장음표시 사용
261쪽
ae pedum librationem, quae auget praecipitium .
Quia vero humanum eorpus est aqua Superficieblevius, licet differentia sit admodum . exigua postquam sub aqua immersum fuit , ascendere debet is ac ratione Praeconcepti impetus altius ascendere, quam ejus levitas Postulem; at que ilha ascensus , & descensus reciprocus motus. iteratur . Verum cum in homine natandhamperis,to aqua per nares . di OS ingrediatur , conden filsatur aer in pulmonibus hospitam; immi&alis. qua aeris pars e Pulmonibus expellitur, quo , fit, ut humanum corpus aquaifixi superficie
gravius, & instar saxi ad fundum labaeud, Tandem Post aIiquot dies caut in tharaea instelusus superat Vim fibrarum, quae jam putrefieri coeperunt, & vasmum humores sermentem scentes in caussa Sunt, cur corpus intumemst r& levius aqua fastum ad Superiora ascendat. ibique instar suberis natet: Si vero ratio aram quaeras cur bruta ex solo naturali instinctu mulmeto facilius natent, quam homines Respondet Nolletus; bomines caput habere cerebro .Ple inum, id metue graevissimum relate ad cor propterea hi I ut in homine natandi imperito caput statim immergatur , dc suffocatio sequatur . At in brutis relate ad corpus c uel est multo levius, eo quod canalibus instruatur BO Io aere plenis, quod ex se aquis imminet ;hinc bruta subjectas aquas pedibus calcantia bab iisdem veluti fuieris sustinetitur di sponta
rs. Simili modo explicatur , cur dignas PI
rima aquae per aliquot dies innatent, Postea ad fundum descendant r.nempe aqua Paullatim ligni prius vacuos, vellae re repletos poros ingreditur, unde ex ingressa aqua, & ψigno fit volumen aqoa superficie gravius, quod propte rea descendere debet. Αqua vero congelain:, dilatae tur ab intrusis particulis salinis, unde fit volumen soluta aqua superficie levius, ut alibi dieetur r hinc Solutae aquae innatat.
16. nan. VI. Pisces aqua graviores , Per ipsam
262쪽
Physsea Generalis. 23sipsam tamen Sursum ac deorsum Iibere iserun tur ex aere Innge graviores quo volunt volant ιμ& aliquando irmnotis alis Per aerem a
Pisces in ventre duplicem gestant folliculum aere plenum , quem Pro libito dila,
tant, vel constringunt . Cum constringunt , condensatur inclusus. aer: atque ad minus vo lumen eorum corpus contrahitur , quod Propterea aqua superficie gravius evadens descendit Cum tollieulum dilatant, rarefit aer, atque auctum piscis volumen fit aqua superficie levius, consequenter i Per ' ipsam ascendit. Tandem, eum aer in folliculo clausus certum quemdam obtinet statum Veluti medium inter summam condensationem , & Summam rarefactionem , fiant pisces eIusdem cum aqua specificae gravi
Latis, hinc in quocumque fluminis loco quie-seunt. Id confirmat Borellus duplici observatione. Primo : ostreae, & Conchilia , aliique pisees hujuscemodi folliculis destituti nunquam Per aquam . ascendunt, nisi a fluctibus jactati .
sed .in fluminis fundo degunt. Secundo : cum euidam Pisci vexica in pneumatico recipiente fuisset disrupta , integrum vixit mensem , nec unquam Per aequum ascendit, sed semper in Piscinae sindo serpentium more gradiebatur. Αvium volatus ita a Borello explicatur.
Prius aves Saltu e terra sese extollunt , tumatis horizontaliter explicatis inferiorem aerem Percutiunt, & com Primunt, a quo ope elasti citatis sese restituente, & quidem inajori vi ,
quam sit Superni aeris resistentia , aves Sur
suin impelluntur, atque ita replicatis aeris im-biis ad magnam altitud inem , veluti per conti-riuatos quosdam saltus aves attolluntur . Qua-i e si quando immotis alis aves sursum ferantur , id proficiscitur ex prae concepta velocitate, quae non nisi per aeris resistentiam Potest Suc
is, Phan. VII. Aqua est aere specifice grZ-
263쪽
'ior cum sit ad ipsam fere ut Looo ἔ.. 1. Potra laquei vapores. Per aurem liber ς assendunt. Σω-Aqua , dum jR Vapores . abit ita dilatatur , ut Spatium occupet I ooo vi Hismajus antecedente hinc aere fit levior, quod
alibi clarius .exΡLicabitun . . .. 1 . Phoen. m. Si accipias tabulam ex ebeno , quod lignum est aqua specifice gravius, ea linque siccam , & mundam levi manu Supra aquae superficiem colloce S., experiundo comPeries eam non descendere , sed aquae innata, e . Si audiem
haec tabula vel madida fuerit. , vel intrX uam
immergatur, ad fundum descendet ia 1Σ. Expι. Dum Sicca . tabula S Pra aquae su- parficiem levi manu collocatur, primo ipsa aI, quantulum descendit, ita ud tota jaceat sub a quae libellam. Deinde ob tabulae asperitates cireumfusa aqua ita circum ipsius tabuia oras s apensa manet, ut quo S dZm veluti aggeres e so imet sensibiliter altiores tabulae superficie , hinc totum spatium a Superficie tabulae , & aquae aggeribus comprehensum aere repletum volumen cum tota tabula essicit ejusdem 4pecificae gravitatis cum aquλ, pro Pterea immota consistit. ta. hulae. Cum vero tabula est madefacta , aut paullulum immergitur , prohibetur , ne circa ejus oras eleventur aquae aggeres, Pro Pterea, utpote gravior pari aquae Volumine , descendit. Rem exemplo illustremus .: si auri, trustum aquηlmponas 3 illico descendet : at . si ex eoden si auro complanato Vas cavum estor mes o innatabit a quar; vasis enim latera impediunt aquae ingressum .in Vasi I caVitate mi; hinc ex Vase, eique incluso e e re sit volumen' aqua superficie levius, quod propterea debet aquae innatare . simili modo de tabula Geni loquendum. Hinc etiam 4ntelliges, cur viridiS fabae Iutamen grani Vacuum aquis innatet . at si internus putamini muscus abradatur , Per aquam descendet; nempe a lanuginis asperitatu irretitus aer volumen componit cum cortice aqua levius, at ab insa lanu
264쪽
nques Ganeralis. 24rgine aerem expellit aqua , & Putamen aqua gr. vius descendit . 23, Phoen. IX. Salis Particulae Sunt aqua sp eitice graviores , & tamen Per aquam undequa que diffunduntur. Laminae cupreae, bracteolae auri subtilissimae, acus chalibet, di alia id gemiε corpora aquis innatant. 714. Expl. Istis corporibus adhaerent plures aeris particulae, quae eorum Pondus comparative ad aquam immiouunt. Accedit inertiam.& vi in cohaerentem aquae resistere , ne ejus φ articulae separentur, quae Vires a minimo metallicarum laminarum Pondere superari neque unt. Eo vel magis quod, dum metalla con tunduntur, di in laminas comPlanantur , minime eorum particulae a contactu recedunt , unde evadunt rariora . & specifice leviora'. Tandem horum corpusculorum figura minus
t apta est ad dividendam aquam; inde enim fit
ut pulveres metallici descendant quidem pexaquam . non item vero metallicae bracteolae . a Cirea salinas particulas erit alibi opportunior dicendi locuS. 1s. Rinn. x. Si in fundo vasis laevigato polita tabula collocetur, quae sit aqua specifice levior , tum infundatur aqua, tabula minime
. 726. Expι. Non ascende tabula , si fundo ita adhaereat, ut inter ipsam , & fundum aquae in-tYudere se nequeat, quo casu nulla est caussai tabulam sursum attollens ; at si inter fundum,& lignum circumfusa aqua ingredi posSit, cum ab imminentibus columnis undique impellatur ad descensum, elevabit tabulam superficie le-
17. Definitiones P Lumen. voeatur aPertura vasis, per quam effluit liquor. Instrumentum, Ailieri Phil. T. II. L vel
265쪽
-xel clavicula ad .aperiendum, vel obturandum, lumen dicitur epistomium. 28. Iactus fluidi .est ejusdem rivulus cum 'aliquo determinato motu e lumino exiliens, qui ex vario luminum situ, &. directione vel aest- verιieaιis , Vel horizontalis . - i . . . L U. Iὴ γυ 19. Scholion . Hydraulici in suἰs domo artitionibus pIerumque ressumunt vaso .cylindrica , suomm 3ciliiseet proprietates .c Sunt magiS nstoe, demonstrationibus optantur facilius. Hoec vasa consideranιur Conis stanter plena, idest ad eamdem semper altitudinem repleto; quandoque ponuntur non Plena , cum nempe sensim deplentur, O continua liqworia fluxione
3o. A qua in eanali superius aperto propria gravitate fluens dicitur Flumen. 3 731. Si aqua in aperto canali fluat unifornviter, it aut in eodem loco sit semper ad ea dem altitudinem, Vocatur flumen ιn statu pedi
73et. Sectio suminis mi planum secans ipsum flumen perpendiculariter ad ejus fundum , di
ad motus aquae directionem . I -733. Corollar. Cum flumen ad datera termibnatur planis inter se parallelis , di ad hor, zontem normalibus , ejusdem fundus est Planum horizontale , vel inclinatum, sectio fluminis eum tribus hiscu planis anguloS essicit re-εhos, estque Par auelogrammum . Erit vero se mlairculus , si fluminis alveus sit cylindrus . 734. Flumen nuncupatur regulare, cujus a veus uniformi materia compingitur; fundus aut horizontalis es di, aut aequabiliter inclinatus ; Ssemenes omnes λrent inter se parallelae, Similes, & aequales, si aqua haberet ubique eamdem altitudjnem. Bregulare vero dieitur Bumen in horum aliquo deficiens , cuius v. g. Gudus asperitatibus interrumpitur , alveus obliquis
flexibus .impellitim: ,ἐ 733. Altitudo viva aquae est quae non retardatur in pristino cursu, imo vero ab altolus aquae ascensu augetur. Altitudo mortuα habetux
266쪽
Physies Generalis . 243 eum aqna in quiete persistit, ut contingit instarnis, aut in cavitatibus inaequalis fundi. 36. 'reussio fluminis est vis fluminis in mo- tu positi contra obstacula . ο3 . Origo fluminis est aquae receptaculum ex quo aqua per lateralem aperturam effluens unicanalem incidit. PROPOSITIO I. In tubis diversest altitudinis, sed
ejusdem Iuminis , i est , aperturae , qui maneanteonstanter pleni , ceIeritates s sidorum pari tempore
. aexeuntium sunt ut radices aItitudinum .
- ο 33. Ueritas hujusce Propositionis , quae est ranum ex Praecipuis hydraulicae fundamentis , nititur luculentissimis experimentis a Mariotio
Gastelli , Torricellio, Borelio , Guglielmino , Nolleto , aliisque habitis, ut proinde Pro hydraulico axiomate haberi possit . -- ,, 739- Scholion. Caussam, unde Producatur velocitas fluidi a vasis Iumine exeuntis su is duplicata altitudinis, Physici plures assignare tenta unt, idque ut obtinerent, in varias abieriant Sententias, quas expositas, & conis sutatas videas in Hydrostatica P. Antoniiis Leechi. Duas hic indicamus praecipuas. Ua- rignonus Censuit a pressione solius columnae superincumbentis Produci velocitatem in flui-- do exeunte altitudinis subduplicatam a concipe enim e Vase altitudinis 4 Pollicum exire,, aquam , Pressio totius columnae erit ut et, ad eoque Velocitas ut et: vis enim aquae fluentis V est ut productum velocitatis in massam.: mas-V sa autem sequitur rationem velocitatis, unde
V posita velocitate et, & massa 2, Vis erit ut 4, V sives directe ut vis columnae prementis. Hoc V ex iocinium plures rejiciunt, quod falso sup V ponat aquam subjectam in motu positam Pre- ' mi a superincumbente, a, qua tamen aper V to Iumine statim separatur. Nevvlonus in V aquae descensu per vas cylindricum putat es- formari eavitatem ad instar eoni habentis api-
267쪽
244 ' mementa in aquae Superficie, atque haec cavitas est eele- ,, i ri S catarceta novvleniana , quam .Videmus in fluidis i inperfectis puta in melle, in adiperi vix Soluto, cera liguςScente, jphorollogijs exurena coni ems . Sc. Cum igitur id hac cati-- .raesδ quodlibet S ratum. descendat qa yelociis tale, qua descenderet per integram vasis altitudinem nulla alia vi , quam sua naturali gravitate animatum, hinc velocitatem obi ,, ne fit altitudinis subduplicatam , sicuti in solidis fibere cadentibus contingit n. Sao ,, Huic Opinioni objeeit Manfredus istiusmodiri e XPel 'mentum: Si Suprema aquae s exficies, , rubro colore tingatur , I idemus hunc colorem D δquae exeunti non Statim communicari, quod ,, t Emen eveniret, si effluentes particula: as
is prema liquidi altitudine descendissentia Sed is legendus Leuchi , qui postquam omnes circa, hoc phaenomenon sente mi a S confutavit, con cludit ab experientia quidem , non a ratione,, de eodem certos non esse . 7ςo. coroII. a. Si vas Cyllindricum aperto infundo Iumine depleatur, Spatia aequalibus te poribus a fluido percursa decrescunt ut numeri impares. Nam decrescente fluidi altitudine d crescunt Velocitate S, Suntque eorum decremenista singulis tempusculis aequalia, ergo decrescent spatia , ut numeri impares : sicuti si solidum sui sum projiciatur, fit ex aequalibus velocitatis decrementis, ut ejus motus sit uniformiter rotardatus , ac spatia decre Scant secundum num ros impares ordine retrogado n. I 3 -- - 4 i. coroιι. II. Sicuti, si solidum sursum Projem. na ea Velocitate, quam Primo momento quisivit, sursum aequabiliter ascenderet kpercum reret spatium duplum ejus , quod motu retaTcim
to describit n. fr3 : ita si fluidum in vasis
depletione velocitatem Primo acquisitam Cori-gtanter retineret , conficeret spatium duplum ejus, quod motu retardato infra idem temPus percurrit , Propterea in vase conStanter Pleno ,
caeteris paribus, exiet- duplum fluidum , quo
268쪽
habentibus squalem altitudinem , 6 qualia lumina exibunt paribus temporibus squcles suidi quantitates .
Probatur ..Nam celeritas utrobiquae aequalis est Cum altitudines 3upponantur aequales s n. 73 3 item portionetin fluidi singulis te meo ribus ex aur=tes aequales sunt, cum lumina sint aeq alia , ergo aequales erunt quantitates fluidi paribushemporibus, exeuntes.s 743. oroιI. I. Ubi lumina fuerint inaequalia , altitudines autem aequales in vasis constanter Plenis , liquorum quantitates exeuntes pari tem re erum ut ipsa Jumina Nam si concipiamus majus lumen is tot exigua lumina aequalia minori lumini alterius vasis divisum , exient P rsingula pari tempore fluidi quantitates aequales ido exeunti per minus-lumen alterius Vasis num. 742 , ergq quantitates Huidi pari tempore e majori lumine. exeuntes simul sumptae erunt ad quantitatem Profluentem e lumine al- tortuus Vasis, ut i tum lumen majus ad lumen
- 2 744. Coroll. II. In vasis ejusdem alii;udinis , ει famplitudinis depletionum tempora sunt inverse ut foramina . Nam liquores effluentes sunt directe ut soramina num. 7s .) : . unt aut e . a in hisce vasis pares fluidi quantitates ergo civius replebuntur, , quae majus foramen habent, ergo tempora depletionum erunt inverse, ut soramina . Si vexo amplitudines forent in aeqv iles, sent depletionum tempora in ratione cum pD- sita. ex , dire hi basium, inversiu sora rninu ri :cujus rei demonstratio similis e4t. Priacedeati 7 3 γ. di i. 743. Corolιarium.Iα Si. Falsa habrierint ae Iu ι-ua lumina, inaequales auten altitudines, ac sue-- abi L a rine
269쪽
246 Uememtatini constanter plena, quantita tes fluidorumν exeuntium pari tempore erunt inter Se in ratione Celeritatum , adeoque ut radices altitudinum num. 738 . Nam quantitates pari tempore e fiassuentes sunt ut spatia percursa, sunt enim in.
hypothesi fluida ut cylindri ejusdem basis , sed
diversa: longitudinis, quae longitudines ex Pri munt 8Patia Percursa : sed, quoniam hic ratio habetur instantanei motus per lumen, qui pro aequabili haberi potest, celeritates sunt ut Spatia s num. 18 I), ergo quantitates pari tempore eaeuntes erunt ut velocitates, adeoque ut ra dices altitudinum n. 738 in. 746. Coron. IV. In hac hypothesi depletionum. tempora erunt ut radices altitudinum , sive ut celeritates, si vasa habuerint eamdem ampli
747. Coroι. V. Si duo tubi constanter pleni habuerint altitudines, ae foramina inaequalia , erunt quantitates liquorum exeuntium Pari tem-POre in ratione composita ex simplici lumi num, & subduplicata altitudinis . Id clare Sequitur ex Corollariis I, III. . 7 8. coroι, Π.. Tempora evacuati Mum in duobus tubis diversae altitudinis , amplitudinis , reseraminis. sunt in ratione directa basium , inm-rsa foraminum, & subduplicata altitudinum, uti ex propositis Corollariis manifesto eruitur . U. CorOLLEM. In tubis. eju de Haltitudinisti luminis qqantitates liquorum emuentium sunt
ut tempora n nam, ubi caetera Pstria Sunt, evidens est majores e luminibus exire fluidi quan titates pro majori tempore . 73o. Coron VIII. Sunt igitur quantitates e fluentes in ratione composita temporis D lumi num de velocit*tum. M Is L. Seholion. Ex fluidorum pressione lateis rati caussam desumpsit Sendrinus , cur fluida ,, exeuntia per tubum- lumini applicatum majo- is rem habeant. velocitatem . Cum enim: vis, quari Particulae fluidb ad. latera, ursentur obliqueis motibus premat particulas. in foramen CO flueR
270쪽
nysiis GeneraIir. 247,, suentes, ac convergentes', utque a recto deis,, Scensu detorquet Perpendicularem foraminio columnam, ut Paled ex contractione venae exiis lientis, cujus diameter intra lumen est ad ,,j ejus diametrum S ad 62 quam proxime, utri observaVit . NevVtonus , hinc fit, ut exeuntis A fluidi velocitas nonnihil imminuatur ..' At apiari plicato foramini tubo . applicati tubi laterari determinant aquam ad descensum juxta perinri pendicularem diremonem', adeoque ejus velocitas non impedita a laterali pressione fit mari jor. Rectius tamen obServat Wolphius, applicato foramini tubo, altitudinem aque incumbentis , & egressum ab orificio tubi pro- is xime urgentis majorem esse, adeoque motum magis accelerari pro maiori applicati tubi lon- ,, gitudine. Hinc enim explicabimus' Mario itiri experimentum, qui lumini trium linearum ,, Va Sis comprehendentis unum aquae cubicum pe- ,, dem applicavit tubum Sex pedes , longum , &,, latum unum pollicem e tum, observavit vasis secundis 37 depleri. Secto in medietate tu- ,, bo evacuatum, fuit Vas secundis 43,, ablato ,, Prorbus tubo Secundis ys. Supradictis non obstant quadam contrariari experimenta. Puta illud Mariotti de duobus is aequalibus tubis pertusis luminibus inaequalisis diametri e quibus quantitates effluentes nonis fuerunt in ratione luminum i nam ex lumine,, Subquadruplo altero , Plusquam. quarta eodemo tempore exivir liquorio quantitas. Item alia ,, ejusdem Mariotti , Polent, & Papini peric , , la, e quibus edocemur quantitates liquorum L ex iisdem luminibus effluentes pari temporeis Varias esse ..is, Nam , ut inquit molphius , . Hydrostat iei,M in- suis demonstrationibus abstrahunt abomo nibus obstaculis accidentalibus, quae irregulari ritatem inducere solenn, quorum praecipua haecis sunt. Primum ubi: foramina vasorum sint ad- is modum ampla ingens eavitas ineumbens foriis ramini non subito impletur; hinc minor fit