장음표시 사용
331쪽
; 1o IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA.
in eo carmine, ut poetice, non ut philosisphice dictum accipi debet. soluuisiti8 Existimatum vero a quibusdam fuit simiam eximio gusta praedis μή simia tam ei le , quὼd dum comedit, gesticulationes edat indices magnae Hab, hi ἡδ Vc aptaris,quam gustando percipi similiter creditum araneam si fissura. gul. ri tactu pollere,quod Vel leuissimum bestiolae in rete incidentis motum, tiam in extrema plaga persentiscat. Verum haec nihil probant. Nam simia,ut alias gesticulatoriu est animal, ita & in cibo copiolido tunc ver a plus, quia tuc magis oblectatur, etsi non prae alite animantibus.Quod vero ad araneam spectat ex Alberto Magno col- tib.is. d. mligitur eam minus perfectum habere tactum,qubd frigidi sit tempe i - . ramenti,& viscosa abundet humiditate, quae tactum obscurum, he- 2 'ς, botemque reddit. Nec mirum qu)d cadentem pr*dam e vestigio reaa. d. sentiat,tum quia semper in insidiis est, & quasi ex inopinato obsier-μπι.uat tum quia tam tereti filo,dc tam aequabili deducit stamina, telamque cxplicat tam erudita subtilitate a centro operis quoquoversum lineas ius edit,ut etsi tactu exquisito non polleat, cile eam suspensi cassis tremor excitet. Adde prellantiam tactus non motus,sed primarum qualitatum perceptione aestimari.
ARTICVLVS III. Diluitur primum argumentum primi articuli: statuitur
contra medicos externos sensus non esse virtutes
V P E n E s T explicatio argumentorum, quae initio
proposuimus, sed pro solutione primi aduertendum, Galenum lib. 6.& 7. de placitis Hippocratis, & Plato nis, aliosque medicos opinari sensus externos non es I se potetias ingenitas organis,quasi in eis fixae sint; sed
esse virtutes innuentes a cerebro per modum cuiusdam irradiati nis;& tandia duntaxat in organo manere, quandiu durat operatio. Itaque Socratem dormientem non habere in oculis potentiam viadendi, nec in auribus audiedi; sed dilabi eas e cerebro quoties videt, quoties audit.Hanc sententiam ex eo stabilire conatur, iura obstruria via,per quam cerebrum externis sensibus sese communicat,omnis eorum actio cessat. Qubd siquis respondeat seriari tunc sensus, non quia impeditur traiectio illius virtutis influetis; sed quia occli duratur meatus, per quos spiritus animales ad sensiteria deuehutur: responsionem hanc ex eo refellunt, quia fieri potest, ut in organo non desit talitura spirituum copia v.g. cum quis dormire incipit; &tamen sensus nequaquam sunctione suam edere valeat. Quare aliud quid desiderari in organo,ob cuius desectum torpet sensus id vero non poste esse,nisi virtutem illam, quam oporteat a cerebro deriv ti: Ea igitur virtus est;quae siensium functiones, tanquam immedia tum carum principium,exequitur. Haec
a dici est reudiant sen se externos
cerebro per mora ire cationis. Argum um
332쪽
Haec sententia licet in schola medicorum pro certa habeatur videtur tamen a veritate aliena. Ac primum quantumuis medici communicationem illam influentis e cerebro virtutis ornent illustri, ac tu
specioso nomine irradiationis; nihilominus rem ipsam in obscuro relinquuntii nec eam ab arminentis defendunt. Imprimis enim si vi irradiatio Solis est productio radi j in medio diaphano, ita comunicatio illa est produmo virtutis sensitiuae in corpore animatium; s quitur quemadmodum una pars lucis generat alia in diaphano; ita Vnain partem potentiae sensitiuae gignere aliam in corpore animalis: quod est in philosophia inauditu : sequitur etiam, Quemadmodum quanto lux plus distat a luminoso,tato est remissior, ita virtute sentitiuam, quanto est in parte corporis remotiori , cerebro, tanto esse imbecilliorem,ac minus cssicacem. Consecutio probatur, quia omnia , quae ad eum modum producuntur extendi solent uniformiter
difformiter, ac sensim debilitantur usque ad non gradii. Consequentis aute Disitas inde ostenditur,quia tactus,ut experientia, ac medici ipsi docet, in extremis digitis manus plus viget,quam in reliqua parte brachij;cuin tamen ii longius distent a cerebro.Deinde naturales mpotentiae manat ab anima in ipso ortu,ut in primo huius operis lib. de communi philosophorum sententia docuimus : Igitur potentiae
organicae non derivantur per modum lucis a cerebro; sed haerent fixae,stabilesque in organis. Item calor,& Digus,si que eiusnodi ac- ccidentia deterioris notae, non evanescunt opere cessante,sed permanent in subiecto,ergo vires sensiti uet in propriis sens briis.Postrem5, 3.
quod illa virtus non possit esse una probatur, lata facultates sensitiuae dillinguuntur specie per actus,& obiecta,ut libr. i. ostendimus: quare cum sensus habeant obiecta specie diuersa,& ab iis secundum modos specie dissimiles immutetur, consequens est, ut non sint una virtus activa,sed plures, eaeque specie differentes.
Medicorum igitur rationi occurrendum est, uti iam occurreba- Medi eo aratur,videlicet cum praecluditur via, qua cerebrum sese externis sensi tiρm occurribus communicat, celsare ipsorum actionem, quia desinit cerebrum impertiri eis animales spiritus, quorum ope destituti sensus operari nequeunt. Huiusce autem responsionis oppugnationi resisten- Vns tr ue- dum est dicendo, cum spiritus admodum agiles sint, facileque eL
suant,& evanescant, egere sensus perenni corum commeatu, ac de-
suxu e cerebro; ideoque si viae illis praecludantur, vel consestim, ne impedim vel post breuem temporis moram extingui omnes sensuum actioia r nnes; non autem quδd organa priuentur influenti virtute, quam medici ponunt. Hinc iam facile erit diluere primum argumetum initio quaestio- R inriturnis propositu, cuius occasione hec disseruimus.Negandum est quod g ς in eo anumitur,dicendumque, cum sensuum operationes, ut paulo 'ante diximus,lendant in obiecta specie distatista, & quae secundum modos diuersos specie,sensus ipsos immutant,necessario ex iis arguidistinctionem specificam in sensibus: quod in motu fidium,& tibia Gn.Comm. lib.de Anima. s s rum
333쪽
ueri IN IIJ. LIB. ARIs T. DE ANIMA.
tum inflatione minimὸ cernitur,ut erit considerata perspicuum. a que aded constat propositam similitudinem ad rem non esse. Nec vero id,quod de influxu Solis opponitu robur habet. Possut enim laalitates, quae a Sole communicantur,una cum aliis, quibus in s mine et alia subiecta materia adiungiitur, producere dissimiles admodum effectus,ut in argumento dicitur. At virtus illa, quae fingiatur a medicis ad organae cerebro defluere, non ita se habet. Non enim in organo copulatur aliis qualitatibus,e quib. pariter cum ipsa sensuum functiones eliciantur siquidem non apparet quaenam eae qualitates sint maxime cum primae, ex quibus organi temperamentum constu,non nisi dispositive ad id concurrant. Quod siquis discat cum iis dispositive concurrentibus polle virtutem illam e cerebro manantem administrare omnium sensuum operationes; is confestim refelletur argumento desumpto ex obiectorum, de mitra iram diuersitate,quo paulo ante aduersus medicos ostendimus vires sensitivas non poste recidere in unam, eandemque virtutem, quae sola operationes sensuum edat 1, sed necessario ponendas este plures potentias activas specie differentes ; praeter eas qualitates, quae in o
ganis passive, ac dispositive duntaxat ad exequenda sensuum munia sese habent. N.
Res ensio ad caelera primi articuli argumenta.
E C v N D v M argumentu primi articuli est sere Ioannis Menardi lib. 6.Epistola ultima,quo ille in eam sententiam abiit,ut crederet omnium sensuum Operationes, in cerebro persci:Nc ire id esse alienum a mente Galent.Verum neque recte sentit,neque id Galen.existimavit,qui lib. i .de causis Symplomatum cap.8.-rmat, singulorum sensuum stinctiones in singulis perfici instrumentis : idque ex eo confirmari potest quia quantumlibet cerebrum recte habeat,t so organo sensus, laeditur eius operatio, labefactatoque destruitur; certe non nisi quia potentia sentiendi residet in ipso orsano. Et haec ratio valet etiam ad refellendum Numenium, Iamblichum, & Pl tinum existimantes sensus, atque adeo ipsorum operationes inlimrere in ipsa animae substatia. Ideb autem obstructio nerui optici impedit vivonem, quia impedit transitum spirituum animalium E cerebro,quorum desectit torpet visus: licet alioqui organi compositio integra iit; non autem quod inhibeatur traiectio specierum visilium ab oculo ad cerebrum. Ad tertium argumentum negandum eodem modo, quod ad rem praesentem attinet, se habere sensium ad sensibilia, quo intellectus ad intelligibilia.Nam facultas intellectiva, in sic multo alti ris ordinis,potest e quae per plures sensus sparsa, & distributa sunt, in unum
334쪽
in unum colligere, coplectique. Lege Dahomam quaest.21.de Verit. artic. 3.
Circa quartum argumentum aduerte in primis Iamblichum non AI qua, Q robasse rationem,qua Aristoteles conatus est ostendere numerumensuum inductione per animalium differetias; cum eorum plurima qiptota nobis sint.Dicendum tamen eam rationem,si recte intelligatur, improbandam non esse. Vt enim concludat, non oportet omnia persecta animantia cognita habere; imo neque opus est, ut i ingulis persectis animantibus omnes quinque sensus conueniant; sed vi nulli quantulibet persecto plures instat,quam quinque. Ad quod probandum sat est notasse id in homine,quem constat omnium et
Quod vero de talpae caecitate aicitur,ambiguum est: Non credi- Dissutatiis derim, ait Simplicius , talpam penitus carere vi ipsa visiva, ac eius actu: sed ea,quae conspicua sit:visus ergo particeps est: sed veluti perpelles quasdam sicuti quando nos clausis etiam palpebris nonnihil tum ouis si ulucis percipimus: neque enim fieri potest, ut frustra sub cute natura Philosephi.
oculos sit fabricata: sed per eam cutem operantur quidem ; verum obscure admodum propter earum imbecillitatem , veluti ea ctiam, quae noctu depascuntur. Magnus etiam Albertus libr. 22. de anim. M.Alberi. trail. i. ad fili. & si persectam oculorum compositionem talpis neget, quam alij videntur concedere,vt Aristoteles lita .de hist. an . cap.8.& Galenus libr.i . de usi partium cap. 6. assirmat tamen eas
videre saltem impersecte, si quando e cauernulis quaerendi alimen ii gratia in lucem prodeunt; Quod se ait non semel obserualle, ac
comperisse. Alij tamen absolute negant conuenire talpae visum. In his est Aristoteles lib. i .de histor. an . cap. '. & lib. . cap. s. ubi ita aristGα seripsit; Homo, & quaecunque terrestrium animal generant, atque etiam quae & sanguinem habent,& animal pariunt, omnia hos omnes habere sensius videmus,nisi quid laesum, lacessitumque esti tu te genus talparum, cui visus deest. Non enim oculos id in aperto habet. Cute tamen detracta, quae crassustula obtenta sedem luminum Opacat, oculi intus laceruti, impersectique visuitur; sed ita ut
partes easdem habeant omnes, quibus oculi integri constant. Habent enim nigri cantem illum orbiculum, & quod intra eum continetur , quam vocant pupillam, atque etiam portionis albidae ambitioncm , sed non tam liquido, quam oculi conspecti, atque eminentes : nec in partem exteriorem haec possunt apparere ob cutis obductae corpulentiam , Ut pote cum natura inter generandum laedatur, atque ita corpus inchoatum relinquitur. Haec Aristoteles, cui circa talpae caecitatem a lentiuntur Galenus citato loco, Plinius lib. 1 1.Nati .histor.capit. 3 7.& libr. 3O. capitul. 3. D. I iid rus i 2. Elym.Abulensis ad caput 2.Lcuit ullius libr. quarto Acad. quaestion. Item Philoponus , Themistius, Averroes, & D. Thomas, aliique interpretes : Et quidem his praeter e perientiam , Tu a bsia quam se etiam contra aduersarios habere puta fiuct ea ratio, 'litod sui tinanea. S s a cum
335쪽
31 IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA.cum talpae de is, epultisque similes in tenebris desint, Dustra eis
natura dedi isset aspectum, quem mox essent amissuri occursu lairi duri, crassique elementi. Certe cisi in hac controuersia hinc inde experientiae testimonia citentur, tutius videtur rem in ambiguo relinquere. Qui Aristotelem eiusque sectatores tueri volet,respondebit Simplicio, & Albe to, ille oculos talpis datos non ad cernendum; sed decoris, & o natus gratia,atque adeo non stustra: item ad quaerendas escas olfa-i-- - ctum Applere caecitati. Cui autem pars contraria magis placuerit, dicet talpas non amittere visum in subterraneis cauernulis, propterea quod oculos duriori cute,& membrana contectos habeant,quq eis quoque praesidio est,ne cum in lucem exeunt,insolito splendore
Sive autem talpa Visu careat,sive non , arginarentum nihil conficit: quia vel ea non est e numero persectorum animantium, de quibus loquitur Aristoteles:vel si est non oportet iis uniuersim omnes sensus competere, uti diximus. Quod similiter de echinis pronui .his iis uandam, Palaenas tamen de persectis esse constat. Eae vero muscu- is o MM. lorum satellitio utuntur, non qudd omnino aspectu careant; sed quia pergraui superciliorum pondere obrutis oculis, infestatia magnitudinem vada non satis praeuident, eique ipsis praenatantes pisciculi demonstrant.
Vm autem. Quia experimur duplicem a nobis sunctionem edi ei rea sensibilia λ v nam qua sensione ipsam,ut visionem dignoscimus: aliam, qua diuersa sentibilia distinguimus, ut album i dulci: investigat hoc capite Aristoteles,sit ne aliqua intema facultas,ad quam duae illa ope Arguitur
ro ipsis externis sensibus aselibedae sint, ita ut visu lentiamus nos videre. auditu audire, similitetaque eqtetis sensibus propriam cuiusque Operatione. Disserit ergo imprimis ad hae posteriorem partem suadεdam, hoc modo, si alio sensu dignosceremus visione, illo etiam eolorem sentiremus: i quidem cum visio sit coloris Perceptio,neutiquam fieri potest, ut ea non percepto colore sentiatur. Quare cum absurdum sit duo
potentias circa colorem versari fit ut solus aspectus suam percipiat visonem. Item quia nisi sinstuli sensus suas agnoscant functiones, dabitur infinita progresso: erit enim alius sensus ad percipiendam fructionem visus, dc tu sua alius ad huius ope
336쪽
' Ad primum argumentum eorum,quibus ostendi videbatur dari Resten σών
probationem, reiecta opinione Philoponi,& aliorum, qui Virtutem Ad imis . quandam arumaduersoriam , sue attentricem finxerunt; dicendum interdum oculum rei praesentis imagine imbutum non elicere vi sionem.Verum iss non ex eo prouenire , quod desideretur actio alterius facultatis, cuius sit ad obiectiim aduertere; sed quia ipsa viscernendi non tendit in oblestiam; quod tunc accidit, cum in rem aliam vehementi applicatione intenti sumus. Itaque non aduertit ' oculus ad obiectum per aliam actionem priorem, aut distinctam ab suum adisse. ipso videndi actu; sed aduertere dicitur quoties anima non ex toto rentiis. ad alterius potentiae operationem auocata, impertit etiam se oculo, ita ut is quoque suo munere rite sungatur. Lege. Aristotelem inprobi. lech. I I. quaest. 3 3. Ad secundum respondendum est cum D. Thoma I. eart. qu. 78. Adsecundil. art. 3 .quamuis magnitudo,aliaque sensibilia communia sint sensibilia per se; non tamen requirere diuersiam sensum a quinque vulgaris,quia non primδ,& per se sensum mouent , ut sensibilia propria, scutialibi expositimus. Nec refert quod masnitudo plus diiserat a Non quac colore, quam sonus mo enim talis diuersitas sat est ad sensuum mul-: . . tiplicationem, quae non sumitur nisi ex distinctione sensibilium . .,
propriorum,& per se secundum varios modos immutandi, ut arti- rar sensuum culo secundo cum D.Thoma disseruimus. disinaisnKrationem sentienda, sicque deinceps absque vI
h Ar hine oritur.Pro parte collaria ita disputat. Sentire visu est vide- Ie : at videre nihil est aliud , quam colorem, coloratumve percipere: atqui visio nec est color, nee aliquid colore affectum : non potest igitur visio aspectu sentiri, sed alio sensu : alioqui excurretet potentia videndi extra proprium obiectum,quod fieri nequit. Pater igitur. Di utationis grat: a proxime adductam rationem soluit. Idque dupliciter.Priamum neg. do visu sentire nihil esse aliud, quam idere: quaeda namque visu semimus, quae non videmus , ut tenebras: quaedam auditu sientimus , quae non audimus, xt A:ntium. Item inficiando visionem non esse coloratam, seu via
r a dens, CAP. II. ιtem sintiamus nos videre, lire, nec se est, aut visiu
, Er i us visius, ct etiam coloris subiecti. Luare vel duo sensus eiusde erum
sibi Em, vel se ipsum sentire t r. Praetereasi aliussit sensui, qui percipit ipsum visium aut in in nitu's abitio, aut erit aliquis sensus, qui seipsum percipiere sentientem. Quare id Vsum in primo sensu
zext. ri . continuo est faciendia. his hinc oritur Abitatio.
Nam si visu quidem sentire nil aliud est, quam
videre, videtur autem color, I id, quod habes Glare, si quippia viderit id, quod videt, est colorem xi id habebit profecto, quod videt primum. Patetigitur
337쪽
sr6 IN III. LIB. ARIST DE ANIMA.
. Roboratur dens, qua videns, non posse dici aliquo modo colorari, dum organo coloris spe pari aD- ei es in utitur, quae quiaem ipζcies, etiam internis sensibus imprimitur, ut patetimatima. siquidem de re absente cogitamus, quod absque ministerio specierum non fit. Et vero quia sensus istiusmodi imagines ab obiectis haurire solent, dicunt ut recipere sensibile sine materia,hoc est, non secundum cita naturale ipsius, ut colorem secun dum natura coloris: sed secundum ess : intentionale, quod in imagine
Pro negante ψ Atqui operatio rei.
tia. sitae quaestioni respondet statuens senium externum non percipere suam operatione: quod ex eo confirmat : quia sensus externus non dicitur operati , nisi dum in actu sentien Et versaturi, hunc vero actum efficit
. simul & Potentia, & id, quod ab ea sentitur, sue obiectu, quod in ipsam agit, producendo nimi-ium in ea speciem, quae
una cum potentia concurrit ad actione. Quare cum nec u isto in oculu, nec alterius sensus operatio in ipsaminet sentiendi vim agat: consequens est, ut viso aspectu nequaquam sentiri rossit, nec ulla operatio a sensu , quo perficitur. Monet subinde tam facultatem , quam obi elum dici in volentia, dc actu tae. Eit autem iacultas in potentia, cum no edit actionem, edere tamen potes obiectito
Poteriam, o At in actu utrumq; elle obiecta qua . perhibetur, cum de s corust esse in cultas obiecisi actu pet-α lui quis o- cipit. & obiectum faculque in pe:A tatem acta mouet. Quo ιia. pacto obiectam N potetia quodamodo unum τε trui iunt, dum sacultas perim luem rei unam cum re discitur,&ad ungin actionem ambo eospirant, quam non in agente,nimirum externo,id est in obiecto: sed in patiente, id eit,in organo. Is . 3. c. 3. q. & potentia esse oportet, quia actio , α pallio unus, de idem actus sunt: pallionem .art. L. Voca in te, lux patitur recipi notum est, probat utque in Physicis. in igitur. Duplicem inquit esse actu eomotis , quod sonandi iacultatem
habet , nempe & senum, quem Producit, dc iram soni genetationem: simili terque duplicem
338쪽
igitur non et na ipsum essentire, id inquam vis.
Nam cum non videmus tenebras, or lumen visu discemimus,sed non eodem,ut patet, modo. Trateria id ipsium etiam, quod viae colore quodamia modo delibutum est. DIDumentum enim unius
cuiusque sensio, Usum sensibile sine materias ι-mpit, mi diximus. Luocircasensibilibus ipsisse
motis, insunt infensuum infra umentis sensus, aginatione que. η qui operatio rei sensibilis, atque sensio una quidem Ur eadem ess: at earum ratio non eadem est. Dico autem sinum ad tu, orauditum actu, fit enim ut is, qui auditum habet,
non audiat, ct id quod habet sinum nonsempersnee, sed cum operatur id , quod audire potest, sinat id, quod sinum escere potest, tum simul
sit,st auditus actu, or sinus etiam actu, quorum alterum quisfiam auditionem, alterum sinatio- Text. r '. nem esse, non incongrue dicere potest, avia si motus, ct 'ctio atque passio in eo est, quod patitur atque mouetur, necesse es ct sinum, Ur auditum actu, in auditu, qui est potentia, esse. Agentis namque mouent que operatio, in i patientes-fΨῖrur, atque inest. 2 uocirca non necesse estia, quod motu ciet, moueri. ς Actus igitur senatiui sinus est, vel sinatis, auditivi vero audi. tus , vel auditio. Duplex enim est auditus, cruxi i ο- duplex etiam sinus. Eadem est or in cateris siensibus, ae sensibilibus ratio: atque m amo,pas: que non in agente est , sed in eo quod patitur, sic
sensibilii actis in ipsi es sensitim. Sed
in quibusdam nomina quoque sunt posita, ut se
natio, ae auditio, in quibusdam autem caret alterum nomine. Operatio enim visius visio dicitur, at coloris nomine vacat. Operatio praeterea gustus T M.t i. gustatio diciturint pueris nomen non habet .s Haecu ita sint, ath unus actus rei sensibilis sensitis sit, qu.iuis diuersa habeat rationes, sicuti diximus, necesse est simul conrumpantur , simula sint flua, auditus ac sinus, qui hoc modo dicuntur, or poritidem, or gustus, caeteraque similiter. At ea,qua dicuntur potentia, non hanc ipsim pro stritio ne-Tμιν - , cessario sinunt legem. z Non recte igiturpriores
duplicem esse actu eius. quod audiendi vim habet, nimirum recepti ne sotma: Goi per tu aspeciem , de sensionem ipsius soni. Nam & auditus pariter , ac sonus duplex est, alter in PO-tentia, alter in actu. S nus in potentia dicitui
sonus,cum nondum editur : auditus in potentia, est ipsa potentia audien - . .
di in se spectata. sonu,' plic in actu est, qui actu fidi qμε auditus in actu est po M ex par
Similiterque rex habet I 'si u . in reliquis sensibilibus, α seni bus. In quibusdam tamen suppetunt nomina ad signiscandam actionem, quae est tam ex parte tensibilis. quam sensus, ut sonatio,& auastio : in aliis alte
Visus actio visio dicitur, actio autem coloris non habet nomen: & actio sustus appellatur sust tio , saporis actio innominata est. Hae eum ita sint. Sessum. or Arrepta occasione ex iis, sensiti in aquae de siensu, de sensili ctu nec a- paulo ante dixerat, ge- ria esse , minam soluit dubitatio- mul : no venern. Alteram, num sen- ro in potem sus , Se sensile simul sint, Da. Alteram, quare e licelici sensibile sensum labefaciet. Priori tespondet:Si utrumque actu sumatur, utrumque simul esse, se- due reciproca necessitudine ponere , ac tollere; csim una sit vitiusque operatio. Quod de ea operatione intelligi debet, quam obiectum per suam speeiem una cum potentia edit, quae non est aliud quam rei sensilis perceptio, si autem Ientus.& sensile considerent ut secundum potestatem ait non esse ea simul , cum nullo existente visu possit esse color. 3 Non rect . Lx proxime dictis coarguit veteres rLilosophos, in quibus fuit Democritus,
339쪽
318 IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA
Democ itus, ut constat ex . Metaphys cap. s. quod sublato sensu sensibile iussi assirmatini, quamuis enim id aliquo modo ictu dici possit, ut paulo ante annotatum fuit, videlicet, si affirmet ut d5sensu, & sensili in actu: absolutE tamen, de via uersim pronuntiati ab eis non debuit.. Atque ob id. Postetiorem vero controuersiam diluit, aiens sensibile excetior ni seni lens ideo sensum euer-biti jsensum tete: quia sensterium inlabefaciet. quadam proportione, &temperie consistit , cui obiectum si insolens, ac nimium sit, dum in O gansi agit, oblaesionem, α pernicie inseri, sicuti
ad scalibus ea iucundit tem pariunt, quae mediocritatem, & propo tionem fetuant,vi in sonis consonantiae, in saporibus condimenta, in coloribus medij, & denique ea, quae extrum rum petanistione constant.
Vnu visique stitur. Advbetiore explicationem controuersiae, qua quae fit ut ad quam facultatem spectet percipore singulo tu sensuum AInctio ues,tria quaedam sumit. Primum est, singulos sensus propria vendicare obiecta, quae per ciant,& a quibus patiantur. secudum est,quem libet sensum esse facultatem inhaerentem pro prio sensorio, qua tali, id est, prout certis qualitatibusad sentiendi munus obeundum idoneis assectum est. Tettium, unicuique sensui competere filii obiecti disse rentias cognoscere , ut aspectili atrum,& candidum tactui calidum, derigidum, darii, dc molle, imiliterque caeteris. At enim cum atabum . aeulce. Statuit,pmbitque dati sensum unum, quem communem vocamus, cuius pmprium munus sit omnium externorum sensuum operationes dignoscere: philosophaturque hunc in modum. Expetimur nos non solum percipere differentias obiectorum ad unumquemque sensum tertinentes, ut album, Sc nigrum, amatum, bc dulce verum de omnium obtelorum discriminibus iudicare, hoe autem iudicium sensit Tria queda
perseitur, eum sit de re nensibili, quae primo ad sensum pertinet: non potest autem v no aliquo externo sensu fieri, uec etiam pluribu aergo aliquo alio ab iis distincto.
340쪽
re naturata philo hisentiebant, qui quid msi
ne vis, neque albam υllum, nego nigrum esse dicebant, es item utam sine Atii 'orem. Nam partim re Eeseartim non recite cens uti. Etenim
cum displiciter sensus, sensibilei dicatur, pote ita atque actu, in his quidem sicundis i id ipsium sane quod di Dim est, in illis autem primis non sit,
ut luce clarius extat. At illi de hisces pliciter l, loqu bantur,qua simpliciter non dicuntur. Q odsi vox quaedam concentus est,uox autem, est auditus,tum unum, trem non unum, aut non idem sant,
c emus est ratio, necesse est er auditum quandam esse rationem. , Atque ob id ipsium exup
rans quodque tam acutum , quam gratie comm it auditum, atque deuassat, ct in poribus gustum cst in coloribus visium, id quod nimium est plendidum, ct tenebrosum, ct in odoribus vehemem odor, siue dulcis, siue amarus,quia nos i equadam est ratio rata. Quocirca seensibiliu- ea, quasn re talia,qua simpliciasium ut acutum, vel dulce, mel sal um cum reducuntur ad rationem, sensu sunt iucunda: tunc enim 'sum dele-
Elare videntur. Omnino autem ipsum miritin magis concentus est,quam acutum vel grave. Ta
ctui quoque non calidum sne simplex, ac frigidum, sed id quod est ad rationem redactum ami
cum est atque iucundum, enimvero sensus is se ratio quadam es , uti diximus sensibilium auum ea, quae exuperant, aut dolorem asserunt ipsi, an M. a 4. ot tandem Usum corrumpunt .. Unusquisque
igitur sensus, ut spe diximus sensibilis est obi
cti, est i in infummento suo ea ratione, qua illud sensus est in trumentum, cst disseremias sensibiles ieciti si disceret, ut album quidem Er nigrum vi*s: dulce autem est amarumgustiis, est s. caeteri similiter sensus. at enim cum album
cst dulce, O singula si sibilium ad singula ni
mirum aliquo comparemus ac ernamus, ct
sentiamus differre, necesse est id ipsim prosi mferi sensu: quippe cum illa si sibilia uir L .i Q
Texti patet carne sitimum in humentis non esse. Nam
necesse esset id,quod discernit, tangelio discernene. Fieri igitur non potest, ut separatis non disceri natur dulce diue se ab alba, sed uni cuipiam amio nota esse oportet. Illo namque modo
' blisa patet. Ciedit Plutoponus signis cate hoe loco Aristorei ar-nem. id est, cot pc , non esse sensum corr. unciar,
quia non nisi alia pariesui aliam patrem lenitabilis tangendo diiudicaret, atque ita discet nere Degema a sensibilia no pollet quia, hu u uri id quod iudicium nrt, sentDιa. e
num ene oportet, cui trouertitur. totum , de quo iudicat, notum sit. Vocat autem Aristoteles ex sententia Philoponi ultimum Iut strumentu sensum communem,quia ad hune mtecessu positum sensus omnes desinunt, no aliter quam lineae ad ce trum. Aliu volunt probare Aristotelem sensum communem no esse tactum, qui seisitan alicui esse videretur, quod tactu, sit fundamentu scia- suum reliquorum.& per totum corpus diisundatur. cunctiique insitan mantibus. Iuxta quam sensum comi mei pretationem lac erit munem non praesens ratio intelligen- esse tactum. da , Si sensus communis tactus esset, cium tactus tangendo res percipiat,no postumus de sono, &albo iudicium ferre:msi ea tangendo, quod falsum esse constat: siquidem lixe absq; tactu dignoseuntur. inibus lice
expositio placuerit,dicEt verba illa, Patet carnem ultimum instrumentumno esse , sic debere intelligi, Patet carnem, quae eli instrumentia tactu , no esse organum sensus
communis, ac, quod eodem recidit, ii risum comunem no esse tactum. Meri igitur. Quod praedimum iudieiii non exerceatur a plurib. sensibus externis, vel bigr
tia,quod de albo,& dulci non iudicet aspectus, T t & gustus: lcon. Comm. lib. de Anima