장음표시 사용
441쪽
ηueo IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA.
. argum. Quarto, principaliter arguitur, Cum verbum, & intellectio si beant inter se ordinem; si in intellecti e daretur verbum; aut verbum ellet propter intellectionem, aut intellectio propter verbum. Primum dici non potest, quia ad intelligendum rusticit species intelligibilis. Item,quia si verbum ad intellectionem promendam necessarium foret, sequeretur intellectum, postquam est obsignat s specie intelligibili, adhuc manere in potentia essentiali ad intelligendum , quod negat Philosophus libro superiori cap. i. textu s. Consecutio probatur, quia adhuc intelligendi facultas egeret noua quadam forma,ntiuirum,uerbo producto ad intelligendum. divero secundum admitti nequeat, ex confirmatione secundi argi menti superius adducti constat,ubi ostendimus intellectioinem esse nobiliore verbo; atque adeo no pol se verbii intellectionis fine esse. ν. et Quinto,Si per intellectionem produceretur verbum etiam peractionem sensuum tam internorum, quam externorum gigneretur aliquis terminus,qui proportione verbo responderet, diceTeturque notitia expressa rei sensibilis; sed non ita res habet,crgo,&c. Prosatur minor;qui ut Aristoteles docuit 2.huius operis cap. s. text. 39. visite,ut est in rebia ,terminat visionem, intelligibile verb nonnisi
prout est in intellectu At si rer actum videndi elliceretur praedicta
notitia,certe res per eam visa esset in potentia video non aliter ae res intellecta in ipso intellectu. Cingo . Denique,Per actionem volutatis nullus terminus internus producitur:ergo neque per actione intellectus Probatur assumptum, primum quia si quid produceretur, id esset amor: at amor est ipse actus amandi, non autem terminus per ipsum editus. Secundo,quia beneficio eius termini res amata esset in amante : quod falsum est, tum quia nec illic restat per suam essentiam,vt patet; nec per similitudinem; cum similitudo non ad voluntatem pertineat, Ied ad ii tellectum; tum etiam quia iam amans non esset in re amata, sed potius res amata in amante, ius oppositum celebre est apud Theologos ex D.Dionysio at serente c. de diuinis nominibus amorem s cere ecstasim,id est ponere rem extra se, scilicet, in re amata: & ex D. Bernardo in trach. te praecepto,& dispensatione quo loco est animam verius esse ubi amat,quam ubi habitat, vel animat: iuxta illam cChristi seruatoris nostri sententiam apud Matth. cap. 6.Vbi est TE saurus tuus,ibi est dc cor tuum.
R o explicatione propositae dis scidiatis nonnulla pra notanda sunt.Primum sit,uerbum,LatmP; λά- Θ Graeco, multiplice habere usum, varieque a Theologis, & Phialosophis accipi, ut videre est apud D. Athanasium intractatu
442쪽
tractatu de definitionibus, D.Baslium in primum caput Ioannis, D. Gregotium Naeti renum lib. . suae Theologiae, Eusebium Caesariensem lib.contra Marcellum, D.Damascenum libr. i. fidei orthodoxae cap. i .D. Augustinum is .de Trinitate cap. io.& ii.& in lib.
de cognitione verae vitae c. t D. Thoma I .part.q. 3 q. t. l. & alios. Caeteris tamen verbi notionibus in praesenti omissis, verbum du- Πeνbuni re .plex est,nempe corporis,& cordis seu vocale, ac mentale , quod D. ργη, π ς'
August. i s. de Trinitate loco citato hunc in modum explicat.In no- bis duplex est os,vnum corporis, aliud cordis; ut constat ex verbis Christi Matthaei is. Non quod intrat in os coinquinat hominem, Dulbae ri , ubi agitur de ore corporis; sed quod procedit ex ore, hoc coinquinat hominem ; quod intelligitur de ore cordis ; Sc inserius , De corde exeunt cogitationes malae.Sicut ergo est duplex os,ita & duplex loqui, atque adeo de duplex verbum,unum vocis, aliud mentis, cum loqui nihil aliud sit, quam verbum proferre.Verbi autem appellatio magis propriὰ cadit in verbum mentis,quam Vocis ; quia hoc cateianus verbum dicitur,quatenus illius index est. Secundam sit omnem operationem oriri ab aliqua forma, cuius interuentu operans in actu costituitur, ipsamque promit actionem.' Tertium sit,ad quamlibri cognitionem necessarium elle, ut res co- a gnita potentiae cognostenti praesens sit, non solum ut principium sui actus elicitiuum , sed in cile quoque obieetiuo, ac terminativo. Di a Id,quod patet primum in cognitione sensuum externorum , quae ira prasens realem exigit praesentiam eius,quod percipit. Liquet etiam in caet ris potentiis cognoscentibus,sue internae sentiendi facultates sint, sue intellectiis ; nemo enim quicquam imaginatur, aut intelligit, quin rem cognitam sbi interius proponat,atque obiiciat.
Quartum, omnem cognitionem ex communi philosophorum C. imas sensu assimilationem quandam esse inter rem cognitam, Sc cogno- est scentem,quod ex eo sane prouenit, quia cognitio oritur a similitu ' Vr em
dine impressa, inde est enim quod per cognitionem producatur s- πρ ,
militudo expressaret,idque significauit Aristot. hoc in lib. cap. .lex. I 6.d capite 8. text. 37.& 38. cum dixit intellectit ira in aetii idem pronuntiat de sensu elle rem ipsam, quae intelligitur, non enim ii tellectus fit secundum este reale res ipsa, quam percipit; sed secundum quandam assimilationem , atque expressionem. Huc spectat
quod D.Augustinus i .de Trinit. c. 37. ait tunc videlicet sore persectiun Dei similitudinem in mente, cum suerit persecta Dei visio, iuxta illud secundae Ioan. 3. Clim apparuerit, similes ei erimus,quia videbimus eum sicuti est. His ita constitutis ex a. hypothesi habemus ponendas esse in intellectu species intelligibiles,quae sint intelligendi principia; ex
.dandum esse verbum mentis; quod hunc in modum concluditur. Probatur
Quaelibet intellectio non solum requirit obiectum praesens, sed se est assimilatio quaedam inter potentiam intellectricem , & rem
intellectam , haec vero assinulatio consistit in exprimenda, & rib.
443쪽
ὰ cu placent qui dicunt verbia pro
missa tres enumerant actione .
ue: IN III. LIB. ARIS T. DE ANIMA.
repraesentanda re cognita, & talis expressio fit per verbum mentis, quod nihil es di id, quam species exproiia rei. Igitur per quamli tintellectionem gignitur verbum. Atque lioc potissimum ducti a
numento arbitramur nullam omnino dari posse intellectionem, esto feratur in rei raeientem,& ecundu in ei te reale intime colunctam p quainnoi 2 ducatur Vcrbum ; cum intelligere ex suametria tura,& cisset uia iiiiiii aliud sit uiam re in in se irio intelli stibiliter Tfornrare,& exprimere,quod fit per notitiam homia,seu per verbum Vnde D.Ilio m. I .pari. l P .art. I .ait,cum quis intelligit ex co,quoditriclligit, procedere aliquid intra ipsiuin, quod est conceptio rei intellectae idemque repetit de potentia quaest. 9.art. s. Deinde, quod praesentia obiecti quantumlibet intima sit,non in pediat quominus per intellectionem verbum gignatur, suadetur. Namque essentia diuina summe praesens est intellectui Paterno, & ι tamen Pater cam intelligendo producit verbum: ergo ex eo capite nihil impedit verbi productionem. Tertio probatur institutum hoc modo. Non masis repugnat dari calefactionem sine calore, quam intellectionem sine verbo,ssed illud ita repugnatot neutiquam fieri possit ergo hoc. Probatur maior, quia ut calor terminus est calefactioni intrinsecus, ita & verbum intellectioni, & ut calefactio ex sua inrtura, & essentia est productio caloris, ita intellectio est generatio verbi. Sunt qui aliam quoque afferat rationem ponendi vcrbu in mei te nimiruot intelicetiis in ipso tanquam in imagine intueatur obi chim. Putant enim verbum non sollim esse id, quo res per ipsum e prella intelligitur; sed ipssim quoque verbii primo terminare intellectionem; quae videtur essὸ sententia D.Thomae, tum aliis in locis, It D TM
rum in quaest. le potentia q. 9.art. s. ideque sentire nobiliores Tho- 2b,
mistas ostendit Turcianus in sitis comentariis de Trinitate ad art. i. art. r. r. p. q. 27.D.Thoin. disput. s. Sed hoc placitum reiicit communis Schola Dialecticorum alentium, neque specieio, neque conceptum percipi -- ρη a nostro ii uellectu nisi peractum reflexum . itaquc conceptum oue dulitaxat i inuin ocinale, cucque id, tuo rcia obiecta percipimus, i . . i. Farrilsiim vero per se intollectionem directam minime terminare. . . o genti. Vt autem paten per quam actionem producatur verbum, haud xi ignorabis Scotum iri t. sententiarum d. 2. l. vlt. J d. 27.quaest. I.& in quo di. q. r. arbitrari nostrum mi licetiam costitutum in actu primo per speciem intelligibilem, luplicem edere actionem, quarum prior αvocatur intelligere, nec est alicuius termini productiva posterior vcto nuncupatur dicere, & per hanc est produci verbum. Quod probat, quia cum intelligere sit actio immanens, atque adco per eam n hil producatur , utique actio alia danda erit, qua verbum gignatur, nimirum dictio. Quidam etiam Thomistarum constitu ut in nostra mente tres actus: actionem intelligendi,notitiam, & verbum mer tale, ita ut per intellectionem producatur notitia, per notitiam ver bum. Nobis omen neutra harum opinionum videtur verta. Non
444쪽
prima,quia multiplicat res sine necessitate, ponitque actionem intelligendi,per quam non producatur Verbum, quod paulo ante refutauimus.Non secunda,quia si per notitiam intelligit conceptum,no recte eam distinguit a verbo,cum idem omnino iit: si vero aliam signiscat intellecitus actionem, eo lem Iasorat vitio, quo prior siententia,dum ponit intellectionem sine verbo,eam nempe, qua fingit notitiam produci. Praeterea , facit unam actionem terminum alte- amorius,quod a vero abest. Quare statuendum est verbum produci per quemlibet actum intelligendi: tametii eiusmodi actus,prout CaSet ordinem ad versum, quod per ipsum gignitur, peculiari vocabulo dictio nuncupetur. Porrb autem verbum diuersis nominibus a D. Thoma significa- Verἰῶ a D. tur nunc enim dicitur intentio rei intellectie,ut primo contra gent. cap. 1 . nunc intentio intellecta , ut .eiusdem operis cap. ii. alias l. n.
conceptio lintellectiis,ut eodem lib.cap. I 2.Quinque autem sinat ad Do in bitasta rationem verbi pertinentia, ut colligitur etiam ex Dahoma de ve- nuneuparsuriritate quaest. .& in prima pari.quaest. 3 .arm.In primis enim Verbum est aliquid in mente,unde D. AugustanuSy. de Trinitate cap. D. blattin. e. ait per corporalia fgna verbum,quod mente gerimus ,innotescere. a
Secundo, Verbum est aliquid genitum ab intellectu, quas proles;
venitum,innuam per actionem intelligibilem , qui est actus dicendi:Vnde illud D. Augustin. 9. de Trinitate cap. 1.conceptam reru Veracem notitiam tauuam verbum apud nos habemus, & dicendo intus gignitur nec a nobis nascendo discedit.Tertio,Verbum eli timi- Ι'litudo reii eius imago,ut testatur D. August. Is .de Trinit. cap. I 2. Verbum,inquit, est simillimum rei notae, de qua gignitur, & imago eius. Quarto, Verbum est expressivum rei; Dcut enim teste D.August. I F.de Trinit. cap. I r.verbum,quod foris sonat,pandit verbum, quod intus latet, ita verbum,quod intus latet,declarat rem,cuius est
verbi.Vbi aduertes verbum serinaliter importare duplicem relationem alteram expressi,alteram signi; illam principaliter, hanc secundario illam ad dicens, hanc ad obiectum significatum.Quintd,Non s manet celiante actu cogitandi i testatur etiam D. Augustin. eodem libro capite II.
ARTICVLVS III. Soluitur imum argumentum initio q Iliona,propositumstatuitur intesiectionem non esse qualitatem, sed
veram, propriamque astionem. Ro explicatione primi argumenti eorum , quae initio
quaestionis conti, en ur, aduertendum controuersiam
apud TLeologos, S Philosophos esse, muta intellectio sit vera 'istio,vel potius qua iras. Nam qudd si qualitas albis/m cs.
arbitrantur Hen. ui Gandaue di is quodi. ii. quaest. 3. Scottis in I. quatitatem.
445쪽
dist. χ . quaest. 6.& quodl .i 3 .art. 6.eiusque sectatores, Durandus ita t. distinet. Σ'.qiiaest. .Ochbamus,& Gabriel quaest. 2. Capreolus in r. dist. i. quaest. r. art. .ad i 2. Hervaeus quodl. 2. quaest. 8. AEgidius demensura Angelorum quaest. io.Ferrariensis lib. 2. contr. gent. cap. 2.& 82. Caici. anus in commentariis i. pari. quaest. 79. aret. 2. Soncinas lib. '. Metaph.quaest.2i.Iauellus ibidem quaest. 7. qui b.fauet primum illud ai gumentum. Aristineti a Contraria tamen opinio statuens intellectionem, aliasque actio- ' esse nes immanentes non esse qualitates,sed veras actiones, & Aristotelicain vera est.Nam Aristotelo lib. lo.Etluc.cap. i docet operationes virtutis, & selicitatem non cite qualitates. Cum igitur eodem lib.cap. . constitu at felicitatem in contemplatione, quae intellectio est, plane sentit intellectionem non e ite qualitatem. Praeterea, aliis in locis numerat intellectionem inter actiones,Vt hoc in libr. p. . text. . 5 libro I 2. Metaphystext. I 3 .ubi ex eo, quod nostra intellectio non pendeat a corpore, ostendit dari in nobis aliquam actio, nem a corpore absolutam. Accedit communis sensus interpretum, qui in categoria amonis diuidui actionem in transeuntes,& immanentes, ' quarum numero sunt intellectiones omnes, & volitiones. Idem ea ratio confirmat,quia actio nihil est aliud, luam actus agen- Non omn/m tiS,Vr agens est.Quod non videtur quo pacto negari possit actioni- vera actio bus immanentibus conuenire.Igitur ad argumentum pro contrarian qΠi- sententia, concella maiori, neganda est minor, & ad eius probatio- ct si nem omnem veram actionem esse coniunctam cum motu; siquidem illuminatio momentanea est vera actio, neque t men est coniuncta cum motu . Itaque id solis actionibus successuis copetit: siue eae sint actiones physicae t calefactio sue n5,ut actiones illae,quib.habitus spiritales interdum a nobis per actiones continuas,& successivas intenduntur. V. ν -- Q. Quod vero attinet ad verbum, communis est auctorum sentetia
ipsam esse proprie qualitatem,videlicet dispositione: quia bene vel male subiectum asticit, & ex sua natura vendicat causas facilis depulsionis; adeo ut cellante intellectione, qua producitur, con sti P evanescat, ut ad calcem superioris articuli ex Diuo Augustino
Diluuntur caetera argumenta primi articuli.
Ditis .iis , D secundum eiusdem articuli argumentum responden- ων D, i dum est, per actionem immanetem nihil produci ad extra ioc est,nullum externum opus emci Atemque actio- nem immanentem dici ultimum operationis, tum quia
non dinatur ad opus caeternum,tum quia non est Patia eius,quod
446쪽
per eam producitur, sicuti actio transiens, capra sertim , quiae factio dicitur, ut aedificatio. Non enim intellectio est propter verbum sedc contrario verbum intellectionis gratia; Item vero, quod Aristotcles i .Ethicorum s ripsit opus cile operatione nobilius ii Cia de Omni actione, sed de se latranseunte,& de factione intelligi debet. Ad tertium concedenda est maior propositio,neganda minor,&ad primam eius confirmationem dicendum per in tali gere diuinum es lentiale, hoc est, per intellectionem diuinam, ut communem tribus pecionis, non gigni verbum; gigni tamen per intelligere notionale,quod est proprium Patris; de quia intelligerecissentiale, Δ notionale idem re sunt adhuc manet nullam dari intellectionem , per quam non producatur verbum. Ad secudam eiusdem minoris confirmationem dicendum cum Ferrarieris i. contra gentes capito 1 3. de Sylvestro in conflatu q. Σ . Angelos cum se intelligunt formare verbum, non enim verbum ideo ponitur, ut res intellectili quoquo modo praesens sit,sed ut intimo,atque intelligibiliter,hoc est, in ipsa intellessione sit praesens per ex prellam sui imasinem, conccptumve; maxime cumactus intelligendi necessarid fiat secundum allimilationem, uti diximus. Ad tertium respondemus cum Capreolo in a.dist. 29. qu 2. etiam beatos videndo Deum gignere verbum,quod item probabile censet Ferrarietis I. contr.gent. cap. y s. Non est enim eadem ratio in specie imprella diuinae essentiae, & in expresse, quia illa tantum poneretur, ut peream res cognita viai tui Duel ieetui, quam unionem abunde per se exilibet diuina clientia; .it verbum iccirco datur,quia id ipse intellectionis natura exigit. Itaque non probatur nobis eorum scatentia, qui putant Ideo in beatis sprciem impressam diuinae essentia: non dari, ludd nulla ima o po in t diuinum cile apte repraetentare. Nam quamuis ipssim nulla imago infinite, de CX aequo reserat, aliqua tamen esse potest, re que ip a d auri a qua limitate , & prout ab intellectu creato cerni potest, reptae emetur, quod est verbii mentis.Nec inde sequitur beatos non fori in Deum immediatd immediatione obiecti: si quidem intellectio non terminatur ad verbum,ut ad rem cognitam. Ad quartu argumentum re ondendum est,uerbum esse propter intellectionem, non quas ad eam requiratur, uti principium effectivum, ad id naque sat est intellectiis & species; sed quia non potest quicquam sub intellectionem cadere , quin expressa eius imago ab intelligente sermotur. Neque propterea existimandum est intcilectum informatum specie intelligibili manere adhuc in potentia eoientiali ad intelligendam ; quandoquidem verbum troii est se rina antecedens actum intelligendi, sed ubi primum intellectiis speciem rei obtinet, conscitura elicere ab ea potest intellectionem, qua verbum gignitar , nec ad eam cst in potentia ellentiali, sed accidentaria duntaXat.
Ad quintum, lanius Thomas prima parte qinestiones s. articul. r .ad tertium,d quodlibeto , .artices.'. ad secundum,concedit in
447쪽
,s IN III. LIB. ARIST DE ANIMA.
actionibus sensuum internorum dari aliquid proportionale verbo, per actiones vero sensuum externorum nihil produci, idemque asserit Capreolus in primo, dist. 27. qu. 2. Heri us tractatu de verboq. r. art. i .& 2 'os tamen maiorem propositionem absolute conce-oimus; est enim commune omni cognitioni tam intellectus, quam senius, siue internus, sui e cxternus sit,effici per assimilationem, &expressionem rei cognitae.Neganda ergo est minor, & ad eius confirmationem dicendum,mentem Aristotelis eo loco elle externum sensum serri in obiectum, prout , parte rei praesens est, intellectum vero, quatenus in ipso secundum notitiam expressam continetur, non qitati res hoc etiam posteriori modo non fit in sensu externo, sed quia is requirit insuper externam praesentiam rei, quae sub eius notionem cadit, quam tamen intellectus non poscit; quandoquidem tam praesentia,quam absentia intelligimus. Ad sextuin respondemus cum D.Thoina I .parte qu. 37.art. I. &Caietano eodem loco,Ferrariensi .contra Gent. c. t '. Capreolo in primo dist. IO. q. t .art. 2. quemadmodum per intellectionem gigniatur verbum,in quo est obiective res tiatellecta,ut in sua unagine;ita per actuni amandi effici in amante impressionem quandam obiecti amati, secundum quam res, quae amatur, dicitur uio modo esse in amante,qui teri uinus, quia proprio caret nomine, vocari consueuit amor, impulsus,affectio, siue inclinatio in rem amatam. Ergo ad id, quod in contrariam partem attulimus,dicendum est, terminum illum per amandi actionem productum, amorem quoque dici,quanquam laxiori significam; ac ratione huiusce termini rem amatam cile in amante secundum conuenientiam, & proportionem. Quod non obstat quominus simul res amans sit in amata, quatenus ad eam impellitur,ac trahitur.
Δ V AE ST IO IOI. Quo pacto inter se disserant species intelligibilis,
intellectio, verbum,& obiectum. ARTICVLVS I.
InteLectionem distingui re ipse ab fecis iste libili.
V o N i A M cum intellectus rem quampiam intelligit, quatuor potissimum consideranda occurrunt; nimirum,sipecies intelligibilis, intellectio , verbum,&res intellecta: expendendum nobis hoc loco erit quonam modo Kaec inter se conneniant, & dissideant. Ac primum quod attinet adspeetem intelligibilem,& intellectionem, Egydius quodlib. 3.q. I a. Sc i 3.Aureolus apud Caprcolum in i .distione 31. quaestione prima
448쪽
Nyphus lib. 1.de intellectu c. s. & alij, quorum meminit Scotus ini. dist. 3.q. .putant speciem,&actum intelligendi idem elle. Quod hisce rationibus videtur concludi. Species ponitur in intellectit ad
exhibendum illi obiectum praesens secundum esse intelligibile; sed hoc praestat intellemo; ergo intellectio est species. Secundo ubi est , eadem ratio obiecti, ibi est idem elle ; sed species & intellcctio tendunt in obteistum sub eadem formali ratione; habet ergo idem elle,
atque aded non sunt duae res. Ad eandem opinionem accedit Gothsredus quod lib. . ubi com- Gothou probare nititar nihil esse aliud intelli uere, quam recipi in intellectit in ea re
speciem; atque adeo speciem intelligibilem,ut receptam, esse ipsum' ' si intelligendi actum. Id verb hunc in modum probat; Ita se habet in- ἡ .,si is, . telligi ad intelligibile, ut intelligere ad intelligentem: sed intelligi respectu obiecti intelligibilis significatur ut passio,& tamen re vera
actio est, quia intelligibile nihil patitur, dum intelligitur, sed potius
agit in intellectum,erso intelligere in intelligente, crit recipere, ac pati,esto aestiue signincetur. Item intellectio est id, tuo intellectus formaliter intelligens vo- α Motiuum catur; sed hoc non obtinet ex eo quod intellectionem edat; alioquiessiciens candorem diceretur candidum; habet igitur ex eo tantum,
qudd intellectionem recipiat; sicque intellectio est passio, non actio ab intellectu edita. Accedit ad huius rei confirmationem illud Aristotelis c. . huius libri textu 1.Intelligere est quoddam pati.
Sit tamen nostra concluso, intellectionem realiter differre ab specie intelligibi .Haec est D.Thomae q. 8.de potentia Dei art. I . Scoti in a.dist. 3. q. 6. Capreoli in a.dist. 3 F.q. i. Apollin. .de anima q. s. de aliorum. Probatur: primum quia nulla causa effciens est idem recum sua actione , species vero est causa esticiens, etsi non integra,
partialis tamen intellectionis.Secundo, quia si species & intellectio rent eadem res, non pol Ict diuina virtute & species sine intellectione,& intellectio sine specie conseruari, quod tamen saltan esie inde constat, quia cessante aetii intelligendi, manet species,&sublata specie, potest Deus cum intellectu actum intelligendi producere , cum omnis causalitas cauis escientis diuina virtute suppleri queat. Argumenta verb,quae huic conclusioni ad uetiabantur, lianc ha- ebent explicationem. Ad primum dicendum speciem poni in intel- .. 'lectu, ut iaciat rem praesentem in habitu, & ut sit principium cliciens intellectionern quorum neutrum praestat intellectio sorinaliter spectata; quanquam sit idem re crina Verbo, per quoa res coenita exprimitur,atque in elle obteissilio, S: intelligibili fit actu pr sensintellectui. Ad secundum,etsi species, de intellectio tendant in idem Ad i. aτmateriale obieetiim; quia una, cadgmque res est , quam species r liraesentat,& quam intellectio percipit: non tamen in eam tendere tib eadem ratione se ali; quia species sertur in cam, ut habitualiter cognitam intellectio, ut in actu cognitam. Si autem petas quo
449쪽
ι8 IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA.
pacto species, & verbum inter se distinguantur ; quandoquidem
utrunaque tendit in retra,vt repraesentatam Respondemus similiter, speciem tendere in renes,ut cognitam , ac repraesentatam habitu; ver bum autem in rem ut actu expressam, quae rationes diuerse sunt,
sussici utrique ad utriusque essentiale discrimen arguendum. Rationes autem Goth Dedi sic dilues. Ad I. negabis eodem modo se habere intellisti ad intelligibile, quo intelligerim intelligentem. Namque intelliga importat denominationem extrinsecam respectu intelligibilis; intelligere vero significat actionem intellectui inhaerentem; luae tamen actio in eodem intellectu insidet, atque ut ab eo egreditur,actio vocatur; ut recipitur, passio.Itaque licet is, qui intelligit, iatra intellectionem recipit, patiatur; ipsum tamen intellia secunia. gere non est pati,sed agere. Ad 2.concella maiori propositione, ad minorem dicitur, intellectum non ob id tantum intelliget item at pellari; ludd intellectionem producat, sed quod eam simul prodii Tuo raris. cat,& rccipiat,quod actionum immanentium proprium est; Cum t vero Aristoteles scripsit intelligere este quoddam pati, nihil aliud voluit,quam intellectum dum intellectionem recipit,pati, ut paulo ante diximus, vel intellecturn antequam intelligat pati, recipiendo speciem ab obiecto.Nec enim probanda est eorum lententia, tui intellectionem a solo obiecto eluci arbitrantur, nec quicquam aliud praeitare intellectam , quam intelligendi actum sustinere, aduersus. quos iam supra disseritimus.
ARTICVLVS II. Vertare, se intestinionem idem re essC. non tamen idem ratione
virum . tamen ab obiecto realiter distingui.
aduersatur Capreolus in I. l. 27. l. 2.Caietamn I. p. l. 2 .art. I .Ferra
riens s contr. gent.c.s 3.& alij c recentioribus Theologis : suade-rur tamen nostra concl.quia ita se habet quaelibet actio, liue pliysica sit,sive non ad terminum peream productum, ut sie habet motus ad eundem at ut in Physicis ostendunus motus est idem recum suo termino ; ergo & intellectio cum verbo , quod est illius terminus. Γλῖ- α Nec satisfacit perrariensis loco citato aiens motum elle actum imperfecti,id est res existentis in potentia, ideoque esse idem ciun termino; quia idem est id, quod prius est in potentia ,&postea in actu: intellectionem veto elle actum perscini. auare licet motus sit idem cum termino nihilominus intcllectionem ab eo distingui. Non, inquama
450쪽
inquam,satisfacit,quia utcumque se habeat actio, siue sit actus im- .rersecti, siue non;nihil est aliud, qu ni res insa in fieri liceat enim ita loqui proin si que non distinguitur re , tuo termino, praesertim
cum nulla necessitas cogat huiusmodi realitates multiplicare. Pomro,ob hanc, quam diximus, identitatem realem intellectionis cum suo termino , effectum cst, ut sancti Patres nonnunquam verbum Πὶν um f. intellectionem appellent, ut D. Damascenus i. fidei Orth.cap. i8. peD.Aug. 9.isc i s.cse Trinit. Vtrobique cap. io. & de copnitione verae επς μ' vitae c. 16.& D.Ansetan Monologio c. 3 I.D.Irenaeus lib. 2.aduersus
haer.cap. 7.Obiiciunt tamen aduersarii omnem essectum distingui ob .a , re a sua causa:ergo & verbum ab intellectione, quae illius causa est. Sed negandum intellectionem esse causam verbi, non enim est il- Dita ij. lius causa, sed productio, quas via, qua intellectus verbum
exprimit. Tertia conclusio sit,uerbum non esse formaliter intellectionem. 3 . erit . Haec est contra Dur. citatum. Patet autem ex eo, quia vcrbum est terminus intellectionis; omnis vero actio distinguitur, saltem l maliter,a suo termino, ut citato loco Phys ostendimus. Secundo, quia verbum,teste D. August.libr. IJ.de Trinit. c. 12. est imago expressa ab intellectu estque sormalis similitudo rei cognitae, intellectio verδ,qua intellectio,non est similitudo. Quarta concluso sit, verbum distingui realiter ab obiecto. Haec . fgp.rei
est contra Aureolum in i .distinct. I.Probatur tamen, lilia,ut docet Diuus Augustinus i s .de Trinit. c. IO. II. i . & rs. verbum mentale ex sua natura est intra mentem: at res cognita est extrinseca intellectui. Item, quia verbum producitur per intellectionem , Obiectum verb minime, ut luce clarius est.Ex dictis collige intellectionem distingui re ab obiecto; nam si intellectio , & obiectum essentidem;essent quoque idem obiectum, & verbum ; cum verbum, &intellectio idem re sint. Illud tainen concedendum est, si sumatur non selum obiectum cognitum, de quo est nostra conclusio; sed praecise,qua cognitum,& expressum per cogitationem, & Verbum: i. is, tunc obiectum nihil esse aliud re ipsa,quam intellectionem, & ver- Θ interi-'bum. Nec huius oppositum ostendunt proxime adductae rationes, ' ρ' Vt planum est.