장음표시 사용
61쪽
cemviros sacrorum attinet, eos LIVIVS fg J aliquando supplication uin biduum valetudinis caussa in urbe et per omnia sera co=iriliabulaque edixiq e, memoriae prodidit. Τam late ergo illa edicta proponendi facultas Romae patuit, ut eam regibus, consulibus, censoribus, dictatoribus, praetoribus, tribunis pleribis, aedilibus , praesectis praetorio , praesectis aerario, proconsulibus , praesidibus, ducibus hellicis , pontificibus maximis, et decemviris sacrorum , idoneorum scriptorum testimonio vindicauerim , quum vulgo praeter praetores, aediles, et proconsules neminem illam imperii pariem usurpasse existiment. Iam porro obseruandum, quemadmodum procon sulis edicta alia tralatitia, alia noua ibisse, illustris S PANHErilus adcurate demonstrauit, ita eamdem diuisionem et ad reliqua Omnia pertinuisse. Nam et consularis edicti tralatitii meminit GELLi us f hJ. E dem vel perpetuae iurisdictionis eatis a proponebantur , vel prout rex inridebatis i J. Haec PLINivs s h J esse ait , quae ratio tempo
rum reddi postulat : unde et ex tempore facta , peculiaria et repentina vocari solent a veteribus f l J. Illa quisque magistratuum sub auspicia honoris proponebat , iisque monebat, quo modo aut quo ordine ius dicturus esset de rebus ad iurisdictionem suam pertinentibus; unde postea nascebatur ius honorarium s m J. Quare nec illi satis rem acu tangunt, qui ius honorarium , ex solis praetorum. aedilium , et proconsulum edictis natum existimant , quum et consules, et Censores , et praesectos urbi et praetorio , et alios magistratus edicta
iurisdictionis pereetuae caussa proposuisse, ex locis supra iam adductis facile demonstrari possit. Enim vero illa edicendi libertas partim sub
imperatoribus euanuit, partim arctis admodum limitibus circumscripta est a temporibus Hadriani. Tune enim cogitari coepit de edictis perpe tuis. Ac sane non solum edictum perpetuum urbanum et prouinciale
L m J L. si. D. de obligat. et ac fa
62쪽
conditum est, sed et aedilitium, quod iam sub Mareo imperatore Caius.sostea et PAPINIANVS, VLPJANVs, et PAVLLus commentariis suis ilustrarunt. Immo et praefectorum praetorio edicta, formae vel τυ οι paullatim redacti sunt in libros singulares, seu in edictum perpetuum, quod sub εναρχικωα adducunt CONSTANT. HARMENOPvLus saJ et ΑLs ΜON bi: de quibus quaedam haud proletaria obse uarunt viri 1ine exemplo maximi, IACOBVs Cui Acius se J et AmzoNivs AvGusTINUS L d J. Ceterum quum praesem praetorio ad Zenonis usque tempora eiusmodi inami ἰς τυπὲκ Vel γενικους τι, οῦς proponere consueuerint se J: non multo post παρχικα illa conscribi co
pisse oportet, quia iam CAssIODORVs f J suo tempore edicta noua a praesectis praetorio proponi, diserte negat. Ceterum cum illustris auctor urbanum ac prouineiale edictum ita dintinguit, ut ea diuersa sutile, et par. 276. illud ab Hadriano, hoc a Marco Antonino conditum esse exillamet, vulgarem quidem iuris consultorum sententiam sequutus videtur, sed non adeo firmis munitam
praἴsidiis. Quamuis enim et ipse olim ita senserim fg J : iam tamen intellisere mihi videor, unum idemque fuisse illud edictum perpetuum, Sod in urbe urbanum, in prouinciis protiinciale adpellatum est. I inc: AII commentarii in edictum prouinciale, ceu iam IACOBus GOTH yBEDus f h J obseruauit, eumdem per omnia ordinem seruant, quem ab VLpIANO et PAVLLO in explicando edicto urbano seruari , ni maduertimus. Hine idem CAIus , sicubi verba edicti prouincialis re Citat , promiscue utitur formulis: ait praetor s i J , et ait proconsul f A I. Hinc denique tam multa in edicto perpetuo de municipiis et municia palibus magistratibus statim in principio sancita sunt IJ, quae ad praetoris iurisdictionem tanto minus pertinent, quanto certius constat, Intra centesimum ab urbe lapidem praefectum vini; in reliqua Italia praesectum praetorio ius dixisse. Sed de this omnibus alio fortassis i co plura disserendi occasio erit. Eadem exercit. H. eap. 19. pag. q . erudite illustris auctor agit G a Ges h I Ordine et serie edicti perpetui. s i J L. I. i. a. D. quia eiuscumque
IIJ Variarum tibis. M. cap. 8.
63쪽
de iure Italico, quod et post Antonini constitutionem in orbe Roamano superfuit. 1llud in immunitate a censu capitis et soli positum fuisse, recte statuit . idque iam pridem etiam visum est TvRNEBO a ,
MARCELLO DONATO ti , et IACOBO GOTHO FREDO c , non autem IACOBO Cui ACio d , quamuis celeberrimus SPANHEMIVs huius et GOTHO FREDI sententias pro iisdem omnino habeat. Cul AC Ius enim non in immunitate constitisse existimat ius Italicum , sed in leuatione censitionis, nec tamen dissitetur , immunitatem eum iure Italico aliquando coniunctam fuisse beneficio imperatorum. Sed prior illa sententia Cuiacianae omnino praeserenda est , modo observes , praeter immunitatem et alia iura maximi momenti exercuisse iuris Italici munia
Cipia. Primo enim res soli Italici mancipi , et hinc in dominio Quiritario esse poterant, quum in prouinciis tantum honitario dominio locus esset e P. Deinde res soli Italici mancipari, in iure cedi, adiudicari, et intra biennium usu capi solebant f), quod itidem in pro-
Minciis aliter se habebat. Quamuis enim illustri S PANHEMIO DV. seqv. ius usucapionis post constitutionem Antonini etiam aci prouinciales porreetiam esse videatur : alia omnia tamen colligi pollunt ex L Tn. C. de voea' transfer. et L se. C. de nud. irer. Quirit. toll. ex quibus manifestum est , Ius Tisi Nun demum hoc discrimen rerum soli Italici et prouinciarum sustulisse. Nec aliud euincunt textus ab aucto-xe adducti ν . quippe qui de municipiis proprie dictis , non de omnibus promiscue ciuitatibus intra orbem Romanum agunt. Praeterea nemo ignorat, fundum dotalem Italicum nec inuita uxore alienari, nec ea consentiente oppignorari potuisse, quum utrumque liceret infundo prouinciali t h 9. Denique Italici iuris participes, actione ex
contractu conuenti, actorem repellere poterant exceptione annali utili,
suam uis ceteroquin hae actiones in prouinciis perpetuae essent. Quod ipsum quoque ius ad IusTINiANI fere tempora viguisse , ex titulo Codicis singulari de annali exceptione Italici contractus testencia satis adparet. Referunt huc alii etiam priuilegium, quo in Italia quatuor liberorum numerus a tutelis excusat ii Sed id beneficium non ad ciui
64쪽
ciuitates, iuris Italici participes , sed ad Itoos pertinuisse, iam alibi a obseruauimuS.
Eiusdem exercitationis capite aa. pag. Sa 3. erudite auctor agit de diuersia acceptione vocabula peregrinus, et inter alia etiam ciuitate donatos prouinciales Romam Venientes ita adpellatos esse obseruat. Et sane iam pridem Romam coustuxerat magna Syrorum, Graeculorum , Phoenicum, Afrorum colluuies, eaciue ita superabat ciuium genuinorum numerum , ut ΙIERODIANVS c b) plebem Romanam is πλη Θει-s ποιμυω συγκλύδων τε ἀνΘραπων , ex magna variaque etiam peregrinorum hominum multitudine constare, et hinc πολυ μδ το τους γνω3 1ς ι νυτον, longe aliis ad res novandas praesiuiorem esse ,
scribat. Tules erant, qui passim in marmoribus incolae e , hospites aduentores d), et peregrini ad tenae e ), adpellantur, de quibus quaedam Ev. OTTO f obseruauit. Horum Vero numerum: communicatis cum orbe Romano ciuitatis iuribus, in immensum a ctuin esse, facile unus quisque crediderit. Hinc Romae exstructa sue runt aedificia quam plurima , recipiendis peregrinis ad urbem profecti, destinata, quae castra peregrinorum vocabantur. Ea SEx Tvs Rufuset Ρ VicTOR in secunda vitis regione, seu in monte Caelio, posita fuisse reserunt, in iisdemque Clinodomarium, Alamannorum regulum, consumtum veterno periisse , scribit ΑΜΜiANVS MARCELLiNvs g . Pertinet huc marmor Romanum notatu dagnum, et a Io. VIGNoraci
Ia In Commentario ad legem Iul. est ram
65쪽
ue VI. OBSERVAT AD SPANHEM. ORB. ROM.
in quo, quod obiter moneo, monstrum illud vocabuli ANALIGς Rlus, a FICORONlo male lectum, nihil aliud esse , quam libertus Aug. UBRAR1Vs, sacile credent, qui alia istius Aurelii Λlexandri anagram mala apud GRvTERvΜ ab et REIN EsΙVN b cum hoc nostro comtenderint.
Atque haec quidem, veluti promulsidis loco, praemittere visum est. Coenam integram , eamque lautam atque opiparam ipse praebebit illustris SPANHEMius, ad cuius eximium opus mihi multo plura, quae moneam , in mundo essent, nisi tibi , candide lector, aci eius lecti nem properanti moram ulteriorem Obiicere, rcligioni mihi ducerem. Quare frui te potius iubeo dapibus exquisitissimis, quarum suauitatem ubi semel perceperis, credes te coenis Platonicis Interesse, quas et postero die dulcissimas suauissimasque fuisse perhibent. Eas tibi sitolii tu de nouo instruxit vir honestus atque integerrimus, tanto maiorem procul dubio gratiam hoc consilm suo ab omnibus solidiori, doctrinae studiosis initurus, quanto rarius in tabernis librariis exemplaria adhuc comparuerunt. utinam vero immortale SPANHErili nomen demum ex diuturno isto veterno excitarct cupidam legum iuventutem, ut barbariem l l lym, quam doctores quam plurimi praeceptis suis non minus, quam exemplo tuentur, res suas sibi habere iubeat, et eadem via, quam SPANIIEHII , CUI ACiI , GOTHOFREDI , NooDTII, SCHVLTINGII, et quem honoris caussa nomino, amplissimi BYNκER MOENII , quin, ut paucis me expediam, omnium eximimum ICtorum vestigiis tritam videmus, ad masculae ac solidae iuris prude tiae laudem adspiret lQuam mox futurum esset, ut praeclara ingenia in foris aeque ac cathedris enitescant. Quam mox fiaturum , ut ineris doctoribus, tamquam anseribus in Capitolio intempestiue stridentibus, cibaria subtrahantur, rabulis autem , ad euertendas innocentum fortunas natis, veluti canibus, ciues quoslibet optimos allatrantibus, crura aliquando
66쪽
QUum hoc anno prudentiam ciuilem, quam πολιτnias vulgo adpel,
litant, frequenti auditorio traderem: facere non poteram , quia in i toribus meis ea occasione vel maxime commendarem BALTHM. GRACIANI Virum aulicum Vel palatinum, opus egregium, totque i signibus prudentiae resulis ac praeceptis refertum, ut semper existim
rim, ea, si iusto ordine disposita atque inter se connexa exstarent ἰiusti systematis politici instar, quod ad generales prudentiae regulas attinet, futura. Eamdem ante me sententiam imbiberant quamplurimi, et in his ANDR. Ru DIGERus L medicus et philosophus Lipuensis celeberrimus, qui partem illam philosophiae suntheticae, in qua de prudentia eonversandi egit, perpolire cupiens , ad Graciani praecepta ubique prouocauit, institutique sui rationem hapc reddidit in praes tione : in doctrina de prudentia eonuersandi allegaui saepius notissmi visectoris, Graciant, elegansis imum libellum, qui Galilae Homme de Cour inseribitur. Quum enim ingeniosissmus hic auctor adfluat huius aromenti meditationibus : id effeci, eo subinde allegato , ut in summa breuitate , qua usus sum, politicam lector habeaι satis prolixam, et satis quoque breuem
Si hanc malit: praetereaque Gracianum maxima sui parte in fomam artis redactum. Sed nescio, an maiore quisquam asparatu ad Gracianum in ordinem redigendum accesserit, quam Franciscus noster Glarianus Me dentis Constantiensis, sub quo nomine vir patrum memoria celeberrimus, et multis in aula quadam negotiis publicis immersus latitat, cuius nomen quoque hic exprimerem, nisi ipse latitare, qua fuit modestia, maluisset. Is enim non modo iure Latii donauit Gracianum integrum , notisque ex historia, scriptoribus ciuilibus, ipsaque experientia depromtis illustrauit, sed et operam dedit , ut regulas vel praecepta , quae Galli Maximes vocant , iusto ordine disponeret. De
lituit Vs. diutissime in scriniis Voetherianis, donec iam eius edendi consilium caperet Voetherus filius, cuius institutum eo minus improbare potui, quo magis in votis habui iam pridem , ut laber elegan
67쪽
tissimus in plurimorum manibus et apud nos versaretur. Nullae equidem fuere meae hac in editione partes: quia fateor, et versionem , et ordinem , et adnotatio nos aliquando mihi non ita satis facere , ut non
aliquid elegantius, concinnius, doctiusque dari possit. Unde et facile persuaderi mihi passi is sum , vi opusculo aliquid praefarer. Quod ad
ipsum auctorem attinet, eius vitam et scripta satis adcurate rccensuerunt AN T. AvGus Tl Nus in Bibliotheca Hispanica , et AMELOTus in praefatione versionis suae, quibuscum iungenda, quae eam in rem di illaruerunt celeberrimi collectores Actor. erudit. Li s a. mens Febr. p.rg. I9. nec non AUG. FRID. MVLLERVs in versionis Germanicae praefatione. Fuit hic BALTHAS. GRAClANus gente Arragonus, domo Cal-laguriensis , natus a. I q. Iuvenis societati Iesu, quam vocant, nomen dedit, eiusque societatis collegium Tarraconae rexit ad a. I 6S8. suo quinquagenario maior dicm obiit supremum. Praeter opus, quod iam Latino habitu indutum in publicum prodit, edidit plura alia uno fasciculo collecta editaque Antuerpiae IIoa. quamuis pleraque LAV-RENTH fratris praeno mcn prae se ferant, ne erubescere cogeretur clericus . non nisi politica meditatus. Hanc enim rationem ipse non obscure
reddit in praefatione meditationum sacrarum, quas sub titulo Et comu garirio edidit. Inter praecipua sunt Heras, qui et Gallice exstat opera GERVA sit, Ferdinandus politicur . Et politico Ferdinando , quem Germanico Schemato induit LOTTENS TEi Nivs, Discretus EI Discreto , cumra sudeea 3 arte de ingenio , quod et Italice legitur, Crit cou animorum , quod Hispanice et ipsum adornatum , postea Gallice prodiit , et ex hac dialecto Germanice redditum est a GoTTsCH LINGIO. At nullum ex eius libris maiorem plausum tulit , quam hic ipse , qui prae manibus est. Primum enim ille aliquoties in lucem progiit Hisi Ianice sub titulo : Oraculo manual, I arte de ρ dentia. Deinde a RANC. Tosau Es, abbate, sub titulo : Homo di Corte, in Italicam ; ab
AHELOTo vero sub titulor PHOmme de Gur, in Gallicam linguam transelatus est. Germanico schemate illum induerunt a. 16 6. SAUDE Rus a. IIII. personatus quidam SE LINTES a. IIII. AUG. FRID. MULLERVsa. ITa3. CHR. HENR. FREIEsLEBlus, ciuis meus de communibus litteris meritissimus. Vel ex tot editionibus, nisi fallor, satis collige. quam sit hie libellus bonae frugis plenissimus. Itaque nec ingratum tibi fore confidimus. eumdem iam etiam ciuitate Romana donatum prost re, et meliore dispositum ordine, multisque egregiis adnotationibus il- Ius iratum enucleatiorem in lucem prodire. Fruere ergo his dapibus, lector benevole, et vale. Francoorti ad Hadrut VII Kal. Oolabr. ITIO.
68쪽
QVamuis non praesagiuerit mihi umquam animus, fore , ut in viri
domismi , Io. SELDENI, elaboratissimum opus de Fniariis et pra Iectaris Hebraeorum aliquid praefarer, nec commendatione mea opus esse existimem libro, qui, ubi lucem primum vidit, tamquam Phidiae aliquod signum omnibus, sublimiori ae reconditae doctrinae iustum statuentibus pretium, mirifice placuit: adduci tamen me passus sum Bibliopolae viri optimi, precibus, ut hederam hanc suspenderem vino vendibili: eamque nactus. occasionem . de omni hoc litterarum genere, uberrimaque, quam in solidiore iuris prudentia praestant. utilitate, meum qu tecumque iuditium , quam fieri poterit, breuissime exponerem. Non enim ignoro, in ea plerosque haeresi esse, vi omnes istas orientalis litteraturae opes, in quibus accumulandis Io. SELDENVS totus atque adsiduus fuit, nihil admodum ad edictum facere, existiment, nec causesam esse ullam contendant, cur , qui iuris prudentiae se consecrarint:
quidquam sibi praesidii ex fuliginosis istis Talmudistarum et Rabbinorum codicibus polliceantur. Theologis potius omnem illam eruditionem vel ideo esse relinquendam censent, quod hi soli illa, prout decet, uti soleant, ICtis vero plerumque male cessisse videatur hoc studium, iique. postquam se huic commiserint oceano, vel parum profecerint in solidiore iuris prudentia , velle stilentissimorum errorum scopulis atali si, triste naufragium fecerint. Quid, inquiunt, GROTIvΜ, excitatis mi ingenii virum , peruertit, nisi pertinax illud studium, quo in illi teratissimas illas Rabbinorum litteras dies noctesque incubuit ' Quid aliud eum a veritate ita abduxit, ut Christianum paene exuere , quam uod ad Christianorum interpretum dapes nauseans, magistellorum Iu-aicorum glandibus mirifice delectaretur ' Et quantum orbi iureconsultum dare potuisset vir incomparabilis, si hoc agere, quam falcem in alienam messem immittere , maluisset ' Accedit, quod animaduertisse sibi quidam videntur, minus idonea esse percipiendae iuris prudentiae ins
69쪽
nia. Iudaicis istis nugis referia, idque iam CV IACIUM Obseruat. Lib. VIIII. cap. II. ostendiste exemplo EMMANvELIs ZoARis , doctoris Coimbricensis, cum enim, suppresso licet nomine, ibi exagitat vir docti iasimus, P qui ludaicam illam sapientiam admiscens iuris prudentiae, in plures, eosque perridiculos errores inciderit, quibus eluendis vix una spongia suffecerit Cul ACio. Enimuero sicuti ego facile transegerim cum illis, qui se isti forensi dumtaxat militiae dest malunt. quique inhiantes lucro, nihil, nisi quod πρὸ e τα ἄλφιτα comparatum sit, sibi at tingendum existimant, impune illos talia, uti cetera pleraque, ignor re : ita iis, qui iuris prudentiam a veritate ac vera sapientia . atque eruditione non seiungendam esse arbitrantur , has quoque Orientales littoras incredibili non modo ornamento, sed et praesidio esse, ct profiteor. et maximopere contendo. Sint quaedam , in quibus lapsus sit GROTi Vs rex eo prosecto non sequitur, ut ei fraudi fuerit interior orientalis litteraturae cognitio, quum et alii multo grauius lapsi sint, qui eas litteras numquam vel primis labris degustarant, quin soli Christianorum interpretum lectioni se totos dedcrant. Et quis GROTio magni ICti nomen abrogarit, cuius vox prius sere in foro personuit, quam alii prima in scholis tirocinia ponunt; qui illustres illas, quae inter gentes liberas
de bello et pace oriuntur, controuersias primus ad certa rcctae rationis
principia reuocauit 8 qui denique actus in exsilium , et a bibliothecae suae usibus per tot annos seclusus, quin negotiosissimis ministeriis, quibus
legati funguntur, admotus, tantum in uire praestitit, quantum nescio an multi, qui per omnem vitam corpori Iustinianeo impalluerunt praestiterint ' Inhumanus itaque esset , qui tot meritis naeuos illos non condonaret, sortisque humanae immemor, statim excandesceret , si magnum illum Homerum aliquando dormitare animaduerterit. Nec est ,
Od quemquam moueat exemplum ZoARis , qui aliquam-iu Christianum mentitus, et in Coimbricensi academia docendi functus munere , postea ad recutitos contribules suos redierat. Nam nec mirum est, Iudaismum pellucere in eius doctrinis. qui per omnem vitam Ι daeum pertinacissimum vapido sub pectore circumtulerat: et, si dicet dum, quod res est, non adeo magni momenti videntur errores illi, suos ibi resellit Cui AC Ius, aduersariis suis plerumque paullo iniquior, nec in illis quidquam ego deprehendo sapientiae Iudaicae, sed omnes video eius esse seneris, ut in eos aeque facile incidere potuerit quiuis alius, harum litterarum rudis , ac miser iste ZoAREs. Si exemplorum numero cem tare iuuaret, paucis , quae alii proserunt. statim ego Opponerem sexcenta alia, facile, ut opinor, unicuique persuasura, non adeo periculosum
esse illud litteraturae orientalis cum iuris prudentia connubium, nec
70쪽
defuisse decora ingenia, quae in utroque scientiarum genere ita feeerint
operae pretium , Ut et iuris, qua pollebant, scientiae ab orientalis istius litteraturae copiis, et his ex illo sapientiae ciuilis thesauro plurimum lucis atque ornamenti accessisse videatur. Quis, quaeso, ignorat, ICto, Io. REvcHLINO , Meeptam esse ferendam felicem illam temporum reparationem , qua litteratura Hebraica, diuturno obsita squallore, et in dida Iudaeorunt tuguria relegata, pristino nitori restitui, ac de carceribus istis prodire coepit i Quam parum itaque memores sunt tanti beneficii, qui partem illam eruditionis pollui veluti ac contaminari clamant , si profanis iureconsultorum manibus , adeo illi oderunt profanum vulgus et arcent, teratur Z Cuinam deinde ignota sunt illustria tot aliorum iureconsultorum, qui sacris istis initiati luerunt, nomina rPublici iuris anno erae Christianae I 628. secerat THEOD. EBERTusElogia centum Iciorum, qui Hebraeam linguam et alias auxerint. Is vero
indiculus facile nunc aliis quam plurimis I Ctorum nominibus atque elogiis amplificari posiet, si otium estet, nec in recenti O nium memoria vigerent illustria Ioai LvDoLPHi et Io. CHRisTOPHORI AGENfEIOI nomina, quorum luminibus nec in iuris prudentia orie talem litteraturam, nec in hac iuris prudentiam offecisse, ipsi nostra a late animaduertimus. Enimuero non est animus, exemplis cum quoquam Contendere, quorum ea est ratio, ut nec quidquam probent, si alia in contrarium adferri possint, et frustra plane proserantur, si iis ipsa roeta ratio refragetur. Quamobrem, quantam ex his litteris utilitatem
sperare possint iuris periti, petitis ex ipsa re argumentis quibusdam d
monstrare conabimur, et, ut opinamur, conficiemus, eas IC o quo
que incredibili ornamento, et usui haud exiguo esse eos se. Neque hic muruta disseremus de utilitate illa, quam eum Christianis omnibus communem inde sibi polliceri possit iuris studiosus, puta , quod sic ipsos diuinarum antiqui foederis seripturarum fontes adire possit, nec solos versionum humanarum riuulos sectari cogatur : quod ipsum tamentanti Videtur habendum , ut vel solum omnes, quae in addiscendis his litteris deuorandae sunt, molestias, abstergere deberet. Nec iam imm rabimur utilitati illi , quam ICtus sibi communem putare posset cum eruditis omnibus, quamuis et ista sit longe uberrima. Nam ut per summa tantum rerum capita atque argumenta eamus, quis nescit, Hebraeos
primos mortalium veram illam sapientiam , tamquam peculiarem, ha- huisse, eamque hodienum in uniuersis scripturae sacrae libris, tamquam in exterso aliquo speculo, relucere e quum , qui inter Graecos non sine strepitu philolophati sunt , omnes ad tantam lucem caecuti uerint, mutitaque de rerum ortu, de mentis origine, facultatibus, interitu, de . Ha P--