장음표시 사용
61쪽
modo dicant indisserenti Uno quidem modo ea quae neque ad elicitatem neque ad infelicitatem conserunt, ut sunt divitiae, sanitas, vires, gloria, similia. Nam et sine his potest quis selix esse, cum eorum usus vel rectus elicitatis, vel pravus infelicitatis auctor sit. Miter autem dicuntur indisserentia, quae neque appetitum neque aversationem movent, cujusmodi est pares habere capillos vel impares, extendere digitum Vel contrahere. Hiora autem, quae diximus, indisserentia non ita se habent. I). Sunt igitur indisserentia latiore sensu ea, quae nihil conserunt vel ad virtutem vel ad vitia, ea dico, quae per se hominem nec meliorem nec beatiorem reddunt. Quum vero ea inter se disserant ratione habita ὁρμῆς καὶαφορμῆς, diversa eorum statuunt genera. imum nonnulla etων διαρόρω dicuntur προηγριενα praeposita, producta). OUt enim,' Zeno inquit, onemo dicit in regia regem ipsum quasi productum esse ad dignitatem id est enim προηγμενον), sed eos qui in aliquo honore sunt, quorum ordo proxime accedit, ut secundus sit ad regium principatum, sic in vita non ea quae primari loco Sunt, sed ea quae secundum locum obtinent, προηγμένα, id est, producta nominentur g). Definiuntur quoque διαφορα ἀξια εχοντα Προηγμένον, Stobaeus inquit, εἶναι λέγουσιν οι Στωικοί ο αδιαοορον
62쪽
Contra alia etων διαμρω dicuntur αποπροηγελε- rejecta). Sunt ea etα διάφορα ἀναξιαν ἔχοντα, οῖς προηγ- 11 ot prorsus oppoSita. Ad ea reseruntur mors, paupertas, morbi, ignominia, Cetera. Ρretium, quod utrique generi aut adjudicatur aut negatur, criterium habet, quemadmodum reliqua Stoicorum praecepta moralia, in κοινθ ρυσει. Ut in placitis de
Virtute et et .se ea Ozantur, quae reserri non possunt ad vj κοινος εχυσεω praecepta, Sed tamen aliquatenus cum
ea conveniunt; sic in doctrina de felicitate ea dicuntur ἀδιάρορα, quae ad hanc non stricte requiruntur, sed aut cum natura communi conveniunt et προηγμένα), aut ei repugnant etα αποπροηγμενα I). a quae secundum
naturam sunt Zeno sumenda docet, rejicienda contraria. 'Αξια ων προηγμένων Secundum Stoico est 3 χρεία συμβαλλομένη προς ου καetα ρυσιν βιον. 2ὶDenique, ut supra diximus, tertium etων διαρορ- ρο- nus est eorum quae stricte ita dicuntur, quae neque appetitionem neque aversationem OVent, atque adeo nullius sunt momenti mae neutra vocantur.
Quum igitur Stoici virtutem et elicitatem ita desiniant, ut ambae eaedem sere sint habenda : ceteravero, quae possidere hominum interest, quod ad elicitatem et virtutem attinet, ἀδιάσορ statuant nemo his probatis, ostendi
I Cic. Acad. Quaest. I. c. 10. 2 Diog. L. Lib. VII. 105.
63쪽
potest hoc eorum paradoxo τι τάρκης ν αρετ πρυς ευ- δαιμονιαν. Ι).Τη ευδαμ.ονι α in rebus humanis ea dico, quae Stoicia etα προηγμένα reserunt non posse reperiri, neminem
potest latere. Nihil in iis invenitur, quod ab omni damno tutum aliquem praestare possit. Adsunt tibi divitiae, atra cura accedit adest honos, calumnia exaris sanitate frueris, impendet morborum copia vita gaudes, satalis tibi imminet dies. Id porro etοῖς προηγμένοις est proprium, ut nunquam hominis animo plane satisfaciant, non sit Dis appetendi. Divitiarum vel gloriae qui sunt studiosi, licet divitiis abundent vel honore celebrentur, semper id agunt, ut majores sibi comparent divitias et nobiliorepsina evehantur ad deos. n Xerxes quidem resertus omnibus praemiis donisque sortunae, non equitatu, non pedestribus copiis, non navium multitudine, non infinito pondera auri contentus, praemium proposuit ei, qui invenisset novam voluptatem. Qua ipsa non fuit contentus neque enim
unquam finem inveniet libido 2). Causa autem, cur non omnes hac de re consentiant, et elicitatem quaerant ubi non potest reperiri, in eo posita est, quod permulti summum bonum definiant a Stoicorum sententia diversum. Universe omnibus hoc inest ut suctum lubidinum, qualescunque sint, summum habeant bonum id omnibus
1 Zenonis et Chrysippi rix esse, testis est Diog. L. Lib. VII. 127. Cous omnino Cicero, Paradoxa I et II. 2 Cicero Tusc. Quaest. V. . .
64쪽
est finis, ad quod trahit sua quemque voluptas, ut iis, quae optanda putant, potiantur. Illi igitur qui licet virtuti aliquod tribuant pretium, tamen divitiarum comparationem, gloriae studium, aliaque hujusmodi vitae habeant
scopum, paradoxo illi assentiri non possunt. auci vero, ne dicam nulli, in tanta hominum multitudine adsunt, qui virtutem summam semper habeant vitae finem, atque
ad eam conservandam externa vitae bona relinquere parati sint.
Propterea multi dubitaverunt, imo negarunt, virtutem ad vitam beatam sussicere. Non perspicientes, solam virtutem non esse samulam ortunae, non esse subjectam variis incertisque casibus, sed eam tantarum virium esse, ut se ipsa tueatur ex humani generis mollitie, non ex ipsa virtute de virtutis robore existimaverunt. Illis virtus non
ea est, quae diritias, honores, peS, Omnmque caSu contemnat humanos non ea, quae omni carens culpa praeter
se ipsam censeat nihil ad se pertinere sed ea, quae societatem quandam ineat cum Voluptate, ut cum ea conjuncta beatam homini praebeat vitam. Haec est Epicureorum sententia, quibus summu bonum positum est in voluptate sive doloris vacuitate, adjuncta virtute. Quantum ab horum sententia remotus fuerit Chrysippus, apparet praesertim ex hoc ejus dicto, quod nobis servavit Plutarchus I ου μονον την δικαιοσυνην, αλλα καὶ την
65쪽
E paradoxo istulem ad elicualem uincere sequitur, illum, qui omnibus sit praeditus virtutibus, beatum ore, sive, ut Stoicorum modo loquar, o tropo εὐδαιμονεῖν. De sapientis virtute quum in capite praecedente egerimus, restat, ut hic paucis exponamus : quo do fortuηae ca-δGαε τοῖς α προηγμένους δυien felicitatemisuam liberam et Misam teneat. Ut recte intelligamus, quomodo sapientis elicitas ab omnibus rebus adversis tuta possit praestari, notandum est, id esse Stoicis proprium, ut non, sicut lato 1ὶ aliique, cupiditates ceterosque animi motus ad partem aliquam animi a ratione seiunctam reserant, sed omnia ista tribuant et i, λογω. Hoc placitum a Zenone repetendum est. OHic enim, quum perturbationes scindolescere, concupiscere, extimescere et efferri laetitia antiqui naturales esse dicerent et rationis expertes, attinue in parte animi cupiditatem, ali rationem collocarent, ne his quidem assentiebatur. Nam et perturbationes voluntarias esse putabat opinionisque judicio suscipi, et omnium perturbatio num arbitrabatur esse matrem immoderatam quandam intemperantiam ' g). Intemperantia autem est na tota mente et a recta ratione desectio, sic aversa a praescriptione rationis, ut nullo modo appetitiones animi nec regi nec con-
I In libris de Republica Cons. Cicero Tusc. Quaest. I. c. 10. 2 Cicero, Acad. Quaest. I. c. o. Tusc. Quaest. IV. c. s.
66쪽
tineri queant. Quemadmodum igitur temperantia sedat appetitiones, et essicit ut eae rectae rationi pareant, conservatque considerata judicia mentis sic huic inimica intemperantia omnem animi statum inflammat, conturbat, incitat. Itaque et aegritudines et metus et reliquae perturbationes omnes gignuntur ex ea.' Eodem modo Chrysippus etὰ παθη dixi κινήσεις πο ου λογου γιγνόμενας. Iὶ Assectus igitur secundum eorum doctrinam pendent prorsus a ratione. Cum his concinit eorum definitio, quam exhibet Stobaeus 2h Παθος δ' εDα ρασιν ορμἡ πλεονάζου
Allectus praecipui, ad quos ceteri referri possunt omnes, sunt hi quatuor επιθυm et 7δονη, λυτ α φόβος δ). Illa e duobus opinatis bonis nascuntur, haec e duobus opinatis malis. ηυ λυπη definiunt contractionem omστο- ληυ animae rationi non obtemperantem ejuSque causam eSSepositam in opinione de malis praesentibus; ου ροβο evitatione. εὐίλισιν rationi non obtemperantem, eiusque causam esse in opinione de malis suturis. 4 Stoici non suffcere putant, quemadmodum eripatetici, ut quis non nimis indulgeat assectibus imo eadem ratione ac vitia prorsus exscindendos eos esse docent. n. enim modum in vitio quaerit, similiter facit, ut si posse putet
1 Galenus, domippoer et Plat decretis U. p. 279. 2 L .l. p. 166. Mons Diog. L. Lib. VII. I a10 Cicero. Tusc.
67쪽
eum, qui se e Leucata praecipitaverit, Sustinere se, quum velit. Ut enim id non potest, sic animus perturbatus et incitatus nec cohibere se potest, nec, quo loco est, Onsistere omninoque, quae crescentia peraiciosa Sunt, eadem sunt vitiosa nascentia. egritudo autem ceteraeque perturbationes, amplificatae certe, pestiferae sunt igitur etiam susceptae continuo in magna pestis parte versantur. tenim ipsae se impellunt, ubi semel a ratione discessum est:
ipsaque sibi imbecillitas indulget, in altumque provehitur
imprudens, nec reperit locum consistendi. Quam ob rem nihil interest, utrum moderatas perturbationes approbent, an moderatam injustitiam. Qui enim vitiis modum imponit, is partem suscipit vitiorum. Quod quum ipsum per se odiosum est, tum eo molestius, quia sunt in lubrico, incitataque semel proclive labuntur sustinerique nullo modo possunt.' I). Sapiens igitur, licet ei accidant quae vulgo res adversae dicuntur, ea ad se non pertinere putat. Απαθης σορος δια ο νεμπτωetου Βοκι 2). Est 'saeris tranquillus in undis.' Res ipsae nobis nocere non poSSunt; nocet vero nostra opinio, qu1 ea, quae ad nos non pertinent, et quae neque virtuti neque elicitati nostrae aliquid damni possunt afferre, nostra esse putamus. Minc aem-
68쪽
tudo, dolor, anxietas, timor, similia. Sapiens vero beatus est, quum moderatione et constantia quietus sit animo sibique ipse placatus, ut nec tabescat molestiis nec hangatur timore nec sitienter quid expetat desiderio 13. Talem sapientis imaginem pulcherrime describit Horatius:Justum et tenacem propositi virum Non civium ardor prava jubentium, Non vultus instantis tyranni Mente quatit solida, neque Auster Dux inquieti turbidus Hadriae, Nec fulmin uti magna manus ovis: Si fractus illabatur orbis, Impavidum serient ruinae. 2).
Animadvertimus, Stoicos omnia quae vulgo ad bona reserantur, excepta sola Virtute, etοῖς ἀδια θροοic annumeraSSe. Ideo Stoicorum doctrinae admodum convenien mi Sapienti posse aliquando causam adesse, cur ipse suo arbitrio vitam relinquat Variae cum fuerint Stoicorum sententiae de causis 3), cur sapiens sibi mortem consciscere possit,
1 Cie Tusc. Quaest. IV. c. 7. De Stoicorum hoc dogmate egregia XStat commentatio in opusculorueinersii : Vermischte philosophistae Schriston I. s. 30 sq. 2 Horatius, Carminum Lib. mri 3. 3 Cons. Baumhauer, .l. p. 252-256 et locos ibi laudatos.
69쪽
hoc loco tantum ea memorabimus, quae cum reliquis eorum placitis concinere videntur. Soli sapienti nυ ίλογον ἐξαγωγη e vita patere, diserte nos monent Stoicorum testimonia. nuum vitiorum istaris non sit, ut causam asserant mortis voluntariae, perspicuum est, etiam stultorum, qui iidem miseri sint, officium esse manere in vita, si sint in majore parte earum rerum, quas secundum naturam esse dicimus. Et quoniam excedens e vita et manens aeque miser est, nec diutumitas ei magis vitam fugiendam facit, non sine causa dicitur iis, qui pluribus naturalibus frui possint, esse in vita manendum 1ὶ Φασι δε ποτε οι Στωικοί κά του ἐξαγιBγην κetος βιου τοῖς σπουδαιοις καθηκόντως γιγνεσθαι κατα πολ-
Sapiens vero sibi manus inferre debebit, si virtutem non
amplius incolumen servare poterit. Quum enim apud sapientem ab iis, quae secundum naturam Sunt, Omnia oriantur officia, uno sine causa dicitur, ad ea reserri omnes
nostras cogitationes, in his et excessum e vita et in vita mansionemr 2). Etiam Chrysippum id statuisse docet lo-
70쪽
cus a lutarcho allatus, ubi ille heognidis corrigens ver-Sus statuit χρ καλια ρε υγοντα και ἐς βαθυκήτεα ποvetovριπτεῖν καὶ πετρων, Κυρνε, α Ἀλιβατων. 1)Plura de hoc placito qui legere cupiat, Bauinaueri adeat librum saepius a me laudatum, quo Stoicorum de morte voluntaria sententiae recte distinguiantur ab iis, quae e g. vitae aeromas evitandi studium saepe homines leviores
ad voluntarium e vita excessum impellunt. Gravis enim, imo gravissima causa secundum Stoicos requiritur, ut sapiens sibi mortem inserat, eaque talis, quae in vulgarem hominem cadere nunquam possit.