장음표시 사용
451쪽
o IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA.
D intelligentiam propositae controuersae aduerte Juplicem cite rei singularis conceptum; alterum illi propriuiua& ad quatum,ut clim Socrates per se seorsim apprehenditur; alterum conuntinem,ut cum percipitur uniuercale,
sub quo singulare ipsum coiitinetur,ut homo,sub quo est Socrates. D, s o,io Praesens quaestio de conceptu secundum priorem sensum in relligio latur debet, nec vero de quibusvis singularibus, sed de sensibilibus tan- ttiniano K. . Nam quod singularia materiae expertia, siue intelligibis. Dii proprio conceptu a nobis percipiantur, non est ambigendit,cum
intellectus cisormet propriam notione, tam suorum, quam voluntatis actuum:alioqui nemo vitiosas, aut honestas actiones a se interius elicitas proprie, distincteve cognoscoret, quod nemo dixerit. Sunt ergo qui negativam partem quaest.defendant, quam hisce seia Non dari G- argumentis astruere nituntur. Si haberemus proprium conceptum. vim sino rerum singularium frustra poneretur intellectus agens, sed hoc re-
se si h pugnat Peripateticae doctrinae; ergo de illud. Probatur maior, quia L ided intellectus agens ponitur, ut abstrahat naturam a disserentiis indiuiduantibus;& ut res sicuti ait Commentator de ordine singularium materialium, ac sensibilium ad ordinem uniuersalium inam terialium,atque intelligibilium transferat; si aute singularia proprio conceptu a nobis intelligerentur fictilia esset eiusmodi abstractio, similiterque fictilia opera intellectus agentis,cuius pristantia,& eLficacitas ob id muneris tantopere commendatur. x. SecundO,Sensus cognoscit proprie,ac distincte sngularia:ergo si intellectus eadem percipit,duplex sequetur incommodum primum quod altera ex hisce notionibus erit ut perflua.Secunduin,quod o lecta intellectus,& sensus non erunt inter se distincta; siquidem o lectum sensus etiam sub intellectum cadet. 3. Tertio, Nulla potentia sertur nisi in cognatum, sibique propor tione respondens obiectum ; sed inter singularia in materiae tacem demersa,& inter intellectum,nulla existit cognatio, aut proportio; clim intellectus sit omnino expers materiae: Non possunt igitur singularia sensibilia ab intellectu nostro per se concipi. Auctore pro Denique quod ita senserit Aristoteles probatur, quia r. Physicon υ 'o' tiarn cap. 1.text. 9.astetit intellectum esse uniuersalium, sensum ve-rd singularium. Plura ad hanc partem stabiliendam argumenta habes apud Capreolum in issentent. dist. 3 1. quaest. 2. Conclusione . aliosque eius opinionis assertores,Equorum numero sunt Philop
nus,& Alexander hoc loc. Themistius cap. zo. Averroes Comm. 9.AEgidius quodl. r.quaest. 9. Caietanus I .p. q. 86. t. I. Mirandulanus libr. a 3. de eversione singularis certaminis a se h. .vsque ad libr.3 3- Aureolus in a.distinct. 3I.Quaest. q.art. I
452쪽
C A P. VIII. QV EsTIO V. Mi ARTICVLVS II.
A Jrmativam controuersia partem veram esse.
O N T R A R I A tainen sententia aientium singularia sensibilia proprio ac peculiari coceptu a nobis intelligi omnino vera est. Eam sequitur Scotus in A. dist. - . q. s.
Gregorius in I .dist. 3.q. I .art. I. concl. . Durandus in a. d. 3 q. 7.Richardus in a.d. 2 . q. .circa 3.principale,Burlatus i. Phy- I arom.
sicora,& alii. Coprobatur primo. Si singularia sensibilia no pollent per se,ac proprio conceptu a nobis cognosci, Vel ideo non pollent, quia singularia funi,vel quia sensibilia.Non quia singularia; alioqui nullum singulare etiam intelligibile, & immateriale caderet per se
in nostrum intellinum; o neque in Diuinum.Non quia materialia,alioqui neque naturae communes matcria praeditae per se intelligerenturi ergo dcc.Huic argumento occurrunt aduersa et partis de- Occur- η senseres, intellectionem propriam eiusmodi singularium repugnare ' nostro intellectui, non quia i insularia stant,aut quia materialia absoluto,ut probat argumentum: sed quia singularia materialia; quia Oportet rem per se cognitam ab intellcctu,abstractam esse a materia indiuidaa. H. aec tamen responsio neutiquam satisfacit, quia nullam Deducitur. idoneam affert rationem cur magis materia singularis, quam communis cognitionem intellectricem impediat. Secundo, Noster intellectus ponit discrimen,& conuenientiam 2.Azum. inter singulare,& uniuersale per proprias, Sc peculiares eoru rationes,Vt cum iudiit latius patere nominem, quana Socrat m, dc Socratem esse idem re cum liomine igitur noster intellectus utruque, S uniuersale, I singulare proprie,ac distincte percipit. Huic argu- είη δευmento obuiam eunt aduersari j aientes non opus esse,ut qui de con- 'μμ γ uenientia,vel di crimine inter duas res iudicat,eade facultate utramque dignoscat, satisque elle percipi ab eodem homine, licet duab. potentiis,idque in re proposita accidere.Nam singulare,inquiunt, per Vim cogitatricem; uniuersale per inleslectricem a nobis cognoscitur.Veram hanc res onsionem ea ratio consutat, quia cum amis il- '. te iudicandi unus , simplexque sit, necessario ad unam,eandcmque potentiam pertinebit atqui ition pertinet ad cogitatiuam, tum quia non decet facultatem inseriorem iudicare de obiecto superioris; tum quia nulla potentia organo corporeo assi xa in rem uniuersalem tendat; spectat ergo eiusmodi actus ad intelle mim. Quare ne is de re Iuseium dalibi ignota iudicet,lam uniuersale,quam singulare per se cognoscet. fCorroboraturque huiusce rationis vis auctoritate Aristotelis hoc ὸ ἡ: in libro capit. a. textu i s. & i 6. ubi ex eo probat dandam esse ia- 1 8 tarint. ἰ- cultatem unam sensitivam id est, sensum communem quae omnia rectum. externa sensibilia per s. dignoscat, quia expetimur nos discrimen ponere inter obiecta externorum sensuum; at si ad hoc iudicium, discrimenque constituendum non opus ellet res, de qui b. iudicium Con. Comm. lib.de Anima. Κ k h sectur
453쪽
ιi IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA.
sertur,in candem cadere potentiam,non rect) alteruisset Aristoteles oportere omnia externa sensibilia ab eadem illa facultate dignosci. 3. rum. Item, Intellectus ex multis propositionibus singularibus colligit uniuersalem; ergo percipit singularia, alioqui inferret conseques ex antecedente sibi ignoto; quod ridiculum est. Nec satisfaciet qui dixerit, at esse percipi ab co antecedens confuse,quia admodum confusa, ac pene caeca ellet ca ratio colligenda; cum tamen communia scientiarum principia eo pacto colligi soleant,ut 2. Posteriorum capite ultimo,& i. Metaph. p. i. Aristotcles testatur. . .s eum. Deinde, voluntas compescit actum potentiae cogitatricis , idque non nisi praeeunte cognitione intcllectus, cuius es, voluntati rem di onct in appetcndam,aut declinandam proponere; igitur intellectus cognoso 'scit - cit actum potentiae cogitatricis, qui singulare quoddam cst in mate- - ria insidens; corroboraturque argumentum ex eo, quia reflexio illa,
questi in noli, is circa huiulcemodi internorum sensuum functiones experimur, non potest sensibus ipsis attribui,sed alicui nobiliori potentiae,id est,intellectui, ut docuit Aristoteles i. huius operis cap. 3. text. 6.Item, quia errores,qui in sensu,siue externo, siue interno ac-α odiit,consueuit intellectus corrigere,quod iaci faceret, nisi & ipsam actionem sensuum,& rem singularem, circa quam ipsi hallucinantur,cognosceret.
Praeterea Quidquid potest virtus inserior, potest superior: ergo quidquid cognoscit phantasia, quae est in serior intellectu,cognoscet intellectus, sed phantasia percipit singularia per propriam notitiam; ergo & intellectus. Respondent id, quod potest vis inserior, posse
etiam superiorem,non tamen eodem modo sed nobiliori: sicque intellectum eo gnoscere singularia in communi,id est,quoad naturamo reuisunt speciei, non quoad singularitatem. Nil ut respondent; non e lim quia uersa j: cognoscit Socratem confuse, persc ctiorem habet eius notitia,quam
se si qui eum distincte cognoscit; at si intellecti is non percipit singula- ' ria, nisi quoad communem eorum naturam, seu quatenus percipitvniuersalia, sub quibus illa continentur, certe non nisi confuse, &implicite singularia intelligit. V timu Arg. Postremo idem stabilitur, quia consaltatio,& artis, prudentiaeque actiones pertinent ad intellectum , hae Verd circa singularia versantur,ut doce ristoteles 3.Ethicorum cap. 3. Nec dubium quin stequenter eiusmodi singularia c sensibilibus sint. Quare nullo pacto videtur negandum singularia sensibilia proprio , ac peculiari conceptu a nostro intellectu percipi. Vtrum vero hic conceptus sit reflexus an non ,& quo pacto aspecie intelligibili rei communis eliciatur , iam alibi in hoc libro exposuimus.
454쪽
CAP. VIII. Q V AESTIO ARTICVLVS III.
Dilutio argumentorum , qπα pro negativa parte quaelai nis adductasere.
D primum igitur argumentum eorum, quae pro altera Ad L quaest.parte art. i. adducta sunt,neganda est maior propositio; & ad eius probationem dicendum, intellectum agentem non ideo poni, ut abstrahat natura a disserentiis indiuiduis,hoc est,eam ponat in statu,in quo non nisi absque iis differentiis intelligi possit,quicquid Auerroes,aliique nonnulli senserint; sed ut a singularium rerum phantasmatibus eliciat species intelligibiles,sine quibus res percipi ab intellectu non possunt. Ad seeundu,etsi intellectus singularia percipiat,non poeinde eam Ad α. notitia fore superflua; quemadmodum neque superuacanea est cognitio, qua sensus communis omnia externorum sensuum obiecta cognoscit, ac diiudicat. Quin verb imperfecta es let intelligendi vis, Imp. s. nisi in eam talis notitia caderet,quia persectio,ordoque naturae exi--τ- -- sit,ut in poteriis subordinatis,quidquid inferior potest, possit quo--βque superior.Neque hinc sequitur intellectus,& sensus obiecta confundi. Primit, quia intellectus tam singularia, quam uniuersalia per- pti non fον-cipit; sensus vero singularia duntaxat. Secundό,quia ipsi etiam sin- MAEr r. gularia, aliam formalem rationem sertiuntur dum in intellectum; aliam dum in sensum recidunt; ad illum enim sub ratione intelligibilitatis,ad hunc sub ratione sensibilitatis pertinent. Ad tertium,cognitione, quς in obiecto requiritii Acomparatione Mnpotentiae,non cile naturae similitudinem:alioqui nullum sensibile a I co,vel ab Angelo perciperetur,sed esse couenientiam sue aptitu- Lua similitudinem,ut in potetiam cadat,& commensulatione. secundum quam is VI t -- cius vim non excedit. Ad locum Aristotelis ex i .Phy sicorum dicendum,mentem Philosophi esse intellectum eo differre a sensia, quod μγε mhic sola singularia,ille etiam uniuersalia dignoscat. cognitam.
AE S T I O VI. Possitne intellectus noster plura simul
ARTICVLVS I. ui negativam partem secutisint,cir quibus eam
argumentu probarint. I v v s Thomas tum alibi, tum prima parae qui est. Ss. articul. quarto & Caietanus ibidem. Fcretariensis hoc in libro quotmon. decima quarta, & libro primo contra gentiles, capite 1 3 .Capreolus in secundo distinct. tertia
455쪽
quaest.2.Hervaeus quodlibet. .qu. I 6. Sylvester in conflato primae
iuun. 2 .ad negativam propositae quaestionis partem deflexerc; prae- .FQ sit. mittunt vero ad illius explicationem aliquot hypothesis.Prima est, Forinas tripliciter ad subiectum comparari, uno modo potestate tantum, quo pacto non repugnat eas simul ei se, quia potentia est contrariorum.Secundδ,quoad actum imperfectum, sicque reperiti etiam sinul possunt. Nam,exempli gratia, interim dum subiectum albescit,inest ei tum candor, tum aliquid de contrario colore. Ter- tib, secundum actum persectum, ut cum candor totalia iam sitam obtinuit persectionem; quo modo duae formae unius generis simul cohaerere neutiquam polliunt; alioqui opporteret eandem potentiam ad diuersos actus absolute persectos simul terminari, quod tam est impossibile,quam unam lineam diuersis punctis versus eandem partem definiri. a.Sμπ sit. Secunda hypothesis est,omnes formas intelligibiles uno genere contineri,quia quantumlibet res in quas feruntur,in se diuersorum generum cssc queant,eandem tamen potetiam intellectricem respiciunt. Quo fit ut omnes tam potestate, quam secundum assim imperfectum,qui medius est inter potentiam, & persectum actum, simul reperiri possint;& hoc qui/em modo se habent species intelligibiles, dum iis non utimur, uti tamen possumus : sunt enim tunc quasi sopitae;at cum iam per eas actu intelligimus, exactam, persectumque naturae suae modum obtinent.
3 Τμπ Tertia est,Ea,quae plura sunt,bifariam spectata; vel ut plura,vel Vt subeunt rationem unius; verbi causa, partes continui, si unaquaeque lier se sumatur, plura sunt,at,ut insunt in continuo,quod ex iis co escit, quasi virum quid habentur. - μπ sit, Quarta est, Cum vnumquodque sit a nobis actu intelligibile, dum similitudinἴ suam in mente habet, quaecunque per unam speciem intelligi possunt, sumi vi unum intelligibile; quae per multas, ut plura. Nam cum quaelibet species unam aliquam naturam prinibexprimat, quaecunque per Unam speciein cognoscuntur,spectantur, ut in illa natura per speciem repraesentata conueniunt; proindeque in una ratione intelligibilis consentiunt. auq vero pluribus cognoscuntur speciebus, quia eiusmodi species, non carcpraesciatant ut communem aliquam rationem habentia; non 'tunum quoddam
intelligibile,sed ut multa percipiuntur. Prur , Ut His ita constitutis, propostae quaestioni hunc in modum respondent, Plura, ut plura, non possunt a nobis intelligi, ut vero unum sed ii - , quidpiam sunt,possimi. Quod ita suadent. Plura, ut plura,non nisi qui pio ut per inestas species repraesentantur,sed quae ita se habent, non pos- sunt i nostro intellectit simul cocipi,ergo plura, ut plura,nequeunt fili ut a nobis intelligi. Maior constat ex quarta hypothesi , minor probatur ex prima, de secunda, quia maeue formae ciusdem generis nequeunt
456쪽
nequeunt secundum actum absolutum, ac perse etiam simul esse; at plures species intelligibiles cognitionem elici utes, sunt in actu perfecto,& completo; non igitur simul dari queunt, atque ita impossibile est plura,vt plura,a nobis cognosci.Stabitaturque argumentum exeo,quia ut corpus figuris delineatur,& describitur,sic intellectus speciebus actum persectum habentibus, ut Algaetellus recte dixit. Quare sicut idem corpus diuersis figuris simul consignari non potest, ita nec intellectus multis speciebus ad notitiam actu concurrentibus. Rursus probatur eadem assertio, quia ad intellectionem requiritur mentis Intentio tD. Augustinus est,intentio vero cum sit motus quidam,vel quasi motus, in plures terminos simul tendere nequit,tenderet autem si mens multa,ut multa, simul intelligeret.Dc- a Araria. nique huic sententiae adstipulantur verba illa Philosophi lib. 2. Topic.c. . Contingit unum intelligere,scire vero plura. Qudd verb multa, non ut multa sunt, sed ut unam subeunt ra- . Raris. tionem,sicuti in secunda hypothesi explicatum est,simul concipere valeamus, quae erat altera assertionis pars in suadent ex eo , quia per unam speciem repraesentari possent multa,ut virum; quae autem per unam speciem repraesentantur,nihil obstat quominus in huinanam cognitionem pariter veniant.
Os TR A tamen assertio est, humanum intellectit in pol se plura simul ut plura sunt,intelligere.Hanc tuetur Scotus in I .dist. 3 .q. 6. Gregorius in I .dist. I .qu. I. art. 3. Lichctus dist. 3.quaest. I .Marsilius dist. 3. qu. tr. Gabriel dist. i. quaest. I. conclusione 6. Octramus in I. Argum.
a. dist. D.& alij.Probaturque id in hunc modum, Facultas cernendi Videt simul plura,vt plura, veluti cum in eadem charta intuetur ni- , 'Pisistis. grorem characterum, & candorem papyri: ergo S vis intelligendi εὐ l. 13. Cum multo ut persectior,poterit multa,ut multa, simul intelligere. Respondet Ferrariensis oculum no videre nigrorem, & candorem, FerVt plura,sed ut unum,quia utrumque cernit per unam speciem, cu ' rς-c ius altera pars niξrorem reseret; altera candorem. At non reces philosophatur; primum,quia res specic differentes non eandem, sed diuersam specie imaginem in sensus imprimunt. Deinde,quia ut in k-cundo libro huius operis c. 6.q.2.art. 2.& c.7. q. J.art. 2.Ostendimus,
imagines visuales,etsi mittantur a diuersis obitatis, non occupant diuersas partes oculi, sed quaelibet in tota pupilla in sidet, alioqui cum mipilla tam exigua sit, paucis jeciebus occupata, non posset simul res tam varias,tamque diuersas obtutu coprehendere.Tertio, Iualib. quia una para imaginio non repraesentat unam partem rei visae, alia p'r
457쪽
rem tota re ρη sentat. 2. Argum. . Argum. Arrum
ις IN III. LIB. ARIST. DE ANIMA.
aliam,sed quaelibet totam rem visam, ad eum modum,quem loc. cit. cxposuimus. Item, Quoties cognoscuntur multa distincte, cognoscuntur ut plura, sed possumus simul videre distincte tres columnas ergo possumus eas ut plura cognoscere,idque tam sensu, quam intellectiticum ea, quae senilis percipit,intellectus simul intelligat. Terti b, Noster intellectus intelligit simul lapidem, & hominem tanquam plura, cum efformat hanc propositionem. Lapis non est omo; ergo,i c. Nec latissaciunt aduersarii sentcs intellectum apprehendere tunc lapidem, S hominem ut unum quidpiam. Namque ut ipsi fatentur, & tanquam opinionis filia: sundamentum ponunt,quaecumque multis speciebus repraesentantur, non se habent ad intellectum,ut unum,sed ut plura; at homo,& lapis per duplicem speciem in nostro intellectu repraesentantur. Quarib,Intellectus eodem initanti assentitur minori,& conclusioni ut ex Aristotele in Irimo posterioris Analyticae capite primo, ostendimus: sed hi assensus cadunt in durersas munitationes, prout diuerse, ac plures sunt; ergo iudiciu intellectus fertur simul in plura,quatenus plura; atqui eadem ratio, demque dissicultas, quod ad rem praesentem attinet,occurrit in iudicio,& in apprehensione; igitur noster intellectus apprehendit simul plura,vt plura sinit. Postremo,Non minus repugnat voluntatem ferri simul in plura, ut plura, quam intellectum: sed voluntas sertur eo pacto , ut cum eodem momento rem Unam odit, ex alia Voluntatem percipiat:
Poreb,id quod de humano intellectu diximus,asserendum qu
que erit, ac multo maiori iure de Angelico , cum mens substanti rum separatarum multo p rspicacior sit,ac multo plura simul comprehendat.Quanquam aduersis partis defenseres suam etiam ad intellectum Angelicum extendunt assertionem,quos priuatim quoad hanc partem ea ratio confutat quod Angeli,ut talentur,a sui cognitione nunquam cessant, & tamen interim res alias percipiunt, in quae obiecta non nisi ut plura serunturii cum eiusmodi cognitionem non ex eadem specie eliciant, sud per suam substantiam, caetera per proprias eorum imagines intelligant.
ARTICVLVS III. Dilutio argumentorum primi articuli.
D VERs ARIORVM verbargumenta sic explicantur. Ad primum concessa maiori,negatur minori, & ad eius probationem dicendum erit, formas eiusdem generis siue perfectae,siue imperfectae sint,non se mutuo excludere , subiecto nis repugnantiam habeant; hanc vero non habere species in intelligendi actum prodeuntes. Ad ciuiadem quoque argumenti confirnutionem respondemus, cis species
458쪽
C A P. VIII. Q V aE s T I O VII.
intelligibiles aliquam analogiam, ac smilitudinem cum s uris seruent,quatenus,ut haec,corpus cssigiant;ita illae mentem intelligibiliter formam, no tamen eodem modo sese habere quoad repugnantiam; lineis e namque figurae ii in eodem essent corpore traherent ptare candem partem ad diuersos situs , quod fieri nequit; at species in μr H intelligibiles non ita affectae sunt,ut liquido conliat quo fit ut duae s-gurae mutuo sese in eodem corpore impediant; non ita vero duae, sint tarae
pluresve species intelligibiles, quantumlibet persectae, & absolu- sese iri.
tae sint. . Ad a.dicito,intentionem mentis in rem cognitam no esse alium Adioris. actum a cognitione distinctum. Quare ut intellectu multae intellectiones dari queunt,ita posse,& intentiones multas. Locus autem Aristotelis 2. Topicorum fgnificat nos interdum i ii, multa seue secundum habitum, quae tamen secundum actam non simul intelligi mos , id vero nostrae sententiae nihil aduersatur. Ad quartum,nihil attinet respondere,cum va pars,quae probatur,nostr conclusioni minime aduersetur.
V AE S T I O VII. Vtrum anima humana se per suam essentiam intelligat,
similiterque intelligendi vis & se, & proprias
lanctiones, atque habitus sibi inhaerentes dignoscat. ARTICVLVS I. uritiose in diuerso partes agitatio.
N primis quod anima intellectilia nullo pacto se l. Ium. ipsam intelligat, videtur ex eo probari, quia omnis Pro ρ Ne --
1iostra cognitio a sensibus ortu habet, quo fit,ut cata Si tum,qua: sub sensus cadunt,percipere valeamus; an D U ma vero intellectiva cum materiae expers sit, sensuum notionem effugit. Quo spectat illud Philonis Iudaei lib. i. allegoriarum , Quaerendum cur qui reliquis omnibus nomina imposuit, id est, Ad unus, sibi nullii imposuitὶ videlicet mens, quae inest nostrum unicuique,caetera potest comprehendere, se ipsam nosse no potcst. Quemadmodum enim oculus alia videt, se ipse non videns; sc&mens intelligit alia, se ipsam non comprehendens.E contrario tame Contra jpe-que,d non modo se cognostat immediate, ac per suam se intelligat η tu Ire larcssentiam, ea ratio ostendit, quia substantiae separatae, & humanae V με animae conueniunt in genere intellectualis substantiae, proindeque ut Angeli se per suam essentiam norunt, ita Sc animae intellectius.
Confirmatque id testimonium Diui Augustini p. de Trinitate
459쪽
ή 8 IN III. LIB. ARIST DE ANIMA.
cap. 3 .asIerentis mentem se per se ipsun noste,quia incorporea est. a. Arg. pro Secundo,qudd intellectus se ipsum minime intelligat, probatur, t ς 'et'' quia cum perpetuo sibi praesens sit, ubi sui cognitionem semel iniis.
Gis, , .R, lat,muriluam ab ea cellaret, quod in se tamen nemo experitur. Inci r pro as contrariam Vcrd partem , quod non modo se norit, scd se per sitam firmant . essentiam intelligat,est illud,quod Aristot.hoc in lib.cap. . text. a I. cdocet, nempe,in iis, quae materia caret,idem esse,& intellectum, &quod intelligitur. 'impis Tertio,probabit quis intellectum non cognoscere propriam sun- parte meg π- ctionem.Nam quicquid copia oscitur,aliquo actu cognoscitur; si cr- go intellectus functionem suam cognoscit, aliquo actu eam percipiet, rursiisque illum alio; atque ita dabitur infinita progressio in intellectionibus,quae nequaquam videtur danda. Item, quia si intellectus cognoscit suos actas, cognoscet actus fidei supernaturales: parique modo percipiet actus voluntatis , & intcr eos.actum Spei, &Charitatis infuse,proindi que sciet quiuis se elle in gratia, an in ea suerit. Quod negat sacri; paginet auctoritas illis verbis Ecclesiastet. V.
Et tamen ne is it homo virum amore an odio dignus sit: sed omina CDra avui in futurum seruantur incerta. In oppositum vero quod negari non φη ρ ρ of -- debeat intellectum cognoscere suos actus, docet D. August. libr. de Trinit.cap. io.& ii . Ite,quia nisi intellectus tam suos,quam voluntatis actus perciperet, nemo an aliquid ipso intelligeret, an vellet,
scire posset,quo nihil absurdius.
. κυφνο Quartdmon cognosci ab intellectu habitus ipsi inhaerentes sua- parte nV-- detur ex eo, quia asioqui cognoscera quivis an haberet Spiritus p sancti dona,atque adeo gratiam, quod proxime refutauimus. E conritis ν , trario autem quod intelligenda vis suos habitus plane cognoscat, eastemante. ratio ostendit, quia, propter quod unumquodque tale, & id magistrale est; quare cum res caetere ab intellectu per habituς,& species intelligibiles cognoscantur; consequens est,ut ipsi habitus in eius cognitionem c scientiam primo cadant.
ARTICVLVS II. Controuersiae dis statio.
D propositae difficultatis intelligentiam aduertendum erit dupliciten, quod ad presens institutum iacit,posse dici cognosci rem per cilentiam. Primo modo, reserendo id ad rem cognitam, ita ut ea per suam essentia cognos Depo eristri catur,cuius natura, S quidditas on aute sola accidentia,percipiun-- ρ im tur: alio modo respiciendo ad medium, quo cognoscitur, sicque in- i' telligitur res per essentiam,cum essentia est id, tuo cognoscitur, nec interii enit aliqua imago et ipsi propria,vel alterius rei, i qua intellectus paulatim deducatur, arguendoque ad cisentiam perueniat. Nostra disceptatio hoc in loco non est de cognitione rei per talen
460쪽
tiam secundum priorem, sed secundum posteriorem sensum dun
Igitur omissa opinione quorundam veterum philosophoria alen- Iurat rium animam nostram cognoscere se directo , & immediate pcr se quρ'
ipsam absque ulla specie, atque adeo per se secundo modo, quos se-
cuius fuit Gregorius Ariminentis in i .dist. 3. quaest.2.art. i.& 2.Re- iecta item sententia aliorum existimantium animam ex speciebus rerum materialium elicere specie quadam immaterialem mi ipsius,tis. IF id. qua se intelligat; Respondemus cum D.TI m. I .p.q. 87.tribus prio- Animadumque v. . I ii. cibus articulis,& in quaestionibus de veritate quaest. o.artic. 8.& 9. D. IN δ, cot, nostram non cognoscere se in hoc vitae statu per suam es
sentiam , sed interuentu specierum intelligibilium, quas abstrahit a I ri, a ,his, sensibus .Quod ita patet, Quemadmodum, ut Auznoes annotauir, immediate
materia prima in genere sensibilium,ita mes humana inter substan- ρ rsu'm estias intellectitates postremii locum sortita est, ut enim materia prima est in potetia ad sormas sensibiles, sic anima ad intelligibiles for- f. i. ρ imanias; de vi illa in ordine sensibilium , ita haec in intelligibilium serie,. censem riest pura potentia; unde sicuti materia non nisi aduenientis forma: tu, d. beneficio sub sensum cadat, ita anima non redditur actu intelligibi- hae s. adtri Iis, hoc est,apta ut a se ipsa intelligatur dum in altu statu non tran-m Ahuim co si nisi accellii specierum.Vnde Aristoteles hoc in lib. . . text. i I. docuit animam nostram intellisere se ipsam, sicuti &alia intelligit, id est, per species; & text. 8. asseruit animam nihil absolute operari secundum intellectum , nisi cum iam est in actu primo per species. Quo fit ut se ipsam concipere primo,atque immediate nequeat, sed via' ad sui notitiam ex aliarum rerum perceptione deducatur,quia videlicet primδ concipit id,cuius speciem a sensibus hausit,verbi gratia, naturam hominis, tunc reflectitur supra suum actum, cumque percipit,& ex eo cognoscit tum imaginem , tum potetiam a qua actum elicuit; deinde,quia compertum nabet imaginem rei comunis, co poreum,aut materiale quid esse non polle, sed materiae omnino e pers,atque adeo nonnisi in potentia spiritali, & in substantia inco porea,vt in subiecto, consistere: percipit tandem se ut substantiam quandam immaterialem intelligentiae,& rationis participem. Quod autem anima non intelligat se per speciem ipsi propriam; pr. eterquam quod ostenditur iis rationibus, quae probant bon dari species rerum singularium,quas supra attulimus, iis etia,quae suadent non dari in nostro intellectit, hoc vitae statu, species rerum im- materialium : confirmari id ex eo potest, quia, quod intelligitur per speciem propriam, intelligitur actu directo: at experientia testaturnos non nisi actu reflexo, & unum ex alio arguendo in nostrae animae notitia deuenire.Consule D. Thom. q. f o. verit.art. 8.& Fcrr. lib. 3.cont.gent.cap. 6. Diximus anima dum est in corpore non cognoscere se immediare,quia extra corpus, zrr tras et quodammodo in statum substantiarum separatarum , haberetqtie libcriorem intestigendi modum , nec iam intclligat per refcχsth: em ad phan as Con.Comm. lib. te Anima. I mata.