장음표시 사용
431쪽
io IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA.
in alimentum sed ab eo tantum patitur recipiendo speciem inter uentu phantasinatum. Haec aitertio est Themisth, & Simplici j &communis interpretum Aristotelis. Item D. Thomae i. pari.qu.72. art. a. Caietam ibidem,& hoc in libr. c. r. Capreoli in . . distinct. 9.quaestione quarta,Ferrariensis libro Σ.contra Gent. c. 6.& alior . Qui velint Si autem intellectus comparetur cum intellectione, sinat qui pi
iis . DE3 m. teste scoto in primo distinct. 3.quaest.7.Iandianus libr. 2.huius ope- quoque ris quaest. l6.N libr.3 .quaest. i 3 .& 2 . & Venetus in suinina de ani-potem -- ma cap. 3 .allerentes intellectionem recipi tantum ab intellectu pa- p p ' ' tieiue , effici vero a phantasmatis; vel ut aliis placet, ab intellectu agente. Quam opinionem probabilem iudicat Scotus quodlib. 13. potestque confirmari eo argumento, quia ii intellectio esset active ab intellectu patiente,c a recipiat in se intellectionem more materialis causa: : utique incideret in unam, eandemque rem causa cisciens,& malecialis, quod negat Aristoteles libr. 7. Physic.c. i .text. r. de lib. 8α. .text. 28. dum causam mouentem, & rem motam realiter distingui alicuerat. Int Pectum Nihilominus alserendum intellectum patientem active concur- ρη re rere ad suam intellectionem. Nam qubd eam neque intellectiis νε adfuatis dgens,neque Phantasinata per se efficiant, in superioribus ostendi te Tionem. mus. Deinde quod illam edat ipse intellectus patiens, liquet vel ea Probatur i. ratione,quia intellectio est actio immanens, quae ab eademinet potentia, in qua recipitur,clici debet. Quare cum intellectio recipiatur in intellectu patiente,ab eodem elici necelle est. Secund-,Nihil denominatur agere nisi ab actione, luam elicit; quod usque adeo ve- ' rum est,ut si Deus se solo poneret in meo oculo visione, ita ut oculus passive tantum se haberet, non dicerer ab ea videns; sed inteli eius denominatur intelligens a propria intellectione: igitur neces.sario eam clicit erub,idem confirmati potest,quia eadem ratio est Voluntas G- in actu intelligendi, quae in aetii volendi: sed in Concit. Tridentino a Cari . . damnatur qui dixerit in iustificatione liberum arbi . . Misis trium passive tantiam se habere, proindeque docetur voluntatem active concurrere: ergo similiter intellectus concurrit active ad intellectionem: axime cum liberum arbitrium non in solo actu voluntatis consistat,sed importet etiam actum intellectus,liberumque iudicium,ut constat ex iis,quae tradit D. Thom. libri 1. contra Gent. c. o. ridiculus vero esset, qui diceret actiones voluntatis,& intellectus, quatenus ad iustificationem pertinent, elici ab ipsis potentiis, si s verb non elici.
In Mi io Superius dictis nihil ossicit locus ille septimi, G 8. Phrs Loqui- .. tur enim ibi plutos de causa materiali phys quae est principiti phy-
e . fe t o Hi motus; non autem de causa materiali, suse accepto vocabulo, . o. prout complectitur omne id,quod est susceptiuum alicuius motio- in i e materialis sit, siue non. Quo pacto minime repugnat can-d in rem esse causam materialem,& essicientem.Ita vero dicimus si
te Agere nihil esse aliud , quam habere inse
432쪽
intellectiis cum intellectione conferatur, cisse potentiam , tum acti- Num t
uam,tum passiuam. Actiuarn, prout intellectionem edit: passiuam, ' prout eandem recipit. Adde etiam nudum intellectrum causam cile δε 'passiuam intellectionis, activam vord simul cum specie; quo pacto θ..is eonfiam materialis causa cum ciliciente non omnino coincidunt. Qua gor M.
ARTICVLVS II. Intesimum patientem in quodam sensu non esse purum potentiam in alio an sit di quiritur.
V o D ad secundam propositae quaest. partem attinet, bifariam quaeri potest,an intellectus patiens pura potentia sit.Vno modo,an in genere entium sit pura potentia,nullum in sua natura includens actum, quo pa- icto materia prima dicitur pura potentia. Altero,an ex se sit pura potentia in genere intelligibilium , id est, viruin ex sua primaeva origine nullam obtineat sibi congenitam si eciem,aut ii -tionei sed duntaxat in potestate sit ad eam progressu temporis acquirendam. Hoc posito,nostra assertio sit. Si potentia priori modo sumatur,intellectiis non est pura potentia; quod ita probatur.Intellectus ex sua natura est serina, & actus; ergo secundum eam considerationem non est pura potentia. Antecedens ostenditur. Nam id, quod alteri ratio est,& principium operandi, dicitur actiis ; & rina; possibilis verb intellectus est animae operandi, id est,intelligendi ratio; est igitur aetas,& a. Maior patet, quia unum quodque per suam serinam operatur. Minor vero traditur ab Aristotcle hoc in libr.capit. . text. s. suadeturque ex eo,quia cum nulla substantia creata possit esse immediatum principium operandi; eget animus aliqua vi,seu facultate intermedia, qua intelligendi actus promat, quae facultas non alia est,quam intellectus. Quod vero ad alterum quaestionis sensum pertinet, magna ea de
re inter Platonem,& Aristotelem contentio extitit. Nam Phato, ut constat ex iis,quae scripsit in Phaedro, Menone, & I o. de Rep.cum persuasum haberet nostros animos extra corpora suillic procreatos, ibique remum omnium notionem, ex idearum influxu hausisse, cre-8idit eos,cum hisce moribundis corporibus illabuntur, inditas rerum imagines,ac scientias deserre secum; ita tamen,ut omnis ea cognitio ob crallae,concretaeque materiae commercium,& quas ins lentiam, tetri carceris obliuione sepiretur: deinde accessu phantas matum excitata reuiuisceret. Itaque censebat Plato nos,ctim aliquid discimus, non simpliciter discere : sed recordori potius, nec nouam acquirere scientiam, sed ante habitae reminisci. Hoc tamen dogma, quatenus animarum ante corpora creationem fingit, iam in a. hi ius operis libro fuit a nobis confutatum. Quare ea parte omitia,
Intel munon est pura potentia in
433쪽
Azumenta p. a probantamna in uacreatione sta
11 IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA.
quae etiam ad rem praesentem non facit: expendendum hῖc tantum crit virum noster animus veluti nuda tabula absque ullis intellus bilium imaginum lineamentis,corpori infundatur; vel ei potius in ipso creationis momento ab Auctore naturae eiusnodi imaginos, sue species tribuantur, ut quidam nostrae aetatis Philosophi putant. Nam quod ita res habeat hisce argumentis videtur ostendi. Sul stantiae a materiae concretione abiunctae intelligunt omnia naturaliter per sermas sibi a principio inditas,unde in libro de causis propositione io .dicuntur intelligentiae plenae formis ; ergo &animi rationis participes taltem aliquarum rerum species tibi innatas h bcbunt ; praesertim ciuia intelligere sit homini commune cum Angelis, ut ait D.Gregorius homil. 29. in Evang. Secundo, Anima intellectiva est inulto nobilior, tuam materia prima; sed materia prima non est a Deo producta sine se is 1, ergo neque anima intellectiva sine speciebus. rtio,Deus quamlibet caeretarum rerum condidit instructam,atque ornatam iis affectionabus , quae ad illius mi nia necellariae erant; sed ut intellectus possibilis operetur, indiget speciebus mon ergo sine iis , Deo procreatur. Postremd,Nostris animis innati sinit duo habitus: alte quo priamis principiis speculati uis assensit in damus, qui dicitur habitus. principiorum:alter, quo ait entamur primis principiis practicis, qui vocatur synderesis: igitur cum eadem sit ratio in speciebus intelligibilibus,erunt quoque hae nobis insitae. Antecedens probatur, primum quia huiusmodi habitus dicuntur naturales, non nisi quia inditi nobis sunt , natura.Deinde,quia id etiam de habitu syndereseos alim aifirmant,tum D. August.super Psalm. 17. & D. Epiphanius
b. 2.contra haer.lom. 2.tum D. Hieronymus in epist. ad Iacmetriadem lusce verbis .Est in animis nostris quaedam sanctitas naturalis 1 Deo impressa,quae veluti in arce animi residens, parui,& recti iudi cium exercet.Patet igitur nostrum intellectum non cile Puram P tentiam in eo sensu,ta quo agimus.
ARTICVLVS II LI res tam patientem ex sua primaeo origine esse purum
potentiam in genere intelligibilium. ERVM istiusnodi placitum abhorret in primis a di
sciplina Aristotelica,ut patet cx c. huius libri text. i ubi noster intellectus a principio dicitur esse quas tabula in qua nihil est depictui quod communi allensii Peripatetica Schola tuetur. Ita vero,ut D Thomas pri ina pari quaest. 7' .arti c. a. animaluertit, cum triplex sit intellectus, diuinus,Angeliciis,& sumanus. Dinimis, quia eis issa Dei et lentia &actus omnino purus semper i spectu totius entis est essentialiter in actu i tellectionis, nulloque modo in potentia. Angelicus.1 vero,
434쪽
vere,,& humanus, cum puri actus non sint, oportet cos in potentia esse,sed quia potentia duplex est, una semper oriri actui suo coilaiun- Datur perdacta , ut materia coelestis cum propria serina; alia non semper con- Da
iuncta cum actu, quem assequi potest, ut materia sublunaris, quae pprogressu temporum alias , atque alias sermas recipit: intellectus alia kό h. quidem Angelicus ob propinquitatem ad primum intellectu, sem- ρεν crumn per est in actu intelligibilium imaginum; humanus autem quia infimus,& a diuino quam maxime remotus, principio quidem est in potestate respectu earum imaginum, quasi nuda tabula; tum deinde paulatim iis imbuitur,ac perficitur. Quapropter asserendum omnino est animae intellectivae non Anima is infundi species in ortu .Quod probatur, Nam si ita citet, pollet anima con stim iis uti; nec enim earum usus ope phantasmatum ege- ret,quia scuti absque phantasinatis comparatae cilient; ita integrum o tu. ei seret absque eorum cocursu intelligere; praesertim cum tales si c- ι. Ratio. cies deberent ei te ex suo genere inius ae , ut illae, quae Angelis in instanti ereationis inditae suerunt. Quod verb iis confestim noli viamur,manifestum est; alio itu ab ipQ conceptu antequam in lucem essemus editi, iam quisque nostrum praeeunte rationis luce libere ageret,& mereretur,ac demereretur,quod est erroneu . Nec satisfaciet,qui dixerit usum rationis ab internis sensibus pendere, nec nisi
his Alutis,ac persectis dari; cumque ii paulatim perficiantur, inde
esse,quod licet anima intelligibilibus speciebus ornata sit: non thmen libero arbitrio stingitur.Non,inquam,satisfaciet; luia,uti di i b. Atasu.
mus,species natura sua diuinitus instilae, Ut non egent Ope phantas se ,,n . u malum,ita neque sensuum internorum Glutionem, persectionem- ope 'hantasve requirunt,ut anima earum intersentu intelligendi, volendique actiones libere exerceat.Secundo,idem ex eo suadetur,quia si essent
nobis ingenitae species, ellent quoque ingeniti habitus scientiarum, cum in utrisque par sit ratio. At non ita rem habere plane indicat, a. Rat .. quod nemo eiusmodi habitus in se experitur, sed magnum potius Nen ha- laborem,& difficultatem in disciplinis comparandis. Accedit quod ' V ge cum species intelligibiles possint a nobis per intellectum agentem, h.s i. 'interueniente opera internorum sensuum,comparari,ut ex seperioribus constatu inime neces latium it eas nobis diuinitus tribui. Postremo idem ex eo probat D.Thomas I part. l. 8 .art. s. quia a. Ra ies anima intellectiva non acciperet si cies a sensibus, sed aliunde;
non ellet, cur secietatem corporis auectaret, ac materiae vitaretur.
Nec enim dici potest uniri eam ipsos corporis gratia; cum serina non sit propter materiam; sed e conuerse materia propter sormam. . Maxime autem videtur corpus animae intellectivae necessarium ad Mpropriam eius ianctionem,quae est intelligere; cum ipsa alioqui le- cundum se a corpore non dependeat. Quod si Dccies ex in luxu ... hisa
seperni luminis acciperet, non iam corpore indigeret ad intelli-snima cumgendum. si quis autem opponat; linimam humanam non so- ρ '
luin uniti corpori ad intelligendum, sed ad componendum totum.' Quare
435쪽
1 IN III. LIB. ARIST DE ANIMA.
Quare tametsi ministerio sensium species nullas hauriat, no proinde huiusmodi nexum superuacaneu sere. Occurrendum csim unumquodque propriae operationis gratia maxime sit, ut docet Aristot les lib. 1.de Coelia cap. 3. text. i 7. esto ob alium quoque fine eam potis,animique coniunctio fiat,non poste tamen excusari, quin debeat dici ex parte operationis frustra esse,siquidem non unitur co pori propter operationem, chm tamen neque Deus, neque natura quicquam etiam ex ea parte frustra esse patiatur. Respondeamus nunc argumentis, quae pro aduersariorum opinione adduximus. Ad primum dicendum est cum Dahom. i. parte quaest. s s .art. 2.animas humanas,quia si, ae corporum sunt,ex ipso modo essendi habere, ut per corpora intelligibilem suam persectionem consequantur, hoc est, ut per sensus organis corporeis allixos rerum imagines coparent; substantiae vero superiores, id est, Angeli, quia sunt a corporib. Omnino absolutae, & in esse intelligibili extra materiam subsistentes,oportuit, ut superni luminis effluxu a prima origine intellectuales rerum imagines acciperent. Ad cecundum dicendum est,materiam non posse viribus natura: absque Mrma constare, humanum vero intellectum absque speciebus esse posse;ideoque non eandem esse rationem in illo, & in m teria prima esto in eo conueniant, quod ut materia prima est in potestate ad alias serinas,sic noster inteIlectus ad recipi edas species. Ad tertium respondendum,licet Deus non indiderit homini species ad intelligendum, tribuisse ei tamen intellectu agente,cuius opera,sensuumque ministerio eas cc pararet,quod fatis suit,ut non dicantur es denegata fuisse necessaria ad intellectione, & scientia, quemadmodum esto illi neque arma, neque naturalia corporis integumenta a natura data sint,haud propterea existimandum non fuisse ei consultum ab Auctore naturae circa ea,quae ad tuendam vitam pertinent:
siquidem illi & ingenium,& manum, ut commune instrumentum, ad ea omnia quaerenda, conficiendaque attribuit, ut alibi ex Aristo- α tele, Seneca,aliisque Auctoribus admonuimus. q. IAN. Pro explicatione quarti argumenti sciendum est Capreolum in prologo sententiarum quaest. 3. ad s.contra primam conclusionem, Viguetium Graiiatensem cap. s. sitarum institutionum Theologicarum , & alios quosdam existimasse habitum premorii principiorum eine nobis ingenitum a natura.Verum haec sententia haud qi quam nobis placet, eamque lib. i.Posteriorum ex prosesso resutamus. Ad argumetum igitur respondemus, habitus primorum principiorum, tam quae ad contemplationem,quam quae actionem,& praxim spectant , re vera esse acquisitos a nobis per assensum cadentem supra prima principia speculabilia,& operabilia, eatenus tamen dici nati reses,quatenus eius odi principia per se, ac vi suorum terminorum aded conspicua sunt,ut eis necessarib quoad speciem acuis allenti mur,neque mente inficiari possimns; idque videtur respexisse D.
436쪽
habitum principioru partimes le naturalem, partim acquisitu. Quod verδ ex Sacrorum patrum dictis retulimus, id non de habitu, quod intellectui se eraddatur, interpretandum est, sed de lumine intellectus, quod ab ipsa intelligendi facultate non distinguitur. Id vero D. Hieronymus propterea naturalem sanctitatem vocat,quia illo it lustratur mens ad approbanda communia principia, quita recte vivendi norma continetur.
Vtrum intellectus patiens in homine unus specie sit , an plures. ARTICVLVS I.
ua argumenta ostendere videantur plures esse.
V o D intellectus paties non unus specie, sed multiplex t .argumsit,conabitur quispiain hisce argumentis ostendere. Ratio,& intellectus, id est, vis ratiocinandi, & intelligendi differunt inter se specie ; utraque autem facultas vis intellectiva est;ergo intellectus patiens non est specie unus. Probatur maior in primis testimonio Boeti j libr. s. de consolatione prosa . ubi ait intellectum comparari ad rationem, ut aeternitatem ad tempus. Quare cum tempus, & aeternitas inter se plusquam specie diastinguantur; different quoque saltem specie intellectus, & ratio. Irem,quia Arist. lib. 6. Eini coram cap. i. docet principium, quo animus neces laria percipit ab eo,quo opinatur,ratiocinaturque,distinctum este.
Deinde, Intellectus speculativus, & practicus differunt inter se specie; dantur ergo plures intellectus specie distincti. Probatur as-
Rimpium,quia diuersa ratio obiecti variat potentiae natura at obiectum intellectus speculatiui est verum, contemplatio enim versatur circa veritatem; obiectum autem intellectus practici est bonum, vel maluminuta intellectus practicus ordinat, dirigitque ad opus;&ad bonum, seu malum an lectendum, declinandumve. Confirmaturque huiusce argumenti vis; quia minus discrepant inter se obiectum intellectus Angelici, S humani, quod est verum intelligibile absolute; qumn obiectu intellectus speculativi, & practici eiusdem hominis:at intellectus humanus,& Angelicus specie differunt, non secus ac homo,& Angelus: ergo & intellectus practicus, & specu
Postremo, Appetitus superior, & inferior omnium Philosopho- in m. rum consessione differiit inter se specie; ergo ratio superior, & inseri Or ; cum utrobique cadem concurrat distinctionis causa. Adde Con. Comm. lib.de Anima. H li h etiam
437쪽
16 IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA.
ctiam qui, d synderesis, cuius fecimus metionem superiori quaestione,non videtur esse habitus, ut ibi diximus. Nam Aristoteles libr. 6. Ethic. cap. 3 .ubi recenset habitus intellectuales,non connumerat ii ter eos synderesim.Videtur igitur syndere iis este aliqua potentia ii tellectiva;& quidem distincta ab intellectit,cum diuidatur a D. Hi ronymo ad caput i .Ezechielis contra vim appetentem, & rationalem .Quare fatendum videtur intellectum non esse unam specie potentiam,sed plures,
ARTICVLVs II. Intellictum patientem in homine esse et u fecie:nec arra
menta in contrariam partem addi Ia concludere.
SsERENDUM tame cum communi Philosephorum schola intellectum patientem hominis esse unam specie facultatem. Namque,ut in primo huiusce operis libro exposuimus,non distinguuntur potentiae secundum v rietatem particularium conditionum,quae in obiecto insunt, sed secundum rationem communem, quam omnia sub illo contenta per se sertiuntur; quae ratio si una sit, una erit potentia. At omnia, quae sub intellectum possibilem cadunt, nam veritatis,& intelligibilitatis subeunt rationem, sicuti & unum modum immutandi eotetiam,
ut illic disseruimus; proindeque intellcctus possibilis una specie po
Respondeamus igitur argumentis, quae oppositum suadebant. Ad primum dicimus eadem facultatem,& intellectum ,& rationem vocari : intellectum, prout intelligibilem veritatem simpliciter apprehendit; rationem, quatenus ab uno ad aliud progrediendo ratiocinatur;vnde est quod Angeli,qui simplici intuitu res percipi ut, intelligentiae dicuntur homines vero,qui inquirendo a notioribus ad ignota procedunt, rationales vocantur. Ideo autem intellectus aete iurati ratio tempori a Boetio comparatur; quia ut aeternitas stabilis est,ita & intest lectus suo modo, dum sine discursu rerum notionem capit:& ut lepus in fluxu cosilit,ita ratio, dum ab uno ad aliud tendit. Ad locu Aristotelis dicendum nihil aliud eo doceri,quam principia, quibus neceissaria,& probabilia cognoscimus,& ex quibus ratiocinamur, non eosdem habitus este, sed diuersos. Itaque nihil inibi de intellectricis potentiae distinctione traditur. Ad secundum dicendum ea, quq per accidens obiecto adueniunt, non variare potentiam; nec enim,uerbi gratia,magnum,& paruum, quae colorato accidunt, videndi facultatem distinguunt; obiectum vero intellectus practici, & speculatiui accidentaria tantum ratione dissident:utrumque enim per se circa veritatem intelligibilem duntaxat occupatur; licet intellectus speculatiuus veritatem apprehen-- sam
438쪽
sim non ordinet ad opus; practicus vero ordinet, atque ita bonum,& malum spectet, non tamen primet, ac per se ordinari aute,vel non ordinari ab intellectu, ex accidente se, habent ad intelligibilem v xitatem. Ex quo liquet intellectiam speculatiuum, & practicum non plures; sed eandem elle potentiam. Ad confirmationem eiusdem a gumenti negandum est plus differre inter se intellectum humanum racticum,& speculatiuum; quam intellectum humanum, & angccum. Namque humanus intellectus tendit in veritatem, ut habet
dependentiam,& respectum ad phantasiam,& ad sensibilia,ὶ quibus
eam haurit; angelicus verδ ad veritatem,ut acceptam influxu superni luminis; quae ratio non per accidens,vt. te praetico , dc speculativo dicebamus; sed per se variat obiectum,atque adeo specincum disi crimen inducit. Ad tertium respondendum est,appetitum inferiorem, cum iit po- ημ' tetia materialis,necessario differre specie , superiori, id est, a voluntate, quae est immaterialis facultas; , t suo loco fuit a nobis planius 'declaratum at ratione superiorem, & inferiore eandem intelligendi
vim esse,utpote quae circa idem intellectus obiectu, SI eandem eius mine distin formalem rationem, te qua paulo ante diximus, versetur; licet prout γηος ratio,& alio modo consideratur, liuersa nomina obtineat. Vocatur cnim ratio superior, luatenus diuinam, & incommutabilem veritatem conlepiatur; inferior,prout inferiora considerat. Vnde quia in- Viae commutabilis veritas sortior est,ac purior, tu m creata,& per illam ad hanc percipienda illuminamur,atque erudimur; coparat D. Aug. rationem superiorem viro, qui mulierem gubernat,ac docet inferiorem autem mulieri, quar a viro instituitur, & regitur. Loge D.Tho-inam I .part.q.79.a .9 & in a.dist.2 .q.: .art. I. Richardum ibidem
qii est. . circa secundum principale. Ad id vero,quod in eodem a sumento de synderes obiiciebatur, reiecta eorum sententia, qui putarunt synderesim potentiam quandam esse ratione a uota:rcspondendum est cum D.Thomaart. 3 quaestionis proxime citatae,synd resim re vera esle litabitum quendam, ut diximus, is tellectricis sa- cultatis; sicut enim ratio in iis, quae ad speculationem pertinent,
deducitur a principiis quibusdam per se notis, quorum habitus intellectus vocatur,ita oportet rationem practicam ab aliquibus principiis per se notis proscisci, cuiusmodi est illud, Malum non est sociendum ; & horum quidam habitus synd resis dicitur. Porro autem ut habitas principiorum speculabilium non requirit in homine potentiam diuersam ab intelle is, ita neque habitus principiorum ad praxim dirigentium , qui est syndere sis. Diuidit autem si
hanc Diuus Hieronymus contra partem rationalem, non quod
eam ab intellectu seiungat, sed quia appellat intcllectum partem ι Erationalem , ut ad alia minora at nait; synderesim vero ut ad maiora. Vnde ait hanc in arce animi residentem praui , & recti iudicium exercere. Neque obstat quod Aristoteles libro sexto Ethicor. capit. tertio non fecerit expresiam mentionem synderesis
439쪽
18 IN III. LIB. ARI ST. DE ANIMA.
inter alios habitus intellectuales. Non enim ibi omnes nominatim recensuit:cum nullius omnino habitus practici, qui circa principia versetur, meimnerit, etsi cunctos sub nomine habitus complexus
suerit. Caeterum D Bonaventura in a.diit. 3'. m. i. quaest. r. & Alensis 3. pari. tu. 27. membro 2.art. 3. arbitrantur synderessen non intelle-
aeuictui ineste, sed voluntati. Quo etiam inclinat Henricus quodlibetota, . . ,. y y PQ cstque id ex eo probari , quia proprium munus sin- hi iis . deresis est ad bonum instigare; constat autem bonum,qua tale, non Potio sini; - ad intellectum, sed ad voluntatem pertinere. Amplectenda tamentia ea in in- cst contraria sententia, quam probat D. Tholmae ratio superius ad- ' ducta; sicquiturque idem Saninis Doctor non solum i .part. loc. cita sed etiam in prima secundae quaest. .arcii. & saepe alibi. M. Albertus in suinina de homine trach. le synderes qu. i.& 3.aliique tam ex
antiquis,quam recentioribus non pauci.Idem etiam sentit D. Hieribati. Fiu ronymus loco citato,& ad caput primum Ezechielis , ubi syndete itiei si natu sim vocat superiorem scintillam rationis; & eande comparat aquirale p tr ' lae, quae caeteris auibus acutius videt, atque altius volat. Eande quo- que D.Basilius homil. i. in prouerbia,&D.Augustinus libr. r. delibero .arbitrio c. 2o. vocant naturale iudicium,quo discernimus bona
a malis:constat autem iudicium ad intellectrice vim spectare. R iu ue idem D. Augustinus lib. i a. de Trinit. cap. 2. ait videri synderesim, & rationem idem esse. Adverte tamen ab his patribus non fuisse acceptam syndere sim pro habitu intellectias sed, ut interdum solet,pro ipsa intelligendi facultate, seu naturali lumine, quatenus: ἡ: ἡ ι, Ostvndit bonum eise amplectendum,malum verbdeclinandum.Ad his is si sisi x duonum pro contraria opinione existimantium synderesim perti- rationa veri nere ad Voluntatem,respondendum est synderesim non tendere ad practici. bonum sub ratione boni,sed sub ratione veri praetici,quod sub ol Cur Ut g lecti, intellestiis continetur.Dicitur autem instigare ad bonum, & . b. . '' ' cla malo conqueri, ac submurmurare, propter verissimas , & incommutabiles regulas quas proponit voluntati, & ne eas violet pereetuo admonet, coarguitque violatores,quantumlibet profligatae luit
AE S T I O II I. Vtrum ne per intellectionem verbum
ARTICVLVS I. uibus argumentis offendi videatur non produci. NEGA
440쪽
EGATIVA M controuersiae partem conabitur aliquis hisce argumentis suadere. Primi Si per intelle- i. Ar n. ctionem produceretur verbum, intellectio esset vera actio:sed non est, quia omnis vera actio cit coniuncta cum motu, ut constat ex s. plos. Igatur per intellectionem no producitur verbum. Secundo; Per actiones immanen- g
tes nihil eisicitur; sed intellectio est actio immanens; non igitur per
eam verbum gignitur. Maior probatur ςx Aristotcle libro 6. Ecluc. - cap. & s.&libro I .Magnorum Mors.c. 33. & libr. 9. Metaph.c.'. textu 16 ad discriminis constituente inter immanentes, transeuntes actiones, qudd per transeuntes aliquid ericiatur, ut per cales chionem calor; per aedificationem doinus per immanentes vero m-sul: ubi etiam addit immanentem actionem cile extremum iptius operationis,transeuntem vero minime, siquidem domus postenotest aedificatione;at s per intellectionem gignactur Verbum. certe id necellario estet intellectione posterius, cum generatio sit quasi via ad id,quod gignitur.Conficiaraturque rurnam huiusce argumenti vis,quia teste Aristotele a .Ethicorum c. i. cum per operationem
aliquid fit,opus ipsum operatione nobilius est. Quare si per intellectionem verbum producitur,utique id intellectione praestatius erit, quod tamen i vcritate abesse inde probatur, quia felicitas ut idem I C. Ethicorum cap.7. &8.est, sita est in immaterialium substantia-rtun contemplatione; in qua tamen consisteremon pollet, si quis actus ea nobilior ab intellectiles vi ederetur. Tertid si intellectio ex sua natura, γti quidam volunt,productio 3.Argum. verbi ellet;nulla pollet intellectio constare, per quam Verbum non gigneretur, sicut quia omnis calefactio productio est caloris, fieri nequit,ut ulla calefactio detur per quam non essiciatur calor; atqui multae simi ii uellectiones, per quas verbum non gignitur; ito ergo intellectio ex se productio verbi est; probatur assumptio, Primum, quia Filius,& Spiritus Sanctus per suam intellectione non gignunt Verbum,uti fides docet. Deinde,quia neque verbum producut substantiae separatae, dum se ipsas intelligunt; id enim superuacaneum omnino foret; siquidem verbum effingitur ad exhibendam intellectili praesentiam rei cognitor iusnodi verb subitantiae se ipsas proprio intellcctui intime praesentes habent. Praetere , quia multo mi- nus id videntur producere beati per intuitium diuinae citcntiae cognitionein.Nam si in eis non datur species impressia,per qua Deum videant,quia nulla potest dari imago, quae ad diuinitatem clare repraesentanda idonea st; pari ratione neque imago expressa danda erit; praesertim clim haec distinctilis, & clarius, quam illa rem exprimat. Adde quod cum intellectio primo icrminetur ad verbum, deinde ad obiectum,sequeretur visionem beatam non serri primo
ilia Deum quod admittendum non est,iam enim inter beatos , A diuinam essentiam non ellet tanta coniunctio, quanta esse oportet in