장음표시 사용
191쪽
i8o IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.libet in subiecto intensae sucrint,subito amittantur,nec sine perenni suae eUectricis causae influxu permancre queant: etsi id in plerisque
alii; cstectis sec is accidat. Quo etiam patet, quid ad secundum a gumentum respondendum sit. Ad tertium dicimus amoto luminoso,non dari iam cius aspinum,sed accidere deceptaonem modo ante explicato.Idque voluiisse auctores in argumento adductos, videlicet ablato sensibili dari sensiones non re ipsa, sed apparenter, seu secundum fallacem aestimationem. Atque huius dubii cnodatio planior euadet iis,qu. ae proxima quaestione pertractanda sunt.. AE S T I O III. Vtium per diuinam potentiam aliqua notitia abstractiva in externis sensibus 'dari queat. ARTICVLVS I.
'uid in re propolita sentiendum videatur.
N hac quaestione pr. xnotandum imprimis est discrimen inter notitiam intuitiuam,& abstractivam. Notitia intuitiua, quae etiam visionis dici consueuit, ut Scottis in a. distinct. 2. rvt.2.quaest. i. de quodlib.6.
randus in prologo quaest. 3. aliique auctores definiunt, est notitia rei prie lentis,ut praesens est; id est,cognitio,qua ita rem attingimus, Ut per eam cernatur praesentia obiecti in se,& ex vi ipsius cognitionis,non Vero quia aliunde comprobatur. Eiusmodi est notitia, qua quis videt candorem in pariete,& qua sonum audit, & ea,qua beati diuinam naturam intuentur,quam D.Paulus Epistol.prima ad Corintli. capit. is .appellat facie ad faciem. Immo & cx hoc loco Apostoli credit Scotus quodlib. 6. art. i. & Gregorius in primo dist. 3.
quaest. 3. art. i. debumptam ille appellationem notitiae intuiturae, cuius aut nulla, aut prope nulla extat mentio apud veteres Philos phos. Aduertit aut in D. Anselmus , Hugo , Magister, D.Thonias, Gr orius,Pallidanus,Caietanus , Durandus,& alii communi consenis cognitionem intuitiuam oportere esse immediatam, ita videlicet ut res non percipiatur iri alio cognito, sicuti cognostatur Caesar in isti a statua Etenim per cognitionem mitraritiam conspicitur res cian Ur in sc quod esse non potest cum res vidctur ita alio prius viso. Noti-ctium . ita abstractiva, tuae etiam Simplicis intelligentiae vocatur,cit cognitio rei non ut praesens est,uerbi gratia,notitia, tua cogito de Socrate absent
192쪽
C A P. VI. CLV AESTIO III. iti
te abstine; & ea, qua Astrologus domi suae conliderat eclypsim,
quam non intuetur, esto sciat ea hora interponi terram inter lunam , & Solem. Et item ca,qua Philosophus ex creaturis cognoscit Deum esse. Licet enim hae cognitiones tendant in rem sub elie exi- flentiae; non tamen sic tendunt, ut per eas cernatur praesentia obiecti Non diximus cognitionem intuituram esse eam, quae pendet λpraesentia obiecti,nec qua obiectum mouet potentiam . quia notitia, lua Deus & se,& creaturas intuetur,est intuitiua; & tamen nec ab ipso Deo,iteque a creaturis dicitur pendere, ut neque causari. His positis sit prima concluso. Sensus externus potest diuina r.Conec virtute tendere in rem absentem;mo id in illam seratur, tanquam in , '
praesentein;alioqui non.Haec conclusio quoad priorem partem pro-
batur; quia potest Deus ponere in meo oculo specie Socratis abien- absent/m, tis,qua ille informatus Socratem videat.Socrates enim ad sui visio ---nem dupliciter concurrit,mmirum in genere causae cffcientis,qua m tenus sui imaginem in potentia imprimit. Hanc vero causalitatem
non est inficiandum polle diuinitus suppleri, quemadmodum , &alias id genus causalitates cilicientium causarum.Praetorca,concurrit Socrates ad praedictam vilionem in genere causae formalis extrinsecae; eam terminando,specificandoque. At quod liqc dependentia non obstet,quominus talis visio dari queat,ex eo ostenditur,quia Socrates absens, ac non existens potest eam terminare, eiq; speciem tribuere,co modo quo eclypsis, quae' uno abhinc anno erit,terminat,& speciem confert cognitiona , quam de illa nunc Astrologus habet.Nimirum haec terminandi,& specificandi ratio nec in co, quod specificatur,nec in specificante terminanteve existentiam rcquirit. Secunda vcro pars conclusionis ea ratione suadetur; quia poton Deus speciem,quam Socrates in ineum oculii impressit, oto Socrate conseruare,quae chni Socratem Codem pacto, quo antea referat, adhuc cum tanquam prasiatem aspectui obiiciet: potestque id confirmari iis,quae in mysterio diuinae Eucharistiae interdum apparent. Nonnunqua enim Deus puerum, mem, manum , & quaedam alia oculis repraesentat, producendo in cis talium rerum , etsi praesentes non sint, species,ut docet Sanctus Thomas 3. pari. qu st. 73.art 8.Durandus in . .distinc .io. quaest. q. &aliis. I ii hasce verbres ita sertur aspectus,ac si praesentes ei lent; unde & intellectiis nisi aliutide edoctus iudicium cohibeat,eas praeci te; iudicat. Denique tertia pars conclusionis inde comprobatur quia sensti Π φ te 'μ mcxterni talis naturae sunt,ut tendant in obiecta, proiit se habent hie V& nunc, id est, prout materialibus,stus, sistatiae, & quantitatis con- Dreus senditionibus affecta existunt; atque adeo, ut ita praesentia a parte rei, sui nuta τι vel statem repraesentata tanquam praesentia. Quare non poteruntiensius exteriti ullo modo versari circa rom absentem , qua talis est. Hanc porro condationem intrinsece addunt obicesi sensuum externorum supra obiectum intellectus, 3 pliatastae. Nam intellcctust caur in rem tam absentem, quam praesentem; tam singularem,
193쪽
iti IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
quam viaritersalem. Phatasia etiam in rem praesentein, & absentem- sed lingulare tantum. At externi sensus,ut qui in infimo cognosten tium facultatum gradu stetere,tendunt in solam rem singularem &praesentem, vel exhibitam in sipecie ut praesent . Non fecimus in hac cognoscibilium dispensatione mentionem sensus communis propterea quod hic sit quasi interstitium internorum , & externo rum sensuun ad utrosque pertinens ; quatenus externorum sensi nes dignoscit, & earum ad internos transmittit: unde& virorumque naturam aliquo modo participat.Nam dum sensus externi cirra obiecta sua versantur,ipse in eadem percipienda incumbit, de tunc quidem non nisi singularia praesentia intuetur : in seminis verb, ut est multorum opinio, tuam in libris paruorum Naturalium exposuimus,singularia etiam absentia recognostit: atque ita tam praesei lia,quam absentia pro vigiliae & qui ctis diuersitate apprehendit. Ex superiori conclusione licebit deducere secundam , quae propositae quaestioni directb respondeat. Pro qua aduertendum prius dubium esse an ad notitiam intuitium requiratur, ut potentia per eam tendat in obiectum,quod re ipsa existat praesens; an verb sulltaciat serri in rem,quae tametsi alioqui sit absens, nihilominus repraesentatur ut praesens, atque ita notitia tendat in rem praesentem , ut praesentem imaginarie. In qua dubitatione,etsi parum reserat utram partem quis approbet,nobis tame posterior magis arridet: propte ea quod notitia abstractiva ab omni praesentiae modo, insinusta, ac libera debere esse videatur. Sit ergo si unda conclusio. In sensibus externis non potest dari, etiam diuina virtute , notitia abstractiva. Probatur;quia istiusmodi notitia sertur in rem secundum se, seclusi gaesentia,& existentia externi autem sensus tendunt in sua obiecta
tem repraesentata tanquam praesentis,ut ex diutis constat. Itaque,
praedicta notitia, qua sensus externus, sertur in obiectum, quod a. parte rei non est praesens,dicenda erit intuitiva.
Argumenta aduersus ea,quaesuperiori articulo coniam sesunt eorumque dilutio.
z γ. V M contra primam partem primae conclusionis, e qua asseruimus posse diuina virtute sensum externum in rem absentem percipere,haec se offerunt argumenta.Vel Obiectiam externi sensius comprehendit tam sensibilo r. xsens,quam absens: vel solummodo praesens.Si detur primum,s luitur sensum externum suopte ingenio posse tendere tu rem a Cntcim, cum quaelibet potentia vi propria possit obieetiim suum at- ingere.Si autem posterius, fatendum erit nec cliuina virtute posse
194쪽
sensum versari circa rem absenrem , quandoquidem repugnat potentiam extra proprium obiectum Vagari. Quare non videtur prima conclusionis pars veritati consentanea.
Secund5.Eadem rursus impugnatur,quia si res absens potest sentiri,poterit mel non existens gustari, patique modo res sine cibo nutrimpoterit ignis non existens tangi,& animal ab eo uri: poterit cymbalum non existens audiri , &cius sono auditus laedi; alisque multa,quae videntur inrelicationem inuoluere. Tertio, quia sequeretur dari duas propolitiones contradicentes simul veras; estet
enim verum cerni Socratem currentem siquidem obiicitur potentiae ut currens; & cundem cerni non currentem, quia re vera
Deinde contra secundam partem conclusionis, quae statuit externum selisum polle ferri in obiectum absens, quod tamen diuinitatus offeratur ut praesens, illud optironi l olet, quia cum in eo euentu intellectus iudicet rem,quae praesens non est, praesentem esse, concedendum erit Deum, qui eam speciem imprimit, aut antea impressam conseruat, este causam eiusmodi erroris, dc deceptionis, quod nemo dixerit. Denique contra tertiam partem, quae Esrmat non poste externum senium tendere in obiectum, nili sub ratione praesentis. Nam minor proportio est inter essentiam diuinam, & intellectum crearum; quam inter sensibile non existens,& sensum externum ; siquidem inter Deum,& creaturas est distantia infinita, inter ipsas vero
creaturas finita duntaxat: atqui intellectus creatus eleuatur ad notitiam intuitium diuinae essentiae:ergo & sensus externus promoueri a Deo poterit ad percipiendam rem non existentem. Praeterea, Sensus externi possunt diuina virtute tendere extra suum obiectio poterunt igitur ferri in rem non existentem. Antecedens probatur,quia non minus est eleuari aquam ad productionem gratiae in baptismo, quam excitari potentiam ad operationem extra obiectum non suum: ergo cum illud diuinitus fiat, essici hoe etiam poterit: atque a leb non repugnat sensus externos versari ci in obiectum non existens;licet id non contineatur intra cancellos obiecti ad eos pertinentis. Non erit tamen dissicile his argumentis satisfacere. Ad primum contra primam partem conclusionis primae, dicendum est cum de alicuius potentiae obiecto agitur, poste nos loqui, vel de obiecto ad uato simpliciterivel de obiecto non adaequato. Est autem obiectum simpliciter adaequatum id, in quod potentia fertur seu vi propria, seu diuinitus adiuta. Obiectum non adaequatum est id in quod potentia vi propria tendit. Si ergo de obiecto externorum sensuum simpliciter adaequato sermo sit, respondendum erit id esse sensibile praesens,vel non praesens, repraesentatum tamen ut praesens. Si de obiecto non adaequato, id esse sensibile re ipsa praesens. Ex quo non sequitur externum sensum , aut polle vi propita
195쪽
ferri nobiectum non praesens, aut di inuitus adiutum non poste in id i endere: qua loquidem dum circa illud insistit non vagatur extra sistis i. ,. ProPrium obiectum ab olute sumptu, ut liquet cx dictis. Ad secun
κε repseruat dum contra eandem partem conclusionis respondendam est nul cibu no ex/- velle contradictionem si mel non existens gustetur interi niuriau, is, hnaginis inha renti S ita gustin Non posse tamen neque ex dicti,stis, ε ,rishm seqiri nutriri rem absque cibo, quia nutritio importat couersionem sent . cibi in substantiarn rei viventis. Quae conuersio sublato cibo non datur. Item nult est implicatio, quod ignis non existens sentiatur per species qualitatum tangibilium ignis ; quibus tamen speciebus non dicetur animal uri; quia ustio non fit nisi per ealorem realiter
inhaerentem in re,quae uritur.Nec item implicatio est,quod cymbalum non existens per existentes soni species audiatur,quibus tamen non sequitur offendi auditum, quia liaec offensio non a speciebus, aut sono est, sed a vehementi agitatione aeris sonum , speciesve de-2 Solutio ;. ferentis. Ad tertium argumentiun negadum est sequi dari duas con- . tradicentes simul veras.Non enim hae duς propositiones Cerno Socratem currcntem,& ccrno Socratem non currentem, und contra dictoriae; sed hae , Cerno Socratem current , non cerno Socratem
currentem, ut alibi docuimus: hae autem non. sunt simul verae, quia in proposito euenta liaec, Cerno Socratem currentem, id est, repraesentatum mihi ut currentem vera est; & illa, Non cerno Socratem currentem, id est, repraescntatam mihi ut currentem , salia. Immo nec illae priores de praedicato infinito, ambae verae sunt, ii Vocabulum, currens, eodem modo exponatur; ut attendenti pla
Saul. . Ad ad,quod contra secundam partem eiusdem conclutionis obice uim fuit,respondendum est ex eo quod intellectiis in tali euentu aliquando iudicet rem elle mesentem, quar tamen pr. et v non est, non scitui Dei uti decipere. Non enim decipere dicitur, nisi qui voluntate fallendi aliquid esticit, vel . pronuntiat; licet alii inde e randi occasonsi imprudenter capiat. Qua de re consule D Chrysostomum libro primo de Sacerdotio,& D.Augustinum in lib.contra mendacium,& in Enchiridio cap. 6
tata. Ad primum contra tertiam partem dicimus inter essentiam diuinam,& intellectum creatum in genere cratis maiorem esse distantiam,& improportionem , quam inter sensum externum, & sensibile non existens intellige & repraesentatum ut non praesens, ac non existens non tamen se vadam rationem dc proportionem co- sentia disi gnoscibilitatis.Etenim essentia diuina continetur intra latitudinemna contine- obiecti adaequati intellectus creati;sensibile vcro non existens prae
abar is, Quest la sumptum non includitur intra metas obiecti adsequatilis. Iaui ' pertinentis ad externu sensu Lege Da mam I. pari.q. I 2Irt. I. Joari. & 3 .ibique eius interpretes Ad secundum respondemus , quemad- cos. v. modum aqua assumit ur a Deo Euaquam in mentum ad productionem gratiae, α ita externum sensum posse Gunitus Promoueri
196쪽
ad aliquam operationem supra suam secultatem, qua non tendat in naturale suum obiectum,Vt v.g. potentiam videndi ad attrahendum ad se aerem. Quod tamen non repugnat iis,quae diximus, videlicet non posse externum sensium vagari extra suum obiectum , id enim intelligendum est de sensu secundum operationes vitales ipsi pro- Cur 'etentia prias quae Him ad naturale suum obiectum resipectu trascendenti re- serantur,ab eoque essentialiter depcdeant, fieri nequit,Vt secundum i a obi. tum eas potentia extra tale obiectum ullo pacto eaecurrat. Dum nee δε- Sed videri forte alicui possit repugnare his D. Augustinum viti- ηυμι βω-mo lib.de Civit. Dei cap. 19.ubi de beatorum statu loquens, ita scri psit;Vis praepollector oculoru erit illorum, non ut acutius videant,qum quidem perhibentur videre Serpentes, vel aquilae. quantalibet enim acrimonia cernedi eadem animalia vigeant,nihil aliud possunt videre,quam corpora; sed ut videant,& incorporalia Quibus verbis indicat D. Augustinus aspectu secundu stinctionem vitalem, ac sibi propriam,qualis est actio videndi, posse tendere in rem spiritalem,
quam constat extra metas obiecti externorum sensuum est e.Occurrendum tamen cum D.Thoma I. pari.quaest. i z. t. 3.ad 1. D. Augu- - rstinum hiaec non tam asterendo,quam disserendo pronuntiaste,eius que mentem elle, ut constat ex iis, quae pauid post subiicit, beatos Bri , tu etiam ex iis,quae aspectu cernent, & ex refulgentia diuinae claritatis o t. in corporibus apparente, Dei praesentiam singulari intellectus pc spicuitate cognituros: non autem ipsam diuinam naturam in se,aut . rem ullam spiritalem oculis corporeis videndam. Obiter etiam aduerte quemadmodum fieri non potest,ut aliquid spiritale cadat sub sensus externos;ita fieri non polle ut sub internos
cadat, etiam diuina virtute, cum utrobique eaacm repugnantia occurrat; tropterea quod spiritale transcendit metas obiecti sensibilis. I lirat o-Quod similiter pronuntiandum est de a petitu sensitivo, cuius ob- lectum est sensibile bonum. Si quis vero obiiciat tristitiam de Deo s. ἡ . p. offenso terminari aliquo modo ad Deum;& hanc frequenter dari in m. appetitu sensitivo:proindeque appetitum inferior simulque phantaliam, cuius ille apprehennonem sequitur, tendere in rem spiritalem, nempe in Deutia. Respondendum erit, nec inferiorem appetitam, nec phantasiam tendere in Deum distincte, de per se, sed confuse,& suo aliqua ratione sensibili. Quo pacto est D.Thom. i. pari. quaest. i 2.art. 3 .ad 3.am Isaias cap. 6. narrat vidis te se Dominum sedentem stiper solium; intelligendum id este de visone imaginaria representante Deum sediliadum aliquem modum corporeae similitudinis,quo nobis diuina in sacris litteris per res sensibiles frequenter declarari,atque exhiberi solent.
197쪽
AE S T I O IIII. sintne quinque sensibilia communia. ARTICVLVS I. Videri pauciora: videri plura.
ENsIBILI A communia quinque recensuit Arist teles cap. 6.huius libri text. 6 .videlicet, motum, quietem,numerum, figuram,magnitudinem. Sunt tamen in 2 - contrariam partem argumenta. In primis quod videantur pauciora esse. Nam motus cum non consistat, sed raptim fluat, comprehendi nequit sine memoria, & vi collectrice, quae partes praeteritas,& suturas colligat;& inter se conserat; hoc autem altioris potentiae est non externorum sensuum. Deinde, Brutae animantes naud quaquam numerant,cum id soli homini competat, ut docet Aristoteles in problematis sect. 3 o. qu.; .sicque non Videtur numerus brutarum animantium sensibus apprehendi, atque aded neque nostris, qui eiusdem speciei,ac facultatis cum illis sunt. Tert id. idem ostendi potest in quiete,quae cum priuatio sit siti, nullum sensum per se cadit.Quare nec motus,nec numerus, nec quies recte Videntur constitui ab Aristotele inter sensibilia communia. Qua probB Ex alia vero parte ostendet quispiam plura numerari debuisse; si es prum, quidem perspectiui,ut videre est apud Vitellionem ad initium libri terti j, multd plura recensent,verbi gratia, distantiam, situm, dis retionem , asperitatem, curvitatem, rectitudinem, d alia. Praeterea, Tempus,ut docet Aristoteles Physic. capse. O .rext. 98.percipitur sensibus,non per accidens,cum eodem pacto videatur sensum aE-cere,quo motus,cuius mensura est: ergo per se; atque aded debet etiam inter sensibilia communia reponi. Nec satisfaciet qui dixerit contineri sub motu,propterea quod idem re si cum eo ; nam alio- qua etiam figura, tuae re ipsa a magnitudine non differt, ad magia tudinem reuocari deberet; quod non ita est. Adde quδd Cubstantia, cum ad imprimendas horum sensibilium imagines in sensibus uti princeps causa concurrat,siquidem actiones onmessimi suppositorum;non poterit non caeteris sensibilibus commviribus iure addi.
ARTICVLVS II. uinque tantum esse sensibilia communia;nec oppositum concludi perioribus argumentiae.
O N est tamen ob haecialiave his similia argumenta recodendum a sententia Aristotelis. Quod fecit e recentior bus medicis Christophorus lib. i. de Wie medendi cap. s. ubi morum,& quietem e communium sensibiliu numero
198쪽
remouit,&ante ipsam Galenus lib. 3.de dignoscendis pulsibus; ubi
statuit motum ratione non sensu dignosci; sed enim quia sensu ratio coniuncta est, Sc mentis transeursus est velocissimus saepe non ratione Ad sensu videri deprehendi. Vt auicin pro Aristotcle superioribus arquinentis respondeamus , aduertendum cst ad rationem sensibilis communis non requiri, ut omnibus sensibus percipiatur, sed ut pluribus aut enim nullum est sensibile ut cum maxime motus,quod omnibus externis sensibus sit Obnoxium, ut experienti planum sedi, qua propter no immerito Aucrrocs hoc loco cona. 6 .
Themistium reprehendit, quod uniuersim communia sensibilia omnibus sensibus percipi assirmarit. Secundo, Aduertendum Aristotelem non omnia sensibilia communia speciatim enumeras Ic,sed quinque generalia capita, ad quae
caetera reuocari debeant, ut mox patebit. Ad primum igitur argumentum eorum, quae ostendere nitebantur motum sus externos
sensis non cadere,respondendum est, motum persecte non nisi eo su ρὸν faὸ modo, qui in argumento exprimitur, quique ad altiorem faculta-'tercipitem pertinet,cognosti;imperfecte verb,& quasi materialiter, ac ci- - tra ullam partium inter se collationem externo sensu apprehendi. Ad secudum Numerii dupliciter cognosset, vel recesendo unum
post aliud seu replicando numerum maiorem stipra minorem, aut nouam unitatem minori numero addendo, sicque per incrementa numeralem seriem amplificando i qui modus cognostendi solis hominibus conuenit:vel duntaxat peccipiendo plura disereta quae numerum faciunt,ut duos,aut tres senos, res,quatu6rve lapides inter se distinctos, quo pacto numerus externis tam hominum , quam brutorum animantium sensibus dagno Pitur.
Ad tertium. Quietem non sentiri per se positiue , quasi agendo sensim moueat sed negatine; quia quantum fas est priuationi modificat speciem rei, tuae perspitur, ita ut res sub quadam consi stanti non sub fluxu apprehendatur. Ea ver i , quae probare videbantur plura esse sensibilia communia,hunc in modum diluenda sunt. Ad primum dicendum, Perspectivos minutius eiusmodi sensibilia dis eatri; quia singulas eorum
dii ferentias contemplantur, ut ex radiorum re exione, refractione
dc incidentia, aut cumitate, aliisque id genus affectionibus diuersi rum aspectitum causam exacte reddant, quod ad Physicum no pertinet,qui sensibilia communia prout certis 5 praefinitis rationibus βsensum mouent, solummo id expendit. Itaque omnia communia ia r i. s sensibilia quae perspectivi addunt ad Aristotelica reduci possunt, Vt ctuis .a s. distantia,& situs ad magnitudinem; dis retio ad numerum ; asperitas, curuitas , & rectitudo ad figuram , caeteraque similiter. Ad se- ς' -- .cundum, napus aut nullo modo externis sensibus percipi, aut subnotitia adeo tenui,& obscura, ut simpliciter dici de eat eorum chptum effugere; nisi quoad eam realitate , quam cum motu commune; habe consideretur; quo pacto interpretandus est Aristoteles A a x loco
199쪽
i88 IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
sui Atia ur loco citato ex .PlirisAd tertium. Licet actio transinittendi species of instrumenta sensuum, substantiis , uti primariis causis effectricia 'μ' ' attribuetida sit, non proinde tamen Iubstantias inter sensibilia' communia numerandas elle,cum nec per se primo sensus assiciant; quia id lotis qualitatibus alteratricibus id est, sensibilibus propriis conuenin,nec per se secundaria ratione,quia id proprium est eorum quae motum sensibilium propriorum determinant, at modificant; quod nulli substantiae in se spectatae conuenit, sed ut magnitudine, motu, quiete , aut aliquo alio communium sensibilium affecta est; quod proinde non nisi sentibilibus iesis communibus per se dese tur,ut proxima quaestione liquidius fiet.
AE S T I O V. Vtrum sensibile commune propriam speciem
Eorum opinio,qui ad af imatiuam partem de lixere.
A n i A sunt interpretum sententiae circa modum, quos cnsibilia communia sensus assiciunt. Reliquis tamen omissis duas,quae celebriores habentur, in medium afferemus. Altera est Scoti in .distin. i 2.quaest. 3. AZ dij ad caput 6.huius libri; Iandunt quaestion. 18: & Gentilis, quem refert resellitque Simon Portius capit. s. de dolore. Hi opinantur sentibilia communia propriam sui timilitudinem diuersam a propriorum
sensibilium specie in sensibus producere. Quod hisce argumentis videtur concludi Vel sensibile commune aliquid in sinium impi init,vel nihil.Si nihil ,est igitur sensibile per accidens ii aliquid non nisi speciem; ergo,&c.Secundb.Magnitudo & color sunt sormae diuersia ergo exigunt distinctas imagines , per quas sentiantur. Item percipiuntur diuersis sciationibus , ergo & diuersis typis, qui sint sentiendi principia ; at hi non nisi ab ipsis obiectis producuntur.
Item Siquis corpori coelesti manum admoueat, sentiet magnitudinem resistentem; non per aliquam tactilem qualitatem, quae nulla coelo inest,ut docet Aristoteles primo de coelo cap. 3. text. 2 Igitur ipsa magnitudo corporis coelestis absque sensibilis proprii conso tio peculiarem imprimit. Quarto, Saepe turris eminus conspecta, ita videtur , Vt non discernatur, alba ne,an alio colore imbuta sit. Igitur aspectas percipit nudam rei quantitatem sine alia qualitate visiti, atque adeo per propriam specitan a quantitate immissam.
200쪽
Negativam partem veram esse, nec aduersariorum argumenta quicquam e Pere.
ONTRARIAM opinionem amplexus est Ditius Netaηt, o
Thomas prima pari.quaest.78.art. 3. S hoc loco lin. I3. item Philopontis,4 hienensis,Ferrariensis , & alij 'g. . assi antes sensibilia communia peculiares species seri . Ihis
non iniicere sim sui; verum determinare, & modifica- i. Uerre species propriorum sensibilium. Nam, verbi gratia, coloratum propriam ibi immittit imaginem, sedentin aliter eam efformat, si praeditum sit magnitudine quadrata ; aliter si rhiangulari; aliter sol,longa;aliter si rotunda; Iibet vero quae in hanc sententiam D. E M tur Tliomas lom est. litteruit,huc transferre. Magnitudo, inquit,&fi- ' ζ' gura,& huiusnodi,quae dicimtur communia sensibilia, sunt media
inter sensibilia per accidens,& sensibilia propria, quae sunt obiecta sensuum.Nam sensibilia propria primo, & per se immutant sensum,
cum sint qualitates alterantes: sensibilia uod communia Gmnia reducuntur ad quantitatem. Et de magnitudine quidem, & numero patet, quia sunt species quantitatis. Figura autem in qualitas circa quantitatem,cum consistat ratio figurae in terminatione magnitudinis. Jotus autem,& quies sentiuntur secundum quod subiectum vno modo, vel pluribus modisse habet secutidum magnitudinem subiecti,vel localis distantiae,quantum ad motum augmenti,& mO- tum localem vel etiam secundum sensibiles qualitates, ut in motu alterationis. Et sic sentire motum , & quietem , est quodammodo sentire unum,& multa. Quantitas autem est proximum subicctum qualitatis alternatiuiae,ut superficies coloris. Et ideo sim sibilia communia non mouent sensum primo, & per se , sed ratione sciatibilis qualitatis,ut superiises ratione coloris. Nec tamen sunt sensibilia per accidens; siquidem huiusmodi sensibilia aliquam diuersitatenifaciant in immutatione sensus. Alio enim modo immutatur sensus a magna superficie,& i parua,quia etiam ipsa albedo dicitur magna, vel parua. Haec D.Thomas. His adde ad maiorem xplicationem, quae idem sanctus Doctor
tradit. quaest II. art. 2. eiusdem operis, videlicet, similitudinem alicuius rei trifariam in sensu esse.Vno modo per se primo, fictili simi-
litudo coloris est in aspectu, A cuiuslibet sensibilis per se in proprio sensu.Alio modo per se non primo, sicuti in visu est similitudo figurae, vel magnitudinis, & aliorum communium sensibilium. Tertio,nec primo,nec per se,sed per accidensicuti in visu est similitudo hominis. Porrd autem licet una cademque similitudo adsensibile proprium & commune attineat; dicimus tamen eam non spectare primo ad sensibile commune,sed ad sentibile proprium; quia froprium sensibile principaliter illam exprimit, commune VerdA a 3 soluin