장음표시 사용
491쪽
pinquorum amicorumue Regis, Valetam,&Agramontium , ct Fortiam , S Pedraeum, ἰadiunctos ab Rege Principi scilicet, tamquam lin spem Hispaniae debellandae , siue emerca- ltos eblanditosue ipsos Vti adiungerentur, atq;
mitterentur in aliquam huius nouae fortunae partem . Hi posteaquam, adesse certamen. Sdeceptum vana opinione Principem senserunt, struxere aciem protinus aduersam, & praelio commisso, Vehementer incubuere nostris, pla- lneque S multitudine superiores , & pudore etiam ac desperatione accensi, ne pro nouo Imperio cladem, internecionem, ignominiamque reserrent domum, in singula momenta Vmaiore praelium ciebant : ct stabat iam victoria penes ipsos. Mox, Almirarchus S. Marchio cum quinque millibus ut dixi quingentis adfuere, sortunamque praelij mutarunt : &omnia statim aduersia Gallis. Nam, praeter. quamquod, ingruerat hoc stabito robur , & fatigata statim suo more ferocitate hostium thorum, integras nostri Vires attulerant, etiam lincesserant steterantque ab ea parte , Ut pro ' luisa illis receptacula in rebus trepidis, effugia- l que intercluderentur. Inde caedcs Sconfusio lmaior, terrorque Vltimus, Vbi nouam aciem,
nouoique duces e superioribus adhuc locis adesse & gradum inferre animaduerterunt . lQuippe, Rhaudensis S Marchio Mortariae icum asmine suo aderant mouebantque signa in
492쪽
in partem eandem. Neque terroris vltimum id suit. Sed penitus auersi a certamine sunt animi Gallorum, ideo quia acies etiam alia cernebatur Aulae principum, qui cum lancea
voluntaris Venerant ad bellum, in cuius eum. tu , aut dedecus, aut gloria sempiterna ageretur, prout , prospera , sue secus Gallis somtuna euenisset: hoc est, siue fixissent isti in His pania pedem: sue pulsi atque eiecti, documen. ta in patriam aeterna retulissenti ne surores unquam in posterum eiusmodi admitterentur. Principi Condaeo , postquam nulla seruandi exercitus Via ostendebatur, pretium fuit petere sibi quacunque posset via salutem . Di. gressus ab statione siua clanculum deicendit pro pere ad litus stetitque paulisper ibi fugam trepidd circumspectans Vna cum Archiepiscopo
Durdegalente, qui pavoris aduersarumque rerum ei socius erat. Aufugerunt Vterque nauicula eadem Locoam Versitis, nec ante quieuisse dicuntur, aut respirasse, quam delati fuerint in eum portum. Principum ea fuga, sicuti par Crat, exercitum quoque coniecit illico in pedes . Per saxa , per cautes ad instar ruinae Praecipitabantur execrantes seque Regemque suum, & terram hanc ad quam capiendat ,
possidendamque Venissent, re suam pariter illam ex qua educti serent ad miserias luctus'; tantos . Qui stare contra, ct principibus indo' dilapsis, manere ipsi tamen , α pugnan
493쪽
instaurare voluerunt, hos . aut insensus truci, dauere nostri, aut ipsos quoquc demum se. gere tentantes Undae hauserunt. Capti, quos cunque habitus faciesve liberalior in eo strepitu ac tumultu commendauerat, Vt capi, quam trucidari potius deberent. Et fuere qui petierint ab Hispanis ultro hoc Vti caperentur. haberenturque in vinculis . Reliquiae exerci tus huius ex varia trepidatione collectae, ad Mendetum&Irum instathia siua confugerunt. Inde sine duce, sine signis, consensi militari, nolle eadem, per Beobiae fauces , qua Venerant , intrauerantque Hispaniam , in Gallian rediere. Bombardas in stativis reliquere treIS viginti cum vexillis ad quinquaginta , ct impedimentorum omne genus . Satisque constat, plerosique militum nostrorum praeda suisse ditatos , reperto sicilicet argento ct pretiosa supellectili quae Condaei Principis suisset. Aera militaria , Aonaeque plenae nummorum passim in sarcinis repertae sunt, prout in fuga Vel caede semper ista negliguntur amittendi metu
id quod carius pretiosiusque est . Quaestores profecto dispensatoresue ipsi , aurum , quod
exercitui diuidendum acceperant paratumque habebant, in tentorijs reliquere . Tanta trepidatio siue consternatio omnium suit . Potuere deleri ad unum, nisi per coenosas quasdam traiecto amni voragines aufugerent, etiam tesente equitatu latera dc tergum ; neque 'insequendi
494쪽
nsequendi copia nostris suit : an verti sit , habuere, profligauisse Gallos, recepisse Fonterabiam, S tanti nominis tantique momenti arcem obsidione liberasse, sicuti liberata planoque receptaque est. Almirarchus SMarchio, per quos res gesta erat, nod e eadem Nonis Septembris ingressi locum, stetere flexis genibus in Templo, dum solenne vietoriale carmen non sine musca etiam symphonia caneretur. Laudauere deinde verbis amplissimis Regis nomine incolas praesidiumque illud, S gratias egere, quod strenue ita fideliterque perseuci rassent: assirmauere, cordi futurum Maiestati ipsi ut ea res praemio ct honori singulis uni. uersisque foret. Dicta haec in commune onmnibus . Dominico Egilio Cantabro praecipua gratia S commendatio suit. Arcfs S praesidii praesectus iste manebat quidem post magna vir tutis S fidei edita exempla superstes: caeterum virtute eadem fideque acquauerat animos om. nium, qui in praesidii alicuius defensione occisi ac defuneti olim, inter annalium adhuc monumenta vivunt, semperque memorantur. Ob haec, ct alia virtutis egregia facinora laudatus unice praesectus: praemiaque ab Rege destinata ipsi posterisque eius . Captiuorum hostium numerus ad duo millia relatus est. Inter eos , multi ductores ordinum , multique Vo, Iuniarij nobiles fuere. Multitudo mortuorum
incerta, quia plerosquς inter sustendi & ena, i tandi
495쪽
o 4tandi conatum aquae aesum tint: ct lethi genus hoc ab desperatione siue moerore complures optauere. Desiderati e nostris haud amplius centum et Uulnerati totidem et captus nemo. De captiua praeda hostium illud quo- que comperi : quicquid domi charunti atque pretiosum Galli habuissent in his castris sentie repertum esse: causaque spoliorum ita Vesuti opimorum ex eo , quod venerant certissima spe ad figendos in nouo Regno pedes.
que & domicilium ibi pro se quisque collo,
candum . Ideo, tamquam non redituri ultra domum. patriamque nouam habituri hanc,
auulerant secum pro habitu sine quisque tunae omnia lautissimae stipeslectilis instrumenta paratusque principales . Quinquaginta ' Principes utique venerant in eam expeditio nem , quorum neminem Vnum in Galliam re. dijsse comperimus, indeque ita Perstribunt. De Archiepistopo Burdegalense , quem una in Principe Condaeo aufugisse retuli. varia fama est. Sunt fuisse sane in castris eo die. quo irrupere nostri: sed in sega, quam potis inium ille viam institerit. ambigitur. Non
enim destendisse ad litus: potiusve existimarito S. Emi Castellum sese abdidisse. cui poste eo die 2bdidere Galli residui fiammas, indeq;
abierunt occoecata tormenta reli uentes .
Nos in tradenda Arctiepiscopi BD sequuti summus exein um epi lae, qium ad M,
496쪽
gem Almitarchus ipse perscripsit. In ea epistola nihil item reperi, neque de octo millibus aureorum nummum, qui singuli duplicati binos pendunt, neque de ipsius Archiepiscopi veste,
quam cum ea pecuniae summa in tentorio repertam litterae aliae Vulgauerunt. Et pleraque alia demum in incerto. Non de captiuis, non de moliuis , non de armorum UeXillo rumque numero conuenit: ct pleraque horum,
post aliquot ab victoria dies in sylvis, atque nemoribus abdita & occultata quotidie repe riebantur. In victoria hac, ct in magno isto Catholicorum armorum die, scuti Galli ipsi credidere, ac dixere suille summum virtutis opus aufugere potuisse: ita nostris vitio datum est, quod reliquerint fugae locum, atque non deleverint ad Fonterabiam eo die Universos.
Id dictu, quam factu, sicuti pleraque facilius
fuit, nec tamen obscurum utique illud. Toatam ex diuino rem, cunctaque diuinitus illic
potius gesta, quam consiliis humanis & ope mortalium. Reseram Verba Regis ipsius, qui bus plane verbis Maiestas illa Comitem Ducem affata est ipsomet die, quo parta victoria est. Nam fuere qui audierint, notarintque ct nobis quoque significarint. Ad Nonas igitur illas Septembris, hora diei sere secunda, ctim
Regia tota trepidaret atque haereret eXpectatione suspensa tantae rei, sermeque omnes ad
deteriora credenda inclinarent, ct per aliquot te iam
497쪽
iam dies . seque nuntii . nequὸ litterae vitae
Venirent e castris, accersito in conspecium suum Comite Duce, dixit ei serena ultra solituna etiam fronte Rex. Comes Dux caris lime Soptime amicorum . Hodie ad Deiparae Vir. ginis honorem purgato rite animo celesti pane resectus sim : atque, quod ad Fonterabiam attinet, tranquillitas tanta mihi est, quantam verbis explicare non possum . Arcem negotiumque illud in diuinae Maiestatis sinu penitus rclinquo. Cumque in hunc diem ouuquam , precari destiterim ab eadem Maiestate S Numine aeternae mentis, ut submouere inde hostem, S Imperio huic munimenta seruare illa ac retinere dignaretur': nunc desisto prςcari id ipsum : ct tantummodo precor , Ut animi, mei obsequium atque sacrificium hoc , quo arcem eam, meque, & cuncta haec trado in stupremae illius prouidentiae nutum, clemen, ter ac benigne respexisse atque admisisse velit. Tanti Regis verba haec in colloquio arcano ita sicut retuli pronuntiata , deinde Vulgat inter proceres Aulae scuti assolet, mox in publicum etiam elata, postquam Victoria nuntiata est, victoriae praesagium. haud dibih habita sunt . Sed ct mandata, quae ad exercitum subinde mittebantur, diuini quiddam habere visa hoc ipsi , quod ibi in castris ad ministrabantur res plane ad eandem formam, scuti administrari praecipiebat : dcquam
498쪽
quam regiae litterae afferrentur, iam acta erantea, quae agi ex litteris fierique oporteret. Nuntiata victoria litterisque allatis, triumpha, tum Madriti est studiis S alacritate Populi, &gratulatione sue plausu gentium, quae ex Vniuerso semper Orbe conueniunt illuc, frequentantque Aulam. Ac suere sane publici apparatus, ct omnia illa quibus laetitia significatur, stupra stolitam omnem in re simili, non Regnorum modo aliorum, sed Imperis quoque huius pompam, Ultra solita ingenia, ct effusas per ingeniorum commenta opes: sed multo effusius apud indigenas triumphabatur interiore gaudio supra solitos istos humani animi motus , cum Victoria ipsa Regis, tum eiectione Gallorum laetabantur. Ac s diuidi compararique ista inter se possent, praeualebat hoc, qudd sus essent isugatique Galli. Haec tanta populi gaudia Regemiplum in publicum euocauere: ibique inter vulgi Voluptates nox acta Maiestati est, qua nocte nulla diurna luxillustrior esse potuit.