장음표시 사용
411쪽
speciei productionem gignatur ab intellectu agente, & phantasmate alia species,quae sit propria animalis, ex eo ostenditur quia,ut d cet Aristoteles lib. 8. Phylic. p.6.text.13.idem eodcin modo si h bens,nonnisi idem ei scit. Quare si intellectus agens, & phantasma primo congi essu naturς specificet typum genuere non est cur alium postea gignant. Ad primum vero argumentum pro parte contraria respondendum est, non suiscere repraesentationem illam virtualem , ut propterea intellectus, & phantasma producant speciem animalis : cum oppositum fieri debere ostendant proxime adductae rationes. Ad secundum dicendum est, ut intelligens dic tur phantasinata speculari, sat esse percipi a phantasia aliquod indiuiduum contentum sub natura communi,ut Socratem,dum animal concipit.
Nona allertio. Aliquando intellectus possibilis educit intelligibiles imagines infimarum specierum Haec inde costat, quia postquam ab intellectu agente producta est species naturς humanae,uerbi gratia , de intellectus patiens eius notitiam efformauit, potest subinde ex eadem imagine elicere coceptum alicuius proprietatis ad hominem pertinentis, ut risibilitatis, ex quo conceptu maneat in intellectu imago intelligibilis talis proprietatis. Et b conuerso post receptam in intellectu imaginem alicuius accidentis proprij alicui naturae specificae, potest intellectus patiens ex ea educere conceptum
ratis naturae, per quem producat specie intelligibilem illi propriam,& adaequatam.
Quaeri solet an in nostro intellectu dentur species intuitiuae, id est,quae per se,ac determinate repraesentent rem sub elle praesentiae,& aliarum conditionum indiuiduantium; quo pacto in eas serimur per intuitiuam notitiam.Sit decima astertio.Hoc vitae statu ia5 dantur in nostro intellectu species intuitiuae. Haec asscrtio consentanea est doctrinae existimantium non produci a nostro intellectu species rerum singularium, quam supra ut magis Peripateticam amplexi su mus. Nam cium solae res singulares cadant suo notitiam intuitiuam, si in nobis earum species non dantur: planum est non dari species, quae per se primb ad intuiti iam notitiam deserviant. Diximus, hoc vitae statu, quia sipecies, quae infundantur animae in abscellii a co pore deseruiunt illi per se tam ad notitiam abstractivam , quam intuitiuam, sicuti & Angelis species a primo ortu ingenitae,ut habetur
ex S.Thoma prima pari. quaest. 80.art.ε. & quaest. 1 9 de verita ei Θ ini. .e s.ctticui. r.& qu itio. unica de anima,artic. 2C.ac quoties de cognitione 1 rutrobique Anetelorum per species inditas respectu rerum singularium sermo sex ca
Non est tamen propterea negadam poste intellectui in statu huius vitae competere aliquam intuitiuam cognitionem. Licet enim nullam habeat speciem, quae ex se rem intuitiue repraesentet; potest tamen determinari , phantasmate obiiciente rem sub esse praesenti ae,aliariamque conditionum indiuidualium, ita ut eliciat notitiam
412쪽
res singularis sub praedictis conditionibus,quae notitia procul dubio
intuitiua erit.Quare non probamus sententia Capreoli in a.dist.2 3. quaest.unica artic. 3.Durandi quae ih. 3. Prologi art. 1. Bassoli j ibidem quaest. l .& aliorum negatium nostro intellectui talem notitiam m- tuitium; quam concedunt Ochamus quaest. I . prologi ,Gregorius in primo distinct. s. quaest. 3. artic. I. Solus libro Sumna. cap. 3. altique complures. Obiiciat tamen aliquis,si daretur in intellectu notitia il- Obiectis. sust/η titiis la,quam elicimus de Petro praesente,cum clausis oculis possit intellectus conseruare eandem notitiam,sequi via ,eandemque cogni- ' Qualis, tionem elle,& inmitiua, & abstractivam:squidem praedicta cogni-st,tiis seotus tio interim dum ferebatur in Pctrum ut praesentem, erat, ut dicebaque Lis D . mus, intuiti ua: postea verb,non exhibita iam praesenti coepit esse' abstractiva.Huic obiectioni occurrendum in primis,si ea quicquam Dirut . i ii a Li. conficit,etiam concludere neque in sensu interno dari aliquam notitiam inmitiuam: cum similiter obiici queat, clausis oculis posse inobis continuari eandem cognitionem phantasiae, qua in Petrum praesente ferebamur. Respondemus igitur in proposto euentu non ι conseruari eandem cognitionem ; sed deposita priori ex toto, tam quoad realitatem,quam quoad sorinalitatem,inchoari denuo aliam transire atquae sit abstractiva. Vel certe seruata realitate prioris aduenire illi ada fraciι- nouam formalitatem, per quam in specie notitiae abstractivae repo- μ' natur. Quam rationum formalium mutationem sub eadem communi realitate in quibusdam actionibus moralibus viri docti ad
Sed est adhuc non praetereunda dubitatio,qui seri possit, ut eadem imago,siue intelligibilis intellectui, siue sensibilis interno sensui deseruiat ad notitias specie differentes, cuius nodi sunt intuitiua;& abstractiva.Sunt qui velint no ab eadem imagine elici utramque SI notitiam : sed cessante cognitione intuitiua, confestim evanescere imaginem, a qua illa oritur ; neque abstractivam promi nisi ab alia ρ 19 ι --
diuersae naturae,quae in potentia remanet.Non placet tamen opinio tit M.
haec,vel ob eam rationem, quδd res absque necessitate multiplicet: nihil enim obstat quominus ab eadem specie intelligibili, sicuti &ab eadem potentia, proficiscantur actiones distinctae specie,ut sentit Mn nrepu- quod iam suprὶ retulimus D. Thomas de speciebus tam animarum '
separatarum,quam Angelorum: putat enim animas separatas,& Angelos per easdem species cognoscere abstractive res antequam sint,& i iuuitiu),cum iam fiant. Praeterea ex eadem specie elicere Angelum conceptum hominis,& leonis; qui tamen conceptus specie di
stinguuntur. Adde qudd pecies intelligibiles, quae semel intellectui
impresse suerunt, perpetuo in eo manent, suntque omnino indelebiles,ut docet idem Sanctus Doctor prima pari. quaestion.89. a ii l. s. & libro a. contra gentes capit. 7 . Nec enim est earum dognitati consentaneum, ut non conseruentur nisi durante cognitione , de praesente obiecto, sicuti species externarum facultatum, & ser sus communis. Itaque fictilia videtur illa mox euanescen-Con. Commaib. de Anima. Eee tium.
413쪽
ο 1 IN III. LIB. ARIST DE ANIMA.
tium,& permanentium in intellectit specierum distinctio.
n. a se tra. Est etiam a paucis,nec dum satis explicata controuersia, num in
ἡ .n nostro Hatellectu dentur species rcrum immaterialium. Sit undeci .A. - . Na assertio , In Vtramqtie partem probabile est dari in nostro intela
um immi lectu, etiam hoc vitae statu,aliquarum rerum immaterialium species tor. alia tro Pars affirmativa inde ostenditur, quia cum intellectus format has propolitiones,Charitas est maxima virtutum. Prudentia est habitus z. mentis;& apprehedit earum extrema,non videtur eiusmodi approhensiones aliunde elicere, quam ex speciebus intelligibilibus extremorum,ctim autem extrema immaterialia sint, dabuntur in intelle- ctu species rerum immaterialium. Deinde is, qui semel prudentiae conceptam elicuit,expetitur in se postea maiorem facilitatem ad sitiailem conceptum repetendum : haec ver5 maior facilatas censetur
apud philosophos praecipuum indicium inhaerentis habitus: datur
ergo in intellectu habitus apprehensuus , siue species prudentiae, aliarumque eiusmodi rerum spiritalium. Pro parre aute negativa est in primis illud, quod ut obiectu moti- - f - uet nostri intellectus est ens materiale; ita no videtur posse sibi com-l arare cognitione habituale, quae per species habetur, nisi materia-ium rerii. Deinde,quia ex speciebus rerum materialium poterat arguendo, discurrendove elicere immaterialium conceptus.Quo fit ut superuacaneae videantur species propriae rerum immaterialium. PUPndetur Qui huius dubi j parte negativa tueri volet, ad primu argumen-- i si H tum sero aduersariis adductu resp5debit, ut intellectus prono sitiones
rerum imma plo ostenditur. Percipit phantasia ioc vocabulii, prudentia:deinde ter si una cum in ellectu agete imprimit possibili specie, luae repraesentetri a ' sonum ira comune nec enim admittimus speciem intelligit, leni huius si ni,scuti nec aliarum retu singularium tum intellectus post bilis ex tali specie, determinata ramen a phantasmate, quo reprae' sentatur vocabulum illud prudentia,format conceptu illius iaci singularis vocis,& quia scit eam significare habitu quenda virtutis, qui dicitur prudentia,elicit concepti prudeliae. Ita vero ex specie significante lonum, qui est res materialis, propsit intellectus rci immaterialis, id est, prudentiae conceptu .Quod in reliquis apprehesonibus
immaterialium obiectoria suo modo poterit contingere. Atque hic progressus ordinarie datur in formandis apprehensionib. rerii, quarum vocabula audimus,s eorum iam signincata teneamus. Quo patet propositum argumentum parum roboris habere ad constituendas species intelligabiles rerum immaterialiu. Neque id a nobis adductum suit, nisi ut eius occasione explicaremus ordine concipien-xia. 'hnaio- di,quem in praedicto ouen ta seruat intellectus. Ad secundu respon- Dei titiis in dendum est eum , qui semel Drma it conceptum pruden iae, alia- en ip csimve rerum immaterialium,sentire deinceps maiorem prompti tun tali M.' dinem,& sacili tem ad simile conceptus,non quod tunc acquis
414쪽
est, aut magis actuarit iam ante acquisitam speciem earum reruti sed quia magis actuauit species rerum materialium, tam in intellectu, quam in phantasia, e quibus speciebus arguendo eduxit conceptus rerum immaterialium. e negativa dicendum est, ex eo quod obiectum motivii nostri intelleinis sit ens materiale, recte colligi non Ad primum pro parte negativa dicendum est , ex eo quod obie- A im motivii nostri intelleinis sit ens mat-- - ;posse ab intellectu age te produci nisi remi r sola entia materialia moueant phantasiam, cum qua intellectus ages concurrit ad species educendas. Non tamen probari haud polle gigni tales species ab intellectu possibili per coceptus elicitos ex sp ciebus productis per intellectum agetem. Ad secundum die etsi non
sit inficianduin dari modum illum educendi primos rerum immaterialium conceptus ex speciebus rerum materialium tamen quia is aliquantulum operosus est,ac minus expeditus,nequaquam re su peruacaneas species rerum immaterialium ad similes conceptus in posterum maiori facilitate repetendos. Quaeri selet an alicui creaturae possit elle naturalis aliqua species Nρ 'intelligibilis,quae repr sentet metis cogitationes.Respondetur non pollicu Caiet. r.part. l. y7.art. cu D.Bonaventura in a. l. 8. quaest. Ium natura vltima,Richardo ibidem art. 2. l. .& Gregorio dist.'.quaest. i. Pro--μει batur quia ex diuinis literis constat solum Deum elle cordium scrutatorem. Quod non ellet si alicui creaturae per naturam copeteret, mentis cogitationes cognosceret. Accedit que,d si id posset sacri,non eo Ain recte a sanctis argueretur Christi diuinitas ex eo, auod aliorum co- ος .gitationes videret. Neque obstat quod ciuit Angeli inter se colloquuntur per species sibi ingenitas, aliorum conceptus percipiunt: non enim eae species aliorum conceptus absolute repraetentant, sed Aleusi a. p. dependenter a directione, qua unus Angelus ad alterum, cum quo u *7-m 4--ii loquitur,suos conceptus dirigit,ut docet D.Thomas i .part.qu.iO7.ὐώ., is is Mi s de Veritate quaest. 9.art.'.&in a.dist. i l .quaest. a.arti c. 3.vel ab sD. . u. aliquo externo signo, quo sua cogitata aperiunt, ut existimat Gre- te opi . Quo pacto
ouaeus super Damasc.lib. 2.fidei cap. 3 .& alii.
O V AE S, T I O VI. Num omnes interni sensus,& quo nam causae gene re cum intellectu agente concurrant ad pro
ducendas species intelligibiles. ARTICVLVS I.
Explicatur lor centrouersiae II S.
415쪽
o IN III. LIB. ARIs T. DE ANIMA.
R D i E M v R in hac disceptatione ab eo, quod priori loco dis i iirendum proposuimus. Philosophandum vero a nobis erit iuxta opinionem existimantisi duos tantum esse internos sensius, nempe sensum communem,& phantasiam ; ad quam superilis delegauimus. omnia ossicia,quae alij tribus quatuorve potentiis internis sensitiviss)Uu, qu . distribuunt.Non quaerimus autem an omnes sensus interni aliquo i,nu pro- modo intellectui ministrent constat enim ministrare illi omnes,
pomtur ctiam externos, quatenus uniuersi suorum sensibilium imagines ad phantasiam tranimittunt. Tantum ergo in controuersam voc mus,omnes ne interiores sensus,an unus tantum,ei eroxime fama-
lentur. Quod omnes, arbitratur Apollinaris hoc in lib. q.6. videm - λ ἡ ἡ que traditum a D.Thoma in quaestionibus de veritate qu. 38.art. 8. bllactui ρu- Potestque id ex eo ostendi,quia congruit, ut sicuti omnes externarrauit ob str- sentiendi facultates proxime influunt in sensum communem; ita omnes interni immediate agant in intellectum possibilem suppedi- tando agenti materiam ad abstrahendum,& una cum eo operando. AE Socundo,quia cum tota vis intellectiva, scuti & anima rationalis, in qualibet parte corporis existat, adsitque sensui communi situ &immediatione praesentiae; nihil impediet quominus eius etiam ministerio proxime Viatur. 2 - . . . Verum quod unus tantum sensus interior sit proximus minister intellectus,nempe is,qui inter caeteros dignitate eminet squem nos rium. phantasiam ponimus maiori probabilitate asserit Caietanus i. parci PN - μη δ' quaest.7 3.art. 3.& quaest. 8s .artic. i .co potissimum argumento, quia dignitatis ordo,& optima naturae constitutio postulat tea tantum potentia intellectui quoad operationem iungatur, eique ministerium proxime impendat, quae ad illum dignitate propius accedit, Pi iuxta illud D. Dionysi .capite de diuinis nominibus, Supremum infimi attingit infimum supremi. Est enim phantasia fit prema inter sensus, qui in potentiis cognoscentibus obtinent locum infimum,&intellectus humanus est infimus inter facultates intellectrices, Probatur i. quae in eisdem potentiis supremum locum vendicant. Deinde ab cxtremo ad extremum non itur,nis per medium; sed inter intellectum,& sensus tam communem, quam externos,qui sunt veluti extrema ,interiecta est phantasia; ergo ut ab illis aliquid sensibile ad intellectum commeet, oportet ut prius in phantasa iniit, atque adeo no alius sensus,sed phantasia proxime intellectui ministerium A . πρ praestibit.Igitur ad primum argumentum contrariae partis,quae no- a -τρου no ii displi erat negari debet parem elle Tationem in c.
ternis sensibus comparatione sensus communis,& in internis comparatione intellectus.Diuersitas autem ex iis, quae proxime attulia Adi a r. mus liquido constat. Ad secundum dic ne sensus communis intel
lectui famulatum proxime exhibeat, non impediti ob situs distat tiam , quae nulla cit, scd quia id non patitur ordo naturae , quem
416쪽
Vt vero phantasiae satellitiit melius percipiatur,tria occurrunt cxplicanda. Primum est, utrum phantasma impressiam, an expressum concurrat cum intellectu agente ad producendas species intelligibiles. Secundum, concurrat ne phantasma ea praecise ratione, qua
communem naturam repraesentat,nec ne emum, an unum idem
siue phantasma ad plures species intelligibiles educendas idoneum
it. Ad primum horum, longiori disputatione omissa, rcspondendum est immediate concurrere phantasma expressum, quod ab lin- presto elicitur.Patet hoc ex eo,quia phantasia non concurrit cum intellectu nisi operando, dum verδ operator rei apprehensae phantasma exprimit. Deinde, quia chim in phantasia lint impressae variarum rerum imagines , &intellectus agens indiscriminatim se habeat ad usum,seu ministerium huius, vel illius; oportet ut ad id determineturmon est autem alia ratio,qua determinari possit, nisi eliciente phantasia ex una aliqua illarum imaginum pliantasma expressum rei per eam lignificatae. Quod ad secundum attinet pro certo habendum est phantas. ma non repraesentare naturam communem nudam , ac liberam adiiserentiis indiuidualibus , sed cum iis iunctam, & concretam , ut constat ex iis, quae superi is a nobis disputata simi. Verum licet ita res habeat ,& communis, ac sin laris natura a parte rei in unam indita etam realitatem coalescant; non desunt tamen argumenta, quibus videri possit psarum phantasna cani admittere clistinctionem,ut quoties concurrit cum intellectu ad producendam speciem intelligibilem, quemadmodum haec non lignificat nis naturam communem, ita phantasma non concurrat nisi ea praecise ratione, qua ean em communem naturam repraesentat. Enim vero phantas. ina,quod Socratem refert,distinguitur specie a phantasinalc, quod Platonem significat i plerique graues Auctores arbitrantur, SI tamen utrumque producit imaginem intestigibilem eiusdem speciei nempe hominis: quod certe non aliunde prouenit, nisi quia amsoconcurrunt secundum conuenientiam,& cognationem,quam inter se habent, hoc est, pro ut communem hominis naturam repraesentant.Deinde effectus imitatur suam causam; sed species intellisibilis non imitatur phantasma, vi singularitatem , sed Xt naturam communem refert: ergo Phantasma non est causa speciei, prout singularitatem, scd prout naturam communem significat. Amplectenda tamen est contraria sentcntia,quae asterit phantasma non concurrere ea praecise ratione, qua communem naturam,
sed ut tam communem,quam singularem exhibet. Quae ita probatur.Phantasina clim sit causa naturalis, totum suum conatum impendit, agitque secundum ultimum potentiae, ut & caeterae fornaae, quae sint naturalia agendi principia: ergo ex se incubit in effectum secundum totam suam repraesentandi vim, ac secundum rationem tibi propriam,& peculiarem mon igitur concurrit, prout in co clusit quasi solitarie sola communis natura. Corroboraturque argi E e o 3 mentum
pracis e ratione qua naturam communem υ-
417쪽
os IN III. LIB. ARIST DE ANIMA.
mentum ex co,quia ut phantasina totum refert individuum, & indistincte exprimit tam communem,quam singularem naturam . ita non concurret cum intellectu,nisi ut id totum repraesentat.
Ad argumenta, quae oppositum suadebant,respondedum est duo illa phantasmata ideo producere imaginem intelligibilem unius speciei,esto specie disserant,quia repraesentant indiuidua sub eadem Ad a. infima specie contenta. Item non producere ei sectum sibi ex toto j U, similem, licet se totis concurrant quia saepe accidit, ut effectus nonis azi,us, diequatur persectam similitudinem sui efficientis quoad omnia:
ctis nos. n- quanquam efficiens secudum totam suam persectionem agat:quod ter persecte ob varias causas accidit,exempli gratiamropter intercapedinem spatij in qua eius virtus languescit,ac sensim minuitur; quo pacto lux' octo graduum in prima superficie excepta, licet secundum totam octo graduum latitudinem agat; tamen immediatE post illam primam luperficiem non iam octo graduum lucem fundit, sed mindula tensuri,deinde minus, Sc ita gradatim usque ad non gradum. Vel ratione materiae, siue subiecti, in quo effectus recipitur: quo pactophantasina huius candidi non producit nisi speciem intelligibilem candidi in commune, quia intellectus possibilis non est subiectum capax talis specie quae singularem tantum naturam repraesentet,ut supra statuimus. Itaque dicendum effectum imitari libam causam quoad potest speciem vero intelligi silem non posse imitari phantasina quoad repraesentationem singularitatis. ρ , . tabit. Ad tertium sunt qui concedant posse intellectum agentem ex eodem phalasmate educere plures species intelligibiles ut ex phai
lasmate huius candidi,vnam candidi, alteram colorati. Aduersa tamen opinio ut ex dictis constat, magis ylacet, Nel eo argumento, idemst quo lupra attulimus.Nam cum phantasina totam suam vim agendo expromat,& se toto agat,utique non concurret nisi prout ab eo
ι C ., ε. exprimitur hoc candidum, atque aded non nisi speciem candidi gi-
et i mr zg. gnc Oquimur autem de phantasmate, quod hoc candidum dilu- νώ enim cide refert, quodque idoneum est ad speciem candidi producendam.Nam si tantummodo hoc coloratum exhibeat, tunc sola species colorati, non vero candidi ab eo elicietur: quia tunc maximus. eius conatus non plus attingit.
Explanatur altera pars proposita controuersiae.
E RV irvn posterior pars qxiustionis, in qua exam nandum se olfert quonam causae genere phantasina cuin intellectu agente concurrat ad eliciendas species intelligibiles. Na quod ei in aliquo causae genere con- ibeat ex eo constat,quia inici lectrus agens in producendi speciebus intelligibilibus est causa Vnruersalis, quae ut hanc potius, quam illam specicin produca ,eget causa particulari, a qua do
418쪽
terminetur; haec autem causa est phantasma exprestum rei sensibi lis. Sunt ergo de hac re duae opiniones; altera existimantium phantasma concurrere in genere causae materialis: altera eorum , qui putant concurrere in genere caus, efficientis : quae adhuc bipartita est,ut mox dicemus. Priores volunt phantasma habere se uti dispositionem intellectus possibilis eo modo, quo perturbationes appetitus ad intellectus,& voluntatis nostrae actiones: fit enim saepe docente Aristotele 3. Eth. cap. . ut prout quisque secudum appetitum asscitur,ita de rebus iudicet,easque appetat, aut reiiciat. Vnde quibus ira effervescit, facile iudicant sumendam sibi cile vindictam, tamque appetunt. Sic igitur sese habere inquiunt phantasma ad intellectum possibilem quia si phantasma Socratem, verbi gratia, reserat; disiponitur intellectus possibilis ad excipiendam speciem hominis; si Bucephalum,ad speciem equi; spectat autem hic concursiis ad causam materialem; siquidem di sipositiones patientis reuocantur ad materiam. Ac sane 'ludd phantasma Vt materia, non vi essiciens ad speciem intelligibilem se habeat; ex eo videtur,quia semper essectus sequitur deteriorem partem suae causae essicientis. Quare si intellectus agens,& phantasma intelligibilem speciem partiatim ossicerent,c ira phant na corporeum nt,necessarid species intelligibialis materiale quidpiam foret. Haec sententia non placet , sed ea potius, quae phantasmati activum concursum tribuit quod communis philosophantium
schola tuetur.Dilius Thomas de veritate quaestione decima,articulo Cexto,& secundo, contra gentes capite septuagesinoseptimo, &3. parte quae i. .art. . Caietanus ibidem Scotus quodlibeto 8.art. 1.&in i .disti irin. .quaest. 8. Lichetus eadem distini'. quaest. r. Soncinas p. Metaph. inaest. i 2. Ferrariensis hoc in libr. quaestione i 3.m r. distinc .i .quaest. 1.& Capreolus in E .distincL3.quaest.2. articul. 3. Primum,quia intellectus eget causi particulari , a qua active determinetur: haec verb non alia est,quam phantasia a. Vinde Aristotcles intellectum agentem comparauit externo lumini, quod a candore effective determinatur ad imaginem potius candoris, quam nigredinis ducendam. Deinde quia id, quod causat assimilando sibi effectum,pertinet ad effectricem causam; at phantasma ita se habet ad speciem intelligibilem. Namque rationem repraesentandi, se ii esse repraesentati tuum, accipit species a phantasmate, quemadmodum deesse spiritale ab utroq; intellectu ab agente, ut ab cifectrici; a possibili ut a causa subiectiva seu materiali. Lege Diuum Thomam de veritate quaestione decima, articulo sexto,aa septimii. Qui id si quis obiiciat phantasma, dum sibi similem speciem reddit magis videri
sertiri ratione cause exemplaris, cuius causalitas consistit in imitatione, quam ossicientis. Respodemus, si proprie loquamur,eam tantum es milationem pertinere ad causam exemplarem, qua res ad quam artifex operando respicit, secundu passiva imitatione ab osse
ctu exprimitur,ut in Physicis late disseruimus ; at phalassera non ita
e currere in genere ea a matertia M.
419쪽
Respondetur ad ratio mprior usenita
c8 IN III. LIB. ARIs T. DE ANIMA.
se habet ad speciem intelligibilem; non enim intellectus ad ipsum attendens,ipsumque cognoscens ad illius smilitudinem speciem gignit. Quare minus proprie dici potest phalasma sortiri causalitatem exemplaris respectu speciei intelligibilis;sed esto haec illi competat;
ea tamen non obstat,quominus causalitas activa, tuam diximus, eidem simul conueniat. Ad rationem verb,quiae ostendere nitebatur phantasma nullo p isto esse causam efficientem, sed quasi dispositionem in seneratione specierum intelligibilium,respondendum est citatum illud Philosol horum,Ei sectus sequitur deteriorem partem suae cause,si absolute pectetur ultis excplis conuinci 1 vero aberrare. Atque ut nuc caetera omittamus,respondemus non oportere ei sectum sequi deteri rem partem,cum deterior pars a praestantiori eleuatur,ut in re proposita accidit. Quandoquidem operatio phantasiuatis eleuatur ab intellectu agente ultra propriam Vim,ac faciestatem. Sed adhuc inter illos, qui phantasmati respectu specierum intelligibilium efficiendi vim tribuunt,dissiliu est.Nam Caietanus, Fe rariensis, Capreolus, & alij volunt phantasina concurrere tanquam instrumentum, quo medio intellectus agens operetur. Scotus & alij asserunt phantasina,& intellectui in agentem esse duas causas partiales unam totalem causam integrantes, quarum utraque immediate effectum attingat.Prioribus ea ratio adstipulatur,quia causa partici laris est instrumentum uniuersalis, quam determinat, & cui subo dinatum at phantasina determinat intellectum agente, ut causa particularis uniuersal m. Quod iam ex dictis constat.Praerere, necessario eidem siubordinatur, cum absque illius concursu agere nequeat. Posteriores autem Philosophi suam sententiam ex eo confirmant; quia id,quod proprie instrumentum est,aut non agit nisi motum ab alio tCAPITIs s EXTI Ex P LANATIO Ndiuisi lium igitur. Hoe capite duplicem intellectus iunctionem distinguit Aristoteles,unam, qua res simpliciter apprehendimus,&dicitur intellectio indivisibilium. Alteram, qua res conceptas componimus vocaturque compositio, sub qua tertia continetur, nempe dis sus. Docet autem eo difici re priorem operationem a posteriori, quod in illa non insit veritas, aut falsitas: in hae insit. Item quod in hac ea, luet spatia sunt, ad unitatem reuocet intellectris, connectendo videlicet inter se terminox, & ex ipsis
propositiones coagna tando eo modo, quo ce-
cinit Empedocles concordia factu n esse ut partes,& membra animalium, quae pri iis discreta fuerant, in unum corpus cob sceleat. Vel, quod eodem scrE iecidit, docet Aristoteles apprehensioueat
420쪽
alio,ut serra: aut est tota virtus agentis,ut calor respectu ignis, quorum neutrum phantasinati conuenit. Nec enim ab intellectit agente quicquam accipit,vi ex sitrerioribus liquetmec est tota vis intellectus agentis; alioqui non eleuaretur per illius actionem, dc influxum: si enim sceleuatur,oportet ut intellectus ages potiores paries in agendo obtineat,atque adeo ut eius virtus non sit ea tantum,quae phantasinatis propria est. prima uenit ivniuersale in operando utitur. aut igitur priorem tueri volet, ad rationem aduetiariorum respondebit,recte cocludere phantasma non esse proprie instrumentu intellectus agetis; quod tame non obstat, quominus, late accepto vocabulo,instrumentum dici queat. Cui autem posterior magis placuerit;ad argumentu partis contrariae dicet, phalasma non solum determinare intellectum agente, ut causa particularis uniuersalem determinat,sed ei quoque subordinari; non tamen more propiij instrumenti, quasi intellectus agens co intermedio operetur; sed quia nequit absque illius consortio agere, & illud ultra vires proprias excitat ad agedum: ita ut ambo partiatim,& immediate influant in effectum, quem neque phalasma sine intellectit, nec intellectus absque phantasmate ullo modo producet. Qudd si quis opponat cum duae causis ita concurrunt quamlibet earum pos se per te solam edere effectu eiusdem speciei, licet minus persectum; ut citin duo luminosa lumen producunt. Occurrendum,non esse id perpetuo verum, quia secus accidit in causis, quae sunt heterogeneae comparatione effectuum, quomodo se habent intellectus agens, &
phantasma ad species intelli stibiles: itemque intellectus patiens, de species intelligibiles ad intellectionem. C A P. VI.
Noivis in I OVM igitur in te ectio in hisce consilictis, circa qtta aptas non est. At in ovibus iam
i falsitat or meriti inest: in hisce
compositio quadam iam est conceptuum intelle
tui, quasi ipsi siuit unum. Atque o Empedoclo
dixit. Multorum certe capita,admirabile dictu, Ceruice absq; fuere exorta in luminis auras:
Illa tamen dulcis post hoc cocordia iungit. sichensionem simplicium esse priorem composi
llae in re intellectus naturam in procreatione animantium , quae , It Empedocles existim uit,prius membra si gulatim finxit, &c. Porro autem , ut non quaevis colunctio animal eiso mat, sic neque intellectus quaevis cornpositio
veritate enutiat: uenim Nomine cois
commesuratio cum dia positi numetro componatur, proposito salta erit, si inconimensviatio, vera. Hic aduerte quid denot nomine compositionis comprehendi ab Ami. tam affirmantem, quam negantem tur.