장음표시 사용
201쪽
ιρο IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
solum per comitantiam,& tanquam id,a quo species non tam ciatitatem, quam modum, siue astectionem entitatis accipit. Nam cum id, luod agit,non sit color Ad coloratum,ut ipsum coloratum in se est affectiim,secundum communia sentibilia, quae cum propriis nati uam cognitionem habent,ita in sensum agit, ac talem speciem in mias cis organo obsignat, quale ipsum in se est. bd autem sensibilia pro-ῖ , ,--, PD , & communia eadem specie percipiantur ex eo coiiiiici potest, is, clitia nec censibilia communia vim per se agendi habent, im vel sit prebatur. quantitas,nempe magnitudo,motus,numerus,vel modus quantit 3. tis, nimirum figura quae ex se nullam essi tendi vim obtinet; vel pria . uatio,nimirum quies,quae multo minus ad agedum valet. Secundo, Idem ex eo corroboratur, quia sureruacanea omnino est eiusmodi specierum multitudo,c uia una susticiat ad repraesentatam aberatii- cena qualitatem,& id, quod eius modum euariat, hoc est, sensibile
Diluuntur Aduersariorum verb rationes sic explicandae erui. Prima, licen- obn . sensibile commune non imprimore aliquid, id est, propriam, acria. peculiarem sibi speciem , sed duntaxat attemperare specie sensibilis soluta. proprij,quod tamen sensibilia per accidens non praestant. Secunda Solui. x. respodetur,etsi magnitudo,& color diuersae formae sint,non proinde diuersam imprimere imaginem , cum una sufficiat; nec diuersissensionibus apprehendi,sed una; in qua prime, sensibile proprium, secundaria ratione sensibile commune elucet; quicquid in contrariam partem scripserit Avicenna 6.Naturalium cap. de latita, ubi licet proprij, & communis sensibilis unam esse speciem fateatur, t
. solutiomen non unam,sed plures eorum sensiones constituit. Ad tertiam, respondendum cst manum coelo admotam non percepturam magnitudinem coeli,inuenturam tame obstaculum, quod cam ulterius
progredi non sinat,quia ipsi coeli quantitas etiam citra ullius qualitatis opem penetrare se neutiqtiam sext.Quod si obiicias manu coelesti corpori allisam dolore assiciendam, qui dolor ex alteratione, &dii solutione tactiis oritur. Occurrendum erit dolorem, ut suo loco dicemus,non ex sela alteratione,sed ex diuisione etiam,& comprensione carnis proficisci, qualem sentiet manus per vim coelo impacta. solui. . Ad quartum dicendum,turrim e loco remoto videri sub colore aliquo licet aspectus, ob intercapedinem, quis nam color sit ,non dignoscat.
V AE ST IO VI. Vtrum ne in sensu circa proprium sensibile
ARTICVLVS I. Proponuntur in contrarias paries argumenta. Quod
202쪽
V o D neutiquam externus sensus de hoc enim praesens Ne t errare ustio est in deceptionem incurrat dum propriu senta p ρ rie apprehendit,videtur ostendi posse. Primum,Quia si sensus errant, utique, abrogata eorum fide, nulla erit certitudo in scientiis,nulla constantia; cum scientiae principii ς inni- tantur λςc verb experimento,& aestimatione sensuit ut est in schola peripatetica peruulgatum,recteque cecinit Lucret. .ssu Poematis. Denique ut in fabrica parua Uriegula prima, Normas si fallax rectu regionibus exit. Omnia mendose feri,atque obstipa necessum emi Traua, bautia, protra,supina atque absina refla, Prodita iudici s fallacibus omnia prim, . Secundo, Idem ostenditur ex eo, quia sensus apprehendit rem ut φ ipsi in specie repraesentatur; species vero talis est quale obiectiunipsum in se, cum naturalis eius imago sit: quo fit ut sensio respondeat species; species rei cognitae, sicque nullus deceptioni locus relinquatur. Tertio , Accedit argumentum Tertulliani in suo libro de anima i cap. de quinque sensibus,ubi eum, qui sensibus auctoritatem denegat,iusce vomis coarguit. Recita Ioannis testimoni ut Quod audiuimus, quod vidimus oculis nostris; quod perspeximus , & manus
nostrae contrectauerunt de Verbo vitae: falsa utique testatio si oculorum,& aurium,& manuum sensus natura metitur,&c. Quin etiam Aristot.8. Phys cap. 3.text. 22. cogitatione hebetem eum censet qui
iensibus fidem abrogat. Ex alia vero parte,quod sensus interdum hallucinetur,patet, quia Er re se intellectus dicitur senium corrigere,non nisi errantem: tum quia ita D esse commonstrat experientia. Idque ob multas causas accidere pas sim deprehenditur:videlicet ratione organi, medii, interualli, ob-ti uisti; δε , & stus, compositionisve ipsius obiecti. Ratione organi,
. m. b. dif. e. si organum synceriuri, ac probe aifectum non sit, unde icteticis 6. δεθ . ea, quae alba sunt pallore circunsula videntur, & iis, qui oculorum.' cos u*- si usione laborant, omnia cruenta apparent. Ratione medij, qui matutinum solem conspiciunt, rubeum apprehendunt ob interiectos vapores. Ratione interualli, ut eminus quadratam turrim vis dent,rotundam aestimant quia agulorum prominentiae ob iniustum interstitium absconduntur. Ratione obiecti in speculis,si diuerse collocentur, diuersae apparent reruni spectabilium magnitudines, nunc paruae, nunc magnae, alias rotundar, illas ob longae,modo ve
203쪽
ibi IN II. LIB. ARIs T. DE ANIMA.ARTICVLVS II.
m. sent Etta. Tertia sententia qua era est. i. AGertio
Controuersa Explicatio. N hac disceptatione duae in primis sueriit extremae sen
telati . Altera Epicur ortam, qui tantum sensibus tribuerunt,ut eos nunquam salii dicerent,in ipsisque omne veritatis iudicium collocinent. Qua de re D.Augustinus 8. de Ciuitate Dei cap. .Tullius in Academicis quaestionibus. Altera quorundam Academicorum , qui omnem fidem a sensibus ablegarunt,aduersius quos etiam tres libros edidit D.August Sed omnium veterum philosophorum circa praesentem controuersiam rixas a currate descripsit Mirandula lib. a.de examine vanitatis. Tertia opinio inter duas superiores media Peripatetica, atque omnino vera,allerit sensus nec perpetuo falli, nec nunquam decipi: . pro cuius intelligentia aduertedum cst. Cum error proprie non nisi iudicio spectetur, quo aliquid esse,aut non esse aestimamus; in sensibus vero externis huiusmodi iudiciu nec expresse, nec virtute contineatur, eatenus tantum dici poste sensiis circa propria sensibilia errare,quatenus eiusmodi notitias cliciunt, quib. mperiores potentiae,ad quas iudicium spectat, in errorem, salsamque aestimationem inducantur.Secund5,Nec illud praetereundu est sensibile proprium cuiusque sensus bifariam sumi polle. Vel sub ratione communi, ut
album quatenus coloratum,sonum acutum,tantum ut sonus est, s
porem dulcem, ut sapor est: Vel secundum suam peculiarem natu- .ram, Ut candorem secundum naturam specificam cadoris, similite que caetera peculiaria sensibilia. His ita explicatis,sit prima assertio. Sensiis nunquam errat circa proprium sensibile priori modo spectatum.Haec ex eo nota est,quia fieri nequit,ut potetia extra sui obiecti metas excurrat, sicque visus non nisi visie,auditus non nisi sonum percipere potest. Ideoque in istius iodi sensionibus nulla prorsus hallucinatio continget. Secunda Allertio.Circa sensibile proprium secundo modo sumptum interdum sensus decipitur. Hanc allertionem plane ostendit argumentum, quod ad calcem superioris articuli proposuimus. Vbi tamen aduerte, si impedimenta omnia tam ex parte organi, quam aliunde prouenientia remoueantur, non deceptum iri sensum etiam circa proprium sensibile sumptum secundum peculiares suas rati nes,ut Themistius,Simplicius,& Iandianus annotarunt. Argumenta vero, quae probare nitebantur externos sensus nullo pacto in errorem incidere, cile explicatur. Ad primum re -- detur nullam dari potuisse humanam scientiam, si sensus nihil probe nuntiarent, sed perpetub mentis aciem eluderent. Nunc vero
multbsecus res liabet: nam plerumque non errant. Ac tametsi nonnunquam labantur,non proinde euertitur experientia, quae ex plurium sensionum sibi consentientium collectione enascitur, & ad primorum
204쪽
primorum principiorum a siensium magnopere iuuat. Quod ad secundam argumcntum attinet eo permoti M. Albertus trach. capit. s. SI Appollinaris quae Ilione i 3. alteruerunt nullo pacto sensum hallucinari circa proprium sensibile quod error expendi debeat secundum speciem in sensu efformatam. Respondendum tamcn conuenienter iis, quae diximus; Esto sensus talem exprimat sentionem , qualem habet speciem , & seecies sit naturalis imago eius,quod repraesentat, tamen errare sensum , cum sensibile εν ιυνβρι quodpiam ita apprenendit, ac si haberet in se aliquam qualitatem, sensum ρο- quana re vera non habet, saltem ut apprehenditur; sicuti accidit,verbi gratia,cum gustatus percipit cibum ut amarum, cum simpliciter a. bis 'ira amarus non sit, luatenus propter sensibile maius , id est, propter non habet. amarorem biliosi humoris, quo tenetur,& qui etiam aliqua ex pa te cibum insecit, apprehendit cibum quasi amarum tantummodo, non dignoscendo in eo dulcedinem, quam habet. Vnde intellectus occasionem habet iudicandi praedictum cibum absolute amarum es Ie.Itaque species amari saporis ver), ac syncere amarum s porem refert.Nec in eiusmodi nuda apprehensione statis interuenit, sed in errabunda amari saporis quas applicatione ad alienum subtemim,uti diximus.Qubd si obiicias clim cibus re vera aliquem amarorem habeat sibi a bilioso humore iniectum , & gustatus sub
eo amarore ipsum percipiat; nullam ibi Daudem, aut errandi occasionem esse. Occurrendum eis cibus aliquem apiarum saporena habeat; quia tamen ponimus eum simpliciter dulcem este; alioqui exemplum non esset ad rem eatenus dici deceptionem interuenire, quatenus gustatus ob causam antea dictam, non apprehendit in eo saporem dulcem , sed amarum duntaxat, atque ita quodammodo
applicat illi amarum saporem simpliciter, dum eum non percipit,
nisi vi amarum. Ad Tertium dicendum est, argumento illo Tertulliani reuinci eos, qui contendebant sensus in perpetuo errore versari, nec quicquam ut se habet intellectui offerre. Non tamen concludi nunquam ipsos decipi.
205쪽
CAPITIs SEPTIMI EX P L AN A a Io.
Aniculatim acturus ile singulis ex teinis sensibus exorditur ab aspe diu, quod hic caeteris dignitate praeluceat, tum in ione organi, quod nobilissimum est, maximeque conspicuum, tum merito obiecti, quod cuin colores,dc lucem comprehendat, non solum ad caduca, A ex elementis coagmen ata, sed etiam ad immortalia . & coelestia corpora sese diffandit, tum deni. que ob excellentem cognoscendi modum, quia materia liberior. expeditior, cet tibique est. Bi- Partito autem disti ibuitur huiuste capitis dictima. In priori parte agitur de obiecto visus, in posteriori de medio rationἡq, vid Mi. Principio igitur docet proprium de adaequatu o lectum visus este spectabile , seu visite , quod on solum colorem c5prehendit. sed et a plendorem, tam carii rerum, quae noctu , de in tenebris duntaxat cospiciuntur ut quom ligna putrefacta, aliquo tum piscium squaminae, de cicendulae, caeter1q, eiusmodi,'uam alia: si , quae etiam in lumine videntur, ut ignis. Viseriis est. Disputaturus singulatim de iis, , que sub obiecto visus continentur, agit primo de colore, quem docet
tem inquit esse per se visibile. quia ei per se con-Uenit polle sub aspecia 1
cadere: c5uenit,inquam, no primo modo eorum,
ite dicit ut, ut in prim . , a tr.
osterioris analyticae declaratum fuit, siquidem visibile non pertinet ad encntiam ius, quod est adaequatum obiectum vitiis: sed secundo modo quia ab illius natui dimanat. Ita hunc locum intelligit D Thomas Caietanus,& Aueri es, eis eum iter interpretenturSimplicius, Themistius, 3 Philoponus. Color orauem oninu. Definit colorem aiens esse id , quod movet actu perspi aum, id est, quod pellucidum actu illustratum cui similitudine imbuit. Tum m- a colorem avsque lumine videri non poste, cum sine praedicta motione vivo on itat . de perspicuum sine lumine actu illustiari nequeat. Colligit secundo iii e de obiecto , isus disputatione de lumine agendum cite; & quia re: spicuum estuavinis subiectum, quid posticuum sit declarati Pei icuum, inquit, est vi ubile
206쪽
CAP. VII. EXPLANATIO.C A P. VII.
V i v s igitur visu est perceptiauu id e Θυ bile, visite vero est color,Er id,quod ratione quidem explicare ac dicere licet, nomine autem caret: atque id ipsum maxime patebit, cum ulterius procedemus. ' Visibile
est color: hic autem est id,quod est eo, quod per se vis bile est , per se vero non ratione, sid quia in se
causim habet , vi sit visibile. . Color autem omnis, motium est eius, quod est per ficuum adlia, ct id est, 'sim natura. 2 uapropter non est visibile absique luce, sed omnis uniuscuiusque color in lumine sane videtur. Luamobrem quid sit ipsium lumen priuου dicere, declarareque oportet. Est igi-Tς - 3- tur aliquid perlicuum. Per icuum autem id dico, quod est quidem visibile, non est autem v simpliciter dicam per e , a per alienum colorem visibile. Atque reb talis est aer, cr aqua, cr solidο-rum complara, ut vitrum s glacies, ct huius' modi corpora. Non enim aqua vel aer, ut est aqua, vel aer , per ficuum est, sed quia natura
eadem inest in his urisique Ur in perpetua Ffero
ux p. corpore. ς Lumen autem actus est huiusce per Dcui, ea nimirum ratione qua perfficuum est. At
id est potentia , in quo nunc id spm inest, nunc renebrae. Atque lumen quasi peroicui color est,ta cum est per ficuum astu ab igne, vel ab tali, ο- di corpore quale est ipsum superum corpus. Nam huic inest aliquid unum ct idem. 2uid igitur est per imum diximus. Ur quid etiam lumen.
- Nam neque ignis est. neque omnino corpus,ve- '
vel huiuscemodi cui tam in per ficuo praesemia corporis, feri namg, non potest, ut in eodem sima e t. o. duo corpora simul. Videtar autem tenebris comtrarium esse lamen. tenebrae priuatis sui cita
talis habitus, ait ignis, vel corporis talis absentia M per ficust. avare patiat talium praesentiam
non per se, sed per alienum colore, id est, non proprio, sed asci titio lumine , quod a praesentia lucentis corporis; a quo productum est, tendet. Huiusmodi vero sunt aer, aqua, glacies, aliaq; eiusmodi. Lumen autem.Tta- adsed tum est definitionem lumi- inis . Lumen est actuspe spicui,ut perspicuum est,id est, actus, quo formaliter perspicuum c5stituitur actu perspicuit, siue illustratum. Monet autem perspicuum eo pus , quod interdum lumine assusum est, inte dum non , esse veluti colorem persei cui , quod actu collustiatum est ab
pore , ut a sole. Est autem lumen quasi color, uia ut colorata colore, ita oerspicua lumine spectabilia sunt. in Nam neque igni . Lumen non sellit eorum semen- est corpus. tiam , qui lumen eorpus
eae putabant, primum ex desinitione luminis. Nam lumen est actus perspicui corporis, insidetque in eo necundum omnem dimensionem; u te si corpus esset, iam
uo corpora sese pet- mearent , eodemque t eo simul continerentur. Secundo, quia tenebrae
sunt priuatio aes spe spicui, seu forniae perspicuo inhaerentis, in eo j resultantis ex praesentra corporis lucidi, ac prininde lumen accidentaria quaedam forma est.Te tio . quia si lumen esset
corpus moueretur loco, sic lue non mom nto,
sed tempore fieret illuminatio quod ope lentiae repugnat, cum videamus subito,ac citra ullani moram lumen ab una parte ad aliam diu uidi. Nec sitissaeit Empedocles aiens lucem videri momento spatium transturtere , eo quod quam breuissimo cieatu empore.
207쪽
licet tempus confirmata tamen ea, lax totum ii
teruallum ab Oriente ad Occidentem pentaniit, ut cum primum sol se supra orizotem exerens lucem spargit, non posset moram occultare, ac non pala n .videtiin tempore fieri.
uersa. Persequitur caetera, quae sub visus obiecto continentur : doce t-que multa esse corpora lucentia, quae, qua talia sunt , non exigunt medium ab alio corpore illustratum, ut cadant sub aspectum iid enim c lorum proprium est,qui non nisi aduentitio lumine cernuntur sed noctu,& in tenebris videntur , esio qua colorata sunt, non nisi in lumine conspiciantur, cuiusmodi sunt fungus, piscium
squammae , aliaque his Cur corpρυ sinulta. Huiusce vero rei aliquot ce' causa est, quia quaedam Iorata, sunt corpora tenui luce cida, set praedita . quae medium quatenu tu illustrant quantum satiscida in tene' sit ut ipsa videantur,n nbris viis ' vi colores proprias ima sines fundant, quibus se in visum denti Deinde, quod corpus mediu fiat acta perspicuum a luce, indicio quodam Os endit . color enim aspectui impolitus non videturi, sane non ob aliam causam nisi quia oportet colorem prius spatiuina tu illuminatum, deinde illius interuentu sentiendi ossicina mouere. t Nos enim hoc loco. Democrita incusat, qui dixerit acerrime nos visuros , s medium inane esset, quali mediu aspectui impedimentum a fer t. unde asseruit si totum
208쪽
esse lumen. εAtque non recte dixit Empedocles, C siquis itidem censuit: lumen ferri atque exten-- di tandem inter terram ct continens, nosique idipsum latere. Hoc enim ct rationis metas egrediatur , si est praeter ea nimirum, qua apparent, in
paruo namque statis motus friasse lateret, id ab
ortu solis ad occa ῖm tanti corporis moltim late- Text. r. re, magna nimium profreso est posmilatio. Atqui
coloris quidem id est Fusceptiuum , quod colore vacat , seni autem id quod sino. Uacar autem colore per fimum ipsum , ct inuisii bile, mel id quod vix tandem videtur , quale id esse videtur, quod tenebris est assecitam, atque tale est ipsum, ut
patet, per Iucuum: attamen non cum estper fiacuum aciles edoὴm potentia. Eadem enim natu- Text. a. ra modo est tenebrae modo lumen. ς At vero non
uniuersa visibilia in lumine simi visibilia , sed flum tu cuiusique proprius color. Nonnullanami in lumine quidem non videntur in tenebris autem e ciunt sensim : ut ea, uae AE parenta ignea, atque lendent, haec autem nomine carent, uno , ut fungus , cornu , piscium capita, quam- me, oculi: Sed nullius horum proprius color via detur. atque quam ob cait im haec visibilia fiunt, T t 73 alia rar ο Nunc tantum pater, id in amquod in lumine videtur, esse colarem. 2 uocirca
sine lumine non videtur. Hae est enim ne coloris ratio. E se inquam elim motivum, quod es per Ipicuum actu. , im autem persti cui lumen est. vii diximus. Id ita esse ex eo tanquam e mani sisto signo patere potest, nam
si qui Piam id, suod habu colorem super ipsim visium posuerit, non sane
videbit , se color quidem moues per icuum, ut aerem, ab hoc autem cumi sit continuus, sensus insZrumentum mouetur. Non enim hoc loco rei Iesentire videtur Democritius, qui quidem futat si medium statium vacu m t,fimicam etiam si sit in caelo. exae te perfecites sideri. Etenim, id ipsum feri non potest. Hisio namque si patiente aliquid sensitivo. t fi ut patiatur ab ipso colore, qui videtur, eri nequit. R Zat igitur,vi a medio. Quare
neces est aliquid esse medium inter colorem ipsin, ct visium. 2κ d si id
vacuum fiat non modo non ex te , sed neque quicquam omnino videbitur.
Luam igitur ob causim neces est in lumine colorem videri diximus. At ignis in orisique plane videtur, in tenebris inquam atque in lumine. Id aurem necessario accidit. Ipsum enim perlicuum ab hoc pe simum sit. Te p Eadem autem est or de seno , ct de odore etiam ratio. Nihil enim ipsi rum sensus in Arumentum tangens, e cit sensum. Sed ab odore quidem ensem, mouetur medium: ab hoc autem viri mque sensum ins D
ment 'L . β'od si qui piam Aper ipsum in Dum nium sensus, vel idquρα ti, vel id quod olet posuerit: nultas pro so sensis escietur.
totum hoc inteluallum, quod a terra ad coelum
est, soret vacuum , suturum ut formicam in coelo existetem videremu .
Huiuste dogmatis falsi. talem ex eo ostedit Aristoteles, quia visio non fit niti organum sensus obiecto prius immu
tetur , Immutari autem ab eo immediate non
potest, sed per interstitiu, quo imagines transnmeent. Ex dictis patet, ques secundum Peripateticam disciplinam decoloris medio existimά- dum sit, videlicet, esse diaphanum interiectum inter rem spectabilem,& sensiterium , in qu sacultas videndi inest.
I Eadem autem est. Dixerat visum medio egere, per quod res Obiecta in sensiter tu agat. Nunc eodem modo in caeteris sensibus tem habere edocet, ita ut eo-ium quoque obiecta supra U
209쪽
Quod etiam intactu, deguitatu euenire asserit, esto in iis minus con- sunt spicua res sit. Deinde C. . a seis quasi ex occursa alio
Dum coe- rum sensuum media ex-rorum. plicat alens medium si ni, esse aerem: odoris, innominatu quiddam: colotis, aerem. x aqua, Prout
T 1 perspicuo exordiamur. Perspicuum definiit Ais stoteles proximo superiori capite hunc in modum. Perspicuum, seu Diaphanum est id, quod non per se, sed alieno lumine visibile est. At quδd haec definitio vitiose sit videtur facile probari,primum,quia ignis &aer in sua regione perspicua sunt, de quibus hoc loco agitur; de tamen non videntur,etiam cum alienam luce imbibunt,ut patet.Item
Luna est visitis non proprio lumineata alieno, quod a sole mutuatur,neque tamen est perspicua ut hic perspicuum sumitur,quia non est medium,quo viso fiat.Igitus alicui perspicuo non conuenit, iacui non perspicuo conuenit Aristotelica definitio. Per Jieuum Pro huius e dubij explicatione aduertendum est, perspicuum bi- ρωποῦ m- sumi apud Aristotelem. Vno modo pro quolibet corpore rem sunt aer,aqua,& ignis,quod vocari solet perspi-- cuum indefinitum, sue interminatum, qudd nimirum aspectus in illius extremitate non subsistat, sed ulterius videndo coin eo, ac , totum pervadat. Alio modo accipi pro corpore,quod lumine participat , nec tamen translucidum cst, ob admixtam videlicet densit tem ideoque ab Aristotcle in libro de sensu,& sensili cap. 3. peripi cuum terminatum dicitur,cuiusnodi sunt astra,resque omnes coloribus imbutae. Persiricuum priori modo est medium visus,posteriori ritum haudquaquam. Rursus aduertendum est perspicuit secundum prio- p rem notionem duplex esse; Unum, quod proprio lumine collucet, ut ignis in sua sphaera Alterii, tu id alieno,ut adr,& aqua, quae non Iurari nisi lumine ab aliquo carcino corpore de uente splendent Quo fit. Vt ritu
210쪽
Simili modo res sese habu in tactu, cr etiam ru-M.1L stu: sed non apparer. Quam autem ob causem,
'Itia dicetur ac patebit. iacique medium quidem in sinis . est aer: in odoribus autem, nomine vacat, Nam ut persticuum in colore communis
es quidam asstatio in aere atque aqua: sic alius quidam in odoribus est affectus, qui quidem inest
in his ori ue, in aere, inquam cr aqua. Videmtur enim or animalis ea, quae versantur in aquis, sensim odoris habere. verum homo cateiaque animantia, quae degunt in terrea, atque resti utri
nequeunt, fine re stratione o facere. Et caussetiam huium 'Imrsita explicabitur.
prout eorro perspicua,& diaphana sunt , ea dEmque sub alia ratione spectata medium esse odoris. Nam quod per aerem, & aquam odor traiiciatur, ex eo probat, quoniam aquatilia animantia in aqua odorem hauriunt: quae vero interris degunt non nisi attractione aEris olfaciunt. Qua de re suis i eis plenius, ac planius
ut priora illa semper actu sint illustrata, cum innata luce fulgeant: haec vero interdum actu illustrata sint, interdum potestate cluntaxat. Igitur Aristoteles in illa perspicui definitione complexus non est perspicua terminata, quod haec traiiciendis ad oculum specicbus minime observiant. Nec item omnia conspicua interminata, quae ab se lucem habent, comprehendit; quia licet haec media sint petquae viso perficitur, semper tamen actu perspicua, & lucida sunt. Itaque ea tantum perspicua interminata definiit, quae ab externo corpore lucem accipiunt,& interdum illustrata sunt, interdum non, TVt aer,aqua,crystallus, vitrum, aliaque id genus. Qudd verδ haec Ia complecti voluerit lade patet, quia paulo inserius subiicit,lumen esse quasi colorem perspicui corporis , cum est perspicuum aetii ab igni,siove eiusmodi corpore,qi se est sol. His antinaduersis , priori argumento occurrendum est, ignem esse perspicuum, non tamen quale Aristotelica definitione explica- . tur,quia semper actia perspicuum est,& natiua affectum luce, quanquam ex se visibilis sit,ut mox dicetur. Quod ad aerem spectat, cum visibilitas fluat a quopia innominato, quod colori, & lumini com- .mune est, sicuti colorata omnia per se visbilia sunt, ira & omnia, quae lumine participant. Et vero ut colorata videri albi nequeunt ni medium illustratum fuerit: ita nec lumine praedita sab asperuim
venire,nisi certo quodammodo compicta, addensataque sint.Qua- 'propter ignis,& aer cum lumine actu imbuta suere, stant quidem ἡγ i. per se victia,tametsi a nobis non conspiciantur ob desectum requi- deamur. sitae densitatis,sicuti colorata in tenebris constituta, suopte ingenio visilia habentur cum etiam tum colores seruent, quorum naturam visibilitas comitatur. Liquet ergo quid ad primum argumentum, quod ad aerem attinet,respondendum sit. Ad secundum ver5 dicito,Lunam tum nativa, tum mutuatitia luce fulgere, & esse quidem perspicuum corpus,terminatum tamen, quod proinde Aristotelicadi finitio non comprehendit.