Quis est Petrus? : seu, Qualis Petri primatus? Liber theologico-canonico catholicus

251쪽

- isaliquam Provinciam praedictam Ecclesiam recognoscimus constitutam: Aunde advertimus non tam pro civitatis magnificentia hoc eidem attri utum, quam quod prima primi Apostoli Sedes esse monstretur, ubiis& nomen accepit Religio christiana, & quae convcntum Apostolorum Mapud se fieri celeberrimum meruit, quaeque urbis Romae Sedi non ce. sederet, nisi quod illa in transitu meruit, ista susceptum apud se, conis summatumque gauderet. Frater carissim et sicut Metropolitanos Amsethoritate ordinas singulari, sic & ceteros non sine permissu, con- Ascientiaque tua sinas Episcopos procreari. In quibus hunc modum reis secte servabis, ut longo positos litteris datis ordinari censeas ab his, qui senunc eos suo tantum ordinant arbitratu: vicinos autem si aestimas, se ad manus impositionem tuae gratiae statuas pervenire. Quorum enim te maxima expectat cura, praecipue tuum debent mereri judicium.*Sane is cst sensus sexti canonis Nicaeni, ubi contra violentiam Meletii Lycopolis Archiepiscopi 'st, qui multis urbibus Episcopos contra ias ordinare praesumserat, jura Metropolitani, seu Patriarchae Alexandrini, cui decem ad minus Arct episcopi suberant, ex antiqua romani Patriarchatus consuetudine vindicantur , ut praeter Metropolitani sententiam Episeopi non fierent. Idem confirmationis jus non penes quoscunque A ehiepiscopos, seu Matropolitanos, sed tantum Primates fuisse amplius ex S. Leone intelligimus, qui ad Anastalium Thessalonicensem in Provinciis Graeciae a se constitutum Primatem ita scripsit': De Persona seconsecrandi Episcopi de Cieri, plebisque consensu Metropolitanus

se Episcopus ad fraternitatem tuam reserat, quodque in Provincia bene seplacuit, scire te faciat, ut ordinationem rite celebrandam tua quoque -firmat Authoritas. His certe genuinis antiquorum temporum monumentis, queis constat ad jura patriarchalia jam tum speetasse Episcopo. rum confirmationem, quasi fulmine prostrati jacent hodierni romanae Sedis impugnatores.

Nee obstat, quod summi Pontifices, uti Stricius, Innocentius, Bonifacius, Leo, aliique singulis Metropolitanis jus adprobandi neo et ctos Episcopos attribuerint: id enim sine cujuscumque Primatis praejudicio de illis Metropolitanis intelligendum, qui nulli Primario suerint sub- ordinati, vel novum erat pontificiae indulgentiae suis ex juribus com cessum

252쪽

eessum Privilegium. Frustra aquas turbare nititur Bartholius ), dum contra claram veritatem aserit, nulla antiquitus extare vestigia hodiernae disciplinae omnium sere Episcoporum confirmationes Papae reservantis: ab aevo enim antiquissimo Nicaeni Concilii idem hoc jus ad romanum Pontificem, tamquam totius Occidentis Patriarcham pertinuit. Majori forsitan at. tentione dignum foret, quod idem Doctor paulo ante locum citatum proposuit, antiquissimis Patriarchis unacum Archiepiscopis jus confirmandi suarum Provinciarum Praesules assertum fuisse. Sed unde id probat Si quem sorte Archiepiscopus proba Verit, num rejicere Patriarcha non poterat, sive alternati my Hoc quidem Verum, pro more illorum tem. portam ad electionem novi Praesulis Archiepiscopum venisse: sed alia quaestio de electione, alia de confirmatione est. Utinam ille pristinus eligendi modus restitueretur, ubi Archiepiscopo praesente & populus fidelis suam vocem, plerumque Dei Vocem habuit, & totus Clerus, non soli cathedrales Canonici, & hi tantum ex nobili stemmate progeniti lutinam Concilii Basil consis apud nos decreta valerent de Doctoribus, unacum Nobilibus ad Capitula admittendisi Cur vero in Germania A ehiepiscopi sint ab electione exclusi, caussa non exigua videtur suisse magna ipsorum comitatus pompa, quae nimiis sumtibus stetisset. Tempora mutantur, & hinc politia ecclesiastica, quodque magis dolendum,

. 22.

Tandem ut ad origenem nostrae in Germania disciplinae rede, mus, jam ab initio apostolica Petri Authoritate Episcopi ordinabantur, prout Papa Gregorius III S. Boni iacio ex prcssis verbis mandaverat: Noastra Authoritatis vices gerens Disscapos ordina '' . . Zacharias P. similiter in

epistola ad Germaniae Episcopos idem hoc jus non Archiepiscopis con-eedit, sed soli Papae Uicario, seu stabili suo Legato reservat ' '). Vuliaris est opinio, etiam primae apud hodiernos notae Canoni starum e. Oleurii, Barthelii, Thomassini, ad patriarchalia, seu primati alia jura spectasse Episcopos, & Archiepiscopos confirmare. Haec potissimum caussa suerit, cur Germaniae Archiepiscopi numquam firmum jus sibi acquisiverint confirmationem suis Sustragancis dandi. Constat praeterea cx historia medii aevi, quod plurimum tunc grassante Simonia Arhiepi-

F s a scopi

253쪽

piscopi Imperio magis, quam Ecclesiae devincti vel ipsa sua ei rea electio.

nes jura minus, aut nihil curaverint, eoque ipso necessitatem Electos adprobandi in manibus pontificiis reposuerint. Videtur demum S harealia fuisse caulla, quod Imperii magni Principes, & ecclesiastici Praesu. Ies honori sibi duxerint potius a summo Pontifice, cujus tunc multo major aestimatio, atque in ipso Imperio Authoritas fuerat, quam a Me tropolitano confirmari. Ut hanc rem paucis finiam , Episcoporum confirmatio romanae Sedi Concordatis Germaniae Asthacten burgentibus reservata est. Quam benevole autem , & suaviter summi Pontis eos hoc suo jure sint usi, ex Barthelio sane partialitatis suspecto discimus ' : se Saltem inde a long ssimis retro temporibus, & forsan ab aevo Adriani UIoexemplum infractae ejusmodi electionis nullum produci poterit. Quinisnee illud silentio praetereundum, frequentissima potius majoris, ac in. Adebiti prorsus favoris Capitulis Germaniae impensi exempla allegari seposse, ubi summi Pontifices electiones ob non servatam rite formam Acanonicam irritas, & nullas cassasse quidem, nequaquam tamen assedi ista si hi per Concordata eo in casu iin mediate providendi facultate, ae, libero arbitrio usos suisse, sed potius cassata electione eidem Eceles aesede eadem persona ex benignitate sua providisse leguntur. Nunc de tertia causia inter majores summo Pontifici reservata, de jure in legibus Ecclesiae universalibus dispensandi; qua de re, cum nostris diebus gravissima sit, speciali Corollario tractabimus.

COROLLARIUM LILDe jure diθenfundi in Legibus Ecclesiae universalibus, b specim

i liter matrimonialibus.

g. I. Ex iis, quae hactenus argumentis, squid humana valet ratio, firmitamis demonstrata vidimus, sequitur eum, qui suprema, & illimit,ia, ab ipso Deo immediate accepta in Ecclesiam universam gaudet imrisdictione, qui solus per seipsum instituere leges ecclesiasti eas universim obligantes potest, eumdem etiam posse, si aequum videbitur, illas a, rogare, aut in illis dispensare. Nihilominus nostris diebus, queis nubla

254쪽

la amplius veritas tranquilla fruitur possessione; hae ipsa de re in sina

Ecclesiae gravissima est excitata lis inter summos Praesules, & Doctorum eontroversia. Ut ordine, & recta ad scopum via multos inter scopulos incedamus, quinque sit ni praecipua puncta separatim, & succestive nobis discutienda. Primum est, ut evitandae in re tanti momenti logo. machiae gratia notiones, quam sieri potest, clarissime dilucidentur. Dein de jure nativo indagandum, penes quem dispensandi Authoritas sita lit: amplius de ui juris hic expendendum, quid expediat. Sed &in praxin antiquam respiciendum in primis generatim circa dispensatio. nes, demum in specie circa illas in Matrimonii impedimentis.

Ante omnia in qualibet controversia statum quaestionis, ut aiunt, seu punctum rei, de quo disputatio est, coram oculis esse ponendum a nemine dubitatur. Est autem id, de quo in prauentiarum quinitur, an leges Ecclesiae disciplinares, easque universales solus dispensare Ponisti sex possit, tamquam majorem caussam sibi reservatam 8 Sermo hie unice est de legibus mere humanis, sed sacris tamen, & ecclesiasti eis. In legibus enim divinis proprie, ac stricte dispensandi potestatem nullam in Ecclesia esse facile inter partes convenit. Insuper autem, & hoe quidem quam maxime notandum, de legibus Ecclesie universalibus quaeri: nam hallucinari quosdam animadverti, qui in exempla dispen. sationum ab Episcopis datarum indagantes haud attendunt, an leges illae universales fuerint, vel tantum particulares. Cum Episcopi aut per se singuli, aut in Synodo collecti pro particulari loco, aut Pro. vineia possint leges statuere; haud mirum, si illas quoque moderari, immutare, vel abrogare possint: sed jam nune de potestate circa leges universales quaestio est.

S. 3.

Cum ergo de jure dispensandi, eoque ordinario quaeritur,

quatuor caute discernenda sunt: INO Re millio legis in casu necessitatis; cessat enim omnis lex, ubi necessitas adest, quae nullam scit legem. Forte melius tolerantiam dicas, ubi necesse est malum pati, quam legis remissi em. 2d Licentia legis est, quando lex ipsa Superiorum prudenti judicio, quoad certas circumstantias, vel caussas permilla est: ita

es australis Superior justa de caussa suis subditis egrediendi dat lichntiam

255쪽

23a ex ipsa legis permissione. 3tio Interpretatio legis est, επιεικεια, vulgo epikia, quod idem est; ac squitas: haec datur, quando prudenter supponitur, specialem aliquem casum sub legis generali obligatione non comprehendi, e. g. si manifeste majus bonum impediretur, vel pi. mis dissicile soret legem Observare. . 4 Dispensatio legis proprie est, ubi publica Authoritate pro singulari casu, vel persona legis obligatio

tollitur, quae alias adesset. Hae notiones non arbitrariae sunt, sed sa. tis communes, ab ipso recentissimo scriptore adversae partis , clarist.

D. Iungio Moguntiae Prosessore desumtae ' .

I. u.

Epikia, & Dispensatio magnam saepe assinitatem inter se mutuo habent, & vulgari saltem sensu non raro confunduntur: hinc ad evitan dam inanem de nomine litem, & serendum de factis historicis justum ju dicium inter utramque discrimina bene sunt Observanda. Haec autem praecipua sunt, quibus Epikia dissert a Dispensatione. Imo Epthia etiam sine Authoritate, & jurisdictione a subdito legis ' potest fieri: eon tra Dispensatio tantum dari potest ab eo, qui in ipsam legem habet jurisdictionem, vel aequalem cum Legislatore, vel ab illo delegatam. udo Εpikia, qua subditus legis suo pro arbitrio utitur, debet in rei evidentia landari, ut moraliter certo judicari possit, legem hie, & nune non obligare : contra Dispensatio datur , ubi sine hac legis obligatio adhuc valeret. 3ΠO In re dubia citra urgentem necessitatem non licet subdi. to priuata uti Epikia, sed debet pro authentica adire supbriorem: contra, qui dispensandi jure est praeditus, vel solum delegato, potest eodem uti sine requisita Superioris Authoritate, dummodo sat gravis adsit dispensandi caussa. Haec quidem de notionibus, nisi me omnia fallunt, sat clare, sat solide dicta, queis D. Iungius totum sui aedificii iunda. mentum jam esse subversum facile animadvertet.

g. S. ) Facta dispensationum episeopallum historica ex tribus primis seculis. Mogua.

tiae 1787. Ut bene observat Thomassinus, inanis est terminologiae Iis, sitne Princeps te. gi subditus, an non NOS eoncedimus quoad vim directivam, sive pro foro imternor negamus autem quoad vim coactivam, sive pro foro ea terno. Tantumhoe posteriori sensu Subditum Legis intelligimus. Papam igitur pace mea dixe-xeris vel cili: supra, Vel infra leges: utrumque eo modo, quo me explicavi,

admitto.

256쪽

Progredimur nune ad alterum punctum, penes quem nativo iure Ruthoritas sta sit dispensandi in lege Ecclesiae universali. Equidem duo doctissimi viri praeter quosdam alios, Thomasinus & Uanespenius hane

potestatem jure quodam proprio, & antiquissima praxi, cujus tamen nullum exacte quadrans ex Omplum proserunt, Episcopis vindicare contendunt. Quodsi vero satis attente ipsorum scripta lustrentur, manifeste apparebit, non adcurato satis, strictoque sensu, sed latiore minusque determinato vocem Dispensiationis ab illis fuisse acceptam, scilicet pro quacumque legis remissione. Sic prior quidem ille omnino aperto easus necessitatis, aut justae epilciae, ubi persecutiomim acerbitas non

fere consilia cum summo Pontifice communicare linebat, inter dispensationes recenset . Alter vero generalem suam, ac in determinatam dispensationis notionem mox in Proemio manifestat, ubi eam vocat quamcumque Iegis veniam, aut providam iuris relaxationem ' . Cum isti Duumviri ante ardentem de hujus juris exercitio controversam viverent; non Opus erat, ut tam curato studio, prout nostra exigit aetas, Ra verba librarent. Ceterum eruditis omnibus constat, inter hos Duumviros, litet scientiae laude aeque praestantes, alterum tamen minus primo erga apostolicam sedem aequum suisse. Peretram vero, Feishronium, aliosque aperte S. Petri Uieario, nee huic solum, sed toti jurisdictioni ecclesiasticae iniquos nihil moror.

f. 6.

Missis jam privatis Doctorum opinionibus ad argumenta me Veristo ex ipsa rei natura, & indole desumenda, atque inprimis, pones quem sit ordinarium jus in lege univcrsali dispensandi, tum vero penes quem non sit, indagabo. Prima est mea propositio, eaque Catholico. rum omnium communis: Romanus Pontifex in qualibet lege ecclesiasica potest justa ex eaugsa dispensere. Cum enim ipsius Ecclesiae utilitas aliquoties exigat legis universalis remissionem, sequitur, ad eam concedendam esse debere in Ecclesia potestatem; hanc autem in eo residere, qui supremus est Legislator, & Rector, ipsa rei natura clamat: atqui supre.

257쪽

mum in Ecclesia saltem extra cecumeni eam synodum Legislatorem& Rectorem ella romanum Pontificem, nemo Catholicorum potest negare; ad hunc ergo jure ordinario spectare dispensiandi pote itatem n cellario concludendum est.

g. 7.

Hinc merito Ponti si ex Innocentius III effatus est η): ,, Adstitis Aaliis in partem sollicitudinis summus Pontifex alliimtus est ad plenitu. inem potestatis, qui cum Moderator sit canonum, juri non lacit in uriam , si dispensat. Iuvat hac de re pariter angelicum Doctorem audire, S. Thomam, cujus in catholica Ecclesia haud vulgaris aestimatio est: is autem contra Religiosorum impugnatores ita scribit ηυ: illa, quae SS. Patres determinaverunt esse do jure postivo, sunt rei, secta sub dispositione Papae, ut pollit ea mutare, vel dispensare secun-

,,dum Opportunitates temporum, Vel negotiorum. Nec tamen Papa, ,,quando aliquid aliter facit, quam a sanctis Patribus statutum sit, contra eorum statuta facit, quia servatur intentio statuentium, etiarnsi non ser- Uantur verba statutorum, quae non pollunt in omnibus casibus, ct in Omnibus temporibus observari, servata intentione statuentium, quae, ,est utilitas Ecclesiae, sicut & in omni jure positivo accidit. - Atque hoc jus pontificiae potestatis tam certum est inter Catholicos, ut, quae maxima ejusdem Sed is adversaria suit, Basileensis Synodus illud agnosceret, & profiteretur '' ): Aper Concilium autem statuta in nullo de--ogant suae Pontificis potestati, quin pro tempore, loco, caussisseque, & personis, utilitate, vel necessitate suadente moderari, , dispen- sesareque possit, atque uti summi Pontificis epihia, quae ab eo austurrinnequit.

In his Basileensis Synodi verbis plura sunt, quae res exionem merentur. Imo Unanimem omnium Catholicorum sensum esse debuisse de hac Pontificis potestate, coquod dicitur, nihil huic per statuta Concilii derogari, quod antiquam possessionem denotat. 2do Εjusmodi jus tamquam Primatui essentiale fuisse spectatum, quod ab eo auferri nequit. 3xio Eo ipso, quod inter propria summi Pontificis jura reseratur,

258쪽

23s Patres agnovisse, jus illud dispensandi non posse ordinaris Episcopis

convenire: secua enim non proprium jus summi Pontificia foret, sed commune omnium Episcoporum. Concilium quoque Tridentinum sup. posuit, saltem aliquas dispensationes jure ad summum Pontificem pertinere, dum carum executionem ordinariis tamquam Delegatis apo solstis esse committendam statuit ' . Restat, ut jam alteri meae contentiar propositioni :

eiali iuris dispositione, vel consuetudine, vel delegatione id posse. Principio S. Thomae utor, certe ex sola ratione firmissimo ): In lege humana publica non potes dispensare , nisi ille, a quo lex Authoritatem habet, vel is, eui ipse commiserit. Atqui lex Ecclesne universalis non habet Au thoritatem ab ullo particulari Episcopo, sed vel ab ipsa Ecclesia, vela supremo ejusdem Rectore, qui romanus est Ponti sex ergu Episco. pos lege universali inferiores, eidemque pro foro in - & externo subisjectos non posse in illa dispensare necessario sequitur: Et prosecto si verba sunt Ss. Papae Pii UI ''' si jus esset Episcopis relaxare legem Mab Ecclesiae potestate constitutam , & ubique in catholicis ditionibus sereceptam; tota everteretur Ecclesiae disciplina, Caput subjiceretur Amembris, ae proinde actum esset de ecclesiastica Hierarchia divinitus, instituta, ut generaliter declaravit S. Nicolaus P. t in epistes a ad Mi- ischaelem Imperatorem relata in canon. inferior distinet. 21. Fidei do- segma est, Episcoporum Authoritatem, di jurisdictionem subjectam esse sesummi Pontificis Authoritati, ut subesse debeant Sed is apostolicae sta-;,tutis ut patet cx jurisdictionis Prima tu singulari Christi munere Pe- , tro. ejusque Successoribus divinitus collata. Caussa ergo finita est, Petrus in Nicolao, dc Pio, Christus autem in Petro, sic Nicolao, &- Pio locutus eli.

259쪽

sed vel Gallieanam etiam doctrinam ex praestanti Galliae Theo. Iogo audiamus; ita Toumelius loquitur D: se Nec nocet, quod Episco pus vi ossicii in sua Diaeeest posse dieitur, quidquid potest Papa in to. ista Ecclesia cen principium hodiernorum a Galliae Doctore resutatum

,,nam axioma illud nec in jure ea non leo habetur, nec nititur firma maritione, imo veritati repugnat, si generaliter accipiatur, ut verba so- ant: alioquin enim pollet Episcopus ponere impedimenta Matrimo. rinium dirimentia, confirmandi potestatem simplici Presbytero commit- istore, - quae omnia falsa sunt, & inaudita. Citatum igitur axiomaishoc solum sensit verum est, quod Episcopus ea in Dioecesi sua possit, quae ad ordinariam ejus gubernationem necessaria sunt, cum debita tamen canonicis legibus sub ordinatione. Haec Gallorum doctrina est, haec nostra fuit Germanorum, haec etiamnum omnium est Catholicorum,

qui idem sentiunt, idem credunt, quod tamquam fidei dogma Nicolaus P. antiquitus, & novissime Pius UI declararunt. Iam satis de juret Quoniam practica maximopere haec praesens

controversia est, tertio nunc loco non amplius quid liceat, sed quid ad utilitatem gregis fidelium expediat, seu de utili dispensationum usu,& exercitio dispiciendum. Ipsi adeo illi Doctores , qui dispensandi potestatem in Episcopatu fundari existimant, pro ipsa tamen praxi ad Ecclesiae bonum & tranquillitatem, nec non ex generali reverentia summo Sacerdoti debita standum consuetudine, & receptis moribus docent. Ita Uane enius 'D: MDum de potestate dispensandi super certo disci- plinae puncto agitur, ea Episcopo compotat, nisi ostendatur, vel ex posterioribus Eceleliae ordinationibus, aut praxi vel consuetudine po- testas super eo dispensandi prioative ad Concilia, aut ad romanum DPontificem, cui hodie aliqua, quae olim opiscopali Authoritate absol- ,,Vebantur, privative competere indubitatum, spectare. Igitur sal. tem ex consuetudinis justo titulo papae jus dispensandi competere Do.ctor ille apud adversarios magnus . indubitatum habuit. Thomassinus vero a sua eximia erga apostolicam Sedem reverentia laudatissimus rationibus insuper aequillimis ejusmodi potestatis exercitium summo Pontifici

Tom. o de Eerihus Cap. 6, Artici 2. De Dispensat. Cap. I. q. .

260쪽

sei vindieat ' : -Εoquod antiquis Patribus conssillissimum suerit visum iri imo solvi leges non posse, nisi ea Ruthoritate, qua & condi; ,,2do brevi ruituram canonum disciplinam, si quot Episcopi, tot essent, ,ejus solvendae Auhores, ubi singulis adlubesceret: Atio Optari magis is posse, quam sperari, ut ea tota & sapientiae luce & vigoris constantia instructus sit quisque Episcopus, quanta desideretur, ut provide semisper dispensetur, & sobrie: tu ne toties movendae sint lites in Episco. pos, qui improvide, aut molliter dispensassent.- Ex hisce motivis quae sane in se ipsis gravissima sunt, primum ad provincialia Concilia, pedetentim autem ad solum Pontificem dispensandi morem transiisse au. tumat. His accedit, quod olim Patres ita voluerint: ,, Uno amore pu- serioris semper, & politioris disciplinae, & juris dissipensationum apud eos deponcndi, commendandique . qui eo sanctissime defungercntur. , , Plusculum enim inerat vigoris, sapientiste , constantiaeque in Conciliis seprovincialibus, quam in singulis Episcopis: plus inerat etiam Pontifi- ,, cibus, & Synodis romanis, quam ceteris Synodis provincialibus, ut ,,fidem faciunt Pontificum Decretales. - , En virum, etsi veritatis non Plene conscium, tamen aequitatis amantissimum l

- - . Pondera, quaeso, apud temetipsum, quanta disciplinae ruina, quanta Ecclcsiae perturbatio, quanta fidelium scandala, quanta adversariorum ludibria inde sint oritura, si cuilibet. singulari Episcopo pro suo unius arbitrio liceat leges, & canones univcrsales remittere, quidni &tollere quidni & nova statuta facere quidni e. g. Matrimonii impedimenta etiam dirimentia abrogare, aliave, si placet, instituere omnia enim ista aequali jure sequuntur ex falso. Principio, semel tamen a sitim-to : Episcopiιm in sua Dioecesi plenam habere Potesatem regendi S ordinandi. Ediel qualis tunc Ecclesiae universalis iacies, quam misere, quam tu piter dilaceratap Pone duas sibi contiguas Dioeceses, quarum unius Pastor forsan nimium laxus sit, e. g. circa jejunii & abstinentiae praeceptum, alterius vero Pastor veteris disciplinae tenacior: cum haud ita dissimilis utrobique ratio locorum sit, plurimum tamen disciplina disserat; quae . nam illius apud bonos vili pensio, nisi & scandalum, hujus Vero apud

improbos invidia, atque odium 8 Quid de re Matrimonii delicatissima

G g a dicam,