장음표시 사용
211쪽
, eo IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
Ex dictis colliges cum perspicuum dicitur, quod alieno lumine cernitur, id ita elle intelligendum; ut videatur secundum se totum; alioqui conueniet destitio coloribus, qui non proprio, sed aduentitio lumine cospicui sint. Postrem δ,non ignorabis Varias este perspicui generatim sumpti differetias,quod alia magis, alia minus eius natura participent. Quippe omnium maxime peripicuu coelum est; secundo loco ignis clementuin hinc aer; demum aqua, eodemque ordine ex horii permixtione conitantia. Eius ordinis ratio est quo niam ab terrena crassitiae,& opacitate longius abest natura coelestis; tum ignis; inde aer,&c.
A R T I C V L V S II. Probe etiam colorem definiisse
V N c ad coloris definitionem expendendam veni mus. Coloris vim, S naturam duplici definitione explicuit Aristoteles.Vna hoc loco. Altera libro de sensit,& sensili ca. .Prior est huiuimodi. Color est,quod movet actu perspicitum. Posterior ita habet. Color estim Misitsν. terininus perspicui in corpore definito, seu terminato. Sed aduersus is ae seu i- utramque sic obiicere licebit. Solis, & reliquorum syderii lux mouet actu perspicuum, cum per ipsiam imaginem suam ad aspectum iaciat,neque tamen lux color est. Item, Color ater est priuatio candoris, ut docet Aristoteles citato cap. libri de sensu & sensili, & io. Metaph. cap. . text. 7. sed priuatio sicuti est expers entitatis , ita &activitatis,atque adeo & motionis igitur color ater non mouet pc spicuum,cum tardon inter colores censeatur; quare nec toti,nec solliret definitae, prima coloris definitio quadrat. Item, Color cum oriatur ex permistione primarum qualitatum , quae corpus totum per-
incant,non in extima tantum superficie,sed interius quoque insidet; pzrperam erso color terminus perspicui definitur. uod si respondeas eam definitionem explicare vim coloris non in se,sed ut visibilis est,quo pacto in sola superficie spectatur, cum in ea duntaxat visam terminet. Contra id rursum obiicitur,quod aliqui sunt lapides, in quorum profunditate colores videntur; & intra Iuccinum etiam quasi parui culices apparent. Quo fit ut non in sola corporum e
Ad primurn horum dic, Coloris definitionem sic elle intelliget
darn, ut color moueat actu perspicuum, non tamen vim habeat ad faciendum perspicuum actu,quam vim Soli, ac reliquis astris inesse constat. Ad secundum, Colorem atrum dici ab Aristotele priuati nem abusu vocabuli, quia vi elicet nigredo si cum cadore conser
tur,quasi priuatio illius est, propterea qubd deterioris notae sit. Et quidem hoc de quibuslibet duabus speciebus sub eodem genere
contentis,quario una semper aliam naturae dignitate vincit,edocet etiam
212쪽
etiam Aristoteles, ut alibi monuimus. Tertio argumento recte oc- Colares etiai currebatur. Ad id verb, quod contra solutionem obiectum fuit, respondendum est elusinodi colores non Videri nisi in extrema, atque cisim .i ., cxterna superficie translucentium lapidum, licet species visitis cum mi βρὸσris a superficie,quae in imo est,mittitur,totam eorum substantiam per- videntur. meet. Quod verb attinet ad succinum, aliaque corrora similia, dicimus non cerni in prosundo eorum colores,esto cernantur interclu
sae bestiolae quoad externam superficiem ipsarum.
Num eadem coloris,& lucis natura sit, an non 8
ARTICVLVS I. Eui eandem esse putent,se quibus arguments
P v D veteres Philosophos variae de colorum natura extitere sententiae , quas commemorat Plutarchus primo de placitis c. is .Alexander libr. i. Naturalium Colosver- quaestionum cap. 13.Caeteris verb omissis, Pythago ' 'ras Vt qui ad quantitatem, & Mathematicas ratione; omnia reserebat, censuit colorem esse ipsam corporis superficiem,co adductus argumento,quod cum color sectilem naturam habeat, nec tamen corpus,aut linea si necessario erit superficies; non quae-uis tamen,sed extima,quae se palam in conspectum dat. Plato vero Coti bis. in Timaeo docuit colores elle lumen, quae sententia placuit etiam lumen idem Aueinpaci de Alpharabio, ut videre est apud Auerrocm coni. 6s. esse put-Itemque Avicennae lib. 6.part. 3.cap. I. asserentibus absente lumine nullum esse in corpore colorem, sed eius appulsu colores cilici, Aisu. a. 'eosque nihil esse aliud, quam lumen ipsum in corpore receptum, quod placitum sequutus suisse videtur Poeta cum 2Eneid. 6. dixit. Rebus nox abstitiit atra colorem. Idem sermo tuetur Magnus Albertus in libro de sensu in sensili tractatu 1.capit.primo, ubi in eam partem mapis inclinat, ut putet colorem esse lumen in perspicuo terminato, ita tamen ut abscedente luminc maneat quantas quaedam ex primis qualitatibus oriunda , quae coloris velut materia sit, eius vero forma lux.Qubd igitur color nihil aliud sit quam lumen probari potest; A Iument primum quia videmus nubes ex diuersia solis irradiatione nite albo, Wρ ιδ si 'nunc risco colore perfundi, alias magis obscurari, alias minus. Item,mare ob eandem causam nunc purpurascere, nunc canescere, eminus album,propius nigrum exhiberi. Videmus etiam columbarum ceruices, de pauonum caudas diuerso lucis aspectu mirific)Con.Conun. Lb.de Anima. C c colores
213쪽
colores variare.Quae omnia argumento sunt, nihil esse aliud colo
Secund5,Idem probatur, quia non ob aliam causam oculi cum praealba corpora intuentur,lallantur, & fatiscunt; cum alitem viridiain herbe centia vident, recreantur,ac vegetiores fiunt; nisi qui candor multum habet de luce, tuae videndi organum dissipat;color autem viridis mediocritatem quandam illius obtinet, quae modic & occulta quadam conuenientia sese conspectui offert, proindeque minime laedit. Igitur colores de natura lucis sunt,alij magis, alij miniis eam exprimentes.
Tertio, Idem confirmatur ex trito philosophorum proloquio,
alentium colorem elle commune ,& adaequatum obiectum visus;
quod minime verum seret, ii color, & lux inter se distinguerentur. Nam cum lux sub aspectum cadat, non omne visibile ellet color. Pro eadem sententia facit id, quod Aristoteles lib.de sensu,& sensibili cap. i .est,Videlicet omnia corpora colore participare; Item definitio coloris proximo capite t t.67.tradita. Color est,quod mouet achii perspicuum. Quae definitio tam lumini, quam colori conuenit cum utrumque moueat, id est, propria similitudine afficiat, obsinetque perspicuum. Postremo , pro Alberti Magni sententia est ea ratio , quia color absente lumine oblitescit, ac iecundum se consideratus nonaestvi-sbilis, sed a lumine visibilitatem mutuatur, nec per se absque luminis consortio speciem mittit. Quo fit ut lunam ad colorem comparatum illius persectio , actus, ac forma iure optimo dici possit, ac debeat. '
ARTICVLVS II. Apparentes colores a lumine non distingui; et eros di gur.
R o huius controuersiae explicatione annotandum rege se ea
est duo esse colorum genera , alios quibus visus illi a-N-μα ditur sapparentes vocant; in alios veros . Apparent sunt qui ex solo lumine secundum diuersum illius aspectum corporibus aiffunduntur,ut in inde accidit,& iis,quae primo superiori iniculi argumento retulimus Veri colores sunt, qui non ex luce , sed ex varia clementorum, & prima rum qualitatum mixtura obueniunt, cuiusmodi est in cygno cai c. . ., a, do in coruo nigredo.His animaduersis, prima concluso sit. Col ta in L res apparentes iubal ali Ad sunt, suam lumen. Haec conclusio ex eo mons t. liquet, quia istius nodi colores secundum diuersum aspectum, d stantiam, de situm ad corpus luminosum varie sese visui repraesen-rant,ut in profressu magis patebita quod sane indicat eos nihil aliud elle quam ipsun lucem in corpore receptam.Sit secunda concluso.
214쪽
Veri colores diuersam naturam habent a luce. Haec probatur, quia si fert co res veri colores a luce non distinguerentur, non essent ita fixi, & per- 'manentes,sed versatiles secundum diuersum res cistam ad lucem; ut tiari, de apparentibus diximus. Secudo,quia lux qualitas est chelestis con- a. trarium proinde no habens, cum coclestia corpora a contrariis qualitatibus natura exemerit docente Aristotcle primo de cocto cap. 3. textu 2o. Ad candori nigredo contraria est. Item , quia si color esset luna ,nigror cum omnino expers lucis sit, nihil ejici aliud, quam lucis priuatio, quod a communi Philosophorum sensu abhorret. I ertio,Quia sequeretur colorem cadidum, herbaceum, puniceum,
pallidum, & denique omnium colorum discrimina cib una specie infima contineri; quod ὶ verδ non minus abest. Quarib, Quia ad
lucem non est proprie alteratio,quae tamen est ad colores, ut sentit Aristoteles lib. . Physicorum c. 3. Postremo, Argumentatur Aucr-roes hunc in modum. Color est motivus diaphani, quod actu est diaphanum; actus autem diaphani lumen est. Igitur diaphanum, quatenus lumen habet, est per se mobile a colore. Sed omne susceptiuum per se alicuius naturae,caret natura,& specie, quam recipit: ergo color, qui per se est motivus diaphani, quatenus est lumine collustratum,non est eiusdem species cum lumine. Hanc rationem pulchram,& essicacem vocat. Contarenus lib. 1.de clemetis. Nobis tamen parum essicax videtur, quia scuti diaphanum illustratum,adhuc moueri potesta luminoso intensorem lucem babenti, ita moueri poterit a colore,si color sit lumen. Illud vero axioma, Omne ciscepti muti,&caocum non habet in productione luminis, ut constat ex iis,quae de illius intelligentia in hoc opere diisseruimus. Respondeamus nunc ad ea, quae superiori articulo opponeb. u tur.Et quidem Pythagorae argumentum nullam vim ha t. Non enim color ratione sui diuiduus est,sed merito superficiei cui inhaeret. Ad primum vero corum, quae lucem a colore no distingui contendebant,dicendum concludere solummodo apparentes colores , luce non distingui. Ad secundum,et si e veris coloribus quidam magis ad lucem accedant,vi candor,alii minus, ut color herbaceus , &nuidus,aliique nonnulli, qui ad nigrorem declinant, non proinde existimandum eandem ipsorum,ac Iucis naturam esse cum eius odi accessus non pertingat ad conuenientiam in specie. Cur autem
quidam colores aspectui ossiciant, alij non, lege apud Aristotelem
in problematis scist. 3 i.quaest.2o. Ad tertium,colorem interdum si mi laxiori significatu; ita ut tam luce, quam colores omnes corripi ctatur quo modo adaequatum visius obiectum est, ab eoque omnia
colorari dictatur quia corpora omnia aut colore,aut luce, aut Viroque participant. Quod vero ad coloris definitionem spectat, proprium est coloris presse sumpti mouere perspicuiuia, non quovis modo, sed ita ut ipsi aetii perspiculi non reddat,quod luci conuenit.Ad quartu,etsi luce absente, colores abscondatur ac veluti Oci
lis cripiantur,eoru imaginibus e medio sublatis, has enim utpote
215쪽
1 c. IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
Color ex se colorum vicarias intelligendum est abstulitie noctem apud Virgil. 3v si ilis est non icci reo tamen lucis discessu interire;nec ideo ex se visibiles non osse,id est,aptos ut videantur, alte aptitudine remor esto non actu cadant sub aspectum, nisi lucis consortio: quae ob id quasi externa, ipsorum sorma dici potest quatenus eos actu spectabiles facit: non tamen interna,quasi ex ipsa colores, Ut ex actia proprio, & eisentimii componatur:cum lux,& color duae species sint,in suo quaeque genere persectar,& repletae, quae proinde in naturam unam conuenire minime possunt ut ex Porphyrii Isagoge cap.6. passim celebratur.
Quinam sit colorum ortus,& origo. ARTICVLVS I. De coloribus apparentibus fictilis.
O L o R v xl multitudo tanta est, tam multiplex eorum reciproca mistio, ut recte quidam pronuntiarit non alibi naturam copiosius, aut maiori ambitione opes suas commendasse: quandoquidem animantes, stirpes,lier-
bas,florcs, metalla, gemmas,marmora ; denique Penh omnia, quae penuit,picturata colorum varietate induit, distinxitque. Igitur philosophorum non pauci tam eximia naturae spectatione allecti,colorum causas, & discrimina explicare conati sunt: Plato in Timaeo,
Aristoteles partim hoc loco, partim in libro,qui nunc extat de coloribus inscriptus si tamen eius est illud opus & primo lib. Meteor.
cap. f.& lib. 3. cap. .& lib. s. te generatione anim. cap. . .& 6. Galenus lib. 2.de teinperatri cap.s. Contarenus lib. s. de clementis, Sismon Portius libro de ea re composito, Scaliger exercit 3 21. in Car- Vi T D danum,aliique nonnulli .Porro clim ex coloribus,ut superiori quae- Csmmin.
stione diximus,alij veri sint,alij apparentes : utrique inter se,partim
conueniunt, partim differunt. Conueniunt primo, quia sunt verae res nec enim apparentes,ideb hoc vocatur nomine, quod veram,&expressam entitatem non possideant; sed quia secundam natura colorum veri non sunt; ac tantummodo colores vocantur ex analogia ad veros colores,qui ex certa primarum qualitatum mistione oriuntur. Conueniunt secundb , quia utrique ad obiectum visuspropridpertinent,& aspeetiim mouent. Tertio, quia non mouet nisi sint ni corpore congruenter denso,& non nihil terminato in quo visus figi posti. Vnde ignis in propria regione ob sitam tenuitatem non . nitur. Differunt autem inter se non sol sim ob commune illud nati rae discrimen, quod apparentes sint formiliter lumen, cum veri sim secundae qualitates sed quia veri colores habent esse fixum,semperque manent,dum non mutatur qualitarum tempeties ex qua orium habent. -
216쪽
habent. Apparentes autem non diu haerent,& plerumque varie mutantur ex diuersitate luminis,medii, situs,& aspectus,tum ad lucem, tum ad veros colores,ut docet Aristoteles lib.decoloribus cap. 2.dclib. i . letcor.5 lib. 3 .cap. Distinguuntur quoque inter se colores apparentes ex parte subiectorum. Aut enim sunt in corpore terminato, aut interminato, &quidem in corpore terminato oriuntur saepe ex vario oppositu verorum colorum ad lumen ; seu verus color sit unus, ut color viridis seu plures,&ii vel natura coniuncti, ut in pennis pauonum ; vel per artem, ut in Iericorum, & lanificiorum texturis. Redduntur enim 'inc alij noui colores ex incidentia luminis,& radiorum, cum radi j vel recti,vel reflexi,vel refracti, aut alio modo se habentes reciprocantur : sic fit saepe ut coloribus rerum adiacentium parietes Perfundantur. Similiter in corpore interminato proueniunt iidem colores ex i radiatione luminis, varianturque OD diuersam habitudinem ad luminosum, ut videre est cum lunae , aut solis radi interiectum vaporem secant: & cum per quaedam corpora vitrea multis distincta angulis ingrediuntur: tunc enim dum in alituri aspicimus incredibilem varietatem , dc distinctionem istiusmodi colorum non sine magna aspectus illecebra,& animi oblectatione intuemur.Concurrunt autem nonnunquam simul corpus unum diaphaniuo interminatum, dc aliud opacum: ut cum radii vitru viride permeant,& in parietem incidentes ad ipsum quasi herbescentem viriditatem refundunt.. Quod ad veros colores attinet, pura elementa nullum sibi vedicant quia constat eos nasci exprimarum qualitatum permixtione. Itaque nihil obstat, qudd nostratem ignem flauus color persimilit: id enim efficit opaci terret admistio , de qua nihil habet ignis Ae-mentaris in propria regione,vbi syncerus est,& a faece terrena liber: Ociuntur igitur veri colores ex temperatione primarum qualitatum, non tamEn quavis,sed certa. Nam & quaedam sunt mista compora; in quibus necessse est inueniri omnes quatuor primas qualitates,quae colorata non sunt, ut in oculo humor crystallinus, de quo
Docet Aristoteles in libro de coloribus candorem, & nigrorem tequi clemeta simplicia,hoc est,unum elementu magis, quam aliud;& si omnium mixturam supponant. Sic mista,in qu ous aer,& aqua excellunt,candida euadere .in quibus ignis, flava in quibus terra,nigra. Idem quoque in eodem libro ait colorem nigrum oriri ex commutatione quada aquei humoris ad siccitatem atque hinc fieri praedicat,ut cisternarum tectoria, quae sub aquis latent, nigredinem corrahant:& vi sumus lignorum humidorum ater sit, carboneiq; atri, fumo scilicet illo crassiori,& aqueo intincti. Qui tamen si exuraturcosumpto vapore nigro resoluti in cinerem, redeunt ad albedincin; quamuis cinis aliquid adhuc retineat illius tinetiarae: ac propterea
sit pallidus. Quae si omnino vi ignis consumpta fuerit, ut in calce,C c 3 tiuac
217쪽
Ex varijsqualitatum eam prima-
1M IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
turic conspicitur,parus nitor,& candor. Alij totam hanc rem dit runt in hunc sere modum. Albus color varic ortum habet ex elementis,ut ex copia humoris aquei non coi cocti, quod patet in radicibus quae terra absconduntur. Item cum Calidum eZternum cor rumpit naturalem calorem;vnde ita senibus canicies. Item cum hi
mido calidum accedit:vnde lac concoctione fit albu, & calidae aquae pilum album reddunt: scuti,& frigidae nigrii. Si tamen calidum cum terrena portione iungatur nigrum potius cssicit.Vnde qui ad meridiem incolunt imagna ex parte fusci aut nigri sunt. Quidam cti in singulis elementis in milio coeuntibus in eoiores ascribunt,ut albus sit in siccoin in terra,hoc est,terream portionem comitetur. Nam his color cernitur in cineribus, saxis,& arenis, igni, aut sole exustis.Viridis in humido crasso, cuius quasi mater stia lua,ut pote quae dunet crassior fit, viridescit. Caeruleus in humido tenui, tui sit as aere:nam aeria caerulea existiit. Flauus in calido, qui oriatur ab igni: siquidem Eunc, cum addensatur, sequitur flauedo. Haec tamen colorum ad singula clementa accomodatio non ed sp chat,ut putet quis ab his elementis praedictos tantum colores exori-ri,aut hos colores ab aliis etiam et cinctis nasci non polle:sed ut pateat nullum elle in re mixta elementu coloris gignendi expers. Vbi est etiam diligenter aduertendum nullam cssc doctrinae repugnat tiam,cum eidem clemento diuersi colores in mixto attributitur.Siquidem ex diuerso gradu aliarum qualitatum tum primaria, tum secundaru mam hae quoque suo modo ad euariados colores faciunt)saepe accidit,ut eode clemento dominate, liuersitas illa existat:pr: sertim,cum interdum vel minima gradurun dii serentia discrepantes colores edat.Sed nec illud ignoradum cli,ad ortum, varietatemque colorum non parum conferre in millo maiorem, minoremve a di phaneitate,& lumine remotionem. Est autem lumini propinquissimus,& corpore minus opaco gaudens candor remotissimus vero alumine,& opacum magis affectans,nigror. Medij ctiam colores pro diuersa ipsoruin proportione magis minusve ad lumen accedunt,&opacum minus, aut magis amant, quantoque sunt lucidiores, tanto magis vi sibiles;& contra: quia lumen maxime visite est. Medij autem colores oriuntur similiter,atque extremi exprimarum qualitatum temperi pro Vt corum causae magis,vel minas appropinquant ad Pusas ex quibus primi nascuntur sicut enim mean quodam modo participant extrem0s,ita,& illorum ortus ad horum origineim,respectum ac proportionem habent.
De arietare,nominibus, ct mutatione colorum. V o sunt extremi colores,candor, & nigror. Ex quibus candor est quasi habitus, nigror veluti priuatio, ut alibi ex Aristotelis doctrina explicuimus. Non quod nigrothaud si veruca,& Positiuum ens, cum per se moueat vi suma
218쪽
sim , quod priuationi minime conuenit; sed quia cum duae species sub eodem genere cotinentur,ca, quae deterioris notae est, persectioris priuationem quodammodo in se habet. Ei se autem colo- Canidi ta- rem candidum nigro persectiorem, patet ex eo; quia ut paulo ante oris pragi diximus, candidus magis accedit ad lucem, a qua colores quasi dege- μ' nerant. Vnde de tenebrae nigri speciem reserunt, & ea,ὲ quibus parum luminis ad visum reflectitur nigricare videntur,ut umbrae omnes, dc loca opaca.Sic & aqua fluctibus nigrescit; lura agitata superficie dissipatur lux;& nubes admodum densa nigrore Opacatur,quia solis tadium non admittit.Contra vero candida se offcrunt, quae in materia rara plurimum lucis obtinent. Hinc est, tuba candor apud Aristotelem lib. io. Metaph. cap. io. text. 2 3 .definitur color disgregans visum. Nipror vero color visum congregas.Namque disgregare visum, est disnpare spiritus visorios, qui ad pupillam e cerebro confluunt. Id vero praestat potissimu lux interuentu caloris,cuius parens est. Idemque tuo modo candor, qui ad lucem prope accedit. Contrario verῖ, modo se habet nigror. Ob persectiorem albi coloris naturam, cum elle Diis chaliorem veteres creaiderunt Cicero' i .de legibus. Color,inquit,albus praecipue Deo charus est, & Plato de legum latione Dialogo i 2. alteruit colores albos, tum' in aliis, tum in textili artificio Diis congruos cile. Lae lius in Pythagora, Diis cum laudibus amictuque candido semper honores adhibendi. Imb D.Ioannes in Apocalypsi cap. i. cum diu
num Verbum indutum humana natura describit, caput eius ait, capillosque tanquam lanam albam,& niuem,candidos esse; ut hoc colore summam puritatem ,sapientiam aeternitatemque significaret in terprete Hieronyin.in Daniel .cap.7. Sant autem mediorum colorii iecies propb innumerae,sed prae H Cipui quinque, ita ut numeratis extremis,septem sint quasi capita ad p 'Fμ quae caeteri reduci debent: nimirum albus,purpureus, ruber,flauus, viridis, caecilleus,niger.Et horum magna varieras.Nam purpurei tri- .plex distinctio potissimhm celebratur. Vna, quae in rosis, & croco visitur:altera, quae in violis,& amethy sto lapide.Tertia, quae propria est conchylii, ad mouendum aspectum vivacissima. Rubro etiam comites rubidus,rubicudus,rufilii,sanguineus, gilvus, radix, igneus, flammeas, puniceus,vinosus, & alii.Sub flauo,vel post ipsum ad suscedinem vergentes, numerantur mellinus, pallidus, lutcus, galbaneus , buxeus , citrius, croceus, icterus, aureus, ruffus, sultius, aeneus, mustelinus, serrugineus, pullus, roanus, tanatus, regius, leonatus, cereus, cerinus, &alij. Ad viridem pertinet aerugineus, herbaceus, prasinus, luridus. Ad cxruleum caesius Potanni enim At
chores inter hos duos aliquid discriminis j item plumbeus,glaucus,
venetus,& alij. Habent colores nomina snam & hoc nosse ad eorum naturam Colerib. --
inuestigandam iuuat tum aliunde,tum saepe a rebus, in quibus pri- pq - μ mo viti fuere, aut iniquibus excellunt. Sic ab herbis, a papauero, vis, i
219쪽
1os IN . II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
a rosa, a croco, a coelo; Vocantur herbaceus, papaueratus, roseus, croceus, caeruleus. Ab clementis igneus, acrius, aqueus, terreus. Ametallis plumbeus,aeneus,argenteus, aureus.A lapidibus hyacinth
nus. Ab animantibus aquilus,ab eorum partibus eburneus. olo Mutantur autem colores aut secundum repraesentationem, si apparentiam; aut re ipsa. Secundum apparentiam, cum alij aliis superinducuntur,prioribus seruatis; veluti cum albedo chartae, ata menti substantia integitur.Potest enim seruari candor sub atro hi more latens.Sic interdum panni tincturam capiunt, quae in multis adeh est tenax,ut dilui non possit. Sumuntur autem colores a tingentibus multipliciter,ut aduertit Aristotcles in libro de coloribus. Multa enim terra nascentibus tinguntur, ut radicibus, corticibus, lignis, foliis,floribus, fructibus alia fui no,spuma, vino, lixivio, an malium succis, ac nonnullis aliis. Interdum etiam non omnino, sed ex parte absconduntur subiecti colores: sicque pictorum artificio mirificE temperantur,& quasi cominiscentur,ali; aliis liquorum interuentu impositi. Re autem vera immutantur colores clim prior interit, eiusque
vicem alius denud subit,ut in segete, chin flavescit, in capite, cζm canestat; in herba,cum purpurascit. Nec solam quae istiusmodi sunt, sed quae modis proxime explicatis intinguntur, interdum instos colores perdunt, & asci titios re ipsa admittunt: cesia videlicet humores , qui ad infectum praestandum adhibentur, vini habent immutandi qualitates primas, quarum varietatem mutatio colorum insequitur. Si quis porro quos animi affectus colores exterius indiscent, velit cognoscere, nam pro varietate passionum, quae in nobis icClaudius ad Emblemata Alciati annotauit.
eXcitantur VmJ quoque colores in ore expanduntur) legat quae blematas
Vtrum lumen ratione med ij, an obiecti tantum, vel etiam,ratione utriusque ad visionem requiratur. ARTICVLVS I.
Diuersa Philosophorum sententia.
I R C A contemplationem luminis,de quo Aristot les hoc loco egit, solet hic in controuersiam adduci, an lumen substantia sit et accidens;& utrum in medio intentionale tantum esse habeat,an reale. Verum hae quaestiones pertractatae a nobis sunt in libris decocto , cum de syderum luce ageremus. Quod vero ad praesentem tab. Σ.de eo disceptationem attinet, non consentiunt inter se Philosephi. Nam G 7- qui putant colores a luce non distingui,seu lucem internam eorum krmam esse ij, modo libi ipsis constare velint,
220쪽
C A P. V H. Q V AESTIO IIII. Loq
uos retuli- deposci lumen ex parte obiecti visitis,immo & este id, quod DPQ liter videtur,nec aliquid Praeter lumen a nobis in corporibus cerni. Sed enim adhuc eis opinandi libertas relinquitur, num lumen clam ratione medi, necessarium sit: ita ut videri res non possit, nisi medium actu illustretur. Avicennalib. 6.Nat.pari. 3. p. I. concludit lumen tantum cxisti propter obiectum.Quod ita elle ex eo ostendi potest, quia oculus Vidisji sola in obscuro loco videt procul obiectum, si assidum sit lumine: con- requirit ratra verd si obiectum in obscuro sit, non aspicitur; esto oculus in lo *' co illustrato consistat.Quod tum quotidianis exemplis patet, tum eo,quod interdiu videntur stellae e profundissimis puteis, ut testatur Galenus lib. io. de usu partium. Et oculi selium, ciccndulae , &quercus putridae interlucent in tenebris, ut Aristotcles hoc ipso
cap. text.72.annotauit. Huic argumento occurrunt Caietanus,&
Ferrariens s hoc loco,in exemplis propositis , semper in medio , &prope oculum non nihil luminis esse, esto id non appareat,& prope obiectum uberiorem lucem requiri in medio ad recipiendam pri- md speciem,eamque traiiciddam,quam in reliqua parte spatii. Non videtur tamen satisfacere haec resporisto;cdm ridiculum sit affirmare dari in toto medio usque ad oculum eam lucem, quae neque vasa dignoscatur,nec Graci ratione Comprobetur. Alij,e quorum numero est Averroes, putant lumen expota tan-- tam ratione medij,quod asserit etiam D.Thomas hoc loco. Verum ἐμ ' idem I .p.q. aut. 3 .explicata utraque opinione, videtur magis in- si tum bt clinare in eam, quae statuit requiri lumen ex parte obiecti. Quod sent. etiam docet in quaestionibus de verit.q. 8.art. I . Quin & primo li- A 'r bro contra Gent c.76.est colorem elle obiectum materiale visus,tu men verb Armale; unde,inquit, eadem visione intuemur colorem, dc lucem, tua color fit actu visibilis .Probari autem potest haec sententia quatenus asserit non requiri lumen ratione obiecti; primum,
ruta color suopte ingenio, ac per se visibilis est cum sit obicctu vi-us,eiusque propriu sensibile; quare & Aristoteles hoc cap. text. 66. docuit colore in se ipsis causam habere, cur sub aspectu cadat.Secundo,quia odor,sinus,caeteraq; aliorum sensuu obiecta, ut sui similitudine mittant,nsi egent alterius causet consertio;ergo nequc color, praesertim cum no minore ad id essicacitate praeditus esse videatur.
oncluditur tumen tam ratione medis, quam obiecti ad mistonem requiri.
Rod os IT E controuersiae hac assertione faciemus Tam νatione satis. Lumen requiritur ad visionem tam ratione me- '
di quam ratione obiecti. Haec in D. Thomae loc cit. Apollinaris hic,& alioru In petunis autem quoad prioru Piratur. Con. Comm.lib.de Anima. D d partem,