장음표시 사용
141쪽
14 Alii enim supponentes v-tuntur,& non dicunt,quare, laut tali3,aut toti
I Quoniam igitur quaeHmus sentibilis eorporis principia, hoc autem est tangibilis,langibile autem cuius est sensus tactus, manifestum est quod
poris sormas δε principia faciunt, sed solum quae iecuu- dum tactu nux seeundum eontra ietatem enim disterent,& secundum tangibilem contrarietatem 3 Ideo neq; albedo, neq; nigredo, neq; dulcedo,& ama ritudo, similiter aute neq; a horum sensibilium eotrarietatu aliqua facit eleme*tum.
haudquaquam esse materiam , atque ea ut mitatorum corporum principia con
sideramus, hoc de ijs cognoscere satis
non est,sed eorum inuestigare naturam, ac numerum oportet. Ἀ Neque enim exacte docuerunt Veteres,quaenam, aut
quot sint elementa, ex quibus corpora mixta fiunt, & constant. Hoc vero facile consequemur, si naturam,& num
rum primarum qualitatum, quibus iacila miscibili constituuntur elementa in uestigabimus. δ Cum ergo eas quaeramus qualitates, quae veluti formε sensibilia constituunt corpora, ea nempe, quae tangibi lia sunt, atq, tactus percipiuntur sensu, haec enim est omnium corruptibilium conditio corporum, ut solo tactus diis gnoscantur sensu, manifestum est haud omnes qualitates, formas, & principia sensibilis constitutiva corporis esse, sedeas solum, quae sensu tactus percipi, &cognosci aptae sunt . Prima etenim
corpora,ex quibus alia per commixtionem fiunt,mutuo activa,& passiua cum sint, ex necessitate contrarietatem habent, atque hanc primario conditionem tangibiles obtinent qualitates. 3 Qua- ob rem nec albedo, nec nigredo , nec
dulcedo, & amaritudo, nec aliae quas alij sensus percipiunt qualitates corp rea constituunt elementa,cum omnibus
142쪽
. SECUNDUS.corruptibilibus haudquaquam in sint
corporibus. Obijcies, qualitates natura priores magis habent rationem principi j, quam qualitates natura D- steriores, sed qualitates visibiles sunt natura priores tangibilibus, propterea quod sensus visus sit natura prior sen sutactus, ergo qualitates potius visibiles, quam tangibiles corporum sensibilium formae sunt. 6 Respondeo et si uisus sit prior tacitu, ideoq; visus obiectum prius esse tactus videatur obiecto, s haud visibiles qualitates tangibilis esse corporis affectiones, quatenus tangibi Ieest , sed quatenus aliam quandam rationem habet. Quare cum omnium com ruptibilium principia corporum quaeramuS, atque omnia tangibilia sint cor-POra , minime autem visibilia, tangibi les potius qualitates primorum statuimus corporum principia, quam visibi-Ies , si et si natura, ac nobilitate iis esse priores videantur.3 Sed omnes inter se diuidere, ac distinguere tangibiles qualitates Opo tet Q ut alijs dimissis eas tantummodo sumamus,quae primae sunt, ipsaque ele menta , ut propriae sermar έ ac principia constituunt . Sunt ergo tangibiles qualitates hae, calidum, frigidum , sic. cum , humidum, graue, leue, durum, molle, lubricum, aridum, asperum, Ia
Qtinnula prior est visitq tiactu, quapropter, & Ribieetii prius.1 Sed non est corporis tangi in bilis passio, secundum quod tangibile, sed secundum a
I Ipsorum autem tangibiliudividendum quales frimae
143쪽
que passiva. 4 Non entin faeiedo aliquid alterum,neq; patiendo ad a. lio dicunt Ias oportet ante ad tua,& pan
sua ad inuicem esse elementa, naiscentur enim,& trans.
Inutantur in se licenti Calidum autem,St frigidsi, di siceum, & humidum, illa quidem quia activa sunt,h cautem, quia passiua diculur. et Calidum enim est,quod cogregat ea,quae sunt eiusdems nem.
ue, crassum,&tenue. 3 Atque ex his quidem qualitatibus graue, & leue, nec activa sunt, nec passiva. ρ Neque enim ex eo dicuntur , quod graue ait ret, ac transmutet leue, aut aliquid ab eo per alterationem patiatur: hic autem non quaecumq; activa , & passiua sumi l mus, sed qua media alteratione agunt,l & patiuntur. 3 At necesse est ad inutia, cem activa, & passiua elementa esse, uti commisceri, & mutuam pati alterati O-nem queant, eaque proinde requirunt principia , quibus ad mixtionem eff-ciendam agere,& pati possint. Quamobrem nec grauitas, nec leuitas elementorum forins constitutivae erunt.si Quoniam vero calidum, & frigidum, humidum, & siccum, quatenus admixtum producendum congrediuntur, illa qui dem activa sunt, atque artificis rationem habent, haec vero passiua, & materiae vicem gerunt, manifestum est has dumtaxat qualitates tangibiles constitutivas elementorum formas esse, si ut ipsam respiciunt mixtionem sumantur. Clare autem patet calidum, & frigidum active admixtionem concurrere.
Nam id calidum est, quod ea congre-: gat, quae eiusdem generis sunt, nempe qus perseuerate caloris actione similem cosequi apta sunt virtutem motivam, raritate ac densitatem. Dum enim ait
144쪽
nuat,ac dissoluit, leuiores partes tenuiori existente medio superiora petunt lo Ca,simulq; uniuntur,grauiora autem infima, ut in cera cum medio liquescit calore apparet, fundum namq; petunt co- mixti lapilli, omnesque simul supernatant paleae. R Etsi vero calidum,ut ignis etiam disgreget, cum in cera paleas a Iapillis seiungat, hoc tamen ideo praestat, ut ea, quae eiusdem sunt generis congreget, atq; ad hunc finem ea, quae . differunt genere secernit. ' At frigi, dum id est , quod omnia aeque unit,&congregat, siue eiusdem, siue diuersi generis sint. Dum enim condensando agit crassori effecto medio propria haud loca petere leuiores,grauior cSq; partes queunt, omne', stimul iunctae manent. Ex quibus patet active ad mixtionem calidum,& frigidum concurrere. Humidum vero, &siccum passive in productione mixti se habere, quae inmixtione ipsis competunt inanifeste declarant. . lidi i Nam id humidum dicimus,' quod Hoprios haudquaquam terminos serisiuat, sed eos facile ab activis in mixti G- ne qualitatibus recipit.Vnumquodque lenim mixtum ob aqueum humidum, quod potissimum ad mixtionem concurrit terminari facillime, ac figurari potest. At siccum id est, quod pro-ll. G S prium
8 segregare enim quod inquiui facere ignem.congre sare est ea,quae eiusdem generis sunt,eotingit enim e - eipere alIena.
s Frisidum autem quod con fungit,& eo regat similiter, 8c ea, qua eiusdem generis, R que non eiusdem generis.
. Teae. Ei Ηnniliniin autem quoia inisterminabile proprio termino facile exiliens terminabile alieno.
145쪽
3 tenue autem repletivum subtilium enim partium, de quod paruarum paritum reis pletivum, totum enim totu angi tenue autem maxime Me est,
prium retinet terminum , &ob conliastentiam dissicile terminos alienos recipere aptum est. In quocumq; enim mixto ob terreum praecipue siccum suscepti ser uant ur,ac retinemur termini. H autem munera in mixtione humidum,& siccum patiendo perficere nemo est, qui dubitet. Nec vero existimandum est assignatas alias qualitates principia element
. 3 Nam tenue,& crassum, lubricum,& aridum, durum , & molle , & aliae quas diximus, ac dicturi sumus qualitates ab assignatis quatuor , ut post riores effectus a prioribus causis dependent, ab activis quidem, ut a causa cfficiente, a passi uis autem, ut a causa materiali, cum ex activarum actione qualitatum in ea S, quae dicuntur pam uae resultent. Atque de tenui, & crasso manifestum id est. Etenim ea est humidi in mixto existentis conditio, ut repletiuum maxime sit, quandoquidem proprios non habet terminos, sed eos facile ab extrinseco ambiente suscipere aptum est , atque ipsum undique tangens sequitur, eique maxime adhaeret. is Tenue autem in mixto suapte natura repletivum est, subtiles enim habet par- 'tes,atqi id facile ipsum replet contines cum totum id,quod continetur totum ic s co
146쪽
Continensi tangat, 'quare manifesium tenue ex humido tamquam ex materia constare,eoque posterius esse. Eodem modo & ad siccum in mixto reducitur crassum, ut ratione ex cotrario deducta
sensu probari facillime potest. Praeterea lubricum ab humido, ut a materia dependet,id enim humidum vocamus lubricum, quod aliquam mixti nem cum exiguo sicco passum est,arque viscosum effectum, ut Oleum, cera, di alia huiusmodi. , Aridum autem ad siccum, ut ad propriam materiam reducitur, id enim aridum est, quod perfecte siccum vide. letur, omnique sensibili destitutum huc lmido, quo perfusum erat, concretum est.
4 manissim est quod ferme qui m erit humidi, et Tu autem scel. E. Ir I Rursus autem lubricum qui
hu du aliquid passum est. velut oleum
3 Porro molle ex humido , durum
autem ex siceo tamquam ex materia
prodit B etenim molle id est quod pra menti facile in seipsum cedit, cuius ihaud superficies rumpitur, sed integra l
seruatur. Atque ob hanc cauiam per--e humidum molle non est,quoniam si comprimatur humidum in superficies tinditur. 3 Verum etsi molle perfecte humidum non sit, cum aliquam 5eci commixtionem admittat, a pra in dominio tamen humidum est, & ob in. clusam humiditatem dicitur molle. l
fi At durum. sieci effectus est, id enim j
a Amplius molle quidem misi, durum aute sicciἐmolle enim quod eedit in seip. sum,& non transmutatur. a Mi m M. a quod quidem laete hvmiadum, &ideo non est humi. dum molle. .i l
4 Dum autem siccieturum eis nim est quod congelatu est.
147쪽
r Dieuntur autem sieeum chumidum multifariam.
et siecum autem priuatur hac, i l . '. - . s palam est,quod udum quidem erit humidi,oppositum autem siccum primi sicci. Tex. Isar Rursus autem humidum , di congelatum similiter: hu-
cedit, concretumque est, omne auritem concretum ex necessirite siccum
i At vero humidum, & siccum mutitipliciter dicuntur; id enim absq; dubio
multiplex est, cui plura opponuntur, quemadmodum graue cui & leue,& acutum opponitur. . At sicco opponitur humidum iam definitu,& udum aeta madefactum in superficie ,3 humido autε tum perfectum opponitur siccum, tum id,quod concretum est,ergo tam humidum,quam siccum multipliciter dicumturi.' Certum autem est omnia sicca,&omnia humida ad primum humidum,deprimum siccum antea definita reduci. 1 Et primo quidem humidum pro udo usurpatur , quod alienam in superficie humiditatem habet, ut lapis aspersus ain qua humidus dicitur: huic autem humueo opponitur siccum,quod talis priua,.tione humiditatis inuoluit. si Praeterea humidum pro irrigato sumitur,quod alienam,& in superficie, & in profundo humiditatem continet, ut lutum. τ' Atq, huic humido opponitus siccum, quod tali humiditate caret. β Quare maniae stum est,& udum, & irrigatum a primo humido,&ea, quae opponuntur sicca aptimo sicco dependere. a. Idem di de alio quoq; Iumido,&
148쪽
eoncreto iudicium est d Id enim humi dum dicimus, quod propriam in pro '
fundo humiditatem habet,quae vi calo ris in lucem educta sit, ut in liquefactis metallis apparet; R id vero concretum vocamus, quod propriam in profundo humiditatem absconditam habet, ut in concretis metallis patet, quae apta sunt liquescere ob latentis eductionem humiditatis. 3 Ex quibus patet hoc humidum,&hoc siccum esse qualitates, quga primo humido,& primo sicco proueniunt. Α Ex his manifestum est ad quaintuor assignatas qualitates activas,&passiuas, omnes alias qualitates duci,
ct ab ijs tamquam a prioribus causis
dependere. s Nec vero arbitrandum est harum qualitatum numerum ad misenorem adhuc redigi posse, ita ut ex his duae dalias duas reducantur.ν Neque enim ad calidum refertur humidu', aut siccum, frigida cum sint aqua , &'terra, τ nec calidum, aut frigidum ad humiudum, quoniam siccus est ignis, ac terra, nec frigidum ad siccum, aut siccum ad frigidum,cum siccus videatur ignis, humida vero aqua , ' nec calidum adsiccum, aut ad frigidum redigitur humidum, propterea quod aer calidus,&humidus existat. Quapropter necesse est has omnes quatuor primas qualitat ca dici, easquς dIgnas csse, quae et irinal mentorum
rvidum enim est,ciuod habet propriam humiclitatem in profundo ra eongelatum autem priuatie
3 Quapropter, & horum ericho e quidem sicci, illud autehumidi. Manifestum est igitur, quod
omnes aliae dimerentiae reducuntur ad primas quatuor
wneq;'enim e lidum, quόd humidum, vul quod si ς eum
' neque humidum quod eati. dum ut quod frigidum. εginoe frigiduni,& siem neu
ro Quapropter hecesse est quatuor dine has.
149쪽
I Quoniam autem quatuor elementa sunt, ipsorum autequatuor lex coniugationes, c; a 237 ra eontraria aurem non natae sum c iungi, calidia et di frigidum esse idem, i crursus humidum.&siccum imis
mentorum formae, ac princ iphi sint, quatenus ad mixtorum constitutionem corporum diriguntur. East nim ex se sibilibus, ae tangibilibus qualitatibus elementorum principia statuere consentaneum videtur, quae omninm priamae sint, & ad quas omnes aliae reduis
, His de primarum numero qualita tum,quae elementorum formae,ac principia sunt, determinatis, quotnam re rum elementa statuere Oporteat, ex harum combinatione qualitatum inuestigare necesse est.
i Quoniam igitur quatuor sunt priamaequalitate ., quibus corpora simplicia militorum elementa fiunt, harum autem combinationes qualitatum sextadium modo possibiles sunt, atque oppositae coniungi qualitates,propriaque seruare actum , &j perfectionem GmuleXistentes nequeunt, non enim calidum cum frigido, aut humidum cum sicco esse, ac iungi potest: 3 quatuor ex necessitate primaruma combinatio. nes qualitatum erunt, calidi, & sicci,
optimo' quatuor simplicia erunt cor pora, quae in rerum mixtione apparent ignis, aer,aqua, & terra primarum quatuor combinati ea qualitatum nactia
150쪽
Ignis enim calidus,& siccus est, aer calidus, &humidus, cum e X genito vicaloris vapore prodeat, aqua frigida, di humida,terra autem frigida,& sicca ,ss ut cum aliqua ratione singulis corpo- tribus primis distribuantur formae, 'ac principia , sicq: rationi eorum consen
Sed quaternarium elementorum numerum haud excedi, & oppositis esse distincta qualitatibus elemctalveterum
auctoritate confirmari p cst. ii.
Omnes enim, qui simplicia corpora esse rerum elementa dicunt, alij quidem unum, alij duo, alij tria, alij qua
tuor inuehunt elementa. Quicumque igitur unum dumtaxat asserunt elementum, atq e X eo condensato, ac rarefacto gigni omnia censent, duo rerum activa statuunt principia, rarum, & densum, aut calidum ,& frigidum. 3 Haec enim suapte natura a gut, atq: ijs unum lueluti materia supponitur elemcntum. 3 Qui aut e duo elementa esse aiunt, quemadmodum Parmenides ignem, diterram, quae interiacent aerem, & aqua ex horum essici mixtione raritate, ac densitate media inquiunt. i l
Eodem modo, & qui tria esse rerum a firmant principia, ut Plato in Sophista, medium quoddam asserunt elementum ex duorum mixtioue geni-
est, aer aurem ea lidii , N humid , velut e uaporatio enim aer, aqua autem frigida , dc humida,terra autem stirida, &. sectae i. i Σε ut rationabiliter distribuantur disterentiae primis corporibus,ti multitudo eorum sit secundum rauoue uti
corpora elementa faciun haquidem unumdat autem duo hi autem tria, hi autem quatuor faciunt. a Quicumq; igitur ummi mi uni dicunt este,deinde den-fiate,& raritate alia generant, his continest. duo facere principiam tarum, Ec dinium, aut calidum, S frigidius Irae enim , quae operantu avnum supponitur quemad
a simiIiter autem qui tria dicunt, quemadmodum Plaωto tu diuisonibus, medium