장음표시 사용
211쪽
Tractatus VII. Secundae Tartis
Secundus contractus usurarius est , quando merceatores,& artifices vendunt ad credentiam usque ad certum terminum: & propter hanc dilationem solutionis, appreciant rem plus, quam valeat. Hoc enim fit in fraudem usurarum. cap. in ciuitate , &cap. fina. de vi ur. Tertius contractus usurarius est: quando aliquis indiget pecunia, vadit ad diuitem , rogans, ut mutuet sibi, offerens pro securitate hypothecam bonorum suorum: cui ille respondet, nolo mutuare, sed paratus sum emere pro eodem precio, & usque ad certum tempus retrouendere tibi pro eodem precio : Secundum enim Hostiens in cap. ad nostram; de emptio. & vendi. hic contractus praesumitur fieri in fraudem usurarum, maxime quando est in qualitas in precio : ut quia ille vult emere multo mino-Ii precio, quam valeat res. i. Quartus contractus usurarius est ; qnando quidam emunt possessionem , vel domum valentem mille, & quinquecentum , vel sexcentum, aut cim ca . Deinde locant eam , siue dant ad emphyleo sim ipsi venditori, habita consideratione precij in emptione soluti, recipientes pro fructu annuo quinque pro centenario soluto. Iste enim contractus est illicitus, & praesumitur factus in fraudem usiurarum , secundum communiter Doctores , de empta& vendit. cap. ad nostram, & in cap. illo vos: de pigno. & secundum Hostiens in sum. Quintus contractus usurarius est, quando alia quis ponit pecuniam in societate,ut lucrum faceret ex ea, ita quod unus ponat pecuniam , & alius oporam personalem : Hic contractus est licitus, dummodo sit negotiatio licita,alias non, cap. per vestras, de dona. inter vir. & uxor. &ideo uterque potest a cipere lucrum, tam ponens pecussiam, quam poneno operaui: quia plerumque, quod pecuniae de-
212쪽
e', per operam cippletur. Vnde sciendum est, qu Ad potest quis deducere in pactum, qudd ipse accipiat
tres partes lucri ,& alius solum quartam partem; S hoc quando quis ponit plus in societate, siue ratione pecu uiae, siue ratione industriae: Arbitrio e
go boni viri aestimabuntur, an illud plus, quod in societate ponit quis, correspondeat illi pluri, quod de se ei et a te percipit. Similiter ad propriam conscientiam recurrendum est . Si autem unus plus aItem non conserret, tale pactum non valeret. Ex quibus concluditur alius casus usurarius : videlicet,
quod si quis paciscatur, ut habeat duas partes lucri,
& unam tantum damni, & alius duas partes damni, & solum unam lucri :& tamen ambo aequaliterponunt in societate, vel respectu pecuniae, vel respectu industriae: Iste contractus est illicitus, sciendum
est quoque, audd aliquis pollet dare licit E pecuniam
ad societatem , vel pecora, non facto aliquo pacto de lucro, sed committendo discretioni ipsius recipientis, ut assignet partem lucri, vel damni, secundum quod ei iustum videbitur. Vnde si ille non benὰ alliguaret, non solum in foro conscientiae te neretur, ted etiam posset cogi satisfacere ad arbitrium boni viri. Sextus contractus usurarius est, quando aliquis dat pecuniam ad societatem, aut pecora cum hoc pacto, quod capitale sit saluum , iste enim contractus in soro conscientiae fieri non potest. I . quaest. 3 cap. plerique, in gloss. Septimus conrractus usurarius est, quando aliquis dat alicui mercatori centum ducatos , vel cenis tum oues alicui rustico tenendas ad societate,& ipse vult habere commodum de toto, & non vult sentire damnum, nisi de dimidia parte eapitalis, & tam εalius tantum ponit in societate, sicut ipse ratione operet,& industri , vel alio modo: talis enim contra-
213쪽
ctus est iniquus, secundum Raym. Sc summam Com
ess . lib. 2. titui. 7. Octauus contractus usurarius est, quando aliquis dat ad societatem certa capita ovium aestimata cerro precio, hoc pacto, qu5d rusticus non accipiat aliquam utilitatem, donec, qui dederit, recipiat prius totam sortem ex 'tibus: vel si quis paciscatur, quod antequam rusticus accipiat aliquid, restaurabit destribus omnia mortua: his enim pactis est quasi velle facere oves immortales,&ideo est illicitus iste c tractus: ut habetur in sum m. consess. lj b. 2. titul. I. Sunt autem plures alij contractus usurarij, qui fiunt a diuersis hominibus, maxim E a campsoribus in cambijs suis, quos causa breuitatis praetermitto. Vnde sciendum, quod ars campiorum, non est de Cambio- se illicua ,si debito modo fiat: Sed, ut inquit S. Anto. rum ge- in g. par. sum. lit. 8.diuersia sunt genera cambiorum. neraquot Quiddam enim dicitur cambium minutum,& reas . te solum : ut quando quis habens ducatos in auro , vestet monetam e vel habens monetam, vellet auru, aut alterius generis pecuniam , campsor vero vult tantum pro ducato: & hoc est licitum,si accipitrarionabilem patrice consuetudinem: potest enim aliquid accipere pro labore suo in numerandor & ratione expensarum, quas secit pro pensione, & ministris. Ratio namque laboris, & expensarum habenda est c. magnae: extra de vot. Et licet aliqui dicant, hoc lucrum solum licere eampsoribus facientibus illam artem, tame etiam alijs sit licitum aliquid pro labore numerandi accipere ; licet non tantum , quantum illi, qui tenent banchum ad istam artem. Secundum cambrum dicitur etiam reale, sed perliteras, quod sic fit. Quidam indigens pecunia Romae, nec eam volens secum portare propter periculum, dat campsori centum an reos hic, ut sibi faciat dati totidem Romae , ubi non valent tantum, ita P cam Psor
214쪽
campsor lucratur quinque, vel sex ratione huius valoris: vel si Romet tantundem valent, ipse eampsor fa cit litera alteri campiori Romae, ut illi det nonagintaquinque:& dicit S Ant. φ iste est contractus nominatus: Do, ut des, deseruiens utilitati hominum, rationabiliter institutus e S potest licite accipi lucrum :& hoc ratione luboris in scribendo,& alijs expensis pensionis, & ministrorum periculis multis, quibus subiacent camp res. Nemo enim cogitur de suo facere beneficium I O. quaest.2. cap. praecari
& r. Corinth. cap. 9.Cambium tertium dicitur siccum,& per Venetos ietiam ad libras grossorum nuncupatur,&idem est. Et fit isto modo: Indigens pecunia Roma existens,
accipit a mercatore centum florenos restituendossbi inde ad mensem, sed cum illo valore, qui valebunt inde, valebunt inde ad decem dies a tepore dictae pecuniae acceptae Venetios illi centum florent, quando valent plus , aliquando minus, & valde ra- Io . Hoc arbitror usurarium contractum, quia hieest mutuum ,&sub specie lucri, quorum primum
est materia, secundum ut forma in peccato usurae, nec excusat dubium, ut in cap. nauiganti: extra deussit. Et ista cambia dicuntur sicca, eo quod in veri. tate sunt sicca a charitate proximi, & siccant animam a gratia Dei,& ideo sunt prohibita, secun- idum communiter Doctores; causa breuitatis petatranseo. de quibus vide Sanctum Antonium: ubi impra,& Siluest. in verb usur. . per totum. Quot modis variatur contractus societatis Re- Confra
spondeo , quod tripliciter. Aliquando unus po- ctus cietiit tantum pecuniam , & alter operam corpora- taruq omlem . Aliquando unus ponit pecuniam,& Operam : modiuva alius pecuniam tantum. Aliquando autem ambo risitir.
ponunt in societate pecuniam,& opeiam, vel pecumam tantum, & in omnibus seruanda cst aequitas.
215쪽
- , , Tractatin VII. Secundae Tartisne aliquid fiat in fraudem usurarum . Vnde, si v nutponit in societate operam latum, alius ponit librax triginta ad tertiam partem lucri , & damni, lioc est ad lucrum,& damnum decem librarum, viginti r
manentibus semper salvis: hoc calia posito, nisi il- lle, qui operam ponit, mercedem recipiat pro labore, quem sustinet pro commercio decem libratum, quarum luctum , & damnum spectat ad illum qui pecuniam dedit: Nam viginti libras mutua uit mercatori pro commercio decem librarum tantu pertinentium ad lucrum,& ad damnum illius,qui pecuniam dedit, cum iit recepturus viginti libras, quς nostant in periculo suo, & commercium circa decem libras. Debent enim viginti librae stare periculo suo, sicut,& al: us, qui operam gerit, & etiam debet stare lucro illius, qui operam poni C. quia qui habet onus. conueniens est, ut habeat emolumentum . Et ideo si
ille, qui operam gel it, nihil habet pro mercede Iaboris exhibiti in lucro, quod accidit illi , qui pecuniam dedit, usura committitur : quia in hoc casa, ille, qui pecuniam dedit, nihil debet habere pro vigin
datur i licita. ti libris, ad similitudinem mutuantis, qui racion ς mutui, nihil potest habere vltra sortem. Quando
enim contrahitur societas, ita quod unus ponit pecuniam,& alius operam licitus est contraditis: dum tamen seruetur aequitas socialis: hoc autem non est in proposito quia si mercator recipiens pecunia,& ponens Operam , postquam emit merces , perdet eas, perdit viginti libras & operam corporalem: collator autem pecuniae non perdit, nisi decem,&non operam corporalem: casus ergo non est licitus,
sed in fraudem usurarum factus. Quot modis societas reddatur illicita Z Respon. quod pluribus modis.Primo quando negociatio. est
illicita cap. per vestras de dona .inter vi I: &vxor. Secundo quando pecunia non subiacet periculo eam conserentis:
216쪽
conserentis: hoc est , ut si pereat, tota illi pereat.
glos . cap. plerique. 14. quaestio. 3. Tertio, quando aequalitas non seruatur, & pro quantitate partium collatarum lucrum non diuiditur . Nauar. Manua. confessi. capit. IT . num. 2s I. quod autem sit usurarius , quando periculum ad unum ex socijs.tantum pertinet. Abb. cap. nauiganti . num. II.
de usur. Ex quibus sciendum est . Primo, quod si quis ponat in societate operas siuas , alius scutos centum, ad tertiam partem lucri, & damni, idest ad lucrum, & damnum quinquaginta,& quinqua
ginta remaneant , usurarius est : quia ex parte pecuniae, quae remanet fatua , est mutuum cum lucro. Secundo, quod si capitale perdatur per operas praestatas , damnum erit proprium ponentis: quia ex pecunia , & industria consertur unum tantum . Tertio, quod si damnum euenerit persionae: ut puta, quia defendendo pecunias, fuerit vulneratus, tale damnum erit commune , & alter Gocius tenetur contribuere expensas: haec Sylvest. in verbo
societas. igitur lucrum , & damnum in societate erit conserendum iuxta quantitatem pecuniae , &qualitatem operae arbitrio boni viri iudicandam . Quando est licitum accipere ad usuram Re- Ad Uu- spond. secundum Sanc. Thom. 2.2.quaest. 76.qudd ram acci ad hoc, ut quis possit accipere ad usuram sine pecca- pere qtiato: oportet, quod mutuans sit de se paratus ad do sis litim utuandum sub usuris: Si autem inducatur, pec- tum. cat mortaliter eum inducens, etiam si sit in nece .state: quia minus malum est illi rapere violenter
ea , quibus indiget, quam facere ipsum per usuram
peccare mortaliter et quia in extrema necessitat: omnia sunt communia . Item requiritur, quod accipiens ad usuram sit in necessitate, tunc enim excusatur. Intelligitur autem necessitas, qΠamuis
non sit extrema, dummodo homo non accipiendo
217쪽
. tente ιν. distinctio. 11. articu . s. quaestio. s. &H . in sum. lit. de usu. ubi dicit, quod qui in ne-CeslItate accipit ad usuram, non peccat: sed mortaliter peccat, si sine necessitate. tam mor cuniam mutuam dederis uilis meo pauperi, qui tale. habitat tecum, non urgebis eum,quasi exactor, nec
vluris opprimes. Item Leuit. cap. 2 s. dicitur. P
cun ram non dabis fratri tuo ad usuram,& frustum lsu pera bu nda uria ira non exiges. Irem Deuteron. Cap. 23. Fratri autem absque usura id, quo in diaget, commodabis, ut benedicat tibi Dominus Deus
f tuus In omni tempore tuo in terra. Item Nehemio, Cap. S. dicitur. Increpavi Optimates,& magistratus,& dixi eis, vi uras ne exigatis a fratribus vestris: sed
cente limam pecuniae, frumenti , Esi vini, & olei quam exigere soletis ab eis, date illis. Item, Pr uerb. cap. 18. Qui congregat diuitias ex usuris, &Tς nore, In malum suum congregat eas. Item Psalaq. Domine quis habitabit in tabernaculo tuo aut quis requiescet in monte sancto tuo, &sequitur, qui pecuniam non dedit ad usuram. &Psalm.1 . Non defecit de plateis eius usura ,& dolus. M 'Plaim. 8 i. Ex viris, & iniquitate redimet animas eorum. Item , Mech. cap. 18. dicit Deus. Vir si
fuerit iustus, & pignus debitori reddiderit, ad usuram non accommodauerit, & amplius non acceperit, vita vinet, ait Dominus Deus. Secundum legem etiam euangelicam tenentur indigentiam pauperum sine usura diuites teleuare. Luc. cap. 6.
Mutuum date nihil inde sperantes. Qiue authoria lias Inducitur in decretis . distina Σ3. . his igitur . iα in cap. ne hoc. i . quaestio. . & etiam in cap. si Perco.
218쪽
per eo. de usur.3 in cap. consuluit, eodem titui.& r . quaest. 3.in cap. putant. Secundum legem etiam naturae , diues pauperis necessitati, ut sui ipsius subue- ςnire tenetur, dicente Christo, Matth. cap. 7. omnia quaecunque vultis , ut fac igni vobis homines, de vos
facite illis. fCum ergo usura sit obntra legem Dei : ideo lex
humana non potest cum concedere : quapropter Ecclesia statuit, ne ullo modo usurae accipiatur.' u dilagesima septima distinctione, cap. quoniam. Et inclem. cap. ex graui, de usu. dicitur, quod quicunque pertinaciter asseruerit usuras posse fieri sine peceato , pro haeretico debet condemnari: Et ibidem excommunicantur excommunicatione maiori, tam, Potestates, quam capit an ei, rectores ,& consules ect quicunque alij staturum facientes, quod usuraero sit ut exigi. Item, qui ad soluendum vi uras compellunt, & iudices, qui soluendas esse viras iudicant,& qui operam dederint, quod usurae solutae non repetamur: & qui statuta editam usurarum fauorem, infra tres menses non deleverim de libris, s possunt: &qui saluta, vel consuetudines stipervsuras piae sumpserint obseruare, omnes sunt e conata iani cati: ut patet in dicti clem. cap. ex graui. de Fiar. i Vbi sciendum est secundum Raym. Primo quod usurar prohibitς sunt authoritate Dei, qui super omnes leges est. Nam cu par in parem non habeat im-Perium .ext. de elect. cap. in tonuit: multo minus, minor in maiorem: ergo Imperator terrenus non po- 'tuit condere legem contra Deu . Secundo,quia sunt contra naturalem iustitiam, quia venditur id, q3 non est. Unde naturaliter illiciis sunt, sed cotra ius naturale nulla lex valet. dist. 8.g. his. 3 2. l. 7. cap. flagitia.
Tertio, quia & in iure ciuili dicit lex, φ sacrae legesaeon dedignantur secros canones imitar6specialiter' N in ma-
219쪽
Tructatin V II. Secundae Tartis i
in matrimoniis, &vsuris: sed secundum canones non possunt exigu ergo nec secundum leges. Quarto, quia dicit Imperator se amplecti quatuor con- rcilia uniuersalia , adeo ut per ea sitis legibus derogetur: Sed in Niceno concilio. quod est unum de illis,
reprobantur vlulae, distineboue T. capiti t. quo- niam: & sie leges bmnes in hac parte abrogatae
Vnde notandum , quod licet quidam dixerunt usuram esse concessam in quibusdam casibus, pro- ipti E loquendo, in nullo casu conceditur. Sed in ca-hbus , quos illi posuerunt, aliquid accipitur ultra sortem: ideo propter aliquam similitud mem large,
di improprie sumendo dicitur usura ibi per milia, sed non est Vsiura. Illos autem casus ponit Hostien. snsumma, videlicet in his versibus.
Feuda, fideiussor, pro dote, stipendia cleri
Venditio fructiu , cui vestes rure nocere
Vendens Ab dubio, precium pos tempore soluens Poenam, nec in fraudem , lex commissorii gratu. Dans Iocijs pompam pim sorte . modis datur istis. Primo Feuda,nuando Ecclesia, vel laicus recipita suo vaxallo seu dum in pignus. cap. I. de Rud. Secundo Fidei uilbr, quando fideiussor soluta, Ω patitur interesse. cap. I. de fidei ultoribus . Tertici, Pto dote , quando gener sustinet onera
matrimoni j. cap. salubriter ,δe usur. Quarto Stipendia cleri, quando clericus accipit in pignus po si estionem Ecclesiae sua . cap. I. & seq. de vis r. secus esset in possessione alterius in pignore Quinto venditio fructus,quando venduntur simctus ad tempus. cap. in cremate. cap. fi n. de usur. Sexto Cui velles iure nocere, ab hostib. enim pota sumus omnia iura auferre cap.ab illo. .'yae . cui enim iure bellum iudicitur,pot mutuari sub v iuris. Septimo
220쪽
Septimo vendens subdubio, quando volo seruare usque ad aliquod tempus. cap. fi n. de usuri Octauo precium post tempora soluens, rationemor . c. perti emt. de fidei uis cap.conquestus.de usur. Novo peenam, nec in fraudem, ratione poenae . cap. dilecti, de arbit. lDecimo lex commissoria cum pacto de retro uendendo. cap. illo, de pignor. Abb. cap.ad nostram, de
empl. & vend. Vnde cinio oratis , ratione donationis, quando nullum intra uenit pactum, nullaque intentio intercessit. cap. de eulo ijs. I 8.dist. cum similibus.
Duodecimo dans socijs pompam, quando dat pecuniasi dein numero restituendas ad ostentatione, secundum S. Thom. 2.2. quaestio. 78. artic. I. ad 6.
Quare est peccatum accipere ad usiuram Respon. Ad usi secundum S.ThOm. 1.2.quςst. 78.arti c. i. qudd acci ram accipere ad usuram pro pecunia mutuata, secundum se perequ-
est iniustum , quia vendiar id, quod non est, per re es pecquod manis elle inaequalitas instituitur, qua iustitis catum.
contiariatur. Vbi sciendum est secundum eundem S.I ho m. ubi supra , quod rerum , quae in usum nostrum veniunt ; quaedam sunt, quorum usus est ip sarum rerum consumptio, ut numentum, vinum, oleum , & huiusmodi, quae usu coii sumuntur, qui bus homo non utituri nisi comedendo, vel bibendo,& sic ex toto consumendo. Aliaraulcm res sunt, quarum usus , & si non sunt ipsarum consumptio, in se est tamen ipsarum distractio, sicut domus,ager, iumentum , vasa aurea, &argentea, &.huiusinodi: usius enim domus est habitatio, non consumptio:
sicut usus agri .est culti uatio ad fructificandum, non dissipatio,& sie de alijs huiusmodi: Et exilio trium genere rerum usius ipsius rei seorsum , potest computari ab ipsa re,& unus sine altero concedi: Potest