Gallicae grammatices libellus, R. Stephanus latine conscriptus in gratiam peregrinorum, qui eam linguam addiscere cupiunt

131쪽

r13 ORAM M. GALLic L. Murbre,vbi m vertitur in b. nr Tener, Tendre. Gener, Gendre. Generate, Engendi eri Venus, veneris, Vendre. et via de Vendredi, Latine dictus, dies Veneris. Minor, Moladre. Ponere, Pondre. Tenerem, te Tiendrve.

si Consiuere,Co dre. mi Cumulus,comble,Cumulare,Coliter. Humilis, Humble. Similis,sembLble: unde Re obterint Spinula, sistingte. Latine dicitur Acicula. . Quod ad supradictam tertiam rationem attinet,vocabula Latina terminata in O,addendo nad finem, facimus nostra: veluti, Carbo,charbon. Rebellio, Rebellion. Cato, Caton. Religio, Religion.

Cicero, Ciceron. Sato, Savon.

Confessio, confession. Seditio, sedition. Opinio, opinion. Sermo, sermon. Pensio, Pen lan. Suspicio, fou*eson./ Verum quaedam terminata in io, non retinenti quando fiunt Gallica: veluti, Mansio, Maiμα Oratio,Oraison. Venatio,vena on. Ratio, Raison. Ex nonnullis istorum,sormamus verba primet coniugationis, quemadmodum ex Latinis: v luti ex Facon,Famner. Question,Que lionnem.

Moisson, Mori onneri Quaedam ex illis terminamus in &veluti RH- anatio, Estimation, Eslime. A ustultatio, coute. Ceusino clation & cesse. Homo, Homme. Maiores nostri

132쪽

Iasnostri frequenter scripserunt Hom, insignificatione impersen ali passiua: veluti ut Gallice ve terent, Curritur scribebant, hom couri, vel thom cour tanquam si Latine diceretur, Homo currit: unde factum est nostrum On dit,on fuit, pro Lastino Dicitur,Fici h ablato,& m verso in n. Magni.tudo, Magnitude, ordo, Orbe , interponendo r. Margo, Mage. Imago, inruge. Virgo , Vierge. Sic serὶ sit ex omnibus quae Latine terminantur indo,uel gQ. Ex vocabulis Gallicis masculinis terminatis in e , facimus λminina addendo spe . veluti ex Prince, Princesse.Mailhae, Mai Tresse. Hone , Hossesse. Conte,Contrist. Quod si desinant in consonantem, adiungi mus e adster veluti ex Duc facimus Duchesse . ex

Vocabula Latina terminata in a, in as, vel ines,fiunt Gallica,terminando ea in esse : veluti ex Duritia,vel Durities,facimus Dures , aut potius

Duret L

Gentilitas, Gentillisse. Pigritia, Paresse. Laetitia,Liesse. Ruditas, Rudesse. Largitas, Largesse. Tristitia Tristes. Nobilitas,Nob p. sic Muniitrix, Menteresse.

Nutrix, Nourrisse. Dictum est supra in quarta ration e , Ut faciamus Gallica vocabula ex Latinis, nonnunquam

ex principio vocabuli Latini auferri literam vel syllabam :velut ex Sordidus, Ord, e, Sordida

133쪽

13o ORAM M. GALLICA.

In quinta ratione etiam dictum fuit,frequentissime auferri ex fine vocabuli Latini litera vel syllabam, ut fiat vocabulum Gallicum: maxime in vocabulis Latinis terminatis in ulus , via, viti: veluti Articulus, Artich.Titulus,Tule, vel potius

Angulus, Angle.unde Anglit. Stabulum, Estable. Bubalus,Bti . Tabernaculum,Tabra iacie. Circulus,Cercle. Vngula,Orile. Regula, Regie. Vocabulum,Voc . Verum ex Calamus facimus chautae:ex Periclinium, Peril. Nomina Latina terminata in I LIs, Vel BILIs. Quae terminantur in I L I s , vel BILIs apud Latinos,nostra facimus terminando in te vel bis. veluti

Agilis, Agile.

Amabilis,Atinable,vel Amiable. 3Credibilis,cmtale,vel crodiabis. Durabilis, Durabis. Honorabilis,Honorabie. Laudabilis,Louabis. Venerabilis, Venerabli.

Mobilis, Mobile. Vendibilis, vendibis ASimilis,sembuble. Uendabie. S teritis,sterile. Vtilis,Vtile. Verba Latina terminata in FICO,Vel Go. Verba primae coniugationis Latinorum, te minata in Fico,vel Go,facimus Gallica auferen

134쪽

rortiscare, Fortifer. Mollificare,Mol re.

Magnificare, Marnifer. Publicare, Publier. 3Mendicare, Mendier. Sacrificare,sacriferi Verum a Fatigare dicimus Fatiger: a Mitigare, Mitiger: a Fustigare, Fusister. Verba aut Nomina Latina in INA, vel in ARE. Quibusdam aliis Verbis aut Nominibus auferimus IN vel INA, veluti,

Nominare,Nonimen Foemina,Femnae. Germinare,Germeri Lancinare, Lancer, hoc Terminus,Ternae. est Pungere. Lamimi, me.

G Latinum ablatum. Aliis aufertur g,veluti, Plaga, Plaγe.Paganus, poen. Sagum se. Nomina in Atis. Nomina Latina terminata in A L 1 s, sunt Gallica auferendo 1 s a fine, Liberalis, Liberat. principali , principat. AEqualis, a Nuptialis,Nuptial. 1 Generalis,Generat. Regalis, Robta Talium pluralis fere in omnibus terminatur

in aula, Liberaul Generaula, Principaula. Multa ex his mitant a in e : veluti Naturalis, Naturet, terminatum ut solennel, Matemel, Fratemne Paternet. De Latinis terminatis in M E N Τ V M. Terminatis in MENTUM aufertur V M, ut fiat nostra: veluti Sacramentum,Sacrament. Iuramentu, Iumnent. Fundamentu, pondement. Vnguentum,onPent. Monumentu, Monument.

135쪽

r3h G R A M M. GALLICA. Vestimentum,Vestement. Pauimentu, pauementi Nutrimentum,Nutrimetit vel N ourris menti Terminata in LENTVs fiunt Gallica auferedo v s: veluti,Fraudulentus,Frauialent. Opulentus, opulent. Sanguinolentus, sangiant, Somnoletus. somnolent. dc non sanguinolent. Nomina Latina in ARI Us &ARIVM. Quae torminantur in A R I V s & ARIUM, quum fiunt Gallica,terminantur in IER: veluti semurier, a Scraturarius, si Latinὸ dici posset. Armurier,st Armaturarius. Istinguer, a Spinu-Ceincturier, a Cincturarius. larius. Cousturier, a Consuturarius. Cremter,a Granariu.

Larmier, a Lachrymarium, quod est veluti cinctura domus facta gypso, aut calce , aut la pide,reiiciens guttas quae sunt veluti lachrymae) decidentes de tecto procul a pariete. Pmnier, Pommie Potrier eurier. dc fere omnia alia

nomina arborum,quq dicimus Latinὰ Prunus, Pomus,Pyrus, Moms,Prunarium,Pomarium, Pyrarium, Morarium. Leurier,a Leporarius. Vergier,ὶ Viridarium. poullier,vel Poussalier i voicturier, a Voctur Pullularium. rius. Verum ab Armariu dicimus Armoire: a Donarium, DouaireMά Caldarium,Chaudiere: a Not rius, Noratae: a Secretarius, secretaire: & ab aliis huiusinodi infinitis. Nomina Latina terminata in o s V s. Vocabula Latina terminata in osus, facimus Gallica auferendo v s,& mutando o in eu,

aliquando

136쪽

DE PERM V T. LIT. 133 aliquando in u: veluti Vinosus, Vineux, Vineusci mutando x in s. Ambitiosius, Ambitieux, Ambiatieule. Odiosus,oleux,Odieule,&alia huiusmodi, de quibus dictum est in mutatione o in eu. Me-brosus, Membru.Carnosus, Churnu. Verum dicimus a Ialosius si dici posset Latine) Iahu Ialous vel Ialetix. Nomina Latina terminata in I s,V S, V M. Multa nomina,sue substantiua,sive adiectiva secudae & tertiς declinationis Latinae laut Gallica,auferedo Vs,vel V M,vel is. Illis vero quς duas consenantes habent ante V s,Veluti r x,n n. In m,li Galli auferunt alteram illarum consonantum una cum v s , veluti substantivis secundae declinationis,Currus,Ciar, Ciarrol. V annus, Van. An-nu S,An, Vel En, unde Anien , pro anno proximε praeterito.vnde etiam dicimus, Antenois, pro eo

quod est anni proxime prςteriti, aut duorum an

norum,

Argentum,Agent. Aurum,or.

Campus,Champ. Ceruus, Ces. Catus, Char. Cophinus, Cophin.

. . . .

Vinum, vin .

137쪽

Adiectiva secundae, Bellus,Bel.

Bonus, Bona Diuinus, DIum. Durus, Dur.

Frigidus, Froid. Longus, Lori, Niger, Notr. Obscurus, Obscuri Peregrinus,Peregrin. Profundus, Proseon

Purus, Pur. Q o Sccurus, Seur. Malus, Ma vel Mauuab.Smdias, Sotird. Marinus, Marin. Tardus,Tard. Masutinus, Mann. Vicinus, Volsin. Maturus,Meur. Vnus, Vng.

Adiectiva tertiae, AEqualis, ii. Mollis, Mol. Breuis,Bries. Qualis, Quel. Dulcis, Doula. Subtilis,soam, vel

Fortis Fort. Subtil.

Grandis,Granss. Talis,Tel. Grauis,Gris. Viridis, Veia, Sic formantur vocabula Gallica a Latinis terminatis in N s: veluti Amans , Aimant: Vidensi Voyant: Legens,L .nt: Seruiem,seruant.

Istis omnibus. siue substantivis quς habent ta

minina,sive adiectivis, adde e , ut formetur mlninum: veluti, Amante, Bonne, Cerue, Chate, Vale,Grande, Male, Martine, Prosionde , Quentine, Ronde,Souiae,Tard Vo ante,&c.

Vide autem vi,si vocabula Latina habuerint consonantem duplicem, veluti Mollis, Bellus: eadem facta Gallica, in taminino retineant co- sonan

138쪽

senantem illam duplicem ante e: veluti ex Mollis. Mol,Molle :ex Bellus,Bel, Belle. Quod autem ad masculina Gallica attinet terminata in f, fit foemininum mutandos in e* ve luti Bra , B risue: Cer erue: Fugitis,Fugitive.Gris.

Alia nomina secundae vel tertiae declinati nis Latinae terminata in I s & V S. Sunt 8c alia Nomina secundae & tertiar doclinationis Latinae quibus aufertur i s vel Vs,&earum loco ponitur civi fiant Gallica, tam adi ctiva, quam stubstantiva. A diectiva, veluti Amplus, Amph. Indignus,Indigne,

Dignus,Digne Largus, Te. Firmus,Fe . Rarus, stare. Substantiva, veluti Asimus, ῆe. Pomum,Pomme. Circulus, Cercle. Prunum,Prune. Morum, Meum. TruncuS,Troncho Mundus, Monde. De tertia,

Agilis, Agile. Mobilis, Mobile. Debilis, Debile. Nobilis, Noble. Fragilis, Fragile. Vulgaris,Vulgurie.

Gracilis,Grege. Nomina Latina terminata in E R. Nomina Latina terminata in E R , tam secundae quam tertiae declinationis, fiunt nostra, transponendor&e pro omnibus generibus.ut, Acer,Agre. Alacet, A gre.

I iiij

139쪽

13ς GRAM M. GALLICA, Alter ,Autre. Niger,Nstr.

Asper Al re. Noster,N onre. Campester, Champestre. Ruber, Rouge. Celer, Leleri Saluber, salubre,

Liber, ra,rum, Deliure. VesiperJ re. R transpositum. R etiam vocabuli Latini transponitur aliqua do faciendo illud Gallicum,ut Pro, Pour. Verus,

nulli derivant a Granire, voce ficta, quasi signi ficaret Munire grano. Vnde etiam deduceretur Garmson.quo nomine intelligitur munitio urbis, facta potissimum granorum asseruatione , aut etiam militibus urbem tuentibus. Ab hac voce Garnision quidam aiunt derivari etiam Gason: ob assiletam improbitatem huiusmodi militibus quos Garnipons appellamus. unde etiamdicitur,

Nomina Gallica facta ex genitivo tertiae declinationis Latinae. Nomina Gallica formata a genitivo tertiae declinationis Latinet,ut plurimum retinent consonantem genitivi : in aliquibusi quod cons

nantem sequitur,vertitur me:vt, Anas anatis,Anate. Glans gladis,GLn Glande. Ars artis, Art. Lens lentis, Lente. Calix calicis,Calice. Lepus leporis, laeure. Flos floris, Fleur. Mons motis, Mont CT Mo- Fraus fraudis,Fraude. Migne.

140쪽

Nutrix nutricis,Nourrice. ce,dc Pou e. Opus operis, Oeuure. Pons pontis,poni. Pars partis, Part. Salus salutis,satur.

Pes pedis, Pied, A nominibus Latinis habentibus sin medio auferimus literas quae sequuntur si quum Galliaca facere ea volumus: ut, Ambrosius, Ambroile, occisiis,occu. Augustinus,Augustin. Omissum,omin Dionysius, Denis. Pisum,POU. Franciscus, Fiwasos. Prothasius, Protiast. Genaasius,Geruau. Valesius,Va u. Quae desinunt in E V s, significantia rem factam ex aliqua materia, facimus Gallica praefigu-do de eorum primitiuo: Vt,AEreus,D ararn. Plumbeus,De plomb. Argenteus, o argenti stanneus,D'enam. Aureus, D'ori Te reus, De terre. Ferreus,De fieri Verum si sint Participia praeterita,pro alus ponimus e , ut in linguam Gallicam transeant: vo, luti, Deauratus, Dore. Argentatus, Argente. Ferr rus,, Ferre. Plumbatus, Plombe. Aliquando vocales dictionis Latinae in diphthongum redigimus, interiectam consonantem detrahentes: ut Satur, Saul, vel saοul. Saturare, Sauler. Securus, seur: unde Alpureri Securita si

De nominibus Gallicis desinentibus in die. Multa vocabula habemus derivata a dictions.