinet dubium, posset illud forsan quodam modo solui , si librarios in alterutro praenomine alucinatos dixeris , id quod sane in litteris solitariis fuit facillimum e sed tum quidem
aeque incertum erit, Pu BLIVsne , an SExTus cognominatus fuerit ille PAPIRIus, quum nondum constet, viro in praenomine fuerit a scribis aberratum. Secundam ανι ρησί- argute tollere conati sunt IAC. CVIACI Vs ad titulum D. de origine iuris, et DIONYsivs GOTHOFREDUS
ad dictam L. a. q. a. D. eod. qui obseruant, etiam Tarquinium Priscum Veteribus Superbum fuisse adpellatum, eiusque rei auctores laudant Liuium, Aurelium Victorem, et Cassium Heminam apud Seruium. Enim ero ne'id quidem rem conficere videtur , quum ea obseruatio de cognomine Tarquinii Prisci omni destituatur fundamento. Sane enἷm quod Livius Historiar. Lib. I. cap. 36. AvRELivs VICTOR de viris illustribus, et C sivs HEMINA apud SERvivla grammaticum clo a rum Romanarum auctorem faciunt Tarquinium Priscum, quum alii stu pendum istud opus Superbo tribuant : ex eo non consequitur, ut Viri que Tarquinio idem eosnomen fuerit , sed ut Superbus magnificam ii tam structuram a Tarquinio Prisco inchoatam , et a Servio Tullio m- termissam , resumserit, et ad colophonem perduxerit. Et quis, quae se, sibi persuadeat , Superbi cognomen datum fuisse I arquinio Prisco, cuius optimam indolem mirifice commendant Excerpta Petresc. pag. Sa .
440쪽
Pecuniam ille erogabat liberaliter, et a quocumque rogatus omnem gratiam suam atque auctoritatem libentissime commodabat, accepta ab aliis beneficia exaggerabar, offensas vero aut statim dissimulabat, aut extenuando leniter serebat. Vnde et Livius usoriar. Lιb. I. cap. 8 eum fortunam benigno alloquio, eomitate inuitandi, beneficisD te, quos ρο- rerat , sibi conciliando adiuuisse scribit. Hi vero characteres num super-hiam arguunt ' Postrema denique dubia facile quis ex ipsis Pomponii verbis solui posse existimaret. Sed et hic aliter sentio. Si enim sub Tarquinio Pristo floruit Papirius: perperam Pomponio dicitur omnes omnium regum leges eoissetisse. Sin rub Tarquinio superbo et aeque facile libera iam re publica, quam sub regibus, scribere potuit. Vt adeo,
quocumque te vertas, meras hic tenebras deprehensurus sis.
Periculum itaque faciemus , an liceat forsan obscuro isti ac perplexo Pomponii loco lucis non nihil adfundere. Collatis scilicet rebus omnibus , quae huc facere videntur , rationibusque subductis, hanc feci cogitationum mearum summam, collectionem illam Papirianam , vel, ut olim teste ClCERON. ad diuers. Lib. VIIII. Nise. a I. pronun ciabant, Papisaniam post regifugium demum in lucem prodidite. Nullus sane usus huius collectionis tuisset sub regibus. Si enim sub Tarquinio Prisco vixisset ille Papirius, actum ille esisset, de colligendis
legibus regiis cogitans, quippe quas iam tum collegerat Ancus Μarcius , qui, teste Llv Io Hιstoriar. Lib. I. cap. 32. sacra omnia ex Numae commentariis in assum relata proponi in publico iusserat , idque λε
NASS. Antiquit. Roman. Lib. Im. eap. 49. Sin sub Tarquinio Superbo scripsisset: quid opus erat collectione legum regiarum, quas Vltimus ille Romanorum rex sustulerat, ne tabulis quidem , quibus inscriptae fuerant , in foro relictis r Vid. Diosus. HAL CARNAss. Antiquit. Rom. Lib. IIII. ev. so. Nullius ergo usus fuisset iste Papirii labor, quem tamen illo tam illitterato saeculo gratis , ac veluti temporis fallendi caussa susceptum fuisse , nemo temere crediderit.
At sicilius multo reddi poterit ratio , eur libera iam re publica
Papirius iste laborem hunc in se voluerit suscipere. Eiectis enim a que eiuratis regibus ad consules delatum fuerat imperium , qui inter cetera Ossicia regia iuris quoque reddendi munus in se deuolutum intelligebant , adeo, ut, quoties de quacumque re orta esset contrOA a uersia.