장음표시 사용
321쪽
IN III. LIB. AR Is T. DE ANIMA.
CAPITIs PRPMI EπPLANATIO. Ensum autem. Quoniam vis sentiendi non omnibus animantibus ex aequo inest,ut experient a constat,docetque Aristoteles, p.r .lib. i deluti otia aninialium ti cap.8. libra s. eiusuem operis , ne quis ob hanc sentiendi varietatem inlefinitum esse crederet sensuum numetum: probat hoc capite quin-
nos sensius: seque dari aliam externam acuit rem, qua Propria, & e munia sensibilia diiudi- Cur his ti ςς expolitores di: satu, curber a n ς' Aristo es hunc librum 'νο - m . numero sensuum in- extero μ' eliciant.Verisimile est, id initi D propterea secisse, ut iam disputationem de inresenis potentiis gradum facet et,quod praestat ostra dens ad solutam iam este considerationem. exterras quinque notum sensuam , cum esse qua mo- nullus alius iit , praeter
do pro Mur. Quinque a se prius tra-
ditos. Piobat erso institutum. hoc feri modo. Pei sectis animantibus, cuius odi sunt sonii. nes , quibus non soldinea, quae ad vitam agendam , sed ad bene Vendam de conseruandam obse unt, natura tribuit: non insunt plures
odoratus, gustus, Noli igitur sensus exter ni plutes numero sunt. Atque haec est praeeipua ratio, & fundamentum Atistotelis hoc loco, ut Averroes, Plailoponus, di simplicius annota siti . i. Eandem c clusionem,& argumentum inuenies apud eundem Atiitqtelem lib. . de historia animalium cap 8. - - Nam si sese. Antecedens proposti syllogismi , videlicet ineste Lomini om. In s. hι- nes sensus probat ex obiectis, ex instrumentis,ex mediis. Ex obieetis: quia homi--. Lo nes omnia s sibilia percipiunt. Ex instrumentis : quia nullum eis deest organum ad functiones sensuum obeundas. Ex mediis,quia omnia media eis obseruiunt adsensibilium traieaionem. Culmsen in s. Pereipi a nobis omnia, quae lub sensus cadunt, probat ex eo ia si tactu omnes tangibi: iura qualitatum dictetentias. quae latissimὰ patent,&Mutua con- lacinimus idem quoque de reliquorum sensuum obiectis affirmandum erit. Iunctio inre roterea Mensus. Antequam probet venire nobis in usum omnia media, si tilo. docet fieri non possie, ut sensum aliquem habeamus , cuius nobis sentinium deiit. sensilium Refrondem erum baec sibi guu:uo , ita ut sensus absque instrumentis piopria
322쪽
munia administiare nopossint : de instrumen ta absque potentiis siu- perflua sint, atque adeo absque illis non denturi quandoquidem non nisi .sratia operationis sunt,
le capite ultimo libri . Meteor. & cap. I .libri I. de partibus anim. x C. . libri l. Politic. & cap. 2.& libri s. de generatione anim. aliisq, in locis.' Omnus sus. Pro- um ho-bat nullum nobis me- mini de Oedium deesse. Nam me- medium ad dium aut internum est, functiones aut externum , nos Vero sensuum. utroque ad sentiendum utimur, ut ex superiori libro costat. Deinde explicat sympathiam , dcconexionem , quae inter medium formaliter, seu quasi Dimaliter sium-rtum : & ipsum sensum intercedit, estque si medium se aliter unum sit,etiam sensum, qui eo
rixi. D8. EN sVM autem nullam at mi esse praeter ses quinque vis G, inquam, auditum, o ratum, gu-
sum, ct trictam, ex hisice pro
' M, quae nune deinceps dicemus,
credere qui fiam potest. h Namsi nunc sensum
Omnis eius habemuι,ς cuiuspensu est me hia,Omnes nam , rei tangibilis,o es tangibilis, affectuι nobis sunt sibilci mdiu , nu ius iraque tractus vel gustus, vel o actus, vel auditus, vel visius deesse nobis videtur.' Praeterea,si sensus nobis deficiat, aliquis, imisumentum necesse est igius nobis deesse. Praeterea, omnis sensius per medium sex-MxLra'. ti Vt patuit. Quedium autem, aut conivnsium,
aut seiunctiam,externuini esse necesse es7. At nos habemus utrumque, Gr ni, inquam, quod est coniun Bran, quo quidem tangentes,sintimus semilia tacita, cr id etiam per quod emin is non trita Π u sititiamus id vero duplex est statia plex, aer, esse existimandum esto inquam, aqua. Res autem im habere vιδε- materialiter plura sint, tur,ut si sensibilia plura diuersa genere per unum medium sentiantur, nec sarium sit eum, qui si Ius in iri mentum habes tale, sensitiuum iliorum
esse, ut si ex aere sensus sit instrumentum, craer sit medium in colore sentiendo ac sino. auod si unum, idemque per plura media sintiatur, vi
color fer aerem atque aquam hac enim oraque per picua se ito is, qui alterum tant m habui; sirumpentire, nimirum id quod per vitamque ista es V u
cibus tantum inurumenta sint sensus, ex aere, Quo fit, ut licet unum atque aqua. Etenim pupilla ex aqua, auditus medium mate litei sit, ex aere, odoratus ex horum , altero , constat . nihil minus dum
sensus pertineat. Uriasi igni a veitas, obseuritate, burri i loco peperisse auod Ari stoteles nune de sensoriis loquitur, nune de mediis , videlicet ob eognatisnem Ex elemBis inter medis,n senserii naturam. . praespup a- Nam Propositum confirmat ex parte organorum Nam omnia sen ' ct 'ertiendi instrumenta ex obus elementis constant,aete,& aqua, quatenus haec sunt ρη uμm in magis Vta ad patiendum ab obiectis, quod organi ratio maxime tequitit. Ignis ' 'en aurem cum vehementer activus sit minus ad iὸ obtinet commoditatis, quamuis compo νης ratione Text.is Q. quo pacto visus unus est, licet species visibiles Per aerem, & aquam traiiciantui habet enim haec duo clemeta unam formalem rationem, sineunduin quam imagines vis es transmittunt, nempe da hanertatem: quam tari 1 rationem . non habet aut, quate-
323쪽
,i1 IN ID. LIB. ARIs T. DE ANIMA.
ratione caloris, sine quo nulla Nerauo sensuum dari potest, in quolibet sensitio
requiratur: tetra etiam quia nimia concreta, crassa tu est, aut in nullo olano viget, excellitve: aut in solo tama. Cum igitur tota haec varietas compositionis,quae organis competit, cernatur in instrumentis sensuum humanorum planum fit, nullum sensum aesectu organi homini deesse.
nisi persectum , & Ἀ-men carece visu rei pomdet, & si talpa visiu careat: habete tamen inchoationem quandam oculorum : quasi dicat intendisse primo nat tam viiiim ei inbuere: me conueniret. Alij v
tia obtinebunt utilia-men de visi talpae pI
ιιlia con qui cito c5munia sen- ιτερας γε το ci ν, οτι αμφω εν' δ o im απατα--nia. sibiliataquam circ ,- - - ,iθον, χολία ο ' V . i se xiari sibile sise proprium ver- n. .setur. Id tetellit bunc inmodem. Nullum sibile pionium alicuius senses potest in alium tentuin pet te cadere: atqui omne sensibile commune cadit per se in alios sensus: Ergo nullum porea eiu propriam alicuius. Minorem probat, quia sensibilia communia agunt in es: os quinque sensit 'atque adeo ret se ab illis sentiuntur, quandoquidem id sentitur petito, quoa cit potentiam. Hoc indicat illis verbis .motu sentimus,la est, quae dum potentiam mouent, siue immurant, digno nus. Deinde. Quod praedicia sensibilia communia immutent potentias, Probat: nam magmini mouet aspectum . a que adeo A figula,quae est illius terminus, uec ab ea etealiter distinguitu: :parique Tmlais-
324쪽
Ignis, aut nul ius est i Humenti, aut communis modo ies liabet in cae- omnium est: quippe cum sine calidilate nihil sit sensiumum. Terra etiam, aut nultius est iusi, menti , aut in tritim maxime,commisa. Luocircare fati nullum sensius instrumentum esse prater
Lis r. aerem, atque aquam. Haec autem nonnulta nunc
animalium habent. g b hs igitur animalium, qua sunt perfecta, non imper rota, nec membris copia , omus fusiu habentur. Denim G talpa Texcis t. sub cute oculos habere videtur. εω que si nultam aliud corpus est praeterea, qua percipimus esse, nec ullus alius asse titi prater alios, qui corporibus
Idem probat ratione, quae in luperiorem pene recidit. Si siensibile con mune ab aliquo uno sensu per se cognosceretur, non posset ab aliis semici, nisi per accidens: sed non ita est Ergo sensibile commune no per tinet per se ad aliquem unum sensum : maior patet, quia sensibile Pt
hisce competat, quaesunt hk, nullas profecto desitis privst unius sensus
ctu,non quod dulce moueat potentiam videndi, sed quia ex accidente coniunctum est eandi do , quod pet se visummouet. Quod si sensibi te commune n6 ita sentitur, utique percipietur alio modo , nempe eo,
quo Cleonis fit iis percipitur : Qui non ideo dicitur sentiti Per accidens quia sentitur per se ab alio sensu : sed quia es subiectum , in quo est id, quod per se sentitur.
Minorem probat, quia sensibile commune per se mouet potentias sentiendi, & ab iis per se digii citur. - P opria autem sensibilis. Docet elim, exe-
quicqtiam proprium sensibilium communium esse potest, motus, inquam,quietis, figurae, magnitudianis , Numeri, unius, qua uno quoque senseu sentimus , Hon per accidens. Omnia enim haec fiamotu sentimus. Etenim magnitudo motu sentiatur. Luare ct figura quidem, cum Dura Paedam magnitudo Iis , ct id, quod quiescit, ex eo
quia non mouetur. Et numerus continui negatione e sensibilibus pro tys: unus visique naribo LII . snsius , nimirum unum sentit. Q re pater fieri nonfosse, ut communium cuiusque sit proprius sensus. Si enim esset, perinde tunc feret, atque nunc visi dulce sentimus. 2uod quidem propte ea se, quod utrorumclue sensium habemus, quocum concurrunt, agnoscimus. Luod si ita non esset nucis modo prosemo nisi per accidens sentiremus , quo pa to filium sentimus Cleonis, non enim Cleonis filium, sed album sentimus: huic autem accidit, it ius sit Cleonis. set commu- - . .
nium habemus iam sensum communem, no per m
aeeid us cne. Nullas igitur ipsim sensu est pro- dulce est , & bilem A prius. o enim sentiremus modo: nisi eo quo dia uam, quae est amata: ad ximus silium videre Cleonis. Propria autem
s sibilia sensui ipsi per accidens alter alterius sentiunt, non hoc ne quo ipsi sunt, sed quo unus, cum simul in eodem sen=s e citur, ceu bilem,
pectet iudicate album esse dulce,& flauum este
cinere ad visum secum dum se, sed ut alteri potentiar subest , id est,
communem, cum exterio- Communis
ribus senti de obiectum sensu, tu ι- unius copulat obiecto cat de obie-
Alterius, verbi gratia album dulci. De hac re in progressu plenius. ει susumo 2 ra potest. Quaestionem excitat cur plures extetm sensus a natura conditi sin rerum. COn. O .libae Anima. R i sim.
325쪽
sint. Respondet, quia si unus tantum lentusi ret, saltem sensibilia e5- munia non distinguerentur a caeteris. Etenim si eodem sensis colorem,& tactiles qualitates, Modores , de magnitudines perciperemus : iam
RVAESTIO VILICAE sint ne quinque sensus externi, an non. ARTICVLVS I. Videri pauciores: videri plures esse.
VBoci EMus primum aliquot argumenta ad minuendum numerum sensuum : deinde alia ad eundem augedum. Primum sit. Suffcit una,eademque virtus influens e cerebro, quae in oculis edat actum videndi , in aurib.audiendi; atque ita in caeteris organis caeteras functiones, non secus atque una virtus motitia sat est ad quatiendas diuersas chordas musci instrumeti:& idem spiritus ad inflandas plures tibias,& concentum, atque harmoniam exhibendam idemque Solis influxus ad generandum hῖc hordeum, illic triticum pro via materiae dispositione. Non est i tur cur plures virtutes externae sensitiuae ob plura munia in diuerus organis constituantur. a. Argum. Secundum. Aristoteles ex instrumentis probauit sensuum num rum: sed unum laytummodo est instrumentu omnium sensuum externorum, nempe cerebrum ergo unus tantam est externus sensus.
Probatur minor, quia perceptio sensibilium non videtur fieri nisi in cerebro, quod in visione ex eo ostenditur, quia interdum sano, &integro oculo impeditur actio videndi propter solam obstructionem nerui optici: certe non nisi quia tunc non datur transitus speciei visitis ad cerebrum,sine qua facultas ibi residens visonem ed re non potest.Quare non videtur actio intuendi fieri nisi in ipso cerebro , quod similiter de reliquis externorum sensuum muneribus dicendum crit., A rum. Tertium. Vt se habes intellectus ad intelligibilia, ita sensus adsensibilia atqui intellectus non inpltiplicatur secundum diuersas vires respectit intelligibilium: sed una, eademque facultas omnia intelligibilia comprehendit; ergo & unus sensus omnia sensibilia: quod ii non virus omnia simpliciter,saltem unus externus omnia sensibi- lia exterira.
326쪽
p test csi iam gratia plurci sensis , sed non sensibilia communian6
unum tantum habemus. At ut minus ipsa tia mi exent ad plures, sed sequuntur, atque communia lauanta ut m a sensum , atque ideo i l O magnitudo, cr numerus. 2 amsi est silus tem hae ex parte non revisui, qui quidem es ct coloris, magis laterent,, linqueret ut inter pro- idem e se omnia videremur, propterea quia D', ας immunia ten- for, O magnitudo Iimul se sequuntur, Gr ω
tantur. Nunc autem cum in alio quoque sensibili ipse communia sint i in de per jicuum unum quodi i Arum aliquid aliud esseisitque diuersum .
Quartum. Tot numero habentur sensus, ut asseruit Aristoteles mproximo superiori capite,quot insunt in animalibus persectis;atqui in his non uniuersim quinque deprehenduntur: non ergo tot constituendi sunt. Probatur minor, quia multa sunt persecta animalia, quae omnes habent sensus, ut Echini,qui, ut ait Aristoteles libro . de hist. animal.capit.8. non videntur Olfacere,talpae,qua visiti carent: quod item de balaenis videtur dicendum,quae teste Plinio lib.'. ca- Mustili iapit. 62. pisciculis, quos musculos vocant, praeuiis ducibus, & quasi iana vada
oculis utuntur,alioqui in vada ruent. Vnde est illud Claudiani lib. i. in Eutropium:
sic ruit in rupes amissu pisi. Da
be uaslcandas qui praeuius edocu undas,
Immensum ' pecus paruo moderamine caudae Temperat, ct tanto conis it foedera monstro.
In contrariam vero partem,quod plures stissius,qu in quinque con- ρ μοῦ. nstitui debeant, hunc in modum ostenditur. Necellario danda est ali- qu.d siurua sacultas sentiens,cui incumbat aduertere ad obiectum, in quod res sui. nguli sensius secutur; ergo datur alius sensus externus praetor quinque vulgatos. Antecedens suadetur; quia saepe oculi, exempli causa, rei visibilis imagine contignati sunt:& tame non eliciunt visionem, haud ob aliam sane causam nisi quia non aduertimus quare aliquem oportet dari sensum , ad quem aduertendi officium spectet. Quod
vero hic non siit ipla facultas videndi, ex eo ostenditur: quia actus potentiae videndi est sola visito : aduertendi autem ministerium non est visio,cum illam naturae ordine antecedat. Item magnitudo, figura, & alia, quae sciatibilia communia vo- i. goo.
cantur, non sunt sensibilia per accidens: sed per se ,ut proxime docuit Aristoteles: sed diuersitas specifica obiectorum , quae per se cadunt sub potentias, inducunt illis discrimen specificum: istiturcam magnitudo. v g. quae est sensibile per se, plus diiserat a colore,
quis sonus, non minus requiret aliam potentiam distinctam, qua percipiatur, atque adeo plures dabuntur externi sensus , quam
327쪽
, i , IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA.ARTICVLVS II. Ee uera nec plures etectauciores sensus externos esse, quam quinque.
IH ito Mi Nus de communi tam philosophantium, quim non philosophantium voce asserendum est , quinque cile externos sensus , non plures, neque pauciores. ita Tot constituit Aristoteles proximo capite,Auctor operis de secretiore sapientia secundum AEgyptios libro a. cap. 9. Plato in
Ezechielem homil. i .D. Hieron.in Psalm.r i. Origenes homil. 3. in Leuiticum,& homil. 3.in Cant. Porrb hunc numerum conatur stabilire Philoponus auctoritate Platonis CX numero corporum sinplicium. Nam si corpora simplicia quinque sunt, & propterea figurae solidae quinque nempe pyramis,cubus figurae octo,duodecim, ac viginta lateruia Voportet quinque sensus eiic,quibus ea cognoscantur. Eundem numerum distinguit D.Aug. lib. 3.de Genes ad literam cap. .ducta a quatuor mundi clementis consideratione . hunc in modum. Quoniam sentire non est corporis, sed animae per corpus, licet acute differatur secundum diuersitatem corporeorum clemetorum sensus este corporis distributos: anima tame,cui sentiendi vis inest,cum corporca non sit,per subtilius corpus agitat vigorem sentiendi. Inchoat itaque motum in omnibus sensibus a subtilitate ignis; sed non in omnibus ad idem peruenit. In visu enim peruenit repressio calore usque ad eius lucem. In auditu usque ad liquidiorem aerem calore ignis penetrat. In olfactu autem transit aerem purum, peruenit usque ad humidam exhalationem,unde crassior haec aura subsistit.In gustu autem transit,& peruenit usque ad humorem corpulentiorem: quo etiam ren trato, c traiecto , cum ad terrenam grauitatem peruenit, tangendi ultimum sensuria agit.Haec ex placito D. Augustini. Si tamen magis dilucido,& accommodate ad ea, quae in hoc opcre pertraci a sunt, loqui velimus licebit ex quatuor mundi clementis sensuum num rum deducere, dicendo olfactum respondere igni propter calorem, de siccitatem auditum aeri propter tvmpaniana visum aqua' propter humorem crystallinum tactuin,& gustu terrae, propter crassitudine. sed tam haec, tuam Philoponi, Sc D. August. rationes, probabiles tantum sunt ac non am numerii sensuit confirmant, quam ob analogiam,& similitudinem quandam,stis corporibus accommodanta Imo noc nisi probabiliter eundem si adet tripartita illa ratio Aristotclis, quain in cotextu exposuimus, lucta ab obiectis, ab instrumentis,a mediis quam etia uberius cnarrant. M. Albertus 2. pari. sum. Ohomine,in tractatu de sensibus,&Alcralis 2. pari. tu. 66.membro 2. Daurem Thomas i .p. q. 78.art. .nunus probans alia argumenta ad i.
328쪽
ab organis,& mediis petita,eundem numerum confirmat ex modo,
α varietate,qua sensus, qui potentia non solum activa, sed passiua etiam est,ab obiecto sentibili moueriir, hoc sere pacto, Duplex est Duplex tm- immutatio, una naturalis,alia spiritualis, siue intentionalis.Natur Iis dicitur, qua serina immutantis recipitur in passo secundum csic riniistis. naturale,ut calor in recalefacta. Spiritalis vocatur, qua serina immutantis recipitur in passo secundum esse spiritale,hoc est per suam imaginem,ut per speciem coloris in purilla. Igitur ad immutatione cuiuslibet sensus requiritur immutatio spiritualis ita organo alioqui nulla dabitur sensio. Sed est hac in re varietas. Na vel obiectum intennonaliter tantum immutat medium,3c organu, & est obiectum visus:aut realiter,& intentionaliter utrumque & cst obiectu tactus,&gustus in quibus adhuc est discrimen. Nam tactus necessario immutatur secundum qualitatem, quae ei proprie obiicitur, ut secundum calorem; no ita vero organu gustus non enim opportet,vi lingua fiat dulcis vel amara esto requirat praeuiam laumectationem, ut percipiatur sapor.Denique aut obiectu immutat medium,aliquam ve partem illius realiter,organum vero intentionali re pertinetque ad olfactum; iriodo tamen dissimili.Nam vel exigit praeuiam alterationem,& est odor pertinens ad olfactum : vel praeuium motum localem est si,nus spectans ad obiectum auditus. Etenim, ut odorabile odorem spiret,sutem ordinarie, requiritur calefactio : S sonus collisione quadam fit. Cum igitur tot sint externi sensus , quot ibat modi,quibus illi a propito obiecto immutari pol sunt,& Ei sint latuquinque patet quinque eisse extemos sensus,no plures, pauciorύsve. Haec cita cofirmatio no demostrativa,sed probabilis tantu habetur. Ac duntaxat ostencht no dari plures sensus per naturam. Non videtur autem negandum posse diuina virtute plures citc;Quemadmodum,& plura sensibilia, quae diueris modo organa immutant. Ac superiorquidem probatio D.Thomae ab eius sectatoribus defenditur.Veruin, ut loquamur conuenienter iis, ii ae statuimus cum de singulis sentibus ageremus, aliquanto diuertius a nobis ea ratio componenda crit.Nam tactus,& gustatus, ut sunt crassiores caeteris
sensibus , ita videntur per se immutari realiter ab ipsemet qualitate,
quam lentiunt: differre tamen , quod alter immutetur secundum qualitatem alterativam complexionis, ut superitis diximus: alternon; esto requirat illam miscedentem humectationem. Praeterea
obieetiim olfactus,& auditus, probabile est , aliquando immutare organum,etiam realiter ; cum videlicet senserium existat intra spatium,per quod realiter diffunduntur odor, & senus. Quibus posi- Cinis fuitis hunc in modum stritedus erit sensuum numerus. Vel obiectum νη 'πι sensus immutat medium,& organum intentionaliter tantum ; pe st' tinetque ad visum: vel realiter, & intentionaliter simul utrumque, dc tunc pertinet ad tactiam, & gustum; eo tamen diserimine, quod obiectum tactus immutat organum per se secundum qualitatem iteratricem cerrirer entvobiectu verb gustus secundum aliam
329쪽
Taelum esse origine. σnecessitato trimum. di
3i 8 IN III. LIB. ARIs T. DE ANIMA.
qualitatem.Vol immutat medium partim realiter, partim intenti ualiter,& organum per se quidem,ac senarer intctionaliter; aliquando ver5,de quasi per accidens, etiam realiter; spectatque ad oli ctum,& ad auditum; eo discrimine, quod obiectum auditus immi tat secundum qualitatem, quae requirit ad sui productionem motum localem; obiectum verit olfactus, secundum sualitatem, quae deposcit praeuiam alterationem. Si quis autem collectionem hanc ex eo calumnietur, quod ponamus visum intentionaliter tantum immutari ab obiecto,cum lux illii quoque realitcr assiciat. Respondendum erit,propterea de luce nullam nobis curam suisse, quia canon tam ut obiectum visus,quam ut ratio, qua obiectum perciet: tur,communiter solet considerari: adde illam cum se immutat sei sitio, rationem obiecti minime sustinere. Patet igitur externos sei sus quinque esse, nec plures, paucior ve admitti debere. Eit vero tactus inter omnes sensus origine,& necessitate primus; quia peculiariter radicem habet in primis qualitatibus, quaru temperies est primaria dispositio ad animam , primumque vitae landamentum,qua dii soluta,& tactus ipse,& animal perit. Et eo quidem sensus hic plurimum etiam conseri animalibus; quia eius opera pol sunt primarum qualitatum nimietatem cauere, quarum excelsis interitum affert; sed idem tactus dignitate ultimus est, ut ait Proclus Commento tertio in Timaeum ; quia maxime crassis est, & corporeus. Vt vero tactus vltimum, ita primum dignitatis locum obtinet visus, secundum auditus, tertium odoratus, quartum gustus, quintum tactus,quod ex iis,qu.ae hactenus a nobis sigillatim de sentibus pertractata sunt,sacile quiuis intelliget. Non insunt omnes sensus cunctis animantibus ,& si tactus, &gustus omnibus conueniant, etiam quibus nullas alius,docete Aristotele hoc in lib.c. i Σ.text.6r.& in libr.de sensu,& sensiti c. r.Nam gustus, te quo pollet cise dubitatio,ostreis etiam competit, aliisque eiusmodi,quae marinis scopulis adhaerescunt,& inter plantas, atque animalia quasi media,& ambigua sunt, ut inquit Aristoteles libr. i. de gener.aniin. .rO.unde a Graecis id est, plantanimalia dicuntur.Reperiri autem in has gustatum, illud argumento est , quod non omnes promiscue sapores appetant, ut notauit Plinius libr. i naturalis historiae c. i. auod ii superiori lib. cap. Io.q. r. l. 2. adfinem huiusmodi animalia gustu destituta osse diximus,id intelligendum est de gustu persecto,de quo iselum loquebamur per comparationem ad tactum, quem nulli non animanti persectum concedit Aristoteles hic autem gustus latum impersectus illis, inchoathisque tribuitur. Obseruit autem hic sensus ad vitam, ut praeuius explorator alimenti: ac quemadmodum olfactus praegustator est gustus, ita sustus ventriculi,& nutritoriae facultatis. Cum autem sensus animalibus, partim ad incolumitatem seruanda: n, partim ad vitam con Odias agendam a natura dati sint, homini ta neci peculiarem coniic V lix tem Propterea quod per eos diuersa
330쪽
diuersa rerum simulacra ad intellectivam cognitionem in mentem pertrahit.Quod nonnulli explicant similitudinc ciuitatis,quae con uim ris euentium hominu turbam diuersis aditibus recipit, & ob id eli. sensus animi senestrae dici consueuerunt, per quas tamen non sola cognitio, sed & vitiorum incitamenta, negligentiae Vitio non raro tim natuma intrant.Vnde illud D.Hieronymi libr. 2.aduersus Iovinianum c. .si ina
Circensibus quispiam delectetur, si athlctarum certamine, si histrionum mobilitate,si splenssore gemmarum,& id genus lii , per fl-δὸ ioculorum senestras antinae capta libertas est:& impletur illud pro- O. pheticum, lors intrauit per senestras. Obseruandum est quod ex paulo ante dictis sequitur, animaduer-tἱtque D.Thomas prima r. l. 3 1.art. 2.ad 3.& M. Alberius I.lib.Mctaph.tract. i .c. . licet bruta animantia sensuum stinctiones nequaquam solius cognitionis gratia exerceant, sed ad necessaria, utiliave quaerenda,aut noxia declinanda: hominem tamen solius cognitionis studio sensuum ministerio frequenter uti ad scientia comparandam.& quia scientia, aut doctrina, aut experientia adipiscitur; ad illam quidem auditum, ad hanc vero aspectum commodiorem, Doctrina an aptioremque esse,ut constat ex iis quae docet Aristotcles lib. i. Metaph.cap. i .& lib.de sensu,& sensili cap. r. ta Quaerenti num sensus externi belluarum,& hominum, Ut aspe' dim obseriis ctus inter se,similiterquer olfactus, distinguantur specie; respondet re.
Iamblichus distingui;immo sensum non nisi aequi uoce iis conueni- Dm 5μμ re,eo qubd humanus sensiis in se ipsum reflectatur, quod belluino
minimi conuenit.Verdita neque haec sententia probabilitatem, ne--ιὸ a c. que eius ratio momentum habet.Nam cum hominis, & brutorum sterie distin- sensus in eadem obiecta serantur,& ab eis eodem modo immutentur,non est cur inter illos distinctio ponatur. Praeterea, nullus sensus,sive externus,siue internus,seu hominis,seu bruti supra se ipsum uredit, aut reciprocatur, ut progressu patebit. Sunt itaque eiusdem es hsis speciei, etsi persectione accidentaria discrepent. Nam homo, Vt ali- persectunabi perstrinximus,reliquis animantibus tactu, gustiique excellit: de i. tamen visu, auditu, & olfictu a multis superatur. Quandoquidem aquilae perspicacius vident, talpae acutius audiunt, vultures de canes sagacius, inentiusque odorantur. Sunt qui dicant vinci hominem anima- pustu a Proto euste Indico animali. Item ab araneis tactu. Vnde
vulgatum illud. . γ odoratu ο- Alas aper auditu, lynx usu simia PItis, mine exceti vultur odoratus cedit aranea taIlis. iant.
Tenenda tamen est communis philosophorii sententia,quam tradit Aristoteles lib. 1 .de historia anim. c. i s. de libr. 1.huius operis cap. 9. N m text.9 .doces hominem tactu, & gustu omnibus excellere animan- tibus. Cuius rei causa est,quia bonitas tactus, & gustus , qui tactus minis, 1 a quidam dicitur, prouenit ex bonitate temperameti hoc autem prae- ν alere. stantius homini, quam caeteris mistis datum est, ut in libris de ortu& interitu ostendimus. Quare quod de simia, & aranea canitur inco