Hieronymi Pantzschmanni ... Quaestionum practicarum liber primus secundus 1

131쪽

mni perical ut ibi conuentio eum faciat teneri de omni culpa , si prius de omni culpa non lenebatur, ut dieit glosator. t ficus. tque hanc sententiam aequitatem habere ostendit, quia secundum naturam ex Vt qui sentit commodum lisin damnum experiatur. I. secum dum naturam de rei iur. l. eum qui deis iure iur. l. man

fessimus. g. se. cum in secunda, esuri. Consentaneum igitur est ut pactum generale operetur. Et hoc comprobat hac ratione. Nam si res commodatario tradita est aestimata, tenetur de omni periculosi prius veniebat leuissiima culpa l. si ut certos nunc videndum vers si sorte commori unde sequitur quod si ex aestimatione resultet tacita conuentio, ut teneatur de omni periculo, magis hoc operatur conuentio expressa. Et hane rationem adeo firmam esse existimat, ut ad eam responderi non possit, atque ex his necessario putat inlatari, quod ubi in conuentione expressa mentio fit de casu fortuito, licet generaliter pactum sit conceptum, teneat conuentio, d praeiudicet in omnibus, etiamsi prius de omni culpa non tenebatur. Idque ex his causis demonstrat primo. Qisa pactum de casu fortuito factum non potest ad culpam tantum restringi salua ratione recti sedimonis. Deinde quod certi simus de mentein verbis

contrahentium, ideo ad alias coniecturas no sit recurrendum l. continuus, cum ita De verb oblig. Postremo quod verba contra proferentem sint interpretanda. l.

teribus depact. Wta n lem optime piobiri putat in f negotium de negor. go quaesortuitis depignor are . . C. depos. quae iura secundum praedicta debent intelligi. ti iurissent mm. g. itemsi qus de pare. Ei tandem optimeo pro-

132쪽

bari in L negotium eta negat. s. 'quasortuitu se l. si Aristoni Manda. In quibus sane esibus non dicturnreperitur ad singularem dinumerationem esse deueniendum, sic dicit quod opis, ex toto sit vera, quam tamen tum demum procedere existimar. Quando damnum contingit occasione commodati, ut si causa occasio interitus si ipsum commodatum. Secus si res eodem modo fuisset peritura penes commodantem licet commodata no fuisset, Hanc limitationem

sic probat: Nam in obligationibus rem restitui prout etiam est in commodato, eodem modo distinguitur. .s plures. g.

. Depos Praeterea haec conuentio sis , ut commodans conseruetur sine damno rei suae quam commodatario liberaliter tradidit, Ideoque de damno quod propter commodatum euenit intelligendum est. Non de damno ex naturali vitio rei contingente. si Sed nec haec Sal c. sententia circa contractus firmatur. Nam supra respondimus ad . r. C. , commod.

quod ibi casus sunt specificati, quo vero ad reliquas rationes adductas videtur sibijpsi obloqui Nam dum ijs utitur quibus ostendit quod per generale pactum quis indemnitati suae consuluime videatur, prout ctiam si res tiamata commodata sit, concedit tamen quod ijs in casibus si quis de leuissima culpa ante pactum non tenebatur, tunc omnis culpa sit praestanda, non aulem casus sortuitus, inter qua rationes, ultimam tam validam esse cxistimat, ut cultari non possit. Nam tantum abest ut hae rationes Opin SalIc conis firment , ut etiam cam maximopere oppugnentata ut quamuis de casu fortuito sit inter partes Cnuentum ,

133쪽

ti de omni culpa antea recipiens non tenebatur, de casu fortuito eum non teneri Vnde plane non video quomodo M .ad haec praemissa quae in lubsequentibus dicit, va- Iide inferat, dum dicitin ex hoc infertur quod ubi expressa mentio fit de casu fortuito, licet generaliter loquendo

teneat conuentio. ira iudice in omnibus etiamsi prius de omni culpa non tenebatur, haec cerie antegredientibus obloquuntur. Vbi vult generalem pactionem non comprehendere casun Isortuitum, si de omni culpa antea non tenebatur. Et fatetur interim conuentionem de calusortuito generalem esse non specialem. Si igitur generalis est, quomodo dici potest quod de verbis mente cotrahentium simus certa ut ad coniecturas non sit recurrendum, cum paulo ante osscia derimus quod gen cratis sermo obscuritatem cincerii tudinem pariat, debilis quo que est desilla confirmatio , quod verba contractus sunt intelligenda contra proserentem , cita contra eum qui casum fortuitum in se recepit per d. l veteriίω. Nam si P. rex ille recto iudicio ponderetur magis contrarium probat, ut contra eum fiat interprctatio, qui se in verbis sun-dat,unde cum is in jsse fundat qui sibi pactus eli, coniraeum potius interpretatio facienda est, quam contra reci pientem, ex quibus sane conspicuum sit Sal c. halu disii cultatem non ira resoluisse prout a tanto viro fieri par

ent..

Nec sane dubium est quod quis indemnitati suae prospicere possit, modo hoc ita exprimatur ut inde aduersa pars valide obligetur quod per generalem susceptio, ne absque speciali fieri non posse supra ostensum

134쪽

Λ liquando non est verisimile contrahentes voluisse appellatione periculi venire casum fortuitum ut quando hoc colligitur ex natura ipsius contractus secundum quam interdum susceptione periculi venit leuis culpa quandoque leuissima per rex in aec opus loca. d. l. ct Aristari. II an .dI. . . S. sepe Depos se optimiuen lex quem

a neminera dicit alligatum in i qui mercedem cum l. sequentivba Rar Io at Subiungens rationem quod contrahentes naturam contractus videntur velle alterare, quam minus sit possibile. I. staminum si vitium de damu infecs. l. cum precario deprecar. f. esui non baberopr. nat quod ante eum audia: BAI .m Lb. quasilum nu. . versisnapradicta

tamena.

Ucrum he e Rub distinctio incidit in opin Odore. quamuis per equidem vera esse possit dissicultatem tamen non diluit cum omnino incertum sit an contrahentes conuentione super periculo inita voluerint conuenire de casu fortuito, nam quomodo hoc extra casus in legibus citatis ubi propinquius attenditur expressio colligi poterit de casu rtuito contrahentes sensisse ut proinde vel simpliciter potius astruendum sit per generalem susceptionem periculi non venire casum , ut certi quid statuatur , quam ut in perpetua fluctuatione haesite

Sicinam incertum est an quid verisimili et sit cogi- Ο a talum

135쪽

tatum vel non in I. I. C. de commod prout etiamsupra in reprobatione OZin O si a nobis dictam suit. In conspectu itaque omnium positum e Te existimo, quam vehementer interpretes hinc atque inde in hac dis Mulia te agitati in varias opiniones tandem distracti fuerint , Ut cognitu difficili naum sit, quis eorum veram sententiam in hac fluctuatione amplexus fuerit& cui nam parti potissimum adhaerendum. Nullam igitur tutioicio viam qua pedem reserre pollimus, mihi animaduertereti suecuit, quam vigi se artoti sententiae, quoad primam partem, adhaereamus.

Nempe susticere casus sortuiti expressionem ad hoc, ut conductor de casu fortu to teneatur, neque neccme esse singulos casus enumerare. Ad quod sic credendum me summopere mouet, quod iura specialcm conuentioncm requirant. Quid autem sit generaliterin quid specialiter pacisci aut in genere vel in specie aliquid exprimere de hoc ante omnia nobis conueniendum est. Et extra controuersiam cst, genus illud dici quod ptu sista implicatin sub se compraehendit Species vero minus d pauciora continet, nec ita late patet pro ut genus sub quo cum alijs speciebus comprchcnditur lex sun maminfesti in i uxorem S silui imo deleg. y. si be=uo manumisse de ecuti g. Vnde quod pluribus modis significaturin quod

sine ulla nota specificet demonstrationis profertur,generaliter diciture nunciatum. 1 Bald in c. cum dilecZa de rescripsi tradit specialia verba dici quae certum ignificantu icet multa contineant sequitur os in ca siquis in ius vocat:

posito igitur nostro periculum a casu fortuito disert

136쪽

tanquam genus d species, prout etiam suprasu opininar

tιnι monuimus siex. in s. g. quψtum quia periculum latius patet quam casus fortuitus, cum perlaulum conti neat quod culpa vel alia ratione accidit, casus autem quod a fortuna prouenit,quemadmodum casum fortui tum Ioi plerunque vim maiorem appellant, nab qua ita mentarum quam humana vis comprehenditur . ex conducto g. l. si merces β. vis maior locat. Sin vero casus qui sub fortuitis comprehenduntur, specificentur, non

specialis sed singularis erit expressio. Et ex his facili misprincipijs dissici limam quaestionem determinabimus. Quando igitur lex requirit specialem conuentionem siue expressionem, ut quis de casa fortuito teneatur, nubium alium sensum recipit, quam ut casus fortuitus siue is P maior specialiter exprimatur, ut recipientem obliget. Et quod in nostris terminis Mali;s contractibus talis expres siolaniciat, ecquod iura cum hisce principijs optime

concorden , probatair ire C. Iulianum,mdυ qui undum .rt . Si quis ait text. fandum locauerit, ut etiam siquid vi maiore accidisset hoc ci praestaretur pacto standum est: cun tamen conductor de natura contractus de omni culpa non teneatur L. si merces . culpa loca ubigi in ver

boei praestaretur accipit vim maiorem pro casu fortuito. Et IC. Catus in I si merces Iovis maior . ex conALI S. si vu

Et quamuis ad hunc tex. conetur respondere Dam coton Rubes s In g. quaesitum numer. s. videlicet quod ibi fuerat expressus aliquo casusvis maioris, attamen re

sponsio hae tanquam diuinatiua explodenda est , sicunctiam illa quod verba IC sint Orrativa super quibus non pota fieri fundamentum.

137쪽

Nam dicit IC determinatiue pacto standum esse siquis in se recepisset ut praestaretur si quid vi maiori accidisse facit lex in contractu locationis Iccet C. delacato in c. propter steri tatem ext eoae Et ut mus est rex in L r. C. de commoda ubi si quis vim majorem , vel fortunam futuri damni in se susceperit tenebitur de calu fortuito eum specialiter hoc ita conuentum sit. Nec me motici

quod in . Lis etiam hollitis incursionis mentio fiat. Nam M. considerat sumere ad casum praestandum liquis periculum amissionis vel fortunam futuri damni in se susceperit, sic etiam si probet quem indemnitatem promisisse quod quidem generalius quiddam videtur& hanc

sententjam etiam bene probat sex. d. l. qua ortati C. de pignor act. Nam licet amissio pignoris ob calum fortuitum non liberet debitorem attamen hoc non procedit, quando conuentum est, tantassio pignoris eum liberaret, sic satis speciale pactum esse dicitur, si de amissione fuerit conuentum. Nec me mouet solutio quam adfert

Iohan. Ion Rub inritico numer. I. dum existimat

ibi considerandum, quod pignora ob aggressionem latronum fuerint amissa , unde te cum mysterio duere creditorem qui ex huiusmodi causa pignora amisit non teneri ea reddere postdcranda elle illa vel ba ex huiusmodi causa, quae sunt reserenda ad illa verba aggressura latro

num.

Nam etiamsi eli reserantur quid obstabit si inter contrahentes placuerat, ut amissio pignorum liberet credito. rem cur non casum praestet qui ex hostium aggressura, vel ex quocunq alio casu fortuito contingere possit cum satis clare ostendat, hoc ideo fieri, quia aggressura latronum subsortuito casu comprehenditur cum itaque casus fortuitus sit susceptui ex hac conuent.one obligatur. Minus

138쪽

Minus etiam me mouet quod velit hoc casu specialem expressionem requiri, satis enim in casu nostro est specialis dum casus sortuiti periculum excipitur. Sic etiam satis, in specie conuentum dicitur ut amissio pignorum debitorem liberet. Nec etiam facit solutio Dra a nobis adducta. quod iura ad liberationem sunt facilia& propensa. Nam in illa ratione dispositio I p. Diocletioni se Maximim non sun datur, sed in coquod calus fortuitus sit susceptus. Atque huc etiamsecit Iex. in . negotiam. C. de negor. est. Negotium gerentes alienum non interueniente speciali pacto casum fortuitum praestare non comis pelluntur. Ergo si de casu fortuitos cialiter conuentum

est, obligabitur recipiens, quia speciale pactum intercessit. Confirmatur etiam pertex in I. r. C. de iur Emphyri ubi Imp. praecipit, quod pactiones super casibus fortuitis

sint seruandae. Ex quo tex non obscure colligitur,quod is qui casum fortuitum suscipit teneatur de clade quae fatalitate ingruat.

Et regulare est quod specialis prouisio hominis tollat prouisionem legisl in loco de reg. ur ubi Dec. est Caenol. sanctio legum de M. I . . de paci conuent. Et

hanc sententiam optime confirmat. ex in I. contractus

derez. tur. ubi C. ipia explicat in quibus contractibus dolusi cculpa veniant. Deinde sub cit. Sed hic ita nisi siquid nominatim conuenit, vel plus vel minus in singu. lis contractibus. Nam hoc seruabitur quod initio conuenit, legem enim contractui dedit. Si itaque conuentum sit de casibus fortuitis negandum non est nomina. tim conuentum iactio. i standum esse Atque in hac opinione me non parum connrmar, quod D. communiter teneant, si conductor susceperit

' periculum

139쪽

ve in L . quaesitum rationem adfert cur in suscepti ne periculi non veniat casus sicuti in susceptione casus fortuiti, quod non sit idem significatum verum haec ratio non probatur , sed ideo fit quia specialis casuum fit

Reprobanda igitur est opinio Dann Basta. ali rum qui singularem expressionem requirunt,in quod talis conuentio, etsi vis maioris vel casus fortuiti me lio facta sit, non valeat, obloquuntur enim Iuribus manifestissimis , ut profecto summopere mirandum sit, quod viri alioqui magni' docti a viaveritatis tam facili momento e abduci passi fuerint.

Reprobanda etiam est opinio eorum qui existimauerunt, opinionem Martini nihil differre ab opin Bar. a. II. relata, prout nota Ioann. Q ton Rub. in . g. quasitum numeris s. diuersissima enim sunt suscipere pericuis Ium in genere, suscipere periculum casus fortuiti in specie, prout iam supra fusius ostensum fuit. iοι uariis tamen Iopinio posset procedere, quando verbum periculum alioqui nihil operaretur , nisi casum comprehenderet, ut quando alioqui ex natura contractus de leuissima culpa teneretur . . se in

stori. Manda. Sic etiam fit si quis se obligauit ut culpamis periculum praestare velit . . si ut er-υ . nunc videndum , nam idem hoc casu est P quod

140쪽

quod ita necedenti, similis etiam causa esse videtur. quando omne periculum sit sulceptum, tunc. n. casu Scontinebitur sprebat d.l. iurugentium. I sipaciscar.vers. itemsi quis pactus Isii certo si nunc idendum. Nam hoc casu non solum culpa sedec casus concinebitur, vide tur enim hoc inter partes actum, mae. s. quasitum numer. II. Si quis ante vel post contractum ad periculum dicasum tenebatur, tunc expressio periculi etiam a sum

culpam alterius continebit. . l. qui os m. s. s. de contrah. empl. in enditione de peric se commo rei vendit. Bal . in L cum vinum C. de deicommig. Nam vii dictio

uniuersalis omnis non ad casum reserretur, tune ea prorissus otiosa inutilis&superuacanea emet, cum tamen ut umverbum in contractibus debeat esse otiosum Bald in Rub. C. de in contra, emp. Itaque satis inde de prudenti mente contrahentium constare videtur Sed qui gi. in . Liurigentium vers. Ite/-quo pactinde pact o in L non simiarer de Magist conuen Franci . Ripa in Tract de priuileg causa pos2. numer II Contrarium teneant quorum opinionem secutus fuit Francis Ferci consis cum anno numer I s. leges videantur requirere specialem expresesionem scutiante dictum fuit, sententia quoque harinvideatur benignior, cum damnum passis subueniat, ab hac opinione non erit discedendum, neque etiam iudex in pronunciando scab ea dimoueri facile pa

tietur.