Hieronymi Pantzschmanni ... Quaestionum practicarum liber primus secundus 1

101쪽

communi.

tu tu ex commvn .

PEriculum in se generaliter suscipiens quatenus tenea

tur. dc an casum fortuitum in se recepisse intelligatur. controuersii admodum iuris est arti cadiis Atque interpretes quotquot sunt, pluribus in locis,praefertimuero In I. sed se si qetus quaesitum si quis cautioni. de maxima huius rei explicandre ditia cultate c6querantiar, ut etiam Salycet. clarisse. I Clusin Monarcha eximius prout sic commendatur in lyhae Cum .ιον ιο ου Ἀρ . hoc m)xime in si re dea Rapbaec Myos . tu cons. oi irronim ransiens v 3. non veritas sit dicere ιuiat. C. de commoda. nu Io se in hac di DMultate ad veritatem eligendam extremiscere.

Et quot ab eius resolutione libentius abstinereti nisi hoc

102쪽

hoc ex mandato coactus Deerct, cui parere necesse ruini no haberet. Quod ipsum' me quo manus manum adhibuissem deterruisset, cum in undecimitque opinio nes quas numerauerim viri in hac arte praestantissimi discessionem fecerint, nisi mihi in mentem venisset quod cuilibet, qui in hac celeberrima legum scientia diu multumque versatus, de quibuscunque dubij,- controue sis articulis iurium cntentiam suam ingenue proferre li-bcrum relinquatur. Vt vel aliorum opiniones qui recte senterint suo uidicio comprobando vel eorum qui lscopo aberrauerint argumenta uationes ab iis adductas

refellendo via veritatis dilucidius aperiatum Ut vel hinc quorsum etiam res cadat alijs qui magis acie ingeni valent, occaso praebeatiir maiori industriain impetu arcem huius disceptationis inuadendi. Vt communicatis viribus expugnari atq; ad optatamin expeditam securitatis scmi tam reditus patere cunctis queat, a quibus pro meritis

laude cumulatissime ornabuntur, ut perpetuo florere non

sint desituri Relectione itaque habita in principio examinis se obtulit opinio togatoris Martini existimantispe- riculum generaliter in se recipientem de casu fortuito ob. strictum esse, quae quidem pluribus rationibus Qiurium fundamentis innititur. Primo. n. dubium non est quod periculum rei pactoin conuentione partium possit suscipi. t. iurulentium. g. si pacis a ver . ilcm quis paci sit depact. Quo in loco lCtus Vlpianus approbat pactionem, qua ex causa depositi omne periculti suseipiatur. Sic n. ha bent verba te x. Item si quo actu A ut ex causa vesit omne praestet periculi Pomponiu ait pact one valere,nec quasi contra iurisformamfactam non esse seruandam Certum au. te eae quod periculi appellatione casus sortuitus compre hedatur periculi. de Nautfano. Et hoc vocabulu periculia

a plus

103쪽

plus in se continet quam casus fortuitus Compraehendit enim omne casum, qui cum vel absq; culpa contingit pro ut notate in I. i. sin venditione es L quod sines de peris. est commod rei venae Genus enim est periculum, casus vero fortuitus species C lex in d . quaesiium L sed squis Consequens itaque videtur, ut qui periculum in se

suscepit,ctiam de casu fortuito teneatur.

Idem quoque probaturperco C ristoni manda. ubi IC. Neratius refert comprobat Aristonisin Celsi patris sententiam, quibus placuit posse rem hac conditio. ne deponi mandatumque suscipi. vi res peraculo eius sit qui depositum vel mandatum suscipit. Sic passim permanus traditum est quando res sit alicuius periculo ut etiam de casu fortuito teneatur. Vt Impe. Uinianin docuit in auth.de depos P renunciat ubi a prohibetur dcnunciatio ne depositum reddatur. Vnde si contra prohibitionem denunciario sit facta & depositarius deponenti rem auocantis restitutionem rei depositae detrectet, tenetur de nuncians, si res interim sit deperdita vel alio quocunque casta sublata. Similiter etiam ad rem faciti si in M'. g. n. Vo siti. ubi dicitur, quemadmodum quod ex stipulatu vel ex testamento dari oportet post iuditium acceptum cum detrimento rei perit. Sic depositum quoque o dic quo de possiti actii sit periculo eius apud quem depositum fuerit est si iudicij accipiendi temporc potuerit id redderercus nec reddidit ubi Lexponit in verb. periculo cx sententia Dan,tiani de casu fortuito. Adducitur quoque lex in siit certori nunc vis odeuom commodis ubi si ab initio deponensi conuenit ut

culpamin periculuna depolitarius praestet, aut si incommodato res aestimara data sit , tunc omne pericu lum

104쪽

Ium est pretestandum Unde si neutrum promistam sit.

commodatatius nota tenebitur bi quid enectute, morbo contigit vel vi latronum ereptum sit, aut incendis vel ruina quid contigerit, vel aliquod damnum fatale, noetenebitur. Ex quo tex satis manifeste colligitur si de periculo sit conuentum ad recipientem casus fortuitos pertinere. Et magis urget quod in hoc lex susceptio peticuli aequiparetur,cum re aestimata, qua emtionem indu cit. I. quoties CG iureiur. or 'Druta. feod. Ut absque dubio omne periculum 5 sic etiam casus sortuitus in accipientem transseratur pariter, etiam si de periculo sit conuentum propter aequiparationem quae ibi a IC inter hos casus facta est. Eodem modo hanc sententiam probat lex in Isivnus. si .prosocio. Ubi traditur si socius communem pecuniam suo nomine foenerauerit periculum sortis acteum pertinerein usuras retinere posse. Vbi periculum etiam de casu fortuito accipitur. Idem ergo erit si quis periculum ex conuentione in i recipit ut omnes casus

ad eum pertineant.

Hisce astipulatur ex in lutem quaeritur . gemma locati. Vbi is qui gemmam includendam vel insculpendam accepit, si vitio materiae facta sit non tenebitur. Nisi periculum artifex in se susceperit. Tunc e nim si vitio materiae euenerit, ex locato erit actio unde apparet, quod licet arti fax non sit in culpa , sed quod casus accidat ex vitio materiae artificem propter conuentio

nem teneria

Atque huc optime secit. Isseruus seruum. ya g. si calicem ad Aquil ubi si artifex paciscitur ne suo periculo faciat intelligitur etiam de casu fortuito, tex.in I sivina. 9.res. auersione de contrab. emi. mancipia detur.

105쪽

euiare. clepb.l. r. ad municipa inius enim inclusio est alterius exclusito. I. cum praetor de iudici s. Et exceptiora magis firmat regulam a qua excipitur l. s. g. cum Titio de

adim se ransfer.legat. cum citatisper Rom. cons sua quo

a primum ver alitiscunao ct in auth.similiter C ad L

, πρέ- ni Videtur huc pertinere determinatio colat Matth.In dissutatione qua incipit: uidamscholaris,

ubi in casu quo scholaris equum mercatore acceperat, quem secum peregre abduxerat d periculum equi in se receperat, determinauit Quod scholaris equo absque eius culpa hora mortuo ad eius aestimationem praestandam teneatur ut rore Dan. An r.in adrit ad Spe cul. in .iam dicendum. vers. Euando enimptriculum in ver. prima. locat. Ex quo omnino sequitur periculum in se suscipientem de casa krtuito teneri as Contrariam vero opinionem quod imo per suscemptionem generalem periculi quis non obligetur ad casum fortuitum, sed nec elle sit casus specialiter enumerari do sendit actuetur Ioan Gogator cuius opinio fundatur. Primo in litis . . de negor. gesti. Et licet tex isse, pro opinio. Ma etiam allegetur, melius tamen probat sententiam Dan. Nam habetur ibi quod cisii quis periculurgeorum nominam subire cogatur quae ipse contraxit, non tamen tenebitur si debitores casu fortuito non fiant soluendo Unde patet, quod etsi ad periculum quis obli

gatus sit, non tamen teneat ivr de casu fortuito. Idem pro batur in .me herediaria se in .nego uis C eo . tit. Negotium gerentes alienum non interueniente speciali pacto casum fortuitum praeliare non compelluntur. Cum

ergo ad hoc ut quis de casu teneatur speciale pactum

106쪽

pam teneatur, specialem conuentionem, loquitur enim ibi lex dein cursu latronum,ergo non uincit susceptio in

genere,& idem proabtur l. r. si saepe eod. it. Saepe euenit inquit IC. vires deposita' nummi periculo sint eius apud quem deponuntur, ut puta si nominatim hoc conuenit nominatim igitur si specialiter casus enumerati atque expressi fuerint.

Huc optime quoque facit . quaesortuitis de pigno.

acy. quae fortuitis casibus accidunt, cum pranaideri non potuerint in quibus etiam aggressura latronum est nullo honaefidei iudicio praestantur. Et ideo creditor pignora quae huiusmodi calu interierint praestare non compellitur. Nec petitione debiti sub mouebitur nisi inter contrahentes placuerit, ut a mimio pignorum liberet debitorem. Ex his itaque verbis apertisti me constat super amissione pignoris expresse eonueniendum ut debitor liberetur quod generalis conuentio non sufficiat. Secundo corroboratur haec sententia Nam inge Merali promissione non veniunt ea quae quis specialiter non fuisset concessurus L . obligationegenerab.t denigritas Apignor. I. I. uae res pigno obfg. ρ IV pen. de priuileg. cre9iti quipecuta depecul. I. creditor. g. huius manda. Q in c.in

generati. de reg.tur in s.

Αeverisimile non est ut quis de casu sortuito co- ,

gitauerit cum eorum sint innumeri ac adeo varij, ut qui .dem omnes excogitari nequeant l. D. C. de temper. V est. O D. C. de praescript. Io.Anno. Vt absque expressa mentio

ne laconuentione praesumendum minime sit, quod se quis

107쪽

quis ad hos obligari voluerit Alioqui enim eontrahentes

sub inuolucro verborum caperentur praetero ultra me tem ac eorum intentionem, quod minime admitte dum est Dui cum tutoria uansa viri ιλῶ miri nQuippe generalitas parit incertitudinenritatem, ideo nisi expresse ac nominatini eorum cum p ciali cnumeratione mentio facta sit, ad casum fortuitum nemo obstringenduserit Lita eLde iur Asci cumancer titudo inualiditatem pariat . duo sunt iij. deia testam.

Tertio urgere videtur. Issam ubicunq; per aptam na- turam verborum non infertur de necessitate quod verba exorbitent a natura contractus,semper contractus& con uentiones ad naturam referri nec eius limites excedere debent. l. damni.verso quod instipalatione .de damn. in facto si quiatus S reum de si . Gn lege orationisicat., ct pino L .fori ercisc. At de natura c6ntractus loca tionis conductionis non est, ut conductor ad casum fortuitum sit obligatus Lex δε-ucto g. r. I. si merce g. vis maior locara igitur sub verbis generalibus includi non de bc tanquam nominatim non expressum. Expressa enim nocent, non ex preta non nocentcn nuncua, eron Tri

, Quarto pro hae sententia facitquellio , uete inter Gera se Od ea fuit disutata incipiens Titius locauis ubi si conductor fundi pro certo tempore ad quinque ninnium in contractu expressu certos casus fortuitos ad quos voluit teneri,puta vim fluminis,incursum hostium vel latronum vel praedonum,de alijs vero nihil dictum fuerit, conclusum est de aliis conductorem non teneri, per urinceGo.sse me rogauerv. g. de m ubi commodatarius

108쪽

idea sum non obligatur , nisi hoc nominatim conuenis

tum sit. Prout refert uan. An . in audit ad Specia misit de Locat si iam dicendum es quando enim in e bo prima circa M. C lex. in cons s. visis instrumeniis numer . I. voLa. Et hocsententiam videtur tenere Rosed aedilet άα actione oneris acues Iacob. Petrus Cy in I. I. αdeis comm

da ubi Cynus etiam asserit quod generalis clausula specialibus subiecta nihil valeat in non specificatis. Item

hanc opinionem tenet etiam si generaliter casibus fortui. tis sit renunclatum g .inc unico ex commo . bivuli quod

nulla casu siue in iudic siue in contractibus valeat absA feci catione agi. in c. a. ex Depos ubi Innoc Er pro hac opinione consuluit et de Ocho in cons o a pluribus rarionibus ubi vcnditio Gabellae erat facta cum commodis&incommodis quod ratione alicuius damni emergentis nulla remissio precij fieri possit. Verum neque Martini nequc Ioannis opinio videtur periuros ricta probari. Nam ct si non negetur quod casus fortuitus sub appellatione periculi comprehenda 3tur,attamen non sequitur , quod continuo quis de casu obligetur, cum verisimile non sit quem casum fortuitum cui resistere non posset velle subire, nil liquid ed clarc de obligantis mente constet. Et quia periculum non tantum illud damnum continet quod ex casu fortuito sed &quod culpa contingit, susceptione perlauli ad exactissimam diligentiam obligabiturgi in opus in verb.sua cura Locati. Auapropter rex. inc iuris gentium si si paci carvers. item siquis pabIu es texis d. l. 9 Aristoni Manda dum despcriculo loquuntur accipiendi sunt secundumgi de eo duntaxat periculo, quod culpa etiam leuissima accidit o quitur enim rex. in . . item de posito ubi depositari neque de leui neque leuissim culpa tenet unde omne peracta lum

109쪽

lum interpretatur ex omni culpa proueniens ut Argi in- , terpretatur,' altu tex loquitur de mandato ad negotia quo quis tenetur solum de leui culpa, Nec huic responsioni refragatur rex. in L procuratore C. Manda ubi ex man

dato quis de leuissima culpa tenetur, loquitur enim in procuratore ad iudicia qui exactam diligentia prestare te, netur. Similiter etia impedimento non est . S.s.siin si Depos in . Auth de Depos. Nam hoc fit ibi propter moramin odium restitutionem depositi remorantium,Vt ad casum fortui lum obligentur. Non obstat lex linis certo . nunc videndum commo-3 da. Ibi enim depositarius culpam periculum in se sust

perat. Itaq; cum culpa ad suam speciem referatur periculum de nullo alio damno verificari ibi potuit quam de eo quod casu proueniat, quando enim ex natura contract' venit leuissima culpa si periculum per pactum ad ijcitur de fortuito casu accipitur, prout ibi estis commodatoubi etianot. Bar. se l. in . r. de Uri, Alioqui in contractibus ubi leuissima culpa de eorum natura non venit per receptionem periculi ad illam exactissimam diligentiam , videtur se duntaxat astrinxisse , quamuis etiam ille ex de aestimatione loquatur,ut proinde omnis casus ad accipientem I transseratur ratione aequiparationis ibi factς, quae virectius explicentur, sciendum est quod duplex sit aestimatio, unaquae venditionem importat Lm.rncipiat si remis l. quoties

de iur. dot Hoc. n. casu dubium non est quod periculu casus ad accipientem transeat Cano. c. r. com. Dec. res'. s. nunapud me residet n. s. cum seqq. vol. s. Alia est aestimatio qua non est instar venditionis, & tunc non transit periculum

praedictis C. com Et ideo aestimatio ad ijcitur ut de rei valore facilius constet L . deprator. q. probatur in duobus is s. damna

110쪽

s. damna rosocto. cc misit. locat. . in dicendum. numer vers quando enim ut si res stlacteriorata eius a. 'tio facilius ineatur L i s recte Coinde In dubio autem emtio non praesumitur quando natura contractus aliud suadet, prout in commoda O Lcommea.ι .cum sces. de commod L non solet locati. . Nec obstat Lιcmfundi. scuti ubi si instrumentum saestimatum colono traditur censeatur natum. Nam id ideo est, quia ibi versamur in acccsibriis ubi agitur de sola aestimatione reddenda , praeterea instrumenta rustica usu atteruntur, unde tenebitur colonus ad aestimationem uicetiam intelligendus cst ext in . quaero. g. O. eod.

Secus vero est ubi de re aestimata redd cnda agitur stunc enim aestimatio non transfert periculum in accipion, tem. Iulos in Lo de simul a P. Praeterea posito quod aestimatio hoc etiam casu in commodato criculum adcommodatarium transferat, ideo quod ius eius rei adcommodantem cuius gratia commodatum factum est transeat tamen id id coiit, quod alioqui commodatarius scuti paulo ante diximus, de natura contractus ad leuissimam culpam teneatur, unde si aestimatio adiecta sit, nulla alia interpretatio scri potest, quam quod ratione pcriculi hoc semim sit, igitur Sc de casa fortuito tenebitur, quod

tamen Amrtat. S.Iyc. in I. I. C. e I commo . . numer I. at

harumlui paratio intac posito aliter admittenda noncst, culpa & periculum sit susceptum,ici si post receptionem culpae desaestimatio circa rem depositam sit ad admodum etiam in illo ex aestimatio solumaci intum retertur neque etiam ossicitis υmus. I. o. Nam, is qui suo nomine pecuniam credidit quamuis pecunia faliset communis, tanquam suam cre 'didit