장음표시 사용
131쪽
8o COD ICI s PRIMI ejus dominum, si convictum non servaverit, quominus caedem committeret, mortis reum ; saltem pretium redemti
nis vitae solvendum, ff. 29. dcso. Verum ad bovem lapidandum & hoc modo morte afficiendum quod attinet, non temere hic aliquid observat Maam. cod. NiZke Mammon, C. II. I. Io. PH luem quella ib)2β d pH M a P 'nfit 1 ra 'nudsero D, H, Ii absoluto judicis bos postea aliis immisceatur, etiam milli ; omnes lapidantur'sepeliuntur, indeque lucrum percipere vetitum. alia spectemus.Praeterea' C C. EI.Ex. constat, perinde esse sive puer,sive adultus a bove interficia tur. Maimonides quoque recte legem ad alia pecora, feras que etiam extendit, quin & ad aves asccndit. eadem enim omnium hac in parte est ratio. Sed licet haec omnia ex lege Mosis satis plana videantur, merito ramen hic quaestionein
' mors Sed quandoquidem omne pecus fera se aviae;ubi hominem occidunt lapidantur; qui inventetur caedis convictas antequam domini λυκονsolvant 8 ratio dubii, quia convincitur diversa& frequenti caede: ergo ob primam caedem non solvendum&c. docet ergo qui initio occidendus convinci queat: velati quum tresSamaritas interfecit, postea veros eluam. nam Samaritarum resecta convictus , ecce is etiam Israelitarum re hecta convicitus s. aut quod tres Israelitas am laniatione sdis cerptos, ideoque alias ctiam morituros) mi fecerit, postea
132쪽
C A P. IV. q. s. prvero sanum ac integrum interficiat ut quum postqua' ps --dem aufugisse deinde in quarto facinore deprehenditur mam δε-
minia λυκον non tenentur antequam bos lapidetur Umilitersi in periculum mortis tres hominum insimul conjiciat uisi tria pecora interfecerit ecce iste interficiendi oonvictus censetur,domianique pretium redemtioni uaepersolvunt. Similitersiteles bosis
proprietarium noverint, nec tamen noverint bovem prima vice,
secunda or tertia; se quarta vice videant quidem bovem ipsius interficere, sed ignorent hiscine sit iste bos qui tribu prioribus --
cibus interfecerat, an sit alius. quandoquidem coram tesibus d nunciatum fuerat dominis ,se in armento suo habere bovem quiter caedem commiserit observare omnia jumenta sua tenebantur. ct quia non observarunt, λυκον solvere tenentur. Quae plana sunt, nisi quod D. Ioni Tob f. A. scrupulum moveat ad verba illa,NUd, mn id ista a Ddo , quum tria pecora interfecit, o ridendi convictus censetur e quia cum ipse Maimonides, tum alii asserant, bovem qui unius speciei respectu convictus est,
non continuo alterius socciei respectu convictum censeri.
Sed Iosephus Karrus nodum hoc modo solvit: hoc loco in negotio Misaa nostra proposito de bove non simpliciter laeta dente , sed interficiente hominem verba fieri; at aliis locis istis, qui scrupulum Doctori Iom Tob movebant, de solo damno in facultatibus & pecuniis similibusque dato sermonem esse. Verum majoris momenti merito censendum,
quod ad legem qua Milina nostra nititur quammaxime spe
ctat : nimirum an cujus bos cornupeta hominem liberum interfecit,is morte a magistratu plecti debeat: uti vcrba commat. 29. C. 2I. EX. eXigere videntur. Sane Maimonides dicto capite, sect. . verba Mosis Ex. 2I. 's. 29. 3 o. alternatim accipit, ut si pretium redemtionis solvat,ne quidem coram Deo mortis reus sit, nedum 4 magistratu morte plectendus. Verba ipsius haec sunt, mn, ivno dat emisci I Irad N a P a Nd Um IN psi d)no 11 mn auro, Ad hoc quod lege
133쪽
scriptum es,Etiamque dominus ejus morte plectitori ex traditi ne discitur , hunc mortis reatum manum Dei reficere sid est, mortem hanc solius Dei, non magistratus opera subeu dam: in is si se occisi olverit, illi reconciliari. Vt meam senatentiam hic dicam, lex omnino casus distinguere mihi via detur, licet non explicite, saltem implicite: nam triplex poena proponitur, ut bos tantum lapidetur; homo una occid tur; denique homo non plectatur morte, sed mulcta pecuniaria. Deinde considerandum venit, poenam supra bovis lapidati )acturam duabus de causis crescere, vel ex notitia quam de bove suo petulco dominus habuit, eique non respondente incuria, ut verba, Evamvis denunciatu uerit topibus adhibitis, S c. cdocent;vel etiam ex jure quodam quod interfecti familiares & amici sibi ex illa lata culpa acquirunt. quo spectat redemptionis pretium ipsis e Comm.3o. solvendum. Itaque 's. 29. & 3 o. duos diversos a primo casus con siderandos lex proponit: vel enim notitia, quam dominus habet, certa est, vel incerta, & incuria gravis vel levis; aut occis ipsius amici )us strictissimum urgent, vel remittunt. Quod si scientia certa fuerit, incuria gravis,atque amici jussuum persequantur, reum morte plectendum verba SI circumstantiae ostendunt; sin scientia incerta,incuriave levior vel amicorum animus remissior fuerit, comma 3 o. sicquenm dum putarim. Adeoque Misaam catenus aberrare Censeo, quod in bove convicto semper λυτρου solutionem crigat' numquam domini mortem: quum utraque poena a Mosedistincte casibus scilicet distinctis accommodanda) proponatur. Nimirum, cum Maimonide mortis poenam a magia stratu irrogandam omnino excludit. Quemadmodum etiam alii: inter quos D. Isaac f. Aramae, ad comma 23. c. 2I. EX. Dabis animam pro anima tuaa inas si es di, Dd, di, Π rub inad ramo Sis Ust, dun rnii i)isa dat ranisa r o fiet set ' rar: in dria, zra 1 pysi,1, Veniam dat ei qui hunc intendens, alium
134쪽
C A p. I V. g. s. interfecit, ut seipsum redimat animae suae. Mem juris eis.
quum dicit, qs. 29. Etiamque dominus ejus mortemretitori itaque eos excipit ab eo quod de completo homicidastit tui, Num. 3s. 3I. Ne accipitore redemptionis pretium pro usio occisore. Haec ita simpliciter affirmat; sed Doctor Bechai in commentariis ad hunc locum, postquam hic ρί. 29. de morte a Deo, non judicibus irroganda agi praemisisset; subqungit quaedam, ut obsectionem quae praeter alias dictas circumstantias objici posset ex vocula initio, dissolvat. quum enim redemptionis pretium designata illa quantitate solvendum praecipiatur, non absolute quoties petulcum bovem ex incuria nostra hominem occidere contigerit; sed tantum si ad redemptionis pretium deventum fuerit: sane hoc non semper fieri indicatur. Respondet ergo R. Bechai, Na di os psolues obis, in f Ssi, Non esiparticula Si dubitationis; sed obligationis notae quemadmodum Exodi 22.2J. Si pecuniam mutuam dederis. Verum hoc exemplum mihi astipulatur : ut 'enim hoc loco particula Si denotat, id non semper fieri ut pecuniam pro imo mutues , sed tantum Cum opus habet, uti textus addit, vel aliae circumstantiae id expedire ostenduti multi enim nec habent, vel non sollicitantur, vel quaedam impediunt quominus id fieri conveniat;) similiter, non semper λυκον pro reo solvitur , sed quum illae conditiones desunt, quae mortis poenam exigunt. Hanc itaque partieulam quum observaret Obadias Sephorno casum specialem defi
vis qui hominem intersecit dominus judicio caelesti tenetur, quum illic testes nonsent, quo ipsum yudices ad obligent: Si redemptionis pretium impositum fuerit ci, id est, testentur teso eo modo. ut eum iudices ad redemptionis pretium damnent. Ra: Deus inquit, reum morte teneri cum testes adsunt nam quis non videt, Deum hic certitudinem rei defi- L 2 nire,
135쪽
8ι CODICIA PRIMInire, ideoque synecdochice facti testes etiam comprehenadis ) ille pi. casum fingit, ubi nulli testes idonei: quo
scilicet eo commate reum a morte eripiat, utpote qui sine testibus a magistratu mortis damnari non debeat. Abrab mel ad hunc locum,quamvis Sapientum sententiam proponat , satis tamen se dissentire indicat: ut qui 's. 29. mortis reum peragi bovis dominum ast erat; sed Deum versu sequenati de stricto jure remittere : quia non facto aliquo, verum is ino ruersa , per custodiaesae negligentiam sui loquitur) ille o cidit. quae lententia caeteris tolerabilior. Sed tamen particulae ob locum non relinquit. Cum vero addit Sapientes suam sententiam ex eo confirmare, quod non dicatur Moriendo morietur ι latis prodit quam sublesto argumento Scripturam depravent: quum infinitis locis in hac legisl tione ista duplicatio non inveniatur. Quae ex R. Mose Nachmane refert vix digna quae repetantur: ut, ideo qf. 3 o. ofi,si, adhiberi, quia in ipsius rei arbitrio sit pretium redemptionis solvere, vel omnino abstinere. Quasi vero in legibus judicialibus non tradatur, ad quae invitus reus a magistratu cogi debeat. Aben Ezra idem cum Abraban. sentit; Isaac Karo, Salomon Iarchi cum reliquis plurimis morte hocis yc. 29. innui vel potius expresse designari autumant. Sed ad alia.' Siclos triginta definit Misita in servo compensando sputa
argenteos uti lex exprimit sive centum minarum sit servus occisus; cum tamen mina centum drachmas contineat, &siclus communis duabus drachmis , sacer quatuor aestim tur: sive servus denario aureo Valeat, cujus valor vigintia quinque drachmis taxatur, ut interpretes ad c. q. Mis. priamam observarunt. Licet inaequalitas magna Videatur,&quae pretium quandoque servo minime aequet; tamen Dei ipsius auctoritati obsecundandum existimarunt. Rationem divinae legis hanc affert R. Isaac filius Aramae, umo i mra fid
136쪽
C A P. IV. g. s. ssdrans ac conveniens,prout vulgoservi valent;osi in quo maju inienitur,ille in eausi deprehendatur. Iudaei quoque servos aliquando foemmis aequant: at sceminae aestimatio ab anno vitagesimo ad sexagesimum erat etiam triginta siciorum , Lev. . q. Huc referre lubet quandam Maim. observationem de isto redemptionis pretio c. Io. g. II. NiZke Mammon pssio a Iuno ob Safi lyuo ' Πn impa mn v ni o rfi pinuelan vino pn rnion diuexad pue)ppa fido in Sy fptino, Domini non solvunt λυκον, donec eorum jumentum extra suum fundum caedem
eommittat. stas occidat in fundo Ddentis; licet lapidandum sit,
domini a λυκω ab lvuntur. Et quia varii casus diversi juris hic occurrunt, g. 13. Cirta medium subjicit, vinoo n, ymna
In Papn lai Diad in o) imo)Ιxadi uerna sindue piora, Patim discis, quod bos convicZm ubi cum intentione occidit, lapidetur; domini vero ad λιπον teneantur: a que intentione occideri a morte abso atur ; domini vero ad redemptionis pretium teneantur: mansuetus autem qui occidit ab que intentione, a morte o λυκω
ab olvatur: quod se occidere intenderit, lapidandussit; domini vero a redemtrionis pretio , militer a mulcta serii nomine, absolvantur.Porro quod de bestiarum supplicio legis authoritate Mima nostra statuit, quo homicidiuiri Deo quamm xime abominabile magis detestari tabescamus; id non omnino ipsi soloni praetermittendum in legibus suis visum fuit.
πυς ασφάλ - , Legem etiam seripsit de pauperie quadrupedum, in qua canem quoque qui momorderit noxa dari praecipit boses ut loquitur Plautus in quatuor cubitorum alligatum. Hoc quidem inventum situm es adsecuritatem. quid sit κλοιὸς sive bwar, ostendit Xenophon Hellen. l. 3. cum inquit, AI, M
137쪽
8c CODICIs PRIMIe τω χειρε S ἀν-- εν κλοιῶ, illigatos boses, quoad manus aera um. Ex dictis hoc etiam liquet, Plutarchum istud inveniatum approbasse ac utile censuisse, quo magis securi degereamus. De solvendo pretio leges Romanae dictis conveniet ter loquuntur: licet in quibusdam differant. Digest. lib. 1i.
tit. I. l. o. S seq. Ne quis canem, verrem, vel minorem aprum, lupum, ursum,pantheram, Donem, aliudve quod noceret anima
s: olutasnt,sive alligata, ut contineri vinculis quominus damnum inferant, nonpossint, qua vulgo iter siet, ita habuisse me lit, ut cuiquam nocere, damnumve darepossit. Si adversus ea factum erit, Gr homo liber ex ea re perierit, solidi ducenti praestabuntur. Antea quidem vidimus aestimationem hominis liberi ex legibus Rom. fieri non posse: sed ibi de propria aestimatione agitur; hic de impropria. Ad servos quod attinet, nec hic tacent leges Romanae. ff. Adleg. Aquit. l. r. Guis
et u emamve alienum abenamve,quadrupem vel pecudem imjuria occiderit: quanti id n eo anno plurimi fuit, tantum aes dare domino damnas esto. Licet enim de bove occidente no agatur; si tamen cum superiori lege haec conferatur, servato servo-xum & liberarum personarum discrimine , bovis dominum teneri nemo dubitabit. Praeterea semper in memoriam revocandum quod T Lege Corn. de sicar. l is. Vlpianus ait: Nihil interes, occidat quis, an causam morti praebeat. Praebet autem mortis causam , qui bovem quem petulcum novit, non servati sed liberum dimittit,ita ut is tandem alterius sera
Si bose sese parieti a ficante,
paries in hominem ruat vel bosju mentum occidere intendens, homi
138쪽
Quid per idololatram intelligatur , arguit oppositum: siquidem ei opponitur Israelita. ergo qui non est Israelita, doctoribus istis idololatra habetur; nec hujusmodi hominis
caedes tanti apud ipsos esse censetur, ut vel mulcta pecuniaria compensari debeat. Cum tamen lex divina, nullo inter Israelitas & aliarum nationum homines discrimine, morte etiam in bovis occisoris dominum animadverti praecipiatisi sciens volens bovem petulcum liberum dimiserit; alias mulctam, quaecunque imposita fuerit, exigat: EXOdic. 2I. 29.3o. Maimonides tamen cum aliis quibusdam Gemaricis doct. pretium redemptionis illo etiam casu exigit, uti antea obse vatum,si bos convictus sit.)Sed Jam satis fontem illiusIudaeo rum erroris hac in parte aperuimus ad Misitam tertiam: nec quum omni ratione, qua ruum statutum probare queant,vel
speciose saltem palliare, destituantur; pluribus errori isti
immorandum existimo. Si autem quis excipiat, expresse in Misina non definiri, quomodo cum eo agi conveniat cujus bos idololatram interfecerit; id satis perspicue bona cons quentia e constitutione hac deduci respondeo,si cum ratione sua conferatur. Non alia de causa, qui hominis idololatrae necem intendens, Israelitam interficit, ab ipsis excusiatur, quam quod bovis intersectoris intentio occidendi ad culpam requiratur: quasi dicas, morte teneri si Israelitam interficere molitus sit ac interficiat. Vt Rab. Ioni Tob ad Maimonidae Nigke Mammon c. Io. sect. s. inquit, Ain f ma Ri SNa fido ii no Ddi Rim amo, iudi uian mar Sue nonsequitur ex omnibus verbis Doctoris nostri,bo si intendat
139쪽
88 CODICIs PRIMI interficere Rubenem, or Simeonem interficiat, lapidandum et itaque in Gemara concludunt. Ergo qui Israelitam alium inten dit quam interficit, tenetur. Vbi Videmus, animum interfi ciendi Israelitam reatum mortis afferre. Unde sequitur si alium praeter Israelitam occidere Voluerit & occiderit, occi sorem non teneri. Porro intentionem in hoc facto ut totius negotii fundamentum spectari, docetur in Gemara. mp
ita se habet mors bovis quemadmodum domini insontes sunt δε-
nec mortem intendant f ita etiam bos, donec eam intendat. φ Vbi
bos abortivum interficere dicitur, vel idipsum intendere,. hoc de foetu accipiendum non cst,qui ante pariendi tempus in lucem editus jam obiit, vel moritur; uti plerumque usumpatur: quemadmodum etiam Heb. puera, de quo Eccl. 6. Etiamsolem non vidit, neque expertus est. Sed hujusmodi designatur abortivus, qui multo ante pariendi naturales te minos editus vivit quidem ad tempus; Verum ex naturae legibus brevi exspiraturus est. Ita uem hic usurpari casus propositus evincit: utpote qui eum designari postulat, cujus vitam exstinguere bos quidam moliatur. Hoc addo ne quis Misinae dictum absurditatis insimulet: quas mortuum occidi si tuat , quia Linichius in libro radicum de fila loquitur,
sin uesub illi se forii dom- uxo stris furtus quem abortat m lier: c vocatur, quia excidit mortuus. ' Sed verba sequentia,f ip se, ius inin σεως, id est,qui non necessario moritu rus, verum vitalis ac stabilis est, ut nonnemo Iudaeorum exponit) satis exponunt quis per uero denotetur. Attamen ubi hanc phrasin maturius expendo & verba de Ieremia & ab ipso pronunciata Ierem. 37. 13. Iq. considero, secus de hoc membro Judicare incipio. Vt a posteriori initium iaciam: quum Ieremias Hierosolymis discedere moliretur ut ad Benjamitas
140쪽
jamitas se conferret, ita eum Ierias alloquebatur, in d, is Chaldaeos eadis, id est, deficis: ubi D. Κ. unum nans' conjuniis te se a cultas ipsis. quomodo etiam Ionathan;& 7o. προς es,' Xαλλυους - φα γ c, tu ad Chaldaeos transfugis. Vnde ropondet Ieremias, is ua)β, non rado, id est, Φcγω. quibus locis 3 posta deest i adeo ut in Misina desiignent etsi idest, transfugas, scit. ad aliam religionem, id est, apostatas; quemadmodum per Σπις ν redditur conjugatum verbum in Iob. 3I. 22. licet significatione nonnihil diversa. Sed alibi de apostasia ad hostes verbum is usurpari,exemplis prolatis docet R. D. Κimchi. Istam vocis liuem significationem confirmat fin)'p ta inlius foederis: licet enim , si clymon spectetur,sit tantum constantia sive permanentia & resurrectio; tamen passim a firmitate de stabilitate ita statutum& foedus nuncupantur. Vnde Ferrarius in Lexico Syriacolia o . .faedus. ut M)pla conveniat cum phras, qua Petrus utitur Act. 3. sub finem, quum Is actitas nempe si gratiam non rejiciant) ψους ἡ α κης esse testatur, sive foederis bos. Itaque in Misina quam explicamus, apostatis opponuntur qui foedere gratuito suti sibi vendicant) Patri coelesti ad
haerent. Vcrumcnimvero quia fin)τ, ut i . A. O de J A , , O, resurrectionem etiam significat,a d)p,surgere nihil prohibet quin f p ia hic)ponatur simili ratione ac Luc.
2 o. 3 6. ρ ἀνας άσεως ψῶ, filii resurrectionis: ubi Syrus eadem vota
ce utitur, J5Mi. Cr L . filii resurrectionis Ibi per
resurrectionem, beatam illam intelligi, tua ad beatitudinem resurgemus, . vocis usu demonstrarunt alii. Hoc addam, phrasin etiam spectandam esse. nam filius limus vel illius rei apud Hebraeos dicitur,qui specialem quandam ad rem istam habet relationem; adeo ut licet aliis etiam eompetat, sibi speciali & proprio respectu conveniat.' Vt Gen. II.3. Abr