장음표시 사용
231쪽
ii: IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
te v fili ηε oculos emissilios,ac prominentes habent,obtuse viden qui cavo .
.: . . ' & prosundos, Murci quia illis praeterquam quod species ab obiecti,
Hiil f. ciniis, minus vivuntur, ipsi etiam spiritus magis effluunt: his vero spiritus conglobati,& coacti diutius conteruantur, ac visionem intensi is exequuntur. Quod similiter ouenit iis, qui ut aciem intei dant oculos aliquantulum claudunt. Ac praeter haec, quae , nobis commemorata sunt,multasia aiferri pol sent, quae aspectum vitiant aut iuuant,sed omnia prosequi non est huius loci. Ex dictas iam Dei te quivis intelliget maxime idoneam esse ad visus sanctionem oculi, rum fabricam,cum tam singulari artificio coagmentata sit, &tot in sculis, tot tunicis,tot humoribus,& tam assiduo spirituum desi
I. u id munus praestandum abundet.
Vtrum visio fiat in humore crystallinos A RTI C V L vS I.
mibus argumentis mendi sideri non ibi fieri.
Roxi MVM est, ut ubinam visio fiat expcdamus. Ac primisio, quod non sat in crystalloide, qui unus i cste tribus oculi humoribus, de quibus paulo ante
dii seruimus idetur hisce argumentis concludi, Hi mor crystalisnus est colorinis; cum si corpus vivens, atque adeo constans quatuor primarum qualitatum permixtione, quam color ne ilario sequi videtur igitur non potest cite idoneum visus instrumentum. Probatur consecutio, quia alioqui perpetuae in oculis hallucinationes contingerent,siquide omnia no is eo colore insecta apparerent: sicuti icterici omnia caerulea, & qui per vitrum viride intuentur, omnia viridia aestimant. Quod siquis respondeat non uniuersm ex qualibct primarum qualitatum permixtione colorem orari,sed in iis tantum corporibus,in quibus densum, & opacum affaturi abundat, humorem vero crystallinum non ita se habere,sed rarum,ac translucidum csse: Coreaid obiicitur. Nam si humor crystallinus transparens st,proindeque lucem a circunfuse acre admittat saltem non omnem lucem intueri poterit quemadmodum nec colores internosccret,si corum aliquodllet imbutus. Imo,quod visio in nulla oculi parte sar, hunc in modum probatur. Saepe accidit integro oculo & potentia;receptaque imagine non videri a nobis rem praesentem: hoc vero neutiquam eueniret, si vitio in oculo perficet u quia cum ea actio naturalis sit, posta causa non impedita consestiin ex eo dimanarenalia igitur interior facilitas, in qua viso fiat,danda est.
Tertio, Viso fit, ut Perspectivi docent, per radiosam pyram dem,id
232쪽
C A P. VII. QV AESTIO VII. 1ai
dem, idest, per speciem productam in oculo ad modum pyramidis, cuius basis est in superficie obiecti seu rei visae, cuspis autem in centro instrumeti viseri j sed hoc nequit fieri, si videndi facultas in oculis iniit:non igitur viso in oculis fit. Probatur Manor, quia pyramis
clauditur puncto, atque adeo una & eadem nequat in duobus oculissimul terminari at scuti res visa una est, ita unam Iantum ab ea pyramidem ad potentiam duci opportebit. Quarto, Aspectus fit in congressu nerui optici non igitur in ocu- .lis.Probatur allumptum:primum, quia non ob aliam caus in videli cnatura huiusmodi neruos qui a cerebro, uti superius diximus, diuisi riuntur,postmodam coniunxit te,nisi ut in ea parte, qua coeunt species ab utroque oculo transmissae ad actionem videndi in unum copularentur. Secundd,quia nisi in ea nerui coniugatione perficeretur. visio, deberent nobis geminata apparere ea, tuae simplicia sunt, ut Pote per seminatam visionem,& duplicem imaginem conspecta.
N hac controuersa nonnulli, c quorum numero est Avicenna reserente Coelio libro . p. 2o. Cymelus t bro primo Perspecti cap. 3. conci 6.& Vitellio lib. 3. Theoremate .dc ro.put1t visionem effici in congrcsisu neriti optici , quibus fauet ultimum proximi a rion fit visticuli argumentum. Haec tamen sententia ex co resellitur, quia sibi fieret visio sequercturcos homines,in quibus eiusmodi nerui interie minime iunguntur Ruorum nonnullos repertos fui sic costad
aut omnino visu carere, aut ut contrariae Opinionis assertores v
lunt, omnia eis videri duplicia; quod tamen falsii in elle experientia comprobauit. Scribit enim Vesalius cap. 4. lib. . de fabrica corporis humani quendam se Patauij dii lectuisse , cuius nerui visorii a cerebro ad oculos usque diuiti peruenirent, qui tamen geminata a sinplicibus internosceret, ais aretque nunquam simplicia sibi dupla visa esse. Secundb , Quod viso sat in oculo suadetur, quia non ob aliam causiura affecto oculo confestitii visus laeditur, nisi quia illic ficultas '' videndi residet,ibi lanctionem obit. Nec latis ciet qui dixerit cho oculo laedi visam,quia impeditur delatio specierum ad neruum. Non enim imaginum traiectio tam morosa, & dissicilis est, ut medii offentio viqne adeo ei nocere existimanda sit. Dcnique, quddxisio fiat in crystalloide ex eo confirmatur, quia hic humor est in
edio omnium aliorum humorum collocatus, eoque laeto, amittitur visio. Item haec pars oculi maxime splendida,& co spicua est,ac nullo colore insccta , quod ad videndi actionem apprime ob cruit. Vnde calen M 3. de usu partium capit. 6. docet reliquas Gale .
233쪽
iri IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
oculi partes huiusce humoris gratia,sive ut cotineant; sive ut alant, Aristat. suisse conditas. Et Io. eiusdem operis c. i. statuit organum visus in
halusa iodi humore consistere. Idemqueientit Aristoteles libr. i.dei D. generatione anim. cap.F.Vbi ait in ea parie essici visionem, quae to ta nitida est & splendida, ut ab omni colore de luce moueri possit Et apertius lib. i . de hist. an . cap. 9. Idem asserit Vitellio lib. s. Perspectivae theoremate Valesius lib. a. controii cap.8. Vc in Gai num de loc. afflib. cap. I.
Astino in Argumenta Vero, quae in contrariam partem adduximus facilὸ explicantur.Ad primum apte respodebatur. Quod vero deinde ob- ., . - rectum fuit,diluitur alendo,cis color sensuerio risusus aliorum co-
. . . i. lorum Visionem impediturus esset,lamen lumen, quod humor cry- , stallinus ab aere collustrato recipit,non impedire caeterorum Iumianum aspectivo,quia lumen ita cit obiectum visius, ut sit etiam medium,cuius interuentu Omnia cernuntur, quod proinde nullius vis tu ., sonem debuit inhibere. Ad secundum dicito. Cum anima rebus aliis nimis intenta est, ita ut nihil ad rem vis an aduertat, non dari visionem; quia nec datur integra illius causa, deficiente videlicet ap-S. MLῖ- plicatione ipsus facultatis, a qua videndi actio manat. Ad tertium,
Concella Maiori propositione, neganda est Minor, & ad eius pro- . bationem dicendum, pyramidem claudi puncto, sed enim ad duo; oculos no vnam duci pyramidem ed ad unumquemque suam. Nec obstat quod obiectum sit unum,quia ab eadcin re inlinitae pyrami-' des proficisci quemit. Ad quartum dicendum non ob eam causam,
quae in argumento aiffertur,coniungi neruum opticum; Nam quod non sit necelle coire in eo species ne res geminae appareant, o coplane covincitur,quia alioqui opporteret dari etiam ante cerebrum aliquem neruum,in quo species audibiles hinc inde in usum copuia Iarentur,ne soni simplices, duplici videantur. Quid autem causta sit D PHom. cur geminata in oculas visione,& in auribus auditione, no appareat
minatum id,quod simplum est,in problematis exponemus. ''
Vtrum in speculo imago videatur: an non. ARTICVLVS I. ab marisae panis argumenta.
O N s T A T quaedam esse corpora , quae imagines reddunt, ut aquam, aes politum ,& gemmas quas dam. Nihil tamen eas aeque perspicuὶ reddit, ac speculae Vitro, mi plumbum auersa parte illitum sit Etenim vitrum ob laevorem, & pellucentiam facile imagines
234쪽
imagines excipit;sed impressas non remittet, nisi eas opposin alicuius corporis dens , & obscuri sistat. Hinc solertis naturae inge- or livetati . nium oculos animantium ad speculorum imaginem et formasse vi deturisquidem humori crystallino nigrorem quendam , tergo adiunxit; e quo ad eos, qui aliorum pupillam introspiciunt imago re- . siliat ; vndes te dic iuncti, ut speculum oculus cst artis, ita oculum esse naturae speculum. Antequam vero ad institutam quae- 'stionem veniamus, illud hoc loco monuerimus, videlicet speculorum usum,qui magna ex parte in luxum abiit, ad animi uti litatem non poste parsim conferre. Hinc Soc tcs, ut Apuleius reseri, spe- si culo umculo ad morum disciplinam tebatur, idque etiam adoles latibus,ut facerent, Draecipiebat; quo si liberali forma essent, ne illam
vitias contaminarcnt,la deformi specie,eam morum elegantia com- s is ripensarent. Quo spectat illud Senecae Naturalium quaestionum li-hro primo capite decimoseptimo.Inuenta sunt specula non ut barbam,faciemque velleremus,aut ut faciem viri poliremus, sed ut homo ipse se nosceret. Multi ex hoc consequuti sunt primo sui notitiam,deinde & quoddam consilium; sermosus,ut vitaret infamiam; deformis, ut sciret redimendum esse virtutibus , quicquid corpori deesset: iuuenis, ut flore aetatis admoneretur, illud tempus esse discendi,& sortia audendusenex, ut indecora canis deponeret, & de: morte aliquid cogitaret. Ad hoc rerum Natura facultatem nobis dedit, nosmetipsos videndi. Fons cuaque perlucidus , aut laeue saxum imaginem reddit. Nuper me in littoro vidi. Cum placidum ventis staret mare. Qualem fuisse cultum putas ad hoc speculum se cernentium3 Etas illa simplicior, & fortuitis contenta, nondum in vitia beneficium detorquebat, nec inuentum naturae in libidi-n auxumque rapiebat. His positis , solet in controuersiam adduci num in speculo, i quod similiter de aliis corporibus, a quibus rerum simulachra ad aspectum destiunt intelligendum erit num, inquam, imago rei,an potius res peream repraesentata videatur. Quam quidem controuersiam Seneca libro septimo naturai. quaest. capit. s. cum propositasset integram reliquit. Quod ergo imaginem corni assirman- i. ArgumD. dum si tum communi hominum existimatione, tum sensu ipso I im conspicuum videtur, Item,quia si obiectum cerneretur,& non ima 'ξ Vi qmgo inlucremur obiectum in suo proprio situ, & loco, ac sub ea ma gnitudine qua praeditum est: cum tamen secus rem habere constet. v I Id enim, quod aspicimus, no nisi in speculo constitutum sese nobis naulto minus apparet,at lite cita in longiori distatia quam .u nulD- est.Terrid,quia in speculo plano secundu orizonte collocato sum- ρυχ ma pars rei visae apparet supra; ima vero infra ; & in speculo si acto simplicia videntur gemina, atque in speculis quibus da certo modo in eopositis,no geminaratatum, sed numerosa multitudine. Quae om- Isct eup. mano aliunde Videtur prouen: re,quam ex diuerse modo, quo ima
ι. . i. go in speculis recipitur,& inde se spectadam osteri. Postremo, quia,
235쪽
11 IN II. LIB. ARIs T. DE ANIMA
cum ab aere,ut interdum accidit,reflexio ad visum fit, id, quod re nitur non est res ipsa, sed eius simulachrum , Ut non obscure tradit Aristoteles 3. lib. Meteororum cap. 4. Vbi est, cuidam hunc Anti-pherontem Orcianum fuisse memorant semper imaginem suam ab adre repercussam ante oculos obuersari solitam. Itaque non sentit
Aristoteles Antipherontem se ipsum, sed sui imaginem in aere ob- tueri consueuisse.Quod etiam de speculo procul aubio pronuncias
teticum utrobique eadem omnino ratio sit
Mn videri in speculo imaginem.
N proposita dubitatione variar simi auctorum sentei tiae. Nam Scotus in z.d. i 3. q. i. Auermes lib. de sensu Misens cap. i. Dahomas de veritate qua' artia 1. dc art. I s.
asserit lapidem,&eius imaginem in speculo simul vide
ri,idemque repetit i. p.qu.s 8.art. 3. quod exemplum uberius ena rans Capreolus in primo d. 33.q. 2. art. i. in solutionibus arsumentorum contra a coi Iasionem, ait visitoproducere specie inivsque ad speculum, qiuae visite duntaxat reserat tum ab speculo usque ad oculum effundi unam tantum speciem, quae utrumque repra sentct. In eadem sententia sunt Caiet. i . p. qt ij. 6. art. s. Caelius libr. is. c. t.Ioannes. Gandauensis quaest. 9. de sensu, & sensili, Thimon Meteororum q. Contraria tamen opinio vera est : quam omnes fere Perspectivi Antonius amplectuntur, ut videre est apud Ciructum libr. 2. Perspectivae c. r. concl. 13 .& Vitellione lib. s. Richardu in ι ii q. i .in 6 pri ncipa- s. li Apollinare hoc sta lib. .i instosque non pax cos Ea Vcro si acco- pie M. Tolet. clunone plicabitur.In peculo non videtur sola imago rei,nec res 'vit huius
simul cum imagine; sed sola res a qua imago speculo imprimitur.
Haec assertio ctari tribus constet partibus, quoad priorem ita coim Zis is nasia cluditur.Quicquid videtur atat color est,aut luxi haec enim tantum G mirae. e. sub obiecto visas continentur: sed imago neutrum horum est: ergo 33 titis sca non videtur.&ecudb Occies visualis est homogenea, ac cruaelibet eius pars totu obiectu refert,uti supinus disieruimus: atqui in spe 'f' culo in alia parte caput,in alia pedes, caeteraque membra ic aspectui inger imo potest ergo id, quod cernitur est e specics visualis. Terti 5,quia imago diffunditur toto speculo,& tame id, quod aspicitur,non in toto speculo cernitur. Quarto,quia imago est in sola superficie speculi cofecti ex chalybe, & tame res visa apparet in protundo. Quintd, quia si imago videretur in speculo, cu nihil nisi per similitudinε potentiae inusta percipiatur,vel imago cerneretur per similitudine eius de speciei et diuersae. Non eius lem; mur quia esse notionsse,quale est imaginis, semper ab eo,quod significat, distinguitur natura ; tu quia nulla maior ratio est cur simulachru coloris quam
236쪽
C A P. VII. Q V EsTIO VIII. 11s
quam cur similitudo imaginis differat specie ab eo, cuius sinula- clari ini, est ; tum postremo quia similitudines distinguuntur specie
per obiecta,quae repraesentant: cum igitur color, S cius similitudo naturam specie diuersam obtineant; consequoris est ut etiam imago coloris de imago similitudirus ipsius coloris naturam specie di erentem sortiantur. Quod autem imago in speculo per aliam similitudinem ab se specie distinctam non cernatur, ex co suadetur; quia tunc viso quae circa speculum sit, non esset reflexa, siquidem a speculo ad oculum ducitur recta linea. Quod si a lucisarius dicat obiectuin aspici per lineam reflexam; imaginem vero per rectam, iam negat solam imaginem videri,quod ante ali crebat. Secundo, lax directa, & re fiexa sunt eiusdem speciei,crgo imago per rectam lineam cisiisa ab obiecto in speculum, & per restexam ab speculo desiliens ad oculum, erunt eiusdem speciei: atqui illa siluin repra lentat obiectum ergo de haec. Iam vero quda simul & imago & res per eam significata non No vi eiu spectetur,inde iam constat; quia eatenus tantum diceretur videri a Onobis simul res,& in ago,quatenus idem est motus in imaginem,&in rem,quam imago repraesentat, ut scripsit Aristoteles lis. de memor.& remmis cap. 1. quare cum ostensum sit aspectum nostrum neutiquam ad imaginem speculo insidentem terminari, planum relinquitur dici non posse,nos de imaginem,& rcin, quam imago significat, in speculo videre. Superest ergo,Vt quod in speculo cernitur, sit res speculo oppo- virum ro iis sita.V.g.cum Socrates in speculum intuetur, seipsum in eo videt per Deciem a speculo desilientem: quia nimirum primo in speculum sui imaginem recta imprcstit, deinde imaeo ab speculo repercus laad oculos redit , qua obsignati oculi ipsiti sinet Socratis vis onem eliciunt,tenduntque in Sors rem non in proprio situ,scd in alieno, videlicet in co,a quo imago ad aspectum resultat.Nec id mirum videri debet, cum id visioni reflexae peculiare sit. Qua de re multa
apud Vitellionem lib. s. perspectivae 5 siquentibus.
Nunc aduersae partis argumetis occurramus. Ad primum dicendum etsi non solum vulgus , scd sapientum nonnulli censuerint vi deri in speculo imaginem, idque ita et se sensui videatur , rv vcra i Dacia aliter rem habere, ut suit a nobis commonstratum. Ad iocundum quid dicendum sit, ex proximo dictis patet. Ad tertium, varie- tatem illam penes situm,qua sic res conspecta in speculis offert,item seminationem , multitudinumve eiusdem, nasci ex situ ipso , vel compositione speculorum,& ex modo, quo regreditur imago, per quain res videtur. Quae omnia si a nobis particulatim, dc cnucleate
explicadaestent,opporteret ea de re antegram atque alienam a praesenti instituto tractationem attexere.
Ad ultimum,quod etiam in lib. meteox. tract. . c. s. disseruimus, sa io Vis. respondenuis locutum si ullo eo loco Aristotclcm ex communi vulgarium Eominum sententia; quemadmodum de causam, cur Anti-
237쪽
6 IN II. LIB. ARIST. DE ANIMA.
heronti sua imago praeire temper videretur, reddidit non ex suo, sed ex Platoni; dogmate; qui,ut superius diximus , aspectum perogressit in radioru visualiu ab oculis fieri credebat. Itaque docuit ibi A ristoteles idcirco Antipheronti sui simulachrum obuersari soli-
bat,propriam sormam intuebatur ita Aristoteles. Si tamen germanam huiusce rei causam requiris, respondet Alexander nubeculam aliquam Antipheronti ante pupillam coactam suis Io, e qua ob densitatem reflexio imaginis ad humorem crystallinum fiebat, atque
ita videre se ille in aere putabat,cum re vera intra oculorum Orbem videret quemadmodum ob elusinodi materiar intra oculos coner tionem, interdum culices in aere volantes intueri nobis videmur,
venulis, quae ad pupillam sunt materia illa oppletis, ideoque aliquantulum sublatis, ita ut alarum quandam similitudinem prae se
Huic tamen Glutioni illud obstat, quod cum intra oculum non possit gigni imago totius corporis, vel taciei lim oculus non opponatur illis ex adverse, utique non poterat Antiphoron se per imagianem in oculo ipso genitam conspicere. Quare dicendum potius,ab aere ad Antipherontis oculos ophtalmia laborates, reflecti solitam quas ab speculo imaginem, qua se aere vicino intuebatur: potuit enim ab oculis eo morbo assectis humor diffluere, quo aer crasses ceret, eamque repercussione faceret. Altera solutio sit: sorsitan Antipheron neque intra oculum, neque in aere se ipsum videbat, sed laesa imaginatione id quod apprehendebat, exterilis accidere putabat.Narrat enim de ipso Aristoteles in labro de memoria, & reminiscentia cap. 1 .cum idola omnia, quae pnantasia concipiebat, tanquam sacta,& gesta narrasse. Lege Galenum de locis assectis libros .cap. 6.quo loco ostendit propter affectum humore melancholico cercbrum, sibi persuasisse nonnullos, exterius obuersari oculis plurima, tuae interius solummodo conficta erant.
V AE S T I O IX. Vtrum ij, qui aquarum inspectores vulgo ha
bentur,re vera sub terris aquas vidcant.
ARTICULUS I. Drsionis in utram re partem disceptatio.
R o cxplicatione propositae dubitationis aduertendum est, ex iis, qui Aquileges nuncupantur, quosdam esse, de quibus Plinius libro 3 i. naturai. iustor. capite tertio agit, qui tantum externis quibusdam indiciis explorant
238쪽
plorant ubi aquae subsint; quibus ad id praeter vulgares notas, vi-T husi is delicet iuncum, aut arundinem , multumque alicui loco incuban- γδ aiatn in ranam , Illud peculiare signum est, si ante solis ortum longius q2 .hi .au a intuentibus exhalatio aliqua nebulosa praetemus appareat; quam
tamen ex edito speculantur proni, terra inculo attingente. Est etiam ut loco citato ait Plinius, alia aestimatio peritis tantum nota, quam
sementissimo aestu sequuntur, licique horis ardenti dimis qualis ex quoque loco reperculsus splendeat, Nam si terra sitiente luunidiorcii ille indubitata spes promittitur; sed tanta intentione Oculorum opus est,ut indolescant, quod sugientes ad alia experimenta decurrunt, &c. Alij sunt,qui profitentur ic aquas terra latentes intueri: Deliis ii ostra quaestio est. Nam quod hoc fictilium omnino sit ex eo videtur ostendi, quia cum vilio non fiat nisi transmissis ab obiecto speciebus per diaphanum actu illustratum, terra vero opaca sit,ac nequaquam lumini pertria: quonam modo aqua terrae simi oblue-icens videri poterit Z Secundo, quia vel id prouenit ex perspicacitate,& acuminerivet ex qualitate aliqua iis nominibus naturae dono insta. Primian dicendum non est,cum is homines caetera non acu tius videant. Nec secundum, quia non apparci quaenam ciusmodi qualitas sit ergo,&c. Accedit quod nonnulli, qui hoc munus venditabant fasti sunt nihil se miniis, quam aquam sub terris , idere, seque aqua id ad quaesium finxit te. Quare & ij, quorum dicio effossis puteis suo terra. aquae repertae sunt, quibusdam venerem suspicione initi cum Daemonibus se deris.
At enim in contrariam partem non desunt etiam areumenta. υ', Ac primum, quod tam Ni intrum sit, non Gebcat tamen uia possibile iudicari , quosdam esse, tu i eo naturae munere assiciantur; ut sub terris aquas videam , reddi potest probabile multorum hominum exemplis , quibus peculiares quaed .im affectiones praeter communem ordinem , & conluetudinein ab iplo ortu datae caelius I. r. sunt. Nam Alexander Maccdo ex cute, & membris fouissimum Ast v, 7 odorem afflabat ; & qui eius mensis praeerat Demophoon in Pan M ii, Sole, balneoque rigebat, aestuabat in umbra. Tiberius Caesit ex pergefactus noctu pauli per non a iter, quam media luce, omnia 's, laesa: contuebatur , paulatim tencbris sese obducentibus : & nostra Catius Abr etiam aetate ciuis quidam Brigantinae urbis in Lusitania noctu p adeo acute videbat, ut ni inutissima quaeque distin i ret. Athenagoras Argiuus a Scorpionibus percussius nihil dolebat. Tintyritae incolae AEgγpti inter Crocodilos impune versantur. Quaedam AEthiopum gens ex aduetio Meroes ad usque fluunim Hydaspem citra periculum aspides comedunt. Longum esset caetera persc-qui.Solet quippe natura hisce quasi digressionibus extra chorum saltare, ut extraordinaria varietate uniuersi pulchritudinem
Item, quod non repugnet cerni praedicto modo aquas , probatur cx eo,quia lynces dicuntur ea, quae trans- parietem sunt, aspice :
239쪽
Calim bim quod etiam historici de quodam Argonauta, qui Lynceus 1 sest,memoriae prodiderunt. Nec ossicit quod non videantur per terrae obiciaritatem transmitti posse imagines ab aqua ad aspectum. Enim vcro haud improbabile est , quod Stoici Philosophi tuebantur, videlicet terram nonnihil luminis imbibere, atque adeo etiam ea, quae terrae sinu saltem ad aliquam distantiam inclusa sunt, iacere ex se proprias imagines,vcrum ita tenues,ut ordinarie,& communi videndi facultati non congruant: sed ci,qua praediti aquileges sunt. Nec item specierum traiectionem impiaret terrae densitas: siquidem densior quam terra est custallus, quae tamen luce perflua species transmittit. .
A R T I C V L V S II. Quaestions, Explicatio.
Is ita in utramque partem disputatis, nonnulli aetatis nostrae nobiles Philosophi assirmativam partem amplectunturrium trum, reperiri homines , qui re vera aquas terra latentes conspici lint. Adducuntur autem ut ita opinciatur,non tam philosopllicis rationibus, quam experientia. Fuerunt enim non pauci extantque adhuc nonnulli, qui multis in locis occultam aquae vim sua inspectione ostenderunt: non interuenisse autem ad id opem Daeino num suadet diligens,& accuratu examen,
quo eorum hac in re probitas publici iudici j authoritate explorata fuit. Tum vero quod quibusdam etiam brutis animantibus hac cernendi vim a natura datam fuiste perhibent, argumento quod certis quibus
CAPITIS OCTA I EXPLANATIO. ne autem. A visu ad auditum transit, quod hie sensis secundum
dignitatis locum inter caeteros sentiis extet nos vendicet, ut proῖ res lupatebit. Continet autem haec disputatio partes quinque.Vnam de obiecto auditu;. hoc est, de sono alteram de eius iunctionibus: tertiam de organo : quartam de sono tu dissei stiis: quintam de instrumentis, degeneratione vocis. DO-cet ergo in primis sonum duplice esse: unum actu, alterum potestate. sonus actu est com corpora sonum ei ficientia ictu colliduntur: potestate, cum corpora, quae sonare queunt, non abucolliduntur, sed potentia
tantii: n. , Fit autem actu sonu . Aggreditur ad ex
240쪽
ouibusdam locis aspectu magnopere terrebantur , ubi eruta tCrra, subterfluentes aquae repertae sunt. Qui negativam partem sequuntur, ea,quae diximus ex Perimenta ad externa signa,ad mendaci 1,ad veneficia, ad casum rziarunt. Si qui tamen affirmativam sequi voluerint, ad primam adueclarioru rationem respondebunt cum Stoicis, terram quidem opacam , & obscuram esse, non quia nihil prorsus luminis interrus saltem intra poros admittit,sed quia id adeo exiguum cst,ut pro nihilo habeatur; praesertim cum ordinarie sub aspectum non cadat. Non videre autem aquileges aquam sine aliquo lumine , argumento cst , qui, d aquam exploraturi, meridianam lucem quaerunt, & solis splendorem, quo nimirum e profundo species hauriant,& ad aspectiam euocent.Quae species per aerem poris terrae contentum sorte traiiciamur. Ad secundum dicendum, ut plurimum id non prouenire ex nimia' perspicacitate, saltem respectu omnium vi silium , uti probat argumentum,sed ex peculiari assectione occulta, quae visas proportione ad usum talium specierum,& tam exigui luminis habet: quanquam interdum cum ea proportione repertum sui sic dicitur mirum acu men ad res omnes quam longissimc tuendas; Vt ait Lynceo Argonauta , cuius supra mentionem secimus,qui non ibium terra in te posita videbat, sed solitus etiam fuiste perhibetur exeuntcm a Ca Plini bb. thagine clailem Punicam, numeruinque nauium ex specula Lybica-δ 'p' 7 na inanifestissitne notare. Idemque, quod paucis mortalium contigit , nouissimam lunam, pili namque in signo Arietis eodem die conspexit. Ad ultimum, haud mirum este,qubd quidam videre se aquas sit xerint cum non viderent, nihil est enim iii istiusnodi rebus tam certum,& constans, quod simulatores non inueniat.
& rcflexus, psius de dii cto . qui reflexum n cessario antecedit, dii lerit. Docet igitur ad directum ionum edendum
ttia corpora concuIrzre. nimiium corpus Percutiens, percussulii, de me
dium,quod in te ipitur. Id vero ita probat sonus resultat ex ictu, leupercussione , lixe autemno datur nisi unum corpus percutiat , alterum plagam excipiat. Igi: ut ad sonum producendum
Deinde, pei cusso. non fit nisi unum corpus ad alterum loco moueatur: haec autem motio indiget medio, cum latio non sit in vacuo. Uitur tria co: pora ad ionum con niuati duo catac idc unum medium.
U N c autem post hae de si uo auditu a terminemus oppor
ter. Di itaque soniti, duplex: quidam enim eji ritu: quidam potentia soniιs. Hamcorpo im quaedam non habere dicimus sinum, ut ι -- piam, lanam , cst huiuscemodi, quaedam --
Iere , ut aes , ct quaecunque solida, leui uesiunt, quia possunt sinare, id est, inter se, ct auditum se m escere. , Fit autem actu sonus alicuius semper