장음표시 사용
121쪽
dum Mosis ductu, iterum iter versus Canaan flectere ausi,ad illum locum recta tendere inciperent, quem in votis habebant. Qua divinae benignitatis luce,exorientis solis coruscatio potior non est. Porro licet a Iudaeorum sententia discedere non liberet, potius Abrahami Perilsolidae sententia ab ipsis jam tum cxcogitanda misset. Is in Vicho uali Hadath quem librum contra Christianos conscriptum & nulli pene Christiano visum, cx Ebraeo Iam transtuli, & in lucem edere paro: accepto manuscripto exemplari ab eximio & N.viro D. D de Willem cognato meo,qui Illustrissimo Principi Αuraico a consiliis ista studia tractare tamen non desinit. Ille
Cum ita loquitur Deut.33. 2. Dixit ergo, Iova o Sinai prodiit, hocsbi vult, Primo prodiit lex vera fraesitis e Sinai; qua lege
ortus es ipse Seiri, qui ct Edom, quia illa horum oculi aperti sunt,
qui pro sua mente lucem in ilia constexerunt. Postea coelesis imfluentia etiam ex ista lyuxit monti Parani qui es locus ubi Isma litae habitant, uti dictam est. Idcirca ibidem dicit, A dextera ejus ignis legis ipsis,numpl.Hoc vult,a dextera i tu Laudandi
fuisse ignem edicialem; qui omnibus istis illucesceret. Hinc jam liquet ex illis locis istum Iudaeorum errorem non stabiliri:
cum omnino secus exponendiot: itaque ad eorum cxplicationes, Cusmodi nugas excogitare necesse non est. Caetcrum quo illam Iudaeorum de damnis gentili illatis sententaliam scinus occasone huc delapsi sumus) plenius percipi
mus, Maimonidae verba in hanc Misnam aseribere non pigebit: quibus Iudaeorum animum non tantum in Gentilium etiam Christianorum bona; sed corpora quoque cXprimit.
122쪽
is eris: Sima Dis sum is prino siniti; ia pso )m QS ison filio )n lix eis, fio via, in v pilasD6rnis, suum Israelitae controversia est cum Gentili,conditio litis inter ipsos talis est nobis est in illarum juribus commodum aliquorii ossecundum uras a iudicabimus, ii que dicemus, sic postulare ipseorum jura quods nobis in ureno- pro appareat utilitas , judicabimus ipsos secundum )us nostrum, irique dicemus cpostulare μου nostrum. Neque mireris hac de re,
nec durum videatur in oculis tuis; sicuti dura sie erudelis tibι non videtur mactatio bellarum, quamvis non peccaverint: quia cui non inspersectio virtutum humanarum, inter homines non
comprehenditur revera; hiasinis essentiae V sese ut hominis neresstati inseremiat. Hinc jam facile judicium, quo loco nos habeant Iudaei, nimirum bestiarum numero: adeo ut ipsis inservire & ipsorum commodo vivere vel mori debeamus, quod careamus virtutibus humanis. Et si corpora nostra ita ipsis addicta: quid de facultatibus dicendumZAtqui peregrinum amare jubentur, Lov. I9.34. Diliges eu cui te. & ab eo
opprimendo vel laedcndo abstinere.imo quod causae nostrae magis directe inservit) Num. I F. I s. postquam peregrinum indigenae in sacrificiis aequasset,in genere istam aequalitatem repetit 's. I 6. Lex eadem es ratio eadem esto vobis peregrino qui peregrinatur apud vos. Sed respondent ca de proselyto intelligenda: ita author libri Hinnouch, ubi dejudic. 1amm
dictum est nobis aegre facere peregrino, etiam solis verbis. is autem est unus ex gentibus qui proselytu actus accessit ad leges nostras. Hinc Maimonides codice de venditione C. Iq. f I F. & 16. Op-l rimere peregrinum,peccatum esse dicit contra cam etiam egem qua proximum Hebraeum quis opprimere prohibetur: nam cum peregrinum designari censet qui ad Iudae rum castra concessit. Haec restrictio levi fundamento nititur: Rabbini a a, peregrinus, faciunt verbum in Hithpael
123쪽
71 CODICIS PRIMI maro,proselytusfactus est: ac si vero, quia muro ipsis est pros i iam fieri, hinc sequeretur a esse proselytum; loca illa Scri . pturae ad hunc proselytum restringunt. Licet alias nomen D latius accipiant, ctiam cum aliquatenus restringunt. ut quum non tantum agnoscunt pυ D, peregrinum iustitiae sive ustum,qui religione Iudaeus est; sed etiam ad y aleregrinum inquilinum, de quo Maimonides Cod. de Idololatria c. io. secl. 6. Mis D dr Uo na Ua Dono r)σν 1 lip of ,s speregrinus 3 in se recepit septempraecepta filiis Noae injuncti, ecce hic dicitur peregrinus inquilinus. Sed quorsum pluribus istum Iudaeorum in dato gentilibus damno errorem impugnare Z ipsi in Ge mara solide sibi objiciunt ad cod. BAaΚama f38. p. I. circa
Gus,praecise accipiatur, bos peregrini quum cornu feris bovem Israelis, absolvendus es; sin vero, PrOXimus ejus,non praecise a ripias, etiamsi bos Israelitae feriat bovem peregrini , tenebitur. Quas dicatur, Lex illa Exod. 21.3J. Si ferierit bos viri bovem proximi e us ita ut moriatur &c. quum praecise accipitur de proximo ejus qui laedentis bovis dominus est, non interdicit quo minus bos peregrini interficiat bovcm Israelitae: quan doquidem Istaclita non est proXimus peregrini, Cum perea' grinus non sit proximus Israelitae; &propterea peregrinus lege illa ad restitutionem cogi non poterit. quod si latius ac cipias proximi Vocem, ut etiam ad peregrinum extendatur,
qui bove suo damnum bovi Israelitae infert; hic Israelita proximus peregrini sit oportet, ideoque & hic illius proxi mus: & capropter si ab Israelita laedatur,ex illa lege in ipsiim actionem habebit. Quae sine o ectio Talmudica hujusno
di est, ut eam dissolvere nequeant. Sane nisi x , ο ψηAον, proximus, in dicta lege aliisque, ubi alter alteri injuriam facicere prohibetur, latius accipiatur, quam pro Israelita respe ctu alterius Maelitae; non vetatur injuria quam Gentilis
124쪽
Israelitae infert. Vt si in Decalogo,Ne conculisitio uxorem proximi tui, proximus Israelitae intelligatur solummodo: Gentili licebit concupiscere uxorem Israelitat: quia hic illi proximus non censebitur. Sin autem quum proximum laedere prohibentur homines, Is aulita ab injuria defenditur: Israclita est proximus Gentilis alicujus.Ergo vice versa Gentilis est proximus Israelitae: non enim possum tibi proximus censeri, nisi & tu vicissim mihi censearis talis. Vnde jam liquet in istiusnodi legibus proximum sive ara poni pro alteriquasi
dicas,exempli gratia,M bos unius,mra alterim bovem Ddat &c. Quidni etiam ita acciperetur, cum passim hic sit usus illius vocis in istiusmodi phrasibus: ut Gen. II.3. dicebat vir proxiamoso , id est, alter alteri: nam Israelitae nondum erant; lao minum sese invicem promiscue alloquentium sermo enarratur. similiter Deut. 22. 26. Cum vim fecerit quis puellae in agro, haec absolvitur: nam quemadmodum insurgens quis in proximum suum occidit eum. ita se habet haec res. An non hoc exemplum indefinitum est de quovis qui alterum e medio tollit 3 num soli Iudaei Iudaeis vitam eripiunt i Et quid mani-nifestius commate secundo cap. II. Exodi Z Loquere nunc audiente hoc populo; ut petant qui que a proximo suo, Gr quaeque a proxima I ua,instrumenta argentea, r instrumenta aurea. Qui cnam hic est proximus Δί quaenam proxima, profecto Genti-Ies Is actitarum inimici AEgyptius & AEgyptia: uti exprimitur sequenti versu,& C. 3. ys. 22. Petet unaquaeque a vicina sua cr ab hostisa domus uae ιnstrumenta argentea. . .stoliabitis utum. Adullasnaeus ctiam ille Gen. 38.1o. Iudae proximus, dicitur: cum tamen Israelita non esset; sed socius &in via comes. Et quemadmodum istis locis proxima S proximus censentur cum quibus vcrsatur quis, similiterServator noster Luc. C. Io. 33.& seq. Cum cuincit alicujus csse in mori proximum,qui alicui occurrit & cum quo est, vcrsatur, &quicum ei res est. Quippe respicit ad vocis etymologiam, qua-Κ tenus
125쪽
tonus a ei associare sese se alteri a ungere significante,deducitur : unde quoque tam late accipitur, ut ad irrationalia etiam extenda r. nam Ef. q. I . Concurrent fera animalia
cum terrifico, o hirsutum proximo suo acclamabit. Imo ad inanimata extenditur Iobi 36.33. Annuntiat eam pluviam proximus ipsius; id est, tonitru indicat simul imbrem secuturum. Sed ut Doctoris inter Iudaeos magnae autoritatis tcstimo
nium proferam, qui prae aliis multis hac in parte sapit & in
hac tota controversia ; Davidis Κimchi verba notatu sunt dignissima: quia Servatoris nostri sententiam Luc. Io. substanem de proximo, propositam omnino approbatar.
Cum ma)ori Iudicio quam alii Iudaei leges quasdam explicans, inter alia ita scribit ad Psal. I s. f. 3. iue vid fiet iampi 1 v Dan is mae Vm fpn, socius vel ut vulgo, proximusὶ ejus sepropinquus e us es cum quo intercedit illi sacceptio & datio,id est
commercium cse conversatio, aut es vicinus ipsius. Praeterea ibidem praeceptum nonum cxplicans , subdit, 'pra, proximum thum, in ista lege exprimi, mu i)pzari DyΠ1 3fzm, , quia com-
. mercium se conversatio alic in se negotia e Urim cum ipso habentur. Itaque leFem illam Levit. 19. I 8. Diliges proximum tuum sicut te; is 'ὁ c ys. 34. Servator noster Luc. C. Io. 27.& seq. deo extendit, ut quemlibet, quicum nobis res est, spectare censeatur. Concludo itaque, cum in lege de quadrupede sine fundamento vn,proximum,ad Iudaeos sive Israelitas restringant; nihil esse quo Misnae pars quam impugna mus defendi queat. ' Caetcrum lex Dei Ex. 1i. sub finem, , non distinguit inter Gentilem & Israelitam: quo ergo fundamento in bove etiam mansucto ab illo totum damnum exigit Mima Z Hoc tandem subqiciam, nostros Imperatores
longe aequiores erga Iudaeos in legibus suis fuisse, quam insuperioribus Iudaeos Christianorum respectu obscrvavimus.
Legatur titulus 9. lib. I. Codicis. ubi inter alia legitur leg. 8.. Omnes Romanis legibuι conferant o excipiant actiones.& ra. leg.
126쪽
t C Ἀ-P; I V. g. 6. Nullus tanquam Iudaeus, sid est, ut Acc. ait. Ob hoc ipsum quod est Iudaeus in cum sit innocens, obteratur. At ipsi nos bestiarum numero habent, utiJam probavi; & arctius nos legibus quam seipsos constringunt.
, , possessor teneturdis surdi vero, fulti,
Myos tesantur ' coram curatoribus.
Iri originali textu est nps: quae vox. in sacris quidem litetis de vidente tantum usurpatur; cis non dubitem quin ad auditum etiam extendi queat, quiars q2. 2 o. legitur ni aperire aures: sicut hujus synonymum Verbum n , v ruit, latius cxtenditur,ad sermonem quoque relatum; adcoqueSiriaca vox hinc deduct ad auditum & loquelam omnino res tur Marc. I. q. aperitor , quo Imandato Κ a apertae
127쪽
6 CODICIs PRIMI apertae sunt aures & vinculum linguae solutum. Sed Hebraeo rum inagistri voce npnlatissime utuntur : adeoque sic peritum denotant, sive sit pcritus loquendi 5 C. sive ratiocinan, di, sive agendi ca quae adultum decent. Vnde fit ut hic fur do, fatuo & pupillo opponatur. Hinc factum arbitror, ut in
pro utili Sc commodo ac idoneo usurpetur: siquidem significatio prior tantum extenditur,ut non solum utilitas & capacitas ad priora ista opera notetur;
sed quidquid ad negotium vel rem quampiam aptum fuerit, de eo dici queat, Gata locn Vsi commodum acidoneum sive utile fuit. Sed hoc loco strictius in Milina nostra accipitur. ' Qua vero ipsi opponuntur, stulti, surdi ocpupilli,non tenentur,si eorum bos bovem illius feriit. Eius rationcm hanc in pupillis proferunt, quod antiquo jure ex eorum bonis mobilibus restitutionem neri senatus noluerit; sed ex immobilibus suti in praecedontibus observatum fuit: atqui de bove mansucto sermo est, ex chmus corpor rependitur damnum; quemadmodum e superioribus liquet. itaque si illi pro bove mansueto sive os, innocente, uti loquuntur satisfacerent, pecunia ex ipsius: bovis pretio, id est, bo nis mobilibus promenda esset: quod Iudaeorum Constitutionibus adversatur. ' At si bos petulcus seriat, conferentes
Comm. 29. Cum 3 p. cap. 2I. EXOdi, constituunt; quandoquidem ipsi ea capacitate & tales non sunt, quibus solis denuntiari bovcm petulcum esse sussciat, ut gAκοπιις qua voce hic utuntur in praesentibus hujusmodi obtestatio peragatur. Hic enim observa, si magistrorum mentem capere velis, prius Misnae membrum & posterius eundem bovem non respicere; sed hoc de petulco tantum, illud de mansueto accipiendum : quemadmodum etiam ex antecedcnti annotatione clici potest.' Porro quae de restitutione in integrum sub-Jiciuntur, puta si tria ista hominum genera naturalem persect1O-
128쪽
C A p. IV. g. g. 77fectionem recuperent & obtineant, bovem in integrum quorundam judicio restitui; ita in glossa explicantur: on Dep
opinatur scilicet ille cujus judicium profert ur dominiam im mutare bovem convictum; id est, quum huj- dominio subduciatur se su*icitur potesati aliorum dominorum, dominium immutare μι istius obtestationi silve potius testificationis. testibus, petulcum esse, Probari & denunciari solet.) Quorum verborum hic est sensus, Quum, exempli gratia, pupilli bos
petulcus est,ideoque coram illius tutoribus hunc co vitio laiaborare probatur, tutores censeri bovis dominos, non pupillum ; itaque quum pupillus sui juris est, tum demum haberi
bovis proprietarium : quapropter bovem antea testimonio convictum, solummodo convictum judicari tutorum respectu; postquam autem veri proprietarii curae commissus est, testimonium praecedens ei non obesse, sed legibus de mansueto bove tantum seriectum, donec Coram isto proprietario convincatur. Sed alii qui D. Iosen sequuntur, secus sentiunt: utpote qui boVem irpina, in robore vel potius flatu suo esse vel mancre asserant.Quid sit typina, non adeo notum; ideoque latius explicandum venit. verbum H hil puno in sacris literis signi hcat, tenuit, prehendit, comprehendit: inde Talmudici formant ejus passivum pinio ac si diceres, comprehensus , detenim fuit. atque de eo dicitur,qui detinetur veluti
in facto quodam vel qualitate: id est, quem censent &judicant aliquid fecisse,vel aliqua dispositione, virtute,vel viri'
praeditum ; quibus obsideatur veluti & contineatur, ut in statu isto omnium judicio & sententia veluti cancellis co stringatur; quia talem eum esse vulgo ςxistimant. Ita in malam & bonam partem usurpatur: in bonam, ut quum Mai- ' monides c. 2. de Phylacteriis, sect. Io. di pinio , vir icti scilicet cujus phylacteria aliquot alter probavit ac examin
vin deprehenditur de tenetur,puta in sinceritate, id est, pra
129쪽
sumitur sincerus , de reliqua ipsius phylacteria legitima esse
censentur. Ita opin nomen inde derivatum, ex eadem significatione, robur quidem in Scr. sacris denotat; apud illos vero cst praesumtio, qua quis hoc vel illud fecisse, hac vel illa qualitate praeditus judicatur. Vt in Baba tertia C. i. sect. . lyra spina, in praesumptione quod dederit, id est, solvisse censeatur. In malam partem acopitur cod. Maccoth f. s. editionis Veia. p. 2. circa initium: Π-haec tenetur ac constringitur, scilicet Judicio, id est, praesumitur, puta at glossator inquit , 'pori S , producere testis falses. Ita ctiam nomenopi, praesumptio hac Misina quam enarramus,de bove petulco: quem D. Jose mutato etiam domino convictum habet, id est, quod etiamnunc petulcus esse praesumatur, & quidem
testium testificatione id constare, astirmat. ' Denique bovem in theatro vel stadio &c. pugnantem sista genera conjungo:.quamvis cnim theatra, stadia, circi, &C. propria sibitaque accommodata exercitia haberent; nihilominus eadem haec etiam quandoque sine discrimine peracta fuere) eum inquam vocant proris 'uo, quasi dicas , bovems adii MAM id est, loci in quo homines bestia ve Currunt ac certant.nam voces Graecas & Latinas Talniudici etiam suas faciunt, uti in Middoth observavimus & cxpostumus. Maimonides il- . tum esse dicit bovem quem assuefecerunt, ut dato vocis signo alium bovem aggrediatur,quo spectatores quas eorum Vincat contemplentur. quam descriptionem ex Mucii hau sit, qui plene morem istum delineat his verbis: cum istum bovem este dicit oratio 1μν nar, in f r nueni 'at i hris db avo
durao 3Mrd npi, m)anys nravd 1 nam orans, quem educant ut praemio de eo certent,itaque eum adferiendum cornu assuefaciunt.
ium inquit aliis bubus adductu qui cornibus κum ipso contem dant, quiscium et incit praemium de quo convenit reportat.' Vl- tima fere Misit, verba, non fit mortis reus, ita in transcuriqR. Iathan in Aruch explicat. hominem in reficiat. non fit
130쪽
C A p. IV. . g. F, mortis reus. Nam licet hic in praecedentibus de bobus inter se comparatis agatur; postremo hoc dicto ad hominem bos refertur: quandoquidem si bovem interficiat,nusquam mor tis reuς peragitur. Sed Misina tamen inprimis co collimat, ut surdis, furiosis & pupillis subveniau Quibus &consultum voluerunt leges Romanae: ex iis enim quae aliis in rebus statuerunt , analogico diversi casus decidi queunt. Ne temere quid in damnum suum agerent furiosi &c. ita GMus Digest . 44.ti. 7. leg. I. g. I 2. M seq. Furiosum, estpuleturotaepromittat, nihil agere, natura manifestum est. Huic proximus eis, qui ejus aetatis es, ut nondum intelligat quid agatur. sed quod ad hunc, benignius acceptum est. Nam qui loqui potest, creditur se stipulari or promittere recte posse. Mutum nihil pertinere ad obligationem verborum, manifesum est. Sed is desurdo idem di
, nem ita ut moriatur, si quidem con-
. . ille morte tenentur. Pariter in filiornu n es res ad ma ma I . . ct filia se res habet.Si servum aus
iani Ia I S,s tantum denarium aureum valeat. ANNOTATIONES.' Bovem utrumque, puta nondum convictum,sed etiamnum ad illud factum usque omnium judicio innocentem;&istius pravitatis antea convictum, morte afficiendum ac lapidandum esse, lege docetur Exod. aa. ρί. 28. 20. quinetiam ejus