장음표시 사용
141쪽
tra lingulatia coli. eienti accommodetur, ut idearum aiseriores falso putabant. A ictu pronuntiatum est. Sicuti generalis ligurae delinitio est alicuius natu iri communis, quae tamen in particularibus inest, nec ab eis auulsa est, ita&coni-munean animae detinitionem se se habere. Vt interlu- At vero quemad-r 1 sic inter modum. Docet ut infi- animo , alia guris aliae aliis posterio- perfe- res, persectioie sue sunt chorea. ita S in animabus. Est enim inter eas ordo perfectionis, siquidcm ve
rei se Hisma est. Secundum locum obtinet sensitiva. Tertiuin rationis particeps. Atque ut priores figu in posterioribus insunt, verbi gratia, trigonum in tetragono & tetragonum in pelagono, sic anima vegetans in sentiente, sentiens in intelli te continetur. Deinde pergit inedere,qua ratione vitae gradus per diuersa viventium genera distributa sint, α qui quibus
manam ste- nam speciem appellat postremum, & minimum: postremum, quia procedendo, hoc est, persectinimum gradum
ciem postre- ab imperfectas ad pellectiora obtinet ultimummum oem - inter corpora viventia: minimum, quia secati in alias species non potest mmum esse.
O . EST IO L. Recte ne tripartita animarum varietas assignetur, an non ARTICVLVS I. Videri primum non recteb re tamen vera recte agi gnari.
X cvri EN Duxi hoc loco est recte ne tres anima connumerentiu , nimirum vegetans, senties, intelligens.
N.am pro ea parte, quae negat, sic quispiam disputarit., Vel qui tres animas faciunt, intelligunt tria animarum
142쪽
Neque enim ibi figura vita frater triangulum est, ct eas, quae deinceps sunt collocata, neqνe his vita praeter eas quas diximus. At ut in guris υη.i communis ratio feri potest, quae cunisiis quidem
figuris accommodabitur, nullius autem erit figurae propria ratio, sic Cr in animabus dictis eri potest. Quapropter ridiculum est, or in his, cr in
ecteris rebus communem quaerere ratio
Quiἷm enim mortalium. Quibus compP-tit latio , ut est , intelligendi vis, eisdem conue- nire ait caeteros vitς gradus . dii modo sint mortalia. Hane vero limitatione cur adiecerit Aristoteles , in quaestione
exponemus. Deinde ait Quomodo in- quaeda bruta viuere sola tot endum imaginatione non quod quada B-- eam tarii miri do sorti 1- tasia imagitur,cium serisu quoque Zc natione vi- vegetandi facultate pre- uere. dita sint aed quia unum- quodque eo vivere dicitur quod in ipso praestantissimum est. Loquitur hoe loco Aristotelesiisi de imaginatione im-zica
quidem nu ius eo m. quaesunt, erit pro 'ria ratio, nec in propria cuiquam accommodabitur 6 -- diuiduas ecie, rationem eam omittentes ἀί tionemve, quae cuilibet hoc yaelo competere, accom-
Text. 3 i. modari potest. At vero quemadmodum in moris, sic anima sit. Nam iam in figuris quam in animantibus: in eo quod deinceps est co AO- tum, id inspotentia, quod siti est prius, in quadraro narat triangulus, ct in sensitivo vegetain
rendum est quanam sit cui I anima, ut quanam ra nn
si anima plantae, O quae be fiae, quae denique hominis. Luam autem ob cassum deincepi sic fes
habent, considerare oportet. Sensitiuum namque sine vegetatiua non est: ati a festiuo , vegetatiuum, in plantis seiungitur. Rursus sine tat tu nullus caeterorum sensium est: At ipse metus siue caeteris est. Complura namque sunt animalium, quae neque visum,neque auditu, neque sensum habent odoris. Et eorum rusus quae sientium, quaedam habent loco motivum quaedam Text. non habenti. g Postremum vero, quod minimum est, rationem habet, O mentem. ii Ruibus enim mortalium inest ratio, his sunt continuo,st caeterae cita. At quibus unumquodque i tirum inest, hse non omnibus ius o ratio. Sed quadam imaginatione vacaut, quadam hac sila vivunt. De -- te Petitu vero comemplativo alia ratio est. 2ua cum ita sint, pater sertim cui que rationem, a vim maxime propriam rationem esse.
ea quae manet, hoc est, quae rerum typos seruat, & eum memoria coniuncta est, ut L c aduertit D. Thomas. q.
genera,veI tres species infimas. Non tria genera, quia animiis particeps rationis non ea genus: non tres species, quia animae bruto- rum specie differentium,ut equi,leonis,& elephantis distinguuntur specie inter se, quemadmodum & bruta ipsa; similiterque animae plantarum, ut Pyri, cupressi,& platani. Nullo igitur modo allerendum est tres esse animas. Deinde, Quaelibet forma specifica tam brutorum animantium, i. Argum.
quam plantarum addit ae sivi generis gradum quondam sibi
-proprium,ac reciprocum,quo communem generis notionem limitetis coerceat; ergo sicuti anima intellectiva ob gradum, quem addit, distinctum membrum eisicit in illa animarum partitione: ita &R a. reli
143쪽
reliquae tam animarum , quam plantarum species diuersa membrae ericient. Ex altcra vero parte quod pauciores animae numerandae sint,ita os cnditur. Plantalis anima etiam sensu pollet. Non igitur ab aliis separata inuenitur: atque adeo perperam in vulgata illa diuisione aiensititia, de intellectiva ditiungitur. Astumptu probatur,quia plan- . t. ae distinguunt utiles luceos ab inutilibus inam illos attrahunt, hos resipuunt:&,quod peculiari modo in quibusdam magis elucet, salu-Mira pian- taria prosequuntur,noxia declinant. Nam,verbi gratia, cucumerestar m r terrae uliginem , & humorem , quo asiluentius irrigari optant, μ perre pinu. Contra vero oleum, quo persu sit emortui rur, Omni Oaucriantur,adeo ut eo supposito recit ruentur. Vitis a lauri vicinitate refugit, quod li. xc sua caliditate illius incremento ossiciat; similiterque brassicam odit,quod terrae succum exhauriat. Idem priuatim conspicitur in arboribus, quae maris, & s minae nomine designantur, h* namque ut se cunditatem asciscant sese mutub completiuntur. Quare videtur aliquis sensus , saltem obscurus melle plantis. Adde etiam quod arbores virent, & statis temporibus es florescunt, quae iuuentus quaedam earum est, eaedemque ariditate, ut senio dis- . argum. luuntur. Postren b, quae in aliqua serie ordinatim disponuntur, ea non censentur cilicere plura membra,vt vivens,animal, homo; atqui ita se habent anima vegetatilia,sensitiva,& intellectiva; nam vegetatiua enuntiatur in recta serie de sensitiva,& haec de intellectiva. Igitur non recte anima in haec tria membra diuiditur. In hac quaestione non eadem fuit omnium Philosephorum sententia,ut constat ex iis, quae scripsit Auctor librorum de plantis,qui Aristotelis nomine cire seruntur, capite primo libri primi. Plutarchus,capit. vigesino sexto libri quinti de placitis,Clemens Alexandrinus libro S. Stromat. Galenus libro de natural . facultat. Nam stoici plantas animatas esse negarunt,quod cupiditate careant. Pla-E to vel 5 in Timaeo post Empedoclem,& Anaxagoram, Viventes, & - ' prxditas esse existimauit; distingui tamen a brutis , quod haec stiis, in acutum,& veluti vigilantem nabeanti, illae vero obtusum,&nes xi tim uasi dormient m. Sensum quoque, de appetitum plantis perser m hyt. - ctioribus dedere Pythagoraei. Vtrique tamen a veritate deflexe- ἡ 'nt stoici, quia non omnis vita cupiditate, aut sensu aestimandabis, a, iro. Vst scd motione ab interno principio dimanante. Quod haud dii iis . a ic in plantis cernimus. Alij, quia si plantae sentiendi vim haberent, puncta', aut percussae, doloris sigitificationem darent sese contrahendo, uti animantes solent,quamuis imperfectissimae, ut spongiae, de cochleae,quae si quid etiam duri attigerint, contrahuntur proti nu; liquid humidi, funduntur. Item, quia ubi est sensus, ibi cst vigilia , & somnus : nihil vero horum plantis inest. Tertio , quia ut disputat Aristoteles libro 3. p. i 1. text. 6 natura plantarum admodum terrestris est,atque ita inepta ad sensum. Diuus Augustinus in lib. de quantitate anima, p. 33. eam Opi
tonis dro te lege Theo dor. lib. s. da curandis Graci asseca.
144쪽
nionem,quae arboribus sensum dat, rusticanam impietatem vocat. Opinio qua Non est, inquit,audienda nescio quae impietas rusticana plane, in or ' ei ιρη gisque lignea, tu in sint ipsae arbores, quibus patrocinium priebet, vi quae dolere vitem quando uua decerpitur, credit. Appellat autem istin a D. impietatem,propter dogma Manichaeorum, qui, ut ipse testatur in Aug. vo libro ad Quod vult Deum, haeresi 6. ita pitariis sensum dis i x, Vt Tahi sati , eisdem rationalem animam tribuerciat. nde ab arbore solium,fiu' bbrim , γι , ctumvc excerpere,homicidium putabam. Contra launc errorem l suerunt. ge cundem Diuum Augustinum lib. ι. de moribus Manici orum
Asserendum igitur cum schola Peripatetica plantas nec carere Triplix ten- anima, nec anima sentiente praeditas elle, sicque dari animam ve- pituitur in sexantem,qua selis plantis; lentientem,quae cunctis animalibus t tionalem,quae homini tantum conueniat. Colligitur autem hic nu- bab incrus cx diuerso modo operandi, quo anima supra formam rerum Operadi eo non viventium cleuatur. Etenim vel anima rerum viventium eo sigior tantum praestat formis rerum non viventium, quod harum Sc functiones,& motus a principio externo , illarum ab interno oriantur; aut ulterius quod illa: operando utantur obiectarum rerum simul chris, seu speciebus,qti e & si materiales adhuc sint, aliquantulum a materia emergunt siquidem purioris, & de catioris naturae est similitudo coloris,uerbi gratia, quam ipse color; aut denique quod utantur rerum imaginibus non iam corpori inhaerentibus; ted prorsus immaterialibus,atque altioris ordinis. Primus modus competit animae vegetanti secundus sentienti; tertius intellectivae. Totidem ergo animae,non plures , paucioresve numerandae sunt. Quo patet Re citur non cile probandam opinione Platonis in Timaeo ubi aliam quan- PD u vi tam animae diuisionem tradit; nimirum in irascibilem, concupisci- bilem,& rationalem.Qua quidem in re dupliciter errauit. Primum, , Miadentis. quia eo pacto animam distribuit: cum tamen non sit distribuenda, nisi modo paulo ante explicato.Deinde, tuta tres animas,in eodem homine realiter distinctas constituit; quod procul a veritate abeste in libro de ortu, & interitu ostendi inus. Quanuis non desint, qui Lib. t. p . hoc Platonis dogma non de tribus animabus,sed de tribus eiusdem Τῆν, animae facultatibus interpretentur. Respondeamus nunc ad argumenta initio proposita. Ad pri- S 50. i. rgimum dicimus,c im tres animae recensentur, nec intelligi tria genς-ra, nec tres species infimas , sed tres animas distinctas ex diuerso mo- 'ἡ,Ei ado sese excitandi supra materiam corporatam. Ita ut in hac triparti- onerit, neeta varietate contineantur duo genera, nempe anima vegetatrix, ct ire sentiens,& una species,id est,anima rationis particeps. : Ad secundum,concedendum est animam Vc ratriccm, S senti' sesui. i. Lege F - emem distribui in plures species, ut recte probat argumentum; sed , , a quia omnes Vcgriatrices animae sortiuntur inter se cundem motai uis . o. dum operandi: & omnes similiter sensitiuae eundem inrer te, pro- ' . c. y. pterea non diuidi animam in plura membra, quam illa tria; quia in
145쪽
i3 IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
ea diuisione non multiplicantur membra,nis spectata duntaxat Gla diuersitate operationum , secundum praevictam excitationem
maiorem, minoremve supra materiam.
Solutio 3. Ad tertium respondendum est quod plantae inutiles succos reiiciant,Τtiles attrahant, non prouenire ex aliqua facultate senstiua, Virtute at- & cognoscente,quae in eis iniit: sed ex virtute attrahente,& expel-ςr ' lente, quae citra omnem sensum, & cognitionem altrici anima: Ω- fissiliis mulantur, Ut in primo de ortu , & interitu ex pro sto docuimus. Duria. plau- Item prosecutio illa, aut suga circa salutaria,aut noxia, quae in qui-ra noxia rei, busdam plantis notatur,ex natiuis earum viribus, & latenti antip thia,ac sympathia oritur, nullo ad id praeeunte sensu aut notitia iu- ἡ ' uentus vero & senectus non nisi per metaphoram cis accommodatur, quemadmodum Sc sexus,& maritari. Solutio ψ. Vt quartum argumentum diluas sic habeto, Anima vegetans interdum generatim , atque ita in tota sita amplitudine simitur, quo pacto corpus animatum in commune, ut pars formalis, physica compositione constititit,atque hoc nomen sortitur, ludd ab ea primum vegetandi potentia dimanet; sicque diuiditur anima veget titia in cam,quae tantummodo vegetativa esst,qualis est anima plantarum : & in animam sensitivam, ex qua animal in commune constat, quae ideo sensititia nuncupatur, quia ab ea primo sentiendi facultas nascitur; & in animam rationalem. Tum rursus senstitua in commune distribuitur in sensitivam tantam sprout, tantum, negat
ulteriorem gradum) quae est anima bestiarum; &in intellectricem.
Amma υe. Quo patet animam vegetatiuam in commune,cum genus quoddam
retatiuβ t-- ad vegetatiuam tantlim,& ad sensitivam de intellectivam sit, in illis ' ot sori ualiter contineri: similiterque sensitivam in commune in sens- vi ba tiua tantum atque intellectiva nam genus omne in sitis speriebusium si sei forrnaliter includiturὶ at vero in anima sensitiva tantum, id est, inua, se t funt anima bestiae, non incire socinaliter vegetatiuam tantum, siue ani-st ' mam plantalem; arique ratione,nec senstiuam tantum, id est, bel-s - eois ineri formaliter in inteIlectilia,cum sint species inter se disiunctae. Hinc ergo perspicua iam relinquitur argumenti solutio.
Etenuit diuisio animae sc intelligenda est, ut primum eius membrum sit anima vegetatiua tantum secundum senstitia tantum Te tium intellectiva; qua ratione non disponuntur ordinatim in recta serie unum sub altero. Illud tamen aduertes animam vegetatiuam tantum dici contineri virtute in sensititia tantum,& ambas in rati nati, quatenus sensitiva tantsim non solum exercet operationes sibi
proprias id est functiones sensui uia sed etiam eas , quas vegetatiua: similiterque intellectitia operatione . sensiti ,& vegetatiuae.
146쪽
Sint nepotentiarum genera quinque, viventium quatuor.
ARTICVLVS I. uinque esse genera potentiarum.
Riora parti controuersiae respondemus quinque elle primas, & generales Dotentias rerum viventium, nimirum vim vegetandi, sentiendi, loco mouendi, appetendi, intelligendi. Ratio huius distinctionis, ut D.
Thomas edocet. I. part .quaest. 78. art. I .colligitur cxobiectis, circa quae vi nuum operatio insistit. Vel enim obiectu inest corpus coniunctiim animae, vel est aliquid separatum. In contuitistum agit potentia vegetandi, quia occupatur in alimenti concoctione, α mutatione. In separatum Vero feruntur caeterae vires,
et ita ut eius imaginem intra se habeant; quae si recipitur in organo corporeo,pertinet ad potentiam senstiuam; alioqui vero ad intellectivam: vel ita vi in ipItan tendant tanquam in finem, aut tanquam in terminum motus. Si priori modo,est appetitus, cuius est serri in bonum,atque adeo in finem,s posteriori,est vis loco motiva. Quare totidem sunt generales potentiae rerum viventium. Sed obiiciat aliquis. Vis gignendi continetur sub potentia vegetatrici,& tamen versatur circa obiectum separatum ; videlicet circa singulare distinctum a generante, quod denuo producitur ad conseruandam speciem. Igitur perperam diximus potentiam vegetandi, sub qua gignenda vis continetur, spectare obiectum coniunctum. Deinde,vt se habet sensibile ad intelligibile; ita appetibile per appetitum corporeum ad appetibile per immaterialem appetitum:atqui illa duo constituunt duplex potentiarum genus; ergo & haec. Te tio, facultas motiva tendit in ubi, sed ubi non est aliquid extrinsecum rei,cum sit existentia mobilis in loco,ut lib. fertio Physic. statuimus: ergo collectio illa potentiarum non recte se habet. Hisce obiectionibus ita occurres. Primae, licendo, etiam vim gignendi versari circa obiectum coniunctiun, quia perficit semen, quod in ipso vivente fit ex alimenti superfluo in quod formatricem vim proxime agendo imprimit.Secundae,neganda est maior propositio. Non est enim virosique par ratio;quia uterque appetitus tam seissiturus, quam intellectilius tendunt in obiectum sub ratione finis; nec distinguuntur propriis differentiis ad obiectum, qua obiectum est,pertinentibus,sicuti sensus de intellectus,uti diximus. Lege Ferrariensem hoc loco quaest. s. Tertiae respondendum est, secultatem motivam secundum opinionem uinrue
circa obiecta coniunctum υιrs tur.
147쪽
1, 6 IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
nionem illam, quam in Phy sicis amplexi fuimus, catenus dici se ri in extrinsecum, quatenus cxistentia in loco sumenda est in ordi ne ad spatium, cui respondet, dc quod res per motum localem decurrit.
Quatuor esse Genera viventium.
V o D ad secundam controuersiae partem spectat, r sipondemus quatuor elle gradus, seu genera viventium. Quaedam enim vegetantur, quaedam sentiunt,ab: oco mouentur, alia intelligunt. In qua diuisone per ea, que loco mouentur, designantur quae motum progreusonis Cibeunt. Nec est opus unam dari naturam, cui is motus pri-mδ conueniat. Non enim hic ae veris tantum generibus scrinio est; sed de diuersis gradibus, siue ordinibus viventium, siue sint vera genera, siue non. Porro vitientia ex diuersis vivendi modis distinguuntur: hi vero ex diueria vitae persectione,quq illis duntaxat quatitor modis distinguitur.Sed aduertendum haec genera distincta es.se inter se tanquam superiora & inferiora. Quatenus priora,absque iis,quae posteriora sunt, seorsim reperiuntur; non contra. Arbores
cnim vegetantur, On sentiunt; Druta mouentur, & non intelligunt;& tamen quaecunque intelligunt,mouentur quaecunque mouentur , sentiunt; quaecunque sentiunt, vegetantur. Praeterea, diuersi vivendi modi sic ex diuersa vitae per chione distinguuntur, ut non quaelibet persectio suum genus constituere possit, sed ea
tantum, quae a caeteris ita distincta est, ut non possit aliqua ratione ad caeteras reuocari. Quo perspecto, cessant dubia , quae in aduersim partem afferri queunt ; scilicet cui vis appetendi non constituat per se unum genus viventium, & potentia generandi ex semine aliud. Respondendum est enim vim appetendi non esse aliquam vitae perfectionem praedicto modo distinctam a sensit,cum semper illum comitetur. Et potentam generandi ex semine, annexam esse facultati vegetandi, quia non excedit illius limites; misia me cum eadem sit potentia generativa, de nutritiua, ut alibi diximus, cumque Vegetatio sit generatio quaedam partialis viventis in omnibus viventibus reperta. Ob quam etiam causuri secultas Viadendi,& memoria,caeterique sensus tam externi, quam interni non faciunt diuersa viventium genera, videlicet quia ad vim sentiendi pertinent:esto quida sensus no in omnibus animalibus inueniantur. Obiiciat aliquis contra superiora. Aristoteles proximo capite
text. 3 2.docuit viventibus mortalibus, quibus ratio competit, conuenire caeteros gradus. Videtur igitur docere aliqua elle viventia ratione praedita & immortalia, quibus ij non competant. Philopo-nus haec verba ita interpretatur, ut voluerit Aristoteles corpora diuinadc
148쪽
uina & immortalia,id est, caelestia habere vim rationis, non autem tensum aut alias priores facultates; luod hae ad solam vitam mortat. lem tuendam datae sint a natura. Haec tamen interpretatio inuoluit sententiam de animatione coelestium corporii, quam neque veram, neque Peripateticam cile in libris de coelo ostendimus. Potius ergo dicendum Aristotelem verba illa subdidis te non ex propria opinione , sed in gratiam Platonicorum, qui daemones quosdam corpore dc ratione praeditos,sensu tamen carciates fingebant. Ex iis,quae hamnus disterminus, manet tres esse animas, quin- Pl ionicidaque genera potentiarum, quatuor genera viventium. Sed illud postremo aduerte si vivens sumatur, Ut dicitur non ab accidentali Vi- torio se nra,hoc est, ab operatione vitali, sue a potentia ad talem operatio- sensu. nem : sed a vita substantiali, quae est ipla anima: tunc non quatuor genera viventium, sed tria constitui debere, nempe vegetatiuum, sensitiuum, intellectivum,a triplici anima, vegetante, sentiente a telligente.
LV AE S T I O. III. Vtrum potentiae animae ab eius
Von potentiae non manent ab essciatia animae, hunc i. gum. in modum videtur ostendi. Emanatio est motus quidam ; sed nihil a se ipso moueri potest , ut probauit
Aristoteles 7. Physicae auscultationis c. I .text. l .Igitur potentiae non inaraaut ab anima; alioqui iam anima a
se ipsa moueretur,clletque simul agens & patiens. Agens,dum cx se profunderet potetias: patiens dum cas in se reciperet. Quod si quis
dicat potentias immateriales recipi in materiam , non vero III . mi-mam , sicque non idem esse agens, &patiens: saltem non clsugiet quominus concedat animum participem rationis rospectu immaterialium potentiarum, quae ab eo fluunt & in eodem manent, simul agere,& pati. Deinde. Ab eo,quod unum est, & simplex non potest naturaliter procedere nisi unum, ted anima est una, simplexque substantia: nequcunt igitur ab ea plures potentiae oriri. Si respondeas ab eo, quod unum est, posse oriri plura ordine quodam, sicque potentias animae ordine quodam naturali ab ea fluere. Contra id obiicitur, quia non apparet quinam ordo is esse possit, pr esci tim cum poten-Con.Com. L .de Anima. S tiae
149쪽
4,8 IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
tiae animae distinguantur inter se specie: atque aded non possit una fieri ab alia; cum unumquodque gignatur ri suo simili. Deinde, quia in potentiis ordinatis non potest una sine altera Operari; cuius tamen oppositum liquet in facultatibus animae operatur enim visus, auditu nihil percipiente. Praetere,, Si potentiae orirentur ab anima, sequeretur potentias
animae rationalis comitari cam a corpore exeuntem, utpote originis suae causam, & sontem: atqui non eam comitantur; non igitur ab ea oriuntur. Probatur minor; quia anima separata sicuti functiones sensuum , siue internorum , siue externorum exercere non potest , ita nec eiusmodi potentias secum desert ; alioqui frustra eam
Poteria auι m. ab eius manant es
Materiales potentia non m anima sed in teria recipiuntur. Anima non
9 stion is, ct argumentorum explicatio.
SsERENDv M tamen est potentias animae ab eius: estentia oriri. N.ura cum potentiae sint formae accii dentariae siubiecto propriae, ac natiuae , eique conserant e sic secundum quid,necessum est, ut ab eo, quod subiecto primum,ac substantiale esse tribuit, hoc est, a forma substantiali, quas essentiae comites proficiscantur. Quae est ratio Diui Thomae prima parte quaestione septuagesimoseptimo, articulo sexto. Sed illud praeterea sciendum est , animam triplex causae genus sortiri respectu potentiarum, Videlicet agentis, unalis, & materialis: licet Iandunus. quaest. s. huius libri solam rationem causae materialis animae accommodet: sortitur ergo anima causalitatem agentis,quia potentias ex se active fundit: finalis,quia potentiae sunt propter animam, ut propter finem , cui I natura destinantur: materialis,quia ipsas in se recipit,ac sustinet. Quod tamen de solis immaterialibus potentiis humanae animae intelligi debet; caetera namque in materia,prout sermae subcst,recipiuntur,ut in libro de ortu, & interitu ostendimus; quidquid in contrariam partem scripserit Apollinaris quaestione septima huius libri, & Iandu-nus quaestione decima, asserentes omnes potentias recipi in nuda anima.Quod si ita esset certe visio inhaereret animae rationali; siqui- dein ubi est potentia,ibi est eius actus immanens,& vitalis; at quod visio non sit in anima rationali manifestum est; cum haec immaterialis,& diuisionis expers sit illa vero materialis, & extensa. Accedit , quod si omnes potentiae essent in nuda anima, non recte Aristoteles hoc in libro capite quarto , textu trigesimo tertio docui siet potentiarum quasdam es Ie organicas, id est, organis co porcis inhaerentes , quasdam non. Porro non est anima praecipua causa ciliciens suarum potentiarum , sed generans , seu producens, cui incumbit omnia, quae rei in ini ali generationis debentur
150쪽
bentur, ei contribuere. Itaque anima quasi instrumentaria causa
est generantis, de ab hoc remote, sed principaliter ; ab illa proxime , & minus praecipue potent iae efficiuntur. Sic vero haec quatuor, essentia,potentia,operatio, obiectum, hunc habent ordinem, ut ab ellentia profluat potentia, ab hac operatio; operatio in obiectum tendat; ut re in colligit Ficinus libro i o. de Platonis Theologia, cap 2. Diluamus igitur argumenta, quae in aduetiam partem adduxi- Sotuumur mus. Ad primum dicendum emanationem non esse actionem phy- Οm sicam cum non sit coniuncta cum motu; immo nec proprie actio- t 'nem,ut alibi diximus,& quidem eam , qua potentiae materiales, ut facultas videndi, vel audiendi, caeteraeque eiusnodi corporeo Organo inhaerentes emanant, non recipi i psa anima, a qua Oriuntur , ut iam argumentando occurrebamus; sed in materia, proindeque non sequi secundum huiusmodi actionem idem agerc, de pati .Qudd si de potentiis immaterialibus,ut de intellectu, qui in ipsa
anima insidet, loquamur, tunc non esse incommodum , idem agere& pati praesertim si id,quod patitur, non sit ipsum agens principalein actio non sit Physica, proprieque actio; de qua totum Arist
teles loco citato disputat. Secundo argumento probe respondebatur cum Diuo Thoma Saluitur a loc. cit. primae partis. Ad priorem verb solutionis impugnation in . V uisu, dicendum erit licet potentiae animae inter se specie differant, mi' νι bestia Mnime id obstare, quominus ordine quodam ab anima, ut a sente anima ordi- dimanent, ita scilicet, ut aliae alias secundum quandam naturae an- eluo amtecessionem praecedant, non ut ab intermedio univoco, sed aequi- uoco, atque adeo speciei diuersae. Ad posteriorem , licet quaedam potentiae ita uiat affectis, ut una quoad suam adtionem dependeat ab altera, quo pacto se habet voluntas ad intellectum; tamen ex illo ordine, quo se in prima sita origine antecedunt, non colligi in omnibus ciusmodi dependentiam , quoad functiones obeundas. Lege Diuum Thomam eadem illa quaestion artic. .& 7. Ad tertium respondendum est , etsi anima omnium suarum SM - , potentiarum fons sit ; tamen animam intellectivam e corpore abeuntem non comitari actu, & formaliter nisi potcutias spirita- les, quae in ea reci piuntur; caeteras uod ipsani sequi, in eaque
manere tanquam in radice duntaxat. N. ii cum carum solum it i. subiectum si organum corporeum, eo per radice m